fflSEAAS
ie Swan Pea"
ratie
No. 6.
Zaterdag 13 Januari 1906.
Tweede Jaargang.
i geld
KATHOLIEK ORGAAN VOOR DE ZEEllWSCHEg EILANDEN.
op van Effecten
HENDRIKSE.
„THE SWAH PEH"
prijs f 6.30.
inco toezending
nfvangst van hef
bedrag.
terbaan&leCointre
Is de Katholieke Staatspartij in Nederland
eene RELIGIEUZE partij?
UIT DE PERb.
BUITENLAND,
BINNENL AND.
en bij alle Boekhande- il
de
Abonnementsprijs per 3 maanden f 0.95
Afzonderlijke nummers a contant0.05
Geïllustreerd Zondagsblad,, alléén voor "de
abonné's per 3 maanden0 3772
VERSCHIJNT
eiken
MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Advertentiën van 16 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant.
Reclameboriohten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
VIOLA,
EN.
ge reproductie van een
rland.
IINE,
terdam.
ilaren gratis te bekomen
rijs per jaargang f3.60.
franco per post f 4.—.
borgtocht.
het hotel de Kinderen
der die veel moot schrij-
een
BESTE Vulpenhouder
igenzeggelijk
vens afgebeeld.
en vele minder deugde-
'abrikaten naast véél ge-
>ok veel last, om alleen
ikken maar te noemen,
niets dan gemak.
GOES.
rbaan le Cointre,
Het ontkennend antwoord door den can-
didaat der Rotterdamsche Katholieken, den
heer Van Term, bij de algemeene verkie
zingen van het vorige jaar, in eene pu
blieke vergadering op bovenstaande vraag
gegeven, heeft een twistgeschrijf in de
Katholieke pers na zich gesleept.
Over de houding van den „Maasbode",
die hem deswege eene Katholieke can-
didatuur onwaardig verklaarde, zwijgen
wij liefst.
De bekentenis evenwel moet ons dade
lijk uit de pen, dat wij in den journa-
Iistieken arbeid van den heer Van Term
en in zijn wijze van optreden in verschil
lende volksvereenigingen voldoende waar-
borgen meenen te hebben, om hem van
allen blaam van liberaal-Katholicisme vrij
te achten.
Wij gelooven, dat hij 't anders en goed
Ibedoeld heeft.
Desalniettemin komt ons zijn opzet
te algemeen voor, en hierdoor minder
juist. Ook zijn motiveering in zijn bro
chure, dunkt ons, laat aan duidelijkheid
I nog te wenschen over en mist scherpte
I van omlijning.
Eene Kath. Staatspartij is o. i. wel de'ge-
liik eene godsdienstige partij (wij schrijven
ongaarne: „religieuze", omdat dit
voor onze Hollandsche ooren zoo klooster-
orde-achtig klinkt) in aanmerking
genomen, dat zij steunt op Katholieken
grondslag, op de leer der Kerk over het
bestuur der Staten en de onderlinge ver
houdingen en verplichtingen van Staat en
Staatsburgers. Zij moet daarop steunen,
niet alleen om den naam van „Katho
lieke" waardig te zijn, maar ook om
geen gevaar te loopen bij haar optreden
en streven, o. a. ook voor de zedelijke en
godsdienstige belangen des volks, spoedig
op een dwaalweg te geraken.
In tegenstelling met de bestrijders van
den heer Term zien wij niet in, waarom
niet hetzelfde moet kunnen gezegd worden
van de Katholieke Staatspartijen in an-
ffldere landen van onzen modernen tijd. Zij
mogen dan conservatief, christelijk-demo-
f. cratisch of „Centrum" heeten. Dit is
trouwens slechts een verschil in naam.
Dat de Katholieke Staatspartijen elders
ii in andere omstandigheden leven als wij1,
mag invloed hebben op hare wijze van
optreden, hare taktiek, het kan haar ar-
|X beidsveld verbreeden of versmallen, maar
haar grondslag mag niet anders zijn dan
die der Nederlandsche Katholieke partij,
namelijk een Katholiek godsdienstige.
