No. 13.
Dinsdag 30 Januari 1906.
Tweede Jaargang.
f E OIL L ET öll
In den vreemde.
BUITENLAND.
BINNENLAND,
Van onz@ Eilanden,
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
UIT DE RE Rb.
NIEUWE ZEEUWSCHE COURANT
Abonnementsprijs per 3 maandenf 0.95
Afzonderlijke nummers h contant 0.05
G eïllustreerd Zondagsblad, alléén voor de
abonné's per 3 maanden„0 31l/i
VERSCHIJNT
eiken
MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Adverlentiön van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Vrijdenkerij.
De vrijdenkerij doet heden ten dage
meer opgeld dan ooit, is in de
mode en wordt luide en alom ge
preekt.. Velen verbeelden zich, dat het
een eisch van onze verlichte eeuw is en
een bewijs van onafhankelijkheid en we
tenschappelijkheid eerste klasse, als men
aan ongeloof of vrijdenkerij doet.
Zij echter, die groot gaan op hun liber-
tinage, scepticisme, ongeloof, vrijheid van
denken of hoe zij het ook noemen mogen,
gunnen die vrijheid niet aan anderen.
Dit is onder anderen gebleken op het
congres der „Vrije gedachte" in 1904 te
Rome gehouden. De aldaar vergaderden
konden het geenszins onder elkander eens
worden. Zij1, die" meenden daar* tot eens
gezindheid te komen, zijd, na, heel lange
redevoeringen, meer verdeeld van elkaar
gegaan, dan toen zij' samen gekomen
waren.
Inplaats van de vrijheid, die zij voor
zich zelf verlangen, in anderen te eer
biedigen, hebben zij hun dit recht betwist.
Naar de mededeelingen van de meeste
bladen, waren het de vrijmetselaars, die
het congres op touw hebben gezet, en
verreweg de meeste deelnemers behoorden
tot de eene of andere loge.
En wat zegt nu de „Revue maironnique"
het orgaan der Belgische en buitenland-
sche vrijmetselarij? Daarin wordt ge
klaagd, dat door het „Congres" niet is
kunnen uitgemaakt worden, wat men on
der „vrije gedachte" te verstaan heeft,
en schrijft woordelijk:
„De woorden hebben slechts de betee-
kenis, die men er aan hecht. Welnu, zij,
die de kerken bestrijden, zij, die alle eere
diensten of godsvereenigingen verafschu
wen, als dingen behoorende tot het af
grijselijkste domein der bijgcloovigheid,
verstaan onder vrijè gedachte „libre
pensee Paction intellectuelle déterminée
contre l'encroütement théologique", het be
sliste optreden van het verstand tegen de
godgeleerde omkorsting(!?t). Nons ne ré-
clamons pas seulement a notre époque
la liberté de penser; nous proclamons
l'erreur terrible des croyanoes de la même
farjon qu 'on proclame une vérité mathé-
matique. Wij stellen in ons tijdperk niet
alleen den onafwijsbaren eisch de vrijheid
van denken; maar wij verklaren luid, dat
alle geloofsuitingen dwalingen zijn, met
dezelfde beslistheid afs wijl eene wiskun
dige waarheid verkondigen".
Inplaats van even als Pythagoras, Ar-
14)
„Het geld onder do menschen", de an
dere lachte schamper en zag toen zelf
verschrikt over den klank van zijn stem
angstig rond, maar zij waren bijna de
eenige wandelaars in de breede, stille
straat.
Fluisterend voegde hij er bij:
„En de menschen worden niet eens be
taald."
„Maar zij zullen betaald worden, vroeg
of laat!"
„Door wie? vraag ik u, door wie?"
„Ja, dat weet ik niet en wat kan 'tmii
ook schelen J
,,'tls een schuldige onverschilligheid,
die u zoo doet spreken. Geheel Beieren
zoo met uw land door geboorte dan toch
door aanneming, heeft belang bij de be
antwoording dier vraag. De koning zit diep
m de schulden, zeer diep zelfs; hij vraagt
geld, altijd meer.geld; en wie zal 'them
geven
Maar wat kan ik er aan doen? Ik
heb het geld waarlijk niet en ik kan het
hem dus niet geven.'"
„Jongmensch! De zaak is te ernstig om
er mee te gekscheren. AVanneer gij door
drongen zijt van de noodzakelijkheid hier
chimedes, Newton, Descartes, Huvghens,
Laplace en andere wiskundigen hun be
weren met bewijzen te staven, komen zij
boudweg als ontegensprekelijke waarheid
verkondigen, dat alle geloofsuitingen, alle
geloofsbelijdenissen niets anders zijn dail
bijgeloof of onzin. Wie er eene andere
meening op nahoudt dan de logemannen,
de 'geloofs- en godverzakers, is geen man
der vrije gedachte meer. Zij alleen bezitten
de ware vrijheid van denken.
Tobben.
„Onze Courant" schrijft onder het op
schrift „tobben", het volgende:
„De toekomstige geschiedschrijver zal,
als hij het Kabinet-??, enfin de negen
mannen, die thans 's lands zaken beharti
gen, moet kenschetsen, alles saamvatten
in déze zinsnede:
„Het oefende zich zeer in de vervoeging
van het werkwoord tobben".
De rechterzijde heeft het nog geen stroo
tje in den weg gelegd. Gesteund zelfs
tegen z'n eigen vrienden. Tóch tobt hel.
En de „vrienden" zijn kregel.
Zie nu weer eens het verslag der Eer
ste Kamer. Ja, zal men zeggen, dat
„clericale burchtslot
Welnu: „Vrij1 algemeen had men met
groote verbazing en diep leedwezen ken
nis genomen van de aanvrage en de ver
leening van het verlof aan den minister
van Waterstaat".
Let er op: Vrij algemeen.
Niet dus alleen door de rechtsche meer
derheid.
Maar ook door de rechtsche minderheid.
De e i g e n vrienden staan in „groote
verbazing" handen in de lucht over
zoo'n vijfmaandsch verlof en betreuren
het met diep leedwezen"
Tobben
En dan het blanco-artikel!
„De meeste leden, die er zich over uit
lieten, verklaarden zich tegen een blanco-
artikel, als regeeringsprogram en als mid
del naar algemeen stemrecht"
Dat is de rechterzijde alweer, zegt men.
Neen, zegt het verslag, „daaronder wa
ren ook voorstanders van kiesrecht-uit
breiding". Nu, die vindt men links, zoo
wel als rechts I
Ook de blanco-politiek wordt dus in. de
Eerste Kamer veroordeeld.
Mee door eigen vrienden!
Zóó staan de zaken na zes maanden be-
winds.
„Ik tobde I" klaagt B o r g e s i u s bij hel
herdenken van de weeën der Kabinets-
voortbrenging.
„Gij1 tobt!" roepen eigen geestverwanten
het Ministerie toe.
„Wij zullen tobben!", jammert het ne
gental, ziende op de moeilijkheden der
toekomst.
„En wij1 zitten d'r mes!" zou Mr. Kolk
man zeggen!"
raad te schaffen, dan zult gij ook niet
aarzelen om niet uw beste krachten mee te
werken tot bereiking van een doel
„En wat is uw doel als ik vragen mag
„Mijn of liever ons doel want velen
denken als ik is Beieren en den koning
te redden van een vreeselijk einde, na
melijk van een bankroet
„Een mooi doel!" antwoordde Adriaan
luide.
„Van twee kwaden moet men het beste
kiezen. Ware de koning normaal, dan zou
de schande van een failliet niet te ont
komen zijn, maar is hij niet toerekenbaar,
dan, dan moeten er spoedig afdoende
maatregelen genomen worden."
„En die zijn
„Onder curateele-stelling wegens onge
schikte geestesvermogens. Dat des konings
verstand niet gezond is, blijkt uit alles,
uit zijn zonderlinge levenswijze, uit zijn
manier van bouwen, uit zijn afkeer van
staatszaken, uit zijn voorbeeldelooze geld
verspilling, maar 'tis moeilijk waanzin te
constateeren bij een gewoon mensch
krankzinnigheid kan zulke zonderlinge vor
men aannemen nog veel moeilijker is
het haar te doen vaststellen bij een vorst.
Begrijpt ge mij?"
„Nog niet goed, maar als u meer zegt,
dan zal 't misschien wel gaan."
,,'tls waar, de krankzinnigheid is een
vreeselijk erfdeel in de familie der Wit-
telsbachen; prins Otto, de broeder des
'tls zeer juist geteokend, en 'tmoet in
het geheugen van ons volk blijven. Het
heeft bij de eerste de beste stembus een
plicht te vervullen, en die is, om de ge
volgen van de leugen- en lastercampagne,
die verleden jaar tegen het Kabinet-Kuy-
per is oip touw gezet, met een beetje kracht
te verwijderen.
RUSLAND.
Ook in het Zuiden wordt hel steeds
meer rustig.
Uit Tiflis wordt geseind:
De telegraphische en de spoorwegver
bindingen tusschen Koetais Poli en Ba-
toem zijn hersteld. De stations zijn zonder
tegenstand door de troepen bezet. De be
volking ontving de troepen vriendschappe
lijk. Toen de revolutionairen van het mis
lukken van de revolutie in Rusland ken
nis kregen, verspreidden zij' zich. Zoo ver
loor de beweging in de provincie Koetais
terrein.
SPANJE
Woensdag is koning Alfonso uit het
paleis Miramar getuf-tuft om incognito als
graaf Covqdonga te Biarritz - een
Fransch zeebadplaatsje aan den voet der
Pyreneeën een ontmoeting te hebben
met Eugenie van Battenberg, die reeds
zoolang als Spanje's toekomstige koningin
is genoemd.
Bij1 zijn aankomst begaf de koning zich
onmiddellijk naar het kasteel Mouriscot,
waar prinses Beatrice van Battenberg en
haar 18-jarige dochter Victoria-Eugenia-
Julia-Eva hem verwachtten. Gezamenlijk
zat men aan een groot ontbijt aan.
Koning Alfonso scheen uiterst vroolijk
is het te verwonderen onder zulke
omstandigheden? en groette op zijn
tocht naar het kasteel zeer minzaam. Vol
gens de „Echo de Paris" moet het tus
schen Alfonso en Ena, zoo wordt Eugenie
in de wandeling genoemd, reeds in orde
zijn. Donderdagmorgen, zoo verhaalt dat
blad, richtte de koning; met luide stem
zijn huwelijksaanzoek tot de prinses. Bea
trice stond den koning de hand van haar
dochter toe, met machtiging van koning
Eduard, hoofd van het koninklijk huis in
Engeland. Officieel zal het huwelijk eerst
bekend worden na de beraadslaging van
den ministerraad en de boodschap aan
de Cortes.
TURKIJE.
Men heeft een merkwaardige ontdekking
gedaan bij de te Saloniki gevonden bom
men. Er zaten papieren in, die met een
chemische stof beschreven waren, welke
eerst na een bepaalde behandeling zicht
baar werd. Maar toen kreeg de politie
ook een heel programma van aanslagen,
de plaats waar, de tijd waarop ze moesten
gebeuren, te lezen. Een er van was be
stemd om plaats te hebben op het Griek-
sche Kerstfeest tegen de Ottomansche
bank te Saloniki. Behalve den gevangen
konings, is sedert lang onherstelbaar
krankzinnig en nog vele andere leden der
familie geven bewijzen genoeg van hun
gestoorden ziels- en geestestoestand, maar
wij1 moeten feiten hebben, feilen waarop
wij onze verklaringen kunnen grondvesten
en hoe zullen wij die verkrijgen? De ko
ning is omringd door bedienden, en deze
zwijgen, want mag de koning zijn levens
wijze niet meer volgen zooals hij 't ver
kiest, dan is het met hun aangenaam leven
gedaan. Waar zullen zij een beter, guller
meester vinden dan de arme vorst?"
„Ja, hij is goed en onbekrompen ge
noeg."
„Die menschen zijn bovendien slecht
ontwikkeld, zij komen voort uit de heffe
des volks, en wij hebben feiten, goed be
wezen feiten noodig, opgemerkt, bestu
deerd door een man van ontwikkeling,
een onbevooroordeeld man, want het volk
heeft den koning afgodisch lief. Het zou
hem verdedigen tegen ieder, die de hand
naar hem ophief en 't begrijpt niet dat
domme, goedige volk, hoe die koning het
ten verderve voert met zijn nultelooze, dol
zinnige liefhebberijen."
„En nu verlaagt u zeker van mij," ging
Adriaan zeer bedaard voort, „dat ik u
trouw op de hoogte houd van alle dwaas
heden, welke de koinng mocht uitvoeren,
van al zijn fantasieën en grillen, opdat
u ze kan rondstrooien en zoo het volk
(p overtuigen dat het een gekroonden gek
genomen Dimitri Chlebarof zijn nog vier
Bulgaren aangehouden.
BELGIË.
A b b D ae n s. Van dezen verdwaalden
priester, die tot het socialisme is over
gegaan, zullen onze lezers wel 'eens ge
hoord hebben.
Op een vergadering protesteerde hij on
langs tegen de hooge salarissen der mi
nisters en generaals, lezen we in de
XXième Siècle.
Het is bepaald jammer, dat niemand
hem vroeg, welk salaris hij geniet voor
zijn werk in de Kamer. Hij heeft 4000
francs. En wat doet hij daarvoor? Niets,
of ongeveer niets! Indien de ministers
en genvraals betaald moesten worden in
vergelijking met Abbé Daens, en wanneer
er rekening gehouden werd mot dezer nut
en zijn nutteloosheid, zij zouden minstens
jaarlijks 100.000 francs moeten krijgen.
Als leden in de kamer van toezicht
op de notarissen en candidaat-notarissen
te Middelburg zijn benoemd de heeren H.
J. van Nouhuijs te Zierikzee, en H. W.
Vollonhoven van Raa.len te Sas van Gent,
en tot plaatsvervangende leden de heeren
J. Ilosang te Middelburg en L. E. A. Lie-
bc-rt te Kapelle.
.Vrijheid van gedachte. Steeds
wordt van liberale- zijde er op gewezen,
dat onder de werking van haar beginselen
alle richtingen evenveel vrijheid genieten,
dat meer in 't bijzonder de wetenschap
op een vrij1 standpunt staat. Een weten
schappelijk man mag gelooven wat hij
wil, als hij1 maar wetenschappelijk is.
Het is altijd moeilijk te bewijzen, dat
ook op dit punt de liberalen ten onzent
zich zeiven, althans anderen, een doek
voor de oogen binden, al erkennen wij,
dat in de laatste jaren onder den mach
tigen drang van „geloovige" zijde de li
beralen hun gewonen wijn wel wat heb
ben aangelengd. Maar, waar zulk een
machtige oppositie niet bestaat, waar de
liberalen werkelijk „de baas" zijn, vindt
men daar ook dien eerbied voor „vrijheid
der wetenschap"? Dezer dagen lazen wij
in de „Haarlemmer Ct." het volgende;
Uit radicalenvrees heeft de Fransche Re-
gcering, of liever de Fransche minister
van Onderwijs, dezer dagen geweigerd
voor den leerstoel in de Assyriologie te
Parijs den heer Schail te benoemen, die
door de professoren van 't College de
France en de Académie der inscriptions
als eerste op de voordracht was geplaatst
en aan wiens bekwaamheid geen twijfel
bestond, maar die 't ongeluk had Domi
nicaner geweest te zijn, toen minister Com
bes en zijn aanhang aan de geestelijke
orden nog geen einde had gemaakt. Deze
omstandigheid had van de penvoerders
der uiterste linkerzijde zulk een protest
doen opgaan, dat de minister hem niet
durfde benoemen.
totjeonine heeft."
„U zegt het, wat ruw misschien, maar
daar komt het toch op neer."
„En ik zal mijn broodwinning dan niet
verliezen? Win ik er iets mee?"
„Met zoo'n stem als de uwe heeft u
niets te vreezen! Men zal u gelegenheid
geven aan het conservatorium te Leipzig
uw talent te ontwikkelen, en dan staat
de wereld voor u open!"
„0, is dat het Judasloon! Dank u wel,
daarvoor is mijn stem nog te goed om
door verraden geld te worden ontwikkeld.
Wanneer dat uw voorstel is, dan zijt gij
aan een verkeerd kantoor en ik groet u
Hij keerde zich om en liet zijn gezel
op het trottoir staan.
„Halt, daar! vriend!" riep de andere
en greep hem hij den arm, „zoo gemakke
lijk komt gij er niet af. Gij moet goed
schiks of kwaadschiks gehoorzamen. Wilt
ge onzen wil niet doen dan is het gedaan
met uw aangenaam leven. Wij hebben een
.wapen in de hand, dat u kan doen
vallen?"
„En dat is
2 „Verdachtmaking! De koning is wan
trouwend, met een anoniemen brief is
zijn gril voor u ten einde."
„Tegen laagheid is niemand bestand I
Dóe wat gij niet laten kunt. Ik weet ten
minste, dat ik mij niets te verwijten heb
En hij verwijderde zich snel.
