«9
ist.
ie
iotheken.
No. I2.g
Zaterdag 27 Januari 1906.
Tweede Jaargang.
FE I LL E N.
In den vreemde.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
iterstraaf.
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE EILANDEN.
z. enz.
Je grootten,
enz. enz.
lie Boekhande-
Lductie van een
p-«h's te bekomen
[jaargang f3.60.
[per post f4.
van 12 tot 1 uur,
Ider boeken, van
It per week en
y2 cent per week
[5 cent per week
stuk.
svereemgmg, ge-
ar, behalve in de
fcment f 1 per jaar
per wvek.
bnd Dinsdagavond
ar gratis voor de
inging, geopend
uur, 3 cent per
bn gratis verkrjjg-
gebouw.
aiddellijk na Ves-
longensschool, da
l/2 tot 121/2 uur.
]eel en per week.
'aan de Pastorie,
'j uur, 2 cent per
nih mm coup
Abonnementsprijs per 3 maandenf 0.95
Afzonderlijke nummers it contant0.05
Geïllustreerd Zondagsblad, alléén voor de
abonné's per 3 maanden0 371/,
VERSCHIJNT
eiken
MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Gt. k contant.
Reclameberiohten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Het Liberalisme herboren.
V. D., de medewerker aan verschillende
vrijzinnig-democratische bladen, schrijft in
de „Middelb. Ct.", dat er de laatste jaren
meer leven is gekomen onder de vrijzin
nigen, met het bekende resultaat bij de
verkiezingen en verder, dat er het vo
rige jaar een krachtige herleving guveest
is van het liberalisme.
Het eerste geven wij V. D. volmondig
toe.
Ja, waarlijk, er is de laatste jaren onder
de vrijzinnigen meer leven gekomen, een
leven opgewekt alleen door den schrik-
aanjagenden naam „Kuyper".
Wat al sprekers als de paljas Rood-
huijzen, hebben de groote trom geroerd,
wat al smaadschriften en schend-pamtlet-
ten hebben beweging en verontwaardiging
veroorzaakt, wat al propaganda van laag
allooi is gemaakt!
Waarlijk, onder de vrijzinnigen is de
laatste jaren meer leven gekomen 1
Maar, dat er het vorig jaar een krach
tige herleving van het liberalisme is ge
weest?
Men moet veel illusies en verbeeldings
kracht bezitten, om het te gelooven.
Die krachtige herleving van het libera
lisme zou zich dan moeten uiten in een
krachtige Kamermeerderheid, een krach
tig Ministerie of deszelfs groote liberale
daden.
Daarvan echter zijn we vooralsnog ver
schoond gebleven.
Of is de droevige figuur van den kabi
netsformateur, Borgesius den zwijger, er
eene van kracht? Getuigt het van kracht,
dat deze man geen zitting durft nemen
in het door hem gevormd ministerie?
Wat een kracht en herleving der libe
rale beginselen schuilen er ook in het
finantieele program! Om paf van te staan.
En wat een kracht in het blanco-artikel.
Daar zat alleen een magnetische kracht
in, om de vrijzinnigen van alle gading
aan te trekken; zoo'n kracht echter werkt
niet naar buiten.
Ook kan niet ontkend worden, dat er
een heele liberale herleving uitgaat van
minister Rink,die geen program
heeft, en van minister Kraus, die zich
zoo krachtig voelt, dat hij als minister
van Nederland in dienst gaat eener bui-
tenlandsche regeering, van meaning zijnde,
dat het liberalisme voldoende is herleefd,
om hem te kunnen missen.
Maar, zal V. D. zeggen, wij bedoelen
13j
In Munchen echter was zijn eerste werk
zijn vriend Aloys op te zoeken, die lang
zamerhand zijn weg begon te maken, en
niets wist van 't geen zijn familie zoo
smartelijk bezig hield.
„Hoor eens, vriend," zeide Adriaan, „ik
zou zoo graag willen dat de koning je werk
eens zag; nel) je niets, wat it hem eens
onder de oogen kan brengen, want al heb
ik voor mijn meester den grootsten eerbied,
ik blijf volnouden, dat hij een wonderlijk
heer is."
„Houdt ge nu van hem?" vroeg Aloys.
„Als gij wist hoe ik u benijd dat gij in
dagelijkschen omgang met hem verkeert."
„Dagelijks is een beetje te veel gezegd,
er gaan dikwijls weken om, dat it mijn
meester niet zie."
»En ge antwoordt mij nog niet op mijn
vraag van daareven, houdt je van hem,
zie je hoog tegen hem op?'
Adriaan haalde de schouders op
„Ik beklaag hem diep. Hij is zwaar ziek."
„Wat, gelooft ge dan ook wat
zijn vijanden zeggen."
„Ik weet het met! Hij is te goed voor
mij dan dat ik kwaad of iets wat verkeerd
opgenomen kan worden van hem zou zeg
gen, maar dat hij niet recht", en hij wees
<je herleving der vrijzinnige idee in de
harten der Nederlanders.
Och, Wanneer het bij de jongste stembus
van de harten, d. i. alleen van het aantal
stemmen [zonder dislrictsverdeeling) had
afgehangen, dan hadden we nu geen libe
raal ministerie.
Neen, het liberalisme is niet herleefd,
en zal nooit herboren worden.
't Is een oud, afgetakeld fregat, dat,
schijnbaar wat opgekalefaterd, inwendig
nog wrakker is dan ooit.
Nog eenig geduld, hoeren, en 'tis zoo
dood als een pier.
Revolutionairen
De sociaal-demokraat F. van der Goes
heeft Maandag j.l., den jaardag der Rus
sische revolutie te Amsterdam een rede
gehouden, waarin hij o. a. de volgende
kalme en bezadigde( I) taal sprak
De heer Van der Goes trok een ver
gelijking tusschen Rusland en de ove
rige Westelijke Staten van Europa, om
te betoogen, dal man hier evenals in
Rusland, het despotisme en de bureau
cratie als middelen, zelfs gewelddadige,
ziet aanwenden om hun economische
en politieke positie te handhaven en
ook overal zien wij de revolutionaire
partij daartegen in verzet komen. Dit
moet natuurlijk op een eindstrijd uit-
loopen, en nu wilde hij er tegen waar
schuwen, dat die strijd even inspannend
en even bloedig zou zijn als thans in
Rusland. Hij meende de waarschuwing
niet achterwege te moeten houden, opdat
wij ons niet overgeven aan zelfbedrog.
In den breede trachtte hij aan te too-
nen, dat het vuur der revolutie overal
smeult en dat ook nog Amsterdammers
bij het paling-oproer reeds een bewijs le
verden, met despotisme niet van doen
te willen hebben. Wij behoeven, zeide
spr. met 'toog op de thans in Rusland
ingevoerde spoorwegwet, niet naar Rus
land te gaan om Russisch te leeren.
Dr. Kuyper deed hetzelfde twee jaar
geleden. Toch zou de dag voor den
eindstrijd eenmaal gewis aanbreken. Mo
ge die dag ons dan bereid vinden, aldus
eindigde spr., en bezield met dezelfde
moed en toewijding als onze Russische
broeders, dan zullen de tienduizende
slachtolfers niet vergeefs gevallen zijn.
(Applaus).
Dus wanneer eenmaal de tijden rijp zijn,
zullen de Nederlandsche socialisten zich
•ontpoppen in bommenwerpers, moorde
naars en plunderaars.
En dan moet Gorter nog in een lange
rede beweren, dat er verschil is tusschen
anarchisme en sociaal-demokratie, omdat
de anarchisten het politiek wapen van
het kiesrecht niet aanvaarden.
op zijn hoofd, „dat kan niet anders."
Zij wandelden in de breede Ludwigs-
trasse, die voorbij het residentieslot leidde.
„Nu ligt hij te slapen," zeide Adriaan,
„van nacht is het groote verlichting in
zijn wintertuin."
„Hoe gelukkig zijl gijriep Aloys met
schitterende oogen uit, „al die pracht
zoo naar hartelust te kunnen bewonderen.
Er wordt zooveel gesproken over die too-
verpaleizen, men vertelt er wondere ver
halen van."
„Ja, zij zijn ook prachtig, maar
kaal, ledig. Ik zou er niet in willen wonen;
het verveelt zoo spoedig al die dingen te
zien, te mooi voor gebruik, te schitterend
om naar te kijken, net schemert voor de
oogen al dat goud, die bonte kleuren, die
onnatuur; ik geloof niet dat een gezonde
geest er zich op den duur aan wennen
kan."
Terwijl zij zóó spraken, kwam een heer,
die hen gevolgd was, hen achterop en
vroeg met een geheimzinnig gelaat:
„Als ik mij niet vergis, behoort gij tot
de hofhouding van Zijn Majesteit?''
„Nu al ware dit zoo, wal zou liet dan?"
vroeg Adriaan.
„Mag ik u dan eens spreken over een
zeer gewichtig onderwerp?"
Aloys trok zich een weinig terug.
„O, neen, dat is mijn bedoeling niet!
Ik wil u spreken op mijn gemak en tus
schen vier oogen. Komt u morgenavond
een uurtje in het Café Luitpold Ik zal
Wat een verschil, nietwaar, wanneer wij
èn anarchisten èn socialisten, op het
oogenblik, als zij meenen, dat 't gebeuren
moet, alle onderscheid zullen 2ien weg
cijferen om gezamenlijk de meest bloedige
tooneelen in '1 leven te roepen.
En den vrijzinnigen zal nu wel de illusie
ontnomen zijn, dat de roode partij een
ongevaarlijke, bloote hervormingspartij zijn
zou, die gerust bij1 een verkiezingstrijd als
bondgenoote kan worden aanvaard.
Gij', lloëll en van Karnebeek, zult u
nu tweemaal bedenken, vóór u door zulk
gespuis op het kussen te laten helpen.
RUSLAND.
Algemeen werd door de sociaal-democra
ten beweerd, dat het Russische volk snakte
naar het algemeen kiesrecht, waarom de
bloedende strijd dan ook hoofdzakelijk liep.
Nu blijkt hoe hevig het volk het kies
recht begeerde De termijnen van aangifte
zijn moeten worden verdaagd, omdat zoo
weinig kiezers zich opgaven
Commentaar overbodig
Een telegram van generaal Worontsof
Dasjkof aan den Keizer luidt: Tfflis, 24
Januari De opperbevelhebber in het dis
trict Soekkoem meldt, dat bij het begin
van de staking der post- en telegraafbe-
ambten, opstandelingen de overheid van
Soekkoem wilden afzetten en zich in het
bezit van de rijksgelden wilden stellen,
hetgeen hun niet gelukt is. Een deel der
geestdrijvers is in hechtenis genomen. Se
dert 4 Januari herneemt het openbare le
ven zijn gewonen loop; de benden zijn
verstrooid.
FRANKRIJK.
Do schending der Tabernakels.
Mgr. Turinaz, bisschop van Nancy, heeft
de regeerings-agenten, die den inventaris
van zijn kathedraal en van de bisschop
pelijke woning kwamen opmaken, ontvan
gen met het voorlezen van een geharnast
protest, waarin de kerkvoogd weigerde hen
bij het opmaken van den inventaris op
eenigerlei wijze behulpzaam te zijn, en
verklaarde dat de Regeering voor de ker-*
ken van zijn diocees geweld zou moeten
gebruiken, als zij zulks wilde. De inspec
teur deed dit laatste liever niet en ver-
verwijderde zich met de verklaring, het
protest van den bisschop te zullen over
brengen aan den prefect.
Mgr. Williez, bisschop vari Atrechl, heeft
eveneens -een krachtig protest doen hoo-
ren, doch om een andere reden, n.l. we
gens het schandelijk feit, dat te Boulogne
(in het district Atrecht) tot regeerings-
agent ter opmaking van den inventaris
der kerkgoederen aldaar benoemd is een
eertijds gesuspendeerd geestelijke, thans
een der meest bekende vrijmetselaars.
De bisschop verklaart den prefect, niet
u daar wachten! Hier is mijn kaartje 1"
Adriaan las„Graaf Diletsky von Ru-
denstoin."
„Ik zal er zijn," antwoordde hij met
een buiging, -en de vreemdeling zette zijn
weg voort.
„Adriaan, wees voorzichtig," ried Aloys,
„ge weet niet wie dis man is, en wat hij
van u verlangt."
„Maar hij is toch een adellijke en hij
geeft mij royaal zijn kaartje. Er kan geen
bedrog bij zijn."
„Neen, maar toch, ik vertrouw het niet."
„Kom, je bent een waardig onderdaan
van je koning; altijd zoo vol wantrouwen,
en dan om niet."
„Nu, je vroeg mij zooeven, of ik iets
had, wat je aan den koning kon laten
zien als proeve van mijn kunst. Ik heb
een heel aardigen Lohengrin, ten minste
ik vind hem nog al aardig. En de koning
heeft zoo veel op met de Graalridders."
Zoo sprekende wandelden zij door den
slottuin terug en daar het regende, hepen
zij onder de Arcaden met hun roode, ver
weerde muren, die vroeger met fraaie fres
co's bedekt waren, maar die er thans zeer
verkleurd en vlekkerig uitzagen.
Den volgenden avond op den bepaal
den tijd was Adriaan in Café Luitpold
en het duurde niet lang of hij zag graaf
Diletsky binnenkomen en aan het tafeltje,
waaraan hij zat, plaats nemen Beiden
dronken hun glas bier en spraken over
onverschillige dingen; eindelijk stond de
te hebben kunnen vermoeden, dat het ge
mis aan de meest elementaire betamelijk
heid zoover zou kunnen gaan in een stad,
onder de vreemdelingen bekend om de
goede manieren barer burgeis. Dit feit
is inderdaad teekenend voor de tergende
willekeur, waaraan ondanks de mooie,
verklaringen van minister Merlou op de
interpellaties van Groussau en Gayraud
de bepalingen der scheidingswet de
Katholieken ter prooi laten.
BELGIE.
De havenwerken van Antwerpen
zijn door de Belgische Kamer aan
genomen. Bij tweede lezing ging er met
«1 tegen 74 stemmen en 7 onthoudingen
een amendement door, ongeveer gelijk aan
't verworpen amendement Ruzette, en
thans door de regeering voorgesteld, om
hot verdedigingsstelsel dat de omwalling
zal vervangen bij afzonderlijke wet te rege
len. De geheele wet is daarop aangenomen
met 82 tegen 77 stemmen en 3 onthou
dingen.
Antwerpen wordt tengevolge van deze
beslissing een der sterkste vestingen dei-
aarde; doch het rechtsche ministerie en de
rechtsche meerderheid gaat er, naar te
vreezen staat, met Mei a.s. mee van de
baan.
DU1TSCHLAND.
De „Kölnische Zeitung" bevat het vol
gende telegram uit Rome:
„De „Osservatore Romano" publiceert
deze officieele mededeeling: „In d; Duit-
sche katholieke pers is in de laatste da
gen een heftige polemiek ontstaan over
de vraag, welke van beide instellingen
de voorkeur verdientdie der „christelijke
vakvereenigingen" of die der „katholieke
vakvereenigingen".
Daar nu eenigen zich beroepen hebben
op het gezag des Pausen, alsof deze de
laatste geprezen en aangemoedigd zou heb
ben in tegenstelling met de eerste, zijn
Wij gemachtigd te verklaren, dat de Paus
zoowel gene als deze prijst en aanmoe
digt met gelijke welgezindheid, daar Hij
zeer goed weet, dat de bijzondere behoef
ten der verschillende bisdommen en pro
vinciën van Duitschland het noodig kun
nen maken, aan de „Christelijke vakver
eenigingen" de voorkeur te geven boven
de „Katholieke vakvereenigingen".
SPANJE.
De koning van Spanje is uit Madrid
naar Biarritz gegaan, om zich te verlo
ven met prinses Ena van Battenberg, die
daar met haar moeder vertoeft in de villa
van prinses Frederika van Hannover.
De toekomstige koningin van Spanje -
vermoedelijk tenminste is een jonge
dame van 19 jaar, een dochter van den
nu overleden prins van Battenberg en prin
ses Beatrice, -een zuster van koning Eduard
van Engeland. Zij moet een zeer innemend
karakter hebben en zeer knap van uiter
lijk zijn.
De prinses is een protestantsche. Dit
geeft aan de „Middelb. Ct." gelegenheid
graaf op en gaf Adriaan een wenk hem
te volgen.
Nieuwsgierig volgde de jongeling hem.
„Wees voorzichtig, Adriaan!" zoo sprak
hij zich zelf toe, „nu komt het er op aan
niet te vergeten dat je twee ooren en
twee'oogen hebt en maar een mond! 'tls
hooren, zien en zwijgen
De graaf zeide, zoodra zij buiten geko
men waren
In de open lucht kan men veiliger spre
ken; muren, hoe dicht ook, hebben
ooren!"
Zij gingen eebigc stralen door, 'totdat
zij in de breede Maximilianstrasse kwa
men, die, thans met versch gevallen
sneeu-w bedekt, zich wit en doodsch voor
hen uitstrekte. De fraaie winkels, die de
straat aan beide kanten begrensden, wa
ren reeds gesloten, de lantaarns alleen,
die hier en daar roodachtig glommen in
den mistigen winternacht wezen door hun
dubbele rij de scheiding aan tusschen trot
toir en rijweg.
Zwijgend liepen beide mannen voort.
„Ik begin niet," dacht Adriaan, „als die
mijnheer wat te vertellen heeft, laat hij
het zeggen!"
Daar zij een heele poos zoo met elkan
der geloopen hadden, vroeg de vreemde
ling na een paar malen goed rond gezien
te hebben:
„Wat dunkt u van den koning?"
„Van den koning?" vroeg Adriaan terug,
„wat bedoelt u?"
om een hatelijke opmerking te maken,
door te zeggen„1' Espagne vaut bien une
messe," (Spanje is wel een mis waard)
doelende op het onvermijdelijke van een
overgang tot het Katholicisme. Het blad
weet natuurlijk niet, dat de R. K. Kerk
een huwelijk mot andersdenkenden niet
onvoorwaardelijk verbiedt. Maar laat het
dan bij zijn lezers geen verkeerde voor
stellingen wekken.
ITALIË.
Een treurigvoor beeld. Abbé Me>-
retti, werkzaam als leeraar aan het col
lege te Correggio in Calabrië, een der
vurigste onder de onafhankelijk Christen
democraten, geeft in zijn geschiedenis een
treurig voorbeeld van dat, waartos ten
slotte ongehoorzaamheid aan de overhe
den en insubordinatie tegenover het hoog
ste gezag voeren moet.
Volgens de berichten in meerdere kran
ten voorkomend heeft n.l. de proefssor
uit baloorigheid over de raadgevingen en
waarschuwingen van zijn hiërarchische
overheden, de toga afgelegd om de be
diening van dominé uit te gaan oefenen,
wal hem natuurlijk tevens „veroorloofd"
om een vrouw te nemen.
De „Osservatore Rom", eindigt het be
richt, eveneens uit een der bladen over
genomen, met de waarschuwing„Dat zij,
die geen rekening willen houden met de
waarschuwingen van hun bisschoppen,
zich wel van die waarheid doordringen.
Past op voor vallen"!
Prov. Blad no. 12 bevat mededeeling
door Gedep. Staten van de veranderingen
welke in de jaarwedden van burgemees
ters, enz. en in de presentiegelden voor
raadsleden zijn gebracht hij in den loop
van 1905 door hen genomen besluiten.
Jaarwedden: Hoedekenskerke burge
meester en secretaris f 450. Wethouders
f 30. Presentiegeld f 36.
JaarweddenNoordwelle burgemeester
en secretaris f 250. Wethouders f 15. Ont
vanger f 150.
Jaarwedden wethoudersAagtekerke
f 20. Biervliet f 40. O. en W. Souburg 30.
Jaarwedde ontvanger: IJzendijke f400.
Jaarwedde burgemeester en secretaris
Philippine f400; Sas van Geilt f 600. Pre
sentiegeld Ierseke f 108Zonnemaire f 36.
De Parijsche eorr. van het „Handels
blad" geett een overzicht van en wenken
omtrent den afzet van Zeeuwsche oesters
in Frankrijk, waarbij hij tot de volgende
slotsom komt:
„Om te kunnen blijven concurreeren en
den afzet te vergrooten moeten de Zeeuw
sche oesterhandelaars er zich op toeleg
gen de zoogenaamde „Imperialen" tot het
einde van April leverbaar te houden eu
er voor zorgen, dat de dikwijls bittere
nasmaak verdwijnt.
Wat de goedkoopste soorten van Zeeuw
sche oesters betreft, zullen deze hoe lan-
„Wat ik bedoel? Gij begrijpt mij?" En
hij wees met den vinger naar het hoofd.
„Is 't. daarvoor dat u mij sproken
moest?" zeide Adriaan uit de hoogte, „dan
had u zich de moeite kunnen besparen. Ik
zal mij geen oordcel aanmatigen over za
ken die mij niet aangaan."
Die u niet aangaan? Deze zaak gaat
eiken onderdaan van Zijn Majesteit, eiken
rechtgeaarden Beier aan."
„Ik ben geen Beier en de koning is
mijn weldoener, ik heb nooit iets anders
dan goeds van hem ondervonden."'
„Die gevoelens doen u eer aan, jong-
mensch! Maar gij moet de zaak uit het
rechte oogpunt beschouwen. Zeker, wij al
len eerbiedigen en beminnen Onzen vorst.
Wij hebben _groote dingen van hem ver
wacht en hêt is met een bloeiend hart,
dat wij [bekennen moeten dat die verwach
tingen ijdel zijn gebleken niet alleen, maar
dat de kostbare fantasieën des konings
ons veel, zeer veel ellende zullen bezor
gen."
Adriaan bleef zwijgen.
„De koning wordt hoe langer hoe bui-
tensporiger. Zijn hartstocht voor bouwen
heeft ontzaggelijk groote sommen verslon
den en nog zijn wij niet aan het einde.
Hij droomt van nog prachtiger paleizen,
van nog kostbaarder tuinen en parken.'
„Maar daardoor brengt hij het geld on
der de menschen."
(Wordt vervolgd.)