Tusschen haakjes willen wij hier ter
plaatse met het oog op 't verschil, dat
j.| sommigen willen zien tusschen onze
i Katholieke Staatspartij en het Duitsche
Centrum een zeer merkwaardige ge-
j&- beurtenis aanhalen, een gebeurtenis van
J niet algemeene bekendheid, welke ons wel-
■willend werd medegedeeld door iemand,
göie direct erbij betrokken was.
f Namelijk deze
Ongeveer 27 jaar geleden werd door de
i toenmalige voormannen der Katholieken:
j dr. Schaepman en Des Amorie van der
Hoeven een program opgemaakt voor een
jfrKatholiek Nederlandsch Cen-
11 r u m, in navolging van het Duitsche.
program werd voorgelegd aan Z.
H. Mgr. an Beek, de -vorige Bisschon
van Breda.
op dit program verkregen de voor-
Stellers de hooge goedkeuring van Z. D.
H-> en Z1in stellige belofte van steun.
- Maar.... het plan stuiUe af den
r'\ sanaa-*—
Daar is in ons land eene Staatspartij
van orthodox-protestanten, die zich anti
revolutionairen noemt. Zij getuigt
op gereformeerden grondslag te staan en
de bestanddeelen van dezen grondslag
door 't vrije onderzoek, te halen nit de
Ordinantiën Gods of uit hetgeen Gods
Woord heeft verordineerd. Ook die gerefor
meerde grondslag is een godsdienstige.
Meer nog. De grondslag der antirevolu
tionaire Staatspartij en die der Katholieke
in ons land en in andere landen kan
confessioneel heeten.
En toch, evenals Windthorst, de gestor
ven groote leider der Duitsche Katholieke
Staatspartij, ontkennen ook de leiders der
antirevolutionaire Staatspartij en die der
Katholieke in andere 'landen, dat hun partij
eene godsdienstige is.
Wat bedoelen zij en is hunne ontkenning
gegrond?
Wij' leven en wonen in een modernen
Staat, die er geen bepaalde geloofsbelij-
denis op na houdt, die zich met niet eene
kerk verbonden rekent; die aan alle inge
zetenen gelijke aanspraak op bescherming
van personen en goederen toekent; die
ieder Nederlander, tot elke landsbediening
benoembaar verklaart, iedereen volkomen
vrijheid van belijdenis zijner godsdienstige
meeningen toestaat, behoudens |de bescher-
scherming der maatschappij en hare leden
tegen de overtreding der Strafwet en alle
Kerkgenootschappen in bet Rijk gelijke be
scherming verleent (artikelen 4, 5, 167 en
168 der Grondwet.)
Zulk een moderne Staat wordt ook wel
een neutrale, een godsdienstlooze Staat
geheeten.
Nu meenen voornoemde politici en het
is ook, gelooven we, door den heer Van
Term zoo bedoeld, dat een Staatspartij
op godsdienstigen grondslag, zonder dezen
los te laten, zich tegenover den modernen
Staat op een zuiver Staatsrechtelijk stand
punt plaatsen mag, tot handhaving of ver
krijging van rechten, den Nederlandschen
Staatsburgers bij 's lands Grondwet toe
gekend; zelfs ook, wanneer zij optreedt
voor de zedelijke en godsdienstige belan
gen des volks, natuurlijk binnen de gren
zen der gelijkheid voor de Wet, door die
Grondwet getrokken.
Met den specifiek godsdienstigen grond
slag der partij', zeggen ze, heeft de mo
derne, neutrale Staat niets te maken. Deze
houdt er ook slechts voor zoover reke
ning mee als hij er in verhouding tot
en bij gelijkheid met de godsdienstige be
langen van andere gezindten een volks
belang in ziet.
Volgens die Katholieke politici konden
wij strijden en blijven strijden van een
Staatsburgerlijk en grondwettelijk stand
punt uit tegen de wettelijke bevoorrech
ting van de voorstanders van openbaar
neutraal onderwijs en voor de gelijk
stelling van de voorstanders van bijzonder
godsdienstig onderwijs met genen.
En om een ander voorbeeld te nemen,
van hetzelfde standpunt kunnen wij
schrapping eischen van art. 449 van het
Wetb. van Strafrecht op 't voorafgaand
kerkelijk huwelijk.
(Wie er aan twijfelen mocht, leze de
redevoering en repliek, door den lateren
Minister van Justitie, Van der Kaai, bij
de beraadslaging over de herziening van
dat Wetboek, 9 November 1880 in de
Tweede Kamer gehouden.)
Zou de onvergetelijke B r o e r e ook
niet in dien zin geschreven hebben„De
Nederlandsche Katholieken zijn een poli
tieke persoonlijkheid, die vrijheid vor
dert" Zoo niet, waarom schreef hij dan
niet: eene godsdienstige politieke
persoonlijkheid, naar de opvatting va,n de
bestrijders van den heer Van Term?
Maar de heer Van Term moet op de be
wuste vergadering te Rotterdam ook ge
zegd hebben: „Waarlijk, wij Katholieken,
zijn voor godsdienstvrijheid, niet omdat
we ons schikken in de toestanden, maar
omdat het op zich zelf het eenig billijke
stelsel is".
Daarover in een volgend artikel.
Vreemde historie.
Minister Kraus doet van zich spreken.
Allereerst door het zonderlinge geval met
den expresse-trein, die nu geen expresse-
meer is; en in niet mindere mate door de
boodschap aan de Eerste Kamer, dat Z.-
Exc. voor een maand of vijf naar Chili
gaat voor particuliere bezigheden.
Dat is toch al heel dwaas.
Een Minister, een dienaar der Kroon, die
in landsbetrekking gaat bij een ander gou
vernement.
Want de heer Kraus heeft verlof en
blijft dus Minister.
Denk u in, dat Minister Staal met ver
lof gaat om de politie in Marokko te rege
len; Minister De Meester om doorwrochte
adviezen te geven over de Russische fi
nanciën; en zoo onze Ministers eens meer
van die interessante bijbetrekkingen gaan
vervullen in het buitenland.
Zou daardoor het aanzien van onze Re
geering in het buitenland niet in ernstige
mate worden geschaad?
Of het tractement van den heer Kraus
gedurende zijn verlof stilstaat, doet er
niets toe; de vraag is of Nederlandsche
Ministers ook maar tijdelijke loondiensten
mogen verrichten voor buitenlandsche gou
vernementen.
De heer Kraus had zich óf van zijn con
tract met Chili moeten losmaken, óf geen
Minister moeten worden.
Wat nu gebeurt, wekt terecht in wijden
kring ergernis.
We zullen daarover in de Kamer, hopen
we, meer vernemen. (Stand.)
Aan 't plukharen.
Eenige linksche bondgenooten van Juni
zijn thans geducht aan 't plukharen.
Het „Hdbl." heeft zich namelijk vroo-
lijk gemaakt over het ambtscostuum van
de firma Lieftinck-Van Kol; over den
„machtigen arm" van Hugenholtz, den
amateur-stationchef; en over het „land
huis" van den heer Polak, en daarop is
„Het Volk" op ouderwetsche manier voor
den dag gekomen. Men weet wat daaronder
te verstaan is, ieder vogeltje zingt zoo
als
De Van-dag-tot-dag-journalist is nu op
zijn beurt gebelgd en beklaagt zich over
den laster, waarmee „Het Volk" hem zoo
mild overgiet.
Het „Hdbl." heeft zich dan ook vergist.
Men drijft ten onzent niet den spot met
socialistische grootheden; en wie het doet,
weet wat hem te wachten staat. Trou
wens het is dan ook ondankbaar.
In Juni was men zoo broederlijk ver
eend; hebben de socialisten wel geteld in
17 districten de vrienden van het „Hdbl."
aan een Kamerzetel geholpen; en dan nu
te worden bespot, daar loopt de gal hij
over, vooral wanneer men daar zoo over
vloedig van voorzien is als de „Volk"-
redactie.
Het geplukhaar tusschen deze bondge
nooten boezemt ons dan ook maar matig
belang in; alleen is 'twel de moeite waard,
te zien hoe gauw deze linksche heeren
op hun teenen getrapt zijn.
Toen dezen zomer Dr. Kuyper door de
linksche pers op zoo schunnige wijze dag
aan dag werd besproken, vond men dat
blijkbaar precies zooals het behoorde.
Na de verkiezingen kwam deze en gen©
courant vertellen, dat het toch wel een
beetje bar was geweest; maar vóór en
tijdens de verkiezingen was dat blijkbaar
niet in strijd met „de eer der pers", waar
over men 't aan die zijde óók nog wel eens
heeft.
Doch nu de heeren zelf worden aange
vallen, nu stuiven ze op en maken zich
boos; dat mag niet.
Maar „clericalen", weet ge, dat zijn lie
den, waarvan ongestraft alles mag wor
den gezegd. j j. (Stand.)
RUSLAND.
Het Peterburgsche telegraafagentschap
meldt ons heden:
Men kan beweren, dat do stakingsbe
weging der revolutionairen in geheel Eu-
ropeesch Rusland is mislukt of onder
drukt; uitgezonderd hiervan zijn de oost-
zeeprovinciën, waar tengevolge der natio
naal Letlische beweging de revolutie een
bijzonder karakter draagt; doch ook deze
beweging zal ongetwijfeld spocd'g worden
onderdrukt; de handels- en nijverheids
betrekkingen worden weer opgenomen. On
gelukkig evenwel is, dat het herstel der
rust telkens weer onderbroken wordt door
alarmeerende geruchten. Vele personen
spelen aan de Beurs a la baisse en pogen
de ongerustheid te vergrooten. Hun bondge
nooten zijn de revolutionairen en hun pro
paganda. Wanneer het publiek zich niet
zoo gemakkelijk door de valsche geruchten
liet influenceeren, zou de beurs aanmerke
lijk beteren.
ENGELAND.
Ziehier eenige grappige dingen uit den
verkiezingsstrijd.
Te Manchester sprekende, wees de vo
rige minister Balfour op de twintig jaar,
die hij de kiezers gediend had. „Dan hebt
gij wat rust verdiend", riep iemand uit
het gehoor.
Een candidaat had aanplakbiljetten voor
zich laten drukken, waarop hij met groote
letters „meer werk" beloofde. Tot zijn
schrik zag hij het ook hangen voor het
venster van een begrafenisondernemer.,
Te Battersea was een biljet voor Burns
geplakt over een biljet, waarin de ver
tooning van Ali Baba en de Veertig Roo-
vers werd aangekondigd. Door regen was
het biljet van Burns gedeeltelijk losge
raakt, zoodat men te lezen kreeg: Stem
voor Burns en de veertig roovers.
Op een vergadering stelde iemand voor,
dat de tariefhervormers na hun dood ver
brand zouden worden; ze hadden bij hun
leven dan de genoegdoening te weten, dat
zij niet hegraven zouden worden in een
kist, gemaakt van Noorsch hout.
Sir James Fergusson, unionistisch af
gevaardigde voor een district van Man
chester, is nu weer candidaat. Hij is 73
jaar; en als er nu meenen, zeide hij in
een vergadering, dat ik voor het Parle
ment te oud ben, dan zou ik graag too-
nen dat ik dat niet ben, b.v. door met
ze om het hardst te loopen.
Sir Elliot Lees, unionistisch afgevaar
digde voor Birkenhead, heeft onlangs een
ongeluk gehad. Maar hij liet zich, ver
gezeld van zijn dokter en een verpleeg
ster, op een draagbaar naar de kiezers-
bijeenkomst brengen. Op de tribune lag
hij op een rustbank en zoo sprak hij de
kiezers een uur lang toe.
DU1TSCHLAND.
Elk oogenblik leest men in Berlijnsche
bladen dat het een of andere gebouw
van geschiedkundige waarde onder den
moker van den slooper komt, omdat het
voordeeliger is op den duren grond een
huis van vele verdiepingen op te trekken.
Nu staat weer het historische hoekhuis,
aan het Alexanderplein en de Neue Kö-
nigstrasse op de nominatie om afgebro
ken te worden. De bouwmeester moest
het, op last van koning Frederik Willem
II, met 99 schaapskoppen versieren; toen
hij den Koning in zijne onschuld vroeg
waarom het er geen 100 mochten wezen,
kreeg hij' hel bitss antwoord: „99 koppen
zijn voldoende, de honderdste schaaps
kop ben jij".
ITALIË.
De nitnoodigingen voor de vredesconfe
rentie zijn door de Vereenigde Staten rond
gezonden; president Roosevelt moet ge
neigd zijn, om ook den H. Stoel uit te noo-
digen. Toch moet er nog tegenstand zijn.
Niet meer echter van den kant van Italië,
zooals bij de eerste conferentie van 1899,
maar van den kant van Frankrijk. Het laat
ste woord is in deze zaak nog niet gespro
ken. In Oostenrijk en Duitschland zullen
invloedrijke personen ten gunste van een
Pauselijken vertegenwoordiger optreden.
De conferentie zal zich bezig hebben te
houden met de oprichting van een inter
nationaal koloniaal instituut, belast met de
behandeling, van verschillende vraagstuk
ken en geschilpunten, die tusschen de mo
gendheden omtrent de koloniën kunnen
ontstaan. Daarmede hangen allei ïauwst
de belangen samen van de Katholieke mis
sies, zoodat de II. Stoel bijzonder belang
er bij heeft, op de conferentie vertegen
woordigd te zijn.
In de laatste dagen achtten sommige
liberale organen het weer eens noodig
om rond te strooien, dat tusschen den
Paus en het Italiaansche gouvernement
spoedig wel een „betere verstandhou
ding" zou intreden, dat het Va tie" an een
„meer welwillende politiek jegens de Ita
liaansche regeering was gaan voeren" en
de Paus de waarborgwetten zou accep
teeren. Het kan daarom zijn nut hebben
een enkele passage te ontleenen aan het
jongst-verschenen witboek, waarin duide
lijk die valsche bewering wordt gelogen
straft. Bij het behandelen van de reis
van president Loubet naar Rome heet
het o. a.
„lederen keer, dat er sprake wis van
bezoeken door Katholieke hoofden van
Katholieke naties aan den koning van
Italië te Rome te brengen, werden zij
gewaarschuwd, dat de H. Vader een der
gelijk bezoek als een beleedigirg be
schouwde, en dat. het hem absoluut on
mogelijk zou zijn hen op het Vaticaan
te ontvangen. Dergelijke bezoeken werden
dan ook niet afgelegd, hoewel bijzondere
omstandigheden soms tot het afleggen er
van schenen te leiden of de beteekenis
er van te verzachten. En "het bewijs van
eerbiediging, dat zij daardoor gaven je
gens de waardigheid en de rechten van
den Opperherder der Kerk, belette die sou-
vereinen toch niet om, wanneer hot hun
goed scheen, zelfs politieke bondgenoot
schappen met Italië aan te gaan. Laar dit
alles voor Frankrijk niet minder gold dan
voor de andere mogendheden, kon de H.
Vader geen onverschillige houding aan
nemen, vooral niet daar deze als een be-
leediging voor de andere mogendheden
zou kunnen beschouwd worden.
Ook de redacties van de liberale bladen
hadden die besliste verklaring, in de gepu
bliceerde uittreksels in het witboek kunnen
lezen.
Professor Vliebergh verhaalt in de „Diet-
sche Warande", dat ruim een jaar geleden
in de Belgische gemeente Genck, niet ver
van onze grenzen gelegen, de landbouwers
in bezit gekomen zijn van 56 H A. bouw
grond. Het was het onverdeelde Kzit van
eene familie.
Zoodia men vernam, dat deze familie hare
goederen wenschte te verkoopen, stelde
zich de boerenbond in verbinding met de
eigenaars, en verkreeg de voorkeur van
den aankoop voor eene bepaalde som.
De landerijen werden toen in 90 loten
verdeeld.
Op eene algemeene vergadering werden
de 90 stukken aan den meestbiedende ver
kocht, onder voorwaarde evenwel, dat de
prijs zou verhoogd of verlaagd worden, naar
gelang de totale som meer of minder dan
de werkelijke koopsom zou bedragen.
Bjj dezen voorwaardeljjken verkoop
kwam men boven den verkoopprijs, zoo
dat het bod kon verminderd worden.
De akte van verkoop werd voer allen
door den zelfden notaris gepasseerden de
vroegere pachters waren zelf meestid eige
naars geworden.
Velen hadden geld op de boerenleeubank,
dat teruggenomen werd, en aan de ande
ren werd het geld voor zoover noodig, door
die bank geleend.
Eene som van 30.000 franken was daar
toe benoodigd, en werd door de boeren
leenbank uitbetaald.
Deze daad roemt „de Maasbode" a!s eene
van eigen initiatief met de prachtigste
resultaten en spoort de Boerenbonders aan
op dezelfde wijze te handelen. Wjj hopen
het ook.
Het bederven van Drankwet.
„Het Huisgezin" schrijft
Waar bij de verkiezingen dr. Kuyper
van links alles in de schoenen is ge
schoven, o. m. ook dat de herziene Drank
wet zoo'n prullig staaltje van wetgeving
was, daar mag wel eenige aaudacht
worden gevraagd voor dit zinnetje in een
artikel van het liberale „Utr. Dagblad" van
Zondag
„De Drankwet, door Goeman Borgesius
en anderen bedorven, maakte de tappers
en alcohol-interessanten mobiel,"