„Aloys had gelijk," dacht hjj. „ik had
Dit is reeds de derde maal, dat in Frank
rijk de politiek op dergelijke wijze in onder
wijszaken gemengd wordt.
Zou men niet, als onzerzijds de oppo
sitie verflauwde én wij1 minder krachtig
opkwamen voor ons goed recht, in Neder
land al spoedig dezelfde uiting van vrij
zinnigheid ontwaren als in het vrijzinnige,
vrijdenkend Frankrijk?" vraagt de „Neder
lander" aan welk blad wij1 dit stukje onl-
leenen.
GOES. Zondag bood de St. Jozefsver-
eeniging voor de tweede maal in dezen
winter aan hare leden en begunstigers
een genoegelij'ken avond. De zaal der socië
teit V. O. V. was tegen 8 uur geheel ge
vuld. Onder de aanwezigen werden ook
opgemerkt de Zeereerw. Deken en Kape
laan.
De stukken die werden opgevoerd vie
len zeer in den smaak van het publiek,
dat door zijn gullen lach toonde hoezeer
het de onnoozelheid der patiënten begreej),
die zich door een paar kwakzalvers alles
maar laten voorschrijven, lot speldekus-
sens en vuurlak toe.
„Zwarte Piet" voerde de vroolijkheid
nog hooger op, toen hij, geen uitweg zien
de om te komen uit de kamer waar hij1
niet thuis hoorde, in een kist kroop, om
later van uit dien schuilhoek twee schuld-
eischers van Kaalhans tegen elkander op
te hitsen.
Met de beide voordrachten, één van Dr.
Tang, tandarts van een oude vrouwenhuis,
de ander van een koopdag, die zich op
lost in een maskerade-optocht was het
over half elf geworden. Wij hoorden maar
één roep over het genotene't is mooi
geweest.
't Was mot recht een gezellige avond.
Naar wij vernamen, zal de opvoering
a, s. Zondag herhaald worden tegen entrée
van 25 cent.
De opbrengst is ten bate van de St.
Jozefsvereeniging; ook daarom hopen wij,
dat de kaarten voor dien avond spoedig
zullen zijn uitverkocht: 'tis goed besteed
geld.
De heer IC. N. Bosch, onderwijzer in
het smeden en vakteekenen aan de Am
bachtsschool en Burger-avondschool al
hier, is als zoodanig benoemd aan de
Ambachtsschool te Apeldoorn.
Daar een der Zeeuwsche bladen
meldde, dat te Wolfaartsdijk de pokken
waren uitgebroken, ontving de burge
meester van den Minister een telegram
ter opheldering. Deze kon Z.Ex. do gerust
stellende verzekering geven, dat te Wol
faartsdijk geen poklijders zijn.
In de op 27 Januari j.l. gehouden
vergadering der Maatsphappïj tot Exploi
tatie van Weegbruggen alhier, werd re
kening en verantwoording van ontvangsten
en uitgaven gedaan over 1905.
Uit het verslag-overzicht bleek, dat op
mij niet met dien man moeten inlaten."
Terwijl hij snel door de stille straten
naar het residentieslot terugkeerde, kwam
hij langs den winkel van Mengers den
kleermaker, waar hij zijn eerste uren in
Munchen had doorgebracht.
Hij kon 'tniet laten in zich zelf te la
chen, toen hij terugdacht aan die dagen,
welke zoolang achter hem schenen te
liggen.
„Wie had mij toen voorspeld," vroeg
hij zich af, „dat ik eenmaal bestemd zou
zijn een rol te spelen in de geschiedenis
van dit land? Dit moest mijn neef André
eens weten!"
Toen Adriaan in het residentie-slot aan
kwam, vond hij daar alles in rep en roer.
De koning had naar hem gevraagd en hij
was nergens te vinden; men had hem
overal gezocht en de koning begon boos
en ongeduldig te worden.
Dadelijk werd den vorst, die nu in zijn
wintertuin rondwandelde, gemeld, dat de
vermiste gevonden was.
Deze wintertuin lag op het dak van
het residentieslot; wondere verhalen gin
gen daarvan rond, maar niemand dan de
naaste omgeving des konings had dien nog
ooit gezien, zelfs geen der prinsen was het
geoorloofd geweest den drempel te over
schrijden om een blik op al die heerlijk
heden te werpen
(Wordt vervolgd.)
