Katholiek Orgaan voor de Zeeuwsche Eilanden.
der Wereld.
in „BITTER"
No. m.
Donderdag 9 November 1905.
Eerste Jaargang.
hendrikse.
FEUILLETON."
BUITENLAND,
h a p
3 U R A N T
dda$s li1/, uur,
cht 1841.
X.
Verschijnt eiken fllAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND,
geld
*P van Effecten
borgtocht.
Bedstellen
rassen
^kanten
Het geheim van den puf.
UIT DE PERS,
De Directeur
I JOS. WITKAM.
k>.
lona, Berlijn, Bremeni
:vre, Keulen, Leipzig,
Weenen, Zürich,
jsburg (Zuid-Afrika)
n (Mexico)Havana
e en maandelijksche
in
t r a a t.
)ek Glasha/en.
Een en ander dit blad betreffende te zenden:
wat aangaat de Redactie a. d. Redacteur; al het overige a. d. Uitgevers.
het hotel de Kinderen
rststraat, Goes.
Bed, Matrassen,
Dekens aankoopt,
k eerst naar onze
lijn zeer voordeelig
jikelen en leveren
solide waar.
5, f40 en hooger.
f3.-.
n f6.50.
OTDIENST
Iburg en Rotterdam
;gende plaatsen.
en
m
Van
Middelb.
naar
Rotterdam
Van
Rotterdan
naai
Middel, en
Vlissingen
isterdamsche Tijd.
50
v.m 8,
v.m. 8,30
30
n
1! 8,—
ii 8,—
50
30
1 u
X x
8,30
8,30
R-SCHELDE.
f Spoortijd. Dagel.
'n. 3,23
3,50
>5a)
23
enskerke n. Neuzen
len en Neuzen ten
linuten wachten.
Ireskens, Borsselen
met 14 September.
•jibonnemenfsprijs: per 3 maanden
Voor liet buitenland verhoogd met de meerdere porto's.
Afzonderlijke nommers.(bij vooruitbetaling)
-.95
Drukkers-Uitgevers
OOSTERBAAN LE COINTRE,
i G O E S. <y-
ftdvertentiën: van 1—6 regels .60; iedere regel meer 10 ets.
Grootere letters of cliché's worden naar plaatsruimte berekend.
Eenzelfde advertentie driemaal geplaatst, wordt tweemaal berekend.
Bij een groot aantal regels of bij abonnement speciale prijs.
Dienstaanbiedingen: 25 ets. per advertentie van hoogstens 5 regels.
Reclame-berichten: 25 ets. per regel.
Nogmaals de antithese.
Het is van bekendheid te over, dat het
eone vervalsching der waarheid is te be
weren, dat hel vorige ministerie tot op
wekking van kerkelijke hartstochten zou
hebben aanleiding gegeven.
Wel is dit geschied door de wijze,
waarop doordo vr ij zinnige n bij de
verkiezingen do anlilhese lusschen geloof
en ongeloof is béstreden.
Bij de algemeene beschouwingen der
Staatsbegrooting werd door vele leden dei-
Kamer in denzelfden geest gesproken.
Dat. dr. Kuyper met. zijn wijzen op hei
meer opkomen van „paganistische facto
ren", op.feiten en niet op personen doelde;
dat hij daardoor de voorstanders der vrij
zinnige idéé niet het brandmerk van
„heiden" tusschen de schouders drukte
en er verre van was de personen der
liberalen buiten het Christendom te slui-
lendat integendeel diezelfde liberalen
van dat. „hervorragende" woord van den
ominenten ex-minister-president een gre-
lig gebruik hebben gemaakt om verdeeld
heid te zaaien en haat te kweeken tegen
'tnu gevallen ministerie men moet wel
verblind zijn om anders le beweren.
De „Goescho Courant" blijkt met deze
blindheid geslagen.
Het blad noemt hel „eenvoudig absurd"
de schuld op de brave vrijzinnigen te
laden, en vestigt de aandacht op de man
nen, wier gehechtheid aan den christe-
lijken godsdienst, even bekend is als hunne
liberale overtuiging.
Maar is de „Goescho" dan zoo ver
dwaald, dat ze niet welen zou, dat de
strijd niet. ging legen personen we
wezen er herhaaldelijk op maar tegen
een stelsel.
De strijd ging tegen het verderfelijke
vrijzinnige stelsel, dat de souvereiniteit
der almachtige Rede huldigt, en dal
God in het Staatsbestuur niei wil erkend
zien.
De liberale oud-minister Corl v. d. Lin
den merkte dan ook juist op, dal de klove,
welke liberalen en hen, die bij' de heoor-
(Naar hol Fransch.)
St-Julien is een klein sladje in Bre-
lagne, dat, ondanks stoombooten en lo-
comoiieven, zijn middeieeuwseh karakter
lol op heden heeft behouden.
Tien jaar geleden werd ik er heen ge
zonden als leeraar in do geschiedenis
ik had echter deze betrekking slechts aan
genomen om rustig voor mijn doctorexa
men te kunnen studeeren.
Weinig vermoedde ik, tot welke rol ik
in dit stille oord, ver van het gewoel
der moderne wereld zou worden geroepen.
Op elke andere plaats had ik kalmer kun
nen arbeiden dan daar.
Toen ik ie St-Julien aankwam, was
mijn eersle zorg een kosthuis (e gaan
zoeken. Ik informeerde bij den eigenaar
van bet hotel, waar ik een verblijf liad
gevonden.
„Er is niet veel keus hier mijnheer,
sprak de man, ik kan u op het oogen-
blik slechts één gelegenheid noemen,
waar bet. u wel bevallen zou. Er is ech
ter een bezwaar. Mijnheer heeft er mis
schien op tegen in een huis te wonen,
waar kort geleden eene misdaad heeft
plaats gehad
Nieuwsgierig drong ik op bijzonderheden
aan en ziehier, wat de goede man mij
vertelde.
deeling van hel publiek belang zich be
roepen op den geopenbaarden wil van
God, gescheiden houdt, noodzakelijk
is en reikt tot den bode m.
De „Goesche Courant", die zich zoo
vaak schijnt geroepen ie achten ,,(le leer
van Christus" voor vervalschingen le be
hoeden, kan van absurditeiten gespro
ken - - niet inzien, dat men eenmaal
geloovende aan God almachtig, Hem niet
buiten het Staatsbestuur sluiten kan.
Dat is meer dan onlogisch.
En het. blad kan dan ook zijn voor
deel doen met de mooie woorden eens
door dr. Kuyper in de Kamer gesproken
Wanneer men eenmaal gelooft, zoo
sprak de minister, dat God er is, dat Hij
bestaat en werkt en dat alle macht, van
Hem komt, elk gegeven oogenblik, dan
moet het vanzelf spreken, dat 'een volk
als volk, een slaat als staat, ook krach
tens den wil en de krachten van dien
God elk oogenblik beslaan, en dal er dan
ook in dien staal geen macht en geen
bevel kan zijn, of hét is- aan den wil
van dien God onderworpen.
Daarom willen wij, wat genoemd wordt
het. voeren eener christelijke politiek,
waardoor ook weer niet, wat boven
't begripsvermogen der „Goesche" reiki
de menschen verdeeld worden in chris
tenen en niet-christenen.
Het is niet aan de menschen te oor-
deelen over het Christen-zijn van ande
ren, maar wc kunnen niet nalaten de
aandacht van het liberale orgaan ie vesti
gen op het. teekenend feit, dat de christen-
liberalen zich in ieder geval in slecht
gezelschap bevindenaan hunne zijde
slaan mede de mannen van hel. onge
loof.
Dat is wol toevallig
Toutcomme c h e z nous.
Krek als hij ons gedurende dn jongste
Juniverkiezingen is hel hij de stembus
in Baden geloopen.
„in het begin der vorige maand kwam
een jong ambtenaar der belastingen den
ontvanger van St-Julien voor eendgen lijd
vervangen. Hij ontmoete in een gezel
schap mejuffrouw Julie Nancon, die een
diepen indruk op hem maakte. Al spoedig
waren de jongelieden verloofd, en het
scheen spoedig bruiloft te zullen zijn, loon
de oom van den jongen surnumerair, in
de wandeling „mijnheer Honoré" geheclcn,
zich tegen het huwelijk verklaarde. Het.
was hem onmogelijk, den afkeer te over
winnen, dien hij legen de aanstaande fa
milie van zijn neef voedde.
„Op zekeren avond was de oude dienst
bode van mijnheer Honoré getuige van oen
hevigen Iwist tusschen oom en neef. Den
volgenden morgen vond zij haar meester
gewurgd in zijn bed en een groote som
gelds, die mijnheer Honoré klaar had ge
legd voor do borgstelling van zijn neef
bleek verdwenen. Denzelfden nacht was
de neef plotseling vertrokken. Daar geen
enkel spoor van inbraak hel mogelijk
maakte de misdaad aan een vreemde toe
te schrijven, moest do verdenking wel op
den jongen man vallen. Het gerechtelijk
onderzoek bracht bovendien een reeks
bijzonderheden aan den dag, die op de
meest verpletterende wijze tegen hem ge
tuigden hij werd tot levenslange galei
straf veroordeeld, ofschoon hij' lot het
laatste oogenblik zijne onschuld had
staande gehouden en zijn verleden hem
scheen te rechtvaardigen.
„Men rneenl echter, ging de hotelhou-
Wat de meerderheid betreft, is Baden
Katholiek.
Maar er zijn er daar heel wat, die zich
door de liberale bladen laten inpakken en
op de vrijzinnige candidaten stemmen.
Waaruit, tusschen haakjes, do leering
weer te trekken valt: de Katholieken die
nen zorg le dragen voor een goed-georgani-
seerde Kath. pers. Zonder die dool men
tegenwoordig niet veel.
Ook hel hot is heel deflig liberaal.
En dat liberalisme was bang voor twee
vijandenhet Kath. Centrum en de so
ciaal-democratie.
Wist het nu maar, wie het kiezen kon!
En het koos tout comme chez nous
tot bondgