No. 11.
Donderdag 25 Januari 1906.
Tweede Jaargang
7ËÜTLLËTÖir~
BUITEHIAMSX
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEUWSCHE3 EILANDEN.
Een Bond van B. K. Kiesverenigingen
voor Zeeland.
In den vreemde.
Toestanden in den Landbouw.
UIT DE P ERb,
WE EEEKCHE CUP
Abonnementsprijs per 3 maandenf 0.95 VERSCHIJNT Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct
Afzonderlijke nummers a contant 0.05 Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Geïllustreerd Zondagsblad, alléén voor de eiken Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant,
abonné s per 3 maanden0 37i/2 MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Reclameberiohten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
De ongelukkige verdeeling in verschil
lende kiesdistricten in onze provincie heeft
de kiesvereenigingen reeds in menige
moeielijkheid gewikkeld.
Om dit te constateeren behoeven we
slechts te zien in onze naaste omgeving.
Daar zijn b.v. de dorpen Ovezandc, Kwa-
dendamme, Hansweert e. a. die bij een
verkiezing voor de Tweede Kamer behoo-
ren tol het district Hontenisse, en welke
dorpen bij een verkiezing voor de Pro
vinciale Staten ressorteeren onder het dis
trict Goes.
Zulks brengt de respectieve kiesvereeni
gingen in die dorpen in meer dan een
moeielijkheid.
Overtuigd van het nut van nauwe aan
eensluiting en van centraliseering der
krachten als die vereenigingen waren,
wenschten zij zich aan te sluiten bij een
centrale kiesvereeniging.
Dit ging echter bezwaarlijk, omdat zij
zich zouden moeten aansluiten bij twee
centralen, bij die te Goes voor de prov.
Staten en bij die te Hulst voor de Tweede
Kamer.
Toch waren er vereenigingen, die zich
uo üubbele opoffering getroostten.
Of nu de R. K. kiesvereenigingen op
Zuid-Beveland goed doen met zich aan
te sluiten aan de centrale te Hulst, willen
wij betwijfelen.
Wij meenen, dat zij, zonder aansluiting
even goed de plichten eener R. K. kies
vereeniging kunnen nakomen, en met
evenveel nut werkzaam zijn.
Welk een band loch bestaat er tusschen
Hulst en Zuid-Beveland
De menschen kennen elkaar niet, hou
den zoo goed als geen briefwisseling met
elkaar, spreken elkaar bij hooge uitzon
dering misschien wél eens bij over
legging van gelden, maar loch er bestaat
zoo goed als geen band.
En toch was het goed, als er een be
tere aaneensluiting bestond.
Daar is een middel voor in de oprich
ting van een bond als aan het hoofd van
dit artikel vermeld.
Niet alleen dat daardoor een moeielijk
heid voor de Zuid-Bevelaiidsclie kiesver
eenigingen zal worden opgelost, maar al
de vereenigingen van Zeeland zullen door
hunne afgevaardigden voeling met elkaar
kunnen houden, het heele terrein beter
12)
„O sire, dat is overdrijving I" riep Adri-
aan„ik geloof dat er nu nog vele goede,
trouwe menschen gevonden worden en dat
men toen ook vatsclie, onedele karakters
in overvloed aantrof."
„Maar de geest van den tijd was an
ders 1 Men kon grootsche daden doen, men
werd bezield door groote ideeënmaar
thans, wat brengt de wereld in beweging,
wat drijft de wereld? Geld! Doch a-ij zijt
nog te jong om dit to begrijpen en ik
benijd u daarom I"
Toen op een geheel anderen toon ver
volgde hij
„Weet gij nu, wie u den weg wees uit
het woud, drie dagen geleden!"
„Sire, dien zelfden avond wist ik het
en ik betreur 't zeer dat
„Gij hebt niets te betreuren. Het ver
heugt me één mensch te hebben ontmoet
op wien men vertrouwen kan. Gij zijt van
adel, niet waar?"
Adriaan moest zich een oogenblik be
denken, vóór dat hij antwoordde
„Ja, Sire, mijn vader was een Holland-
sche Freiher!"
"Welnu, gij zult hier blijvenik wil
met, dat gij in nw vernederende plaats
langer zult toeven."
kunnen overzien en de gemeenschappelijke
houding bepalen, het gezamenlijke werk
verdeelen enz.
Dit zou een groote stap in de goede
richting zijn.
En hoe makkelijk kan alles niet in zijn
werk gaan!
De kiesvereenigingen hebben hun afge
vaardigden in de verschillende centralen;
uit de bestuursleden dezer centralen moet
het bestuur van een bond voor Zeeland
gevormd worden.
En neemt, zoo ge wilt, vele bestuurs
leden van centrale kiesvereenigingen in
het bestuur van den bond op, neemt ze
bijna allen op, neemt ze, wat ons aangaat,
desnoods allemaal op, maar zorgtdat
de Bond er komt.
Kiest daarna een dagelijksch bestuur
De R. K. kiesvereeniging te Middelburg
komt de eer toe het. eerst pogingen tot de
oprichting van een Bonsl in het werk te
hebben gesteld; pogingen, die helaas tot
geen gunstig resultaat mochten leiden.
De toentrale te Hulst, in Zeeuwsch-VIaan-
deren, bleek niet. geneigd mede te wer
ken; maar indien zij iti de stichting van
een Bond geen nut mocht zien of mis
schien onheil speuren, laat ze dan ten
minste aan de verzoekster te Middelburg
opgeven de weloverwogen redenen, die
hebben geleid tot een besluit van niet-
medewerking
Zoover ons bekend, is dit niet geschied,
en het zou mogelijk voor de kiesvereenigin
gen op de eilanden leerzaam zijn, al be
twijfelen wij dit.
Of zou de centrale te Hulst door bij
zondere roerselen gedreven worden, om
een uitzondering op den regel te maken,
door kracht te zoeken in isolement (af
zondering), we bedoelen een kracht ten
goede
Wij voor ons kunnen slechts heil zien
in de vorming van een Bond, die door
de aders der kiesvereenigingen en centra
len, frisch bloed in zich zal opnemen, en
het hart zal vormen, dat de verrichtingen
der R K. kiesvereenigingen in Zeeland
regelen zal
Wie hel hoofd van dit artikel leest,
zal mogelijk veronderstellen, dat ik ga
schrijven over ploegen, zaaien, eggen en
al wat meer betrekking heeft op het be
bouwen van landerijen. Dit. is mijn plan
niet. Mijn bedoeling is de hoofdpersonen
bij den landbouw betrokken, te bespre
ken, n.l. verpachter en pachter.
Adriaan vertrouwde zijn ooren niet.
„Ik hier blijven, Sire, bij Uw Majesteit!"
„Ja! Uw stem behaagt mij. Soms ben ik
koning Saul gelijk, het wordt daar zoo
donker binnen, zoo verward, verleden en
tegenwoordig smelten samen, ik ken hun
grenzen niet, maar de muziek brengt dan
klaarheid in mijn gedachten. Ik kan weer
mij zelf zijn en uw stem doet snaren in
mijn gemoed trillen, welke ik sinds lang
gebroken waande. Ga nu heen, morgen
zult gij meer van mij hooren!"
Adriaans lot nam van dezen dag een ge
heel anderen keer; hij was nu verbonden
aan het huis van den zonderlingen ko
ning, en moest dezen op al zijne tochten
door het Beiersche gebergte, zijn nachte
lijke reizen van het eens kasteel naar het
andere vergezellen.
Dikwijls gebeurde het, dat de vorst in
weken niet naar hem vroeg, en zijn be
staan geheel vergeten scheen te hebben,
dan weer moest hij geheele nachten voor
hem zingen, tot hij er schor en ziek van
werd.
Dit leven zou Adriaan licht verveeld
hebben, indien hij niet zooveel vrijen tijd
en gelegenheid had gevonden tot lezen,
studeeren en zich verder te ontwikkelen.
Met de overige hofhouding des konings,
welke meest uit bedienden van minderen
rang bestond, want de koning wantrouwde
alle hoogere staatsambten, stond Adriaan
op vrij aangenamen voet; er waren eeni-
gen, die hem zijn gemakkelijk leven be-
Wal hebben wij den laatsten tijd al niet
gehoord en gelezen over verbetering in
alle mogelijke takken van industrie en
nijverheid. De timmerman, de metselaar,
de schilder en meer andere nijverheids-
personen trachten hunne positie te ver
beteren, en wal heeft men gehoord tot
verbetering van de positie der pachters?
üp Zuid-Beveland mag toch zeker de
landbouwer niet ten achter staan hij an
dere nijverheidspersonen
Men zal mij ten antwoord gevenE e n
pachter is geen werkman. Daar
moet ik ten deels beslist een ontkennend
antwoord op geven. Voor een vijftiental
jaren waren de 'pachters - groot-pach
ters; men had toen hoofdzakelijk groote
boerderijen, doch thans is het. anders, er
zijn vele soorten pachters. Zij, die een
hofstede in pacht hebben, zij, die een
hoetje, en weer anderen die slechts een
enkelen bunder grond in pacht hebben.
Dat bij deze verschillende soort pachters
misstanden bestaan, zal wel niemand kun
nen tegenspreken. In enkele- gevallen zijn
zij zeiven daarvan de schuld, in andere
is de verpachter of grondeigenaar de schul
dige. Vooral deze laatsten (eigenaars) kun
nen veel bijdragen tot de opheffing der
misstanden onder de landbouwers.
Toch ook zeker tot de grondeigenaars
heeft, de Pauselijke boodschap geklonken;
„Omnia instaurare iti Christo"; alles her
stellen in Christus, wat voor hen de be-
teekenis heeft, dat zij door de naasten
liefde geleid, aan hunne ondergeschikten
recht zullen doen wedervaren én hen in
alle opzichten naar strikte rechtvaardig
heid zullen behandelen.
Wat zal de beste wijze van oplossing
zijn? Dezelfde, die hij den werkman geldt,
nl. meerdere toenadering tot- en betere ver
standhouding met den patroonzoo ook
de pachter tegenover den verpachter. Hij
moet beter zijn verpachter leeren kennen
en deze moet zijn pachter ook beter lee
ren kennen en meer waardeeren.
Bij de meeste grondeigenaren, en vooral
bij hen, die er een rentmeester op na
houden, is het voornaamste punt, dat de
pachter op tijd komt betalen. Zeker een
voornaam punt, doch niet het voornaam
ste. Door hen wordt nimmer gevraagd
Hoe heeft de pachter'het dil jaar gemaakt,
in welken staat vérkeeren da landerijen,
zijn de gebouwen niet bouwvallig, enz.
Ik acht. het van het meeste belang, dat
de verpachter zich op da hoogte houdt
van den toestand der landerijen en wel
door minstens een jaarlijksch bezoek. Niet.
alle grondeigenaren hebben kennis van
den landbouwmaar, wat de verpachter
niet weet, kan hij leeren door zijn be
zoek en geeft meteen aanleiding weder-
zijdsche belangen te bespreken. Het is
voor den grondeigenaar van groot belang,
dat zijne eigendommen niet in waarde
verminderen, dus dit moet hij ook kunnen
constateeren. Heeft de pachter hoofdzake
lijk te doen mei den rentmeester, dan nog
moet hij trachten meer in kennis te komen
met den eigenaar Er zijn grondeigena-
nijdden, anderen, die in hem een vreemde
ling bleven zien en hem daarom slechts
noode iu hun midden duldden, maar Adri
aans eenvoudige vroolijkheid en zijn on
verstoorbaar goed humeur oniwapende
hen spoedig. Zijn vrienden, de Budemanns,
vergat hij, nu hij tot. aanzien en groot
heid gestegen was, nog volstrek! niet; zoo-
dra hij over een vrijen dag beschikken
kon, begaf hij zich naar hun hoeve en
bracht in hun vriendelijken, gezelligen
kring nog veel aangenamer uren door dan
in de prachtige, maar toch zoo stille en
ledige paleizen van den vorst.
En terwijl hij ouder werd, begon het
hem langzamerhand duidelijk te worden,
dat vooral een machtige aantrekkings
kracht werkte om hem telkens en telkens
weer naar het gezin der Budemanns te-
voeren.
De lieve, blonde Gretel trok hem aan
en ook het meisje zag den zanger des
konings gaarne; maar nooit, nog hadden
zij elkander over hun gevoelens gesproken.
Adriaan begreep dat zijn positie te onze
ker was om die met een vrouw te deelen.
Een gril des konings had hem verheven,
een andere gril kon hem weer in zijn
oude omgeving terugzendendaarenboven
werd hij wel gevoed, gekleed en geher
bergd, maar het loon, dat hij trok, was zeer
laag en kon meer aanspraak maken op den
naam van zakgeld dan op iets anders.
De Budemanns zouden hun dochter
nooit, geven aan iemand, die geen eervolle
ren, die geen begrip hebben van den land
bouw; voor hen is hulp noodzakelijk zij
schaffen een rentmeester aan, doch dat
zij dan ook goed uit de oogen zien, om
een persoon in dienst t-e ne
men, 'lie kennis van landerijen
heeft en die de belangen van den eige
naar én van den pachter behartigt, zon
der uitsluitend aan de provisie te denken,
't Is aan velen bekend, dat de rentmeester
(schrijver is rentmeester en tevens grond
eigenaar) in geen goeden reuk staat. Is
het te verwonderen? Vele rentmeesters
doen zooals vele grondeigenaars. Het lani
bezoeken, daar denken zij niet overals
de pachter maar op tijd betaalt, dan is
ook vanzelf de provisie binnen. Ingeval
zij de landerijen gaan bezichtigen, komen
zij doorgaans niet veel verder dan de ge
houwen. Het is mij gebeurd, dat de rent
meester de bemerking maakte, dat de aard
appelen te dik stonden en die goede man
had Zeeuwsche klavers voor aardappels
aangezien. Een andere ondervinding
bracht mij op de hoogte, dat noch eige
naar, noch rentmeester verschillende lan
derijen in 37 jaar bezocht hadden.
Hoe kan nu zoo'n rentmeester de belan
gen van eigenaar en pachter behartigen?
Daar tegenover staat, dat er vele pach
ters zijn, die liever den eigenaar of rent
meester zien gaan dan komen, meestal
een bewijs, dat zij in hunne verplichtingen
te kort schieten. De pachter heeft zeker
vele verplichtingen, doch daartegenover
ook vela rechten, en daar plicht en recht
hand aan hand eaan, moeten ook ver
pachter en pachter samenwerken, wat hei
den ten goede zal Komen.
Wat in mijn oog ook een slecht ge
bruik is, is verpachten hij inschrijving en
publieke verpachting, waarover in een vol
gend artikel.
Julianus.
Zuid-Beveland, 22 Jan. '06.
De Nieuwe G e 1 d z w e n d e 1.
'tIs een fijne historie!
De redacteur van „Themis" voorspelt,
dat hel schandaal overtreffen zal al wat
totdusver van dien aard dn ons land is
aanschouwd! En dal zegt niet weinig!
Zóó verarmt nu ons volk. Niet door 'n
paar invoerrechten, die tegelijk meer werk
in 'tland brengen. Maar door 'tgedobbel
van zulke uitzinnigen. die aan gelddeli-
rium lijden en met. millioeiien smijten of
't maar niets is.
En wat zoo ongelukkig is? Zulke kerels
weten 't zoo slaugesluw aan te leggen,
dat ze óf den dans ontspringen óf een
straf krijgen, die '1 rechtsgevoel der natie
meer schokt, dan bevredigt.
De „Vaderlander" zegt terecht:
„Wij hebben er één gekend van die
heeren, die duizenden lot den bedelstaf
had gebracht, onder wie oude mannen
en vrouwen, die van hunne zuur ver
diende penningen ee:i schamel bestaan
betrekking of ten minste een vast grond
bezit hadook voor hen braken kommer
volle dagen aan. Eens dat Adriaan op
een stormachtigen winteravond, toen de
koning hem na eenige uren van zang
oefening vrij! had gegeven, bij zijn vrien
den kwam, zag hij dadelijk dat er een
zeer gedrukte stemming heerschte.
Somber zwijgend rookte de vader zijn
pijp, moeder zat te heven en keek nauwe
lijks op, toen hij binnenkwam. Na een
poos merkte hij1 dat zij en haar dochter
roodgeweende oogen hadden.
Lang konden de goede menschen hun
leed niet, zwijgen en toen kwam hel droe
vige verhaal, dat de boer, die hypotheken
op hun land bezat, deze had opgezegd.
Hoe zouden zij aan het geld konten om
dit te betalen, in dezen ongelukkigen tijd?
En wanneer zij het niet hij elkander brach
ten, dan was er alle kans op dat hun
landerijen zouden verkocht worden en in
handen vallen van den schraapzuchtigen
boer.
Ook Adriaan werd onwillekeurig door
de algemeene droefgeestigheid aangesto
ken bij' zich zelf dacht hij
„Wat zou toch een klein gedeelte van
de schatten, die de koning verspilt aan
zijn nutteloozei paleizen, goed gebruikt zijn,
wanneer hij ze aan mijn goede vrienden
schonk
Diep in gedachten verzonken, keelde
hij naar Lindenhof terug, het fraaie, kleme
jachtslot, dat dp koning het liefste bewoon-
leidden, die meer dan één tot zelfmoord
had gedreven, en die 18 maanden cel
straf kreeg. In dezelfde maand werd
een dood-arme kerel, die uit liet tucht
huis ontslagen, overal vergeefs werk
had gezocht en ten einde raad diefstal
met braak had gepleegd, waarbij hij voor
nog geen f 25 ontvreemd had, veroor
deeld totvijf jaren gevangenisstraf."
Van klasse-justitie praten we niet.
Maar hier hapert iets aan onze straf
wetten.
Deze manier van vonnissen hoeft niet
de toestemming van de consciëntie des
volks.
RUSLAND.
De toestand in Rusland is, zooals wij
reeds vroeger schreven, zeer belangrijk
verbeterd. Men acht bet daar thans be
slist zeker dat geen ernstige troebelen te
Petersburg meer te wachten zijn, daar de
meerderheid der arbeiders daartoe weinig
lust betoont en de regeering plan heeft
aan alle groote betoogingen of aan die,
welke met rustverstoring gepaard gaan,
onmiddellijk een einde te maken. De rust
keert langzamerhand terug in geheel Rus
land en m nel geheele rijk, met uitzonde
ring van eenige grensstreken, heerschen
weder orde en vrede.
Ook de onlusten in de Oostzee-streken,
in Polen en Siberië zijn belangrijk ver
minderd; men verwacht, dat overal spoe
dig de orde geheel en al zal zijn hersteld.
In geheime revolutionaire vergaderingen
werd erkend dat de voortzetting der tegen
woordige revolutionairen actie wegens ha
re nutteloosheid geen nut. meer heeft. Van
daar dat men besloot tol het plegen van
aanslagen op het leven van hooggeplaatste
regeerings-nmbtenaren.
ITALIË.
Uit Rome wordt gemeld, dat kardinaal
Gotti, prefect der Propaganda, ernstig on
gesteld is. Z.Em. lijdt aan bronchitis. Ge
vaar heet. alsnog niet aanwezig te zijn.
De H. Vader heeft j.l. Zondag het feest
der H. Agnes in de Sixtijnsche kapel zelt
de lammeren gewijd, wier wol later dient,
voor het pallium der nieuwe bisschoppen.
Sedert 1880 geschiedde deze plechtigheid
altoos in de St. Agneskerk buiten de mu
ren, waar kloosterzusters de voor deze
ceremonie bestemde lammeren opkwoeken.
Leo XIII heeft ze alleen in het jubeljaar
1900 persoonlijk verricht en deze Paus nog
geen enkele maal.
CHINA.
Het Chineesche gouvernement heeft de
waardigheid van mandarijn geschonken
aan den hoogeerw. pater-Franciscaan E.
Giesen, Apostolisch vicaris van Noordelijk
Shan-Thoeng. De hoogeerw. pater is in
1868 te Amsterdam geboren. Toen hij 18
jaar oud was, trad hij in de orde van den
H. Franciscus: spoedig na zijn priester
wijding werd hij naar de Chineesche mis-
de en dat hij met bewonderenswaardige
pracht van binnen had laten versieren.
Toen hij er echter aankwam, was alles
in rep en roer; de koning had plotseling
bevel gegeven naar Munchen te. rijden.
Onmiddellijk werd zijn slede met de schit
terend verlichte koepel in gereedheid ge
bracht, de voorrijders stonden te wachten
en ook het paard van Adriaan, die zich
altijd onder de ruiters, welke met dm ko
ning mede mochten rijden, bevond, was ge
zadeld.
Hij had nog even den tijd zijn uniform
aan, te 'Irekkfcn;en op, het. paard te springen
juist stapte de koning in de slede en
voort ging het in den helderen winter
nacht. De fakkels wierpen hun rossigen
schijn over de smetteloozö sneeuw en ver
anderden voor een oogenblik de dennen in
gloeiende toortsen; onhoorbaar gleed het
prachtige voerluig langs de hellende berg
paden, slechts de harmonische klank der
klokken verkondigde wijd en zijd door het
gebergte, dat de koning op een zijner nach
telijke tochten uit was.
De snelle beweging, de plotselinge ver
andering dreven Adriaan's onaangename
gedachten op de vlucht en toen men, aan
het station Peisenberg aangekomen, den
voor den koning gereedstaanden sneltrein
had bestegen, zweefden hem de zorgen
en bekommeringen der Builemann's zoo
flauw voor den geest als had hij ze slechts
in een droom gehoord.
(Wordt vervolgd.)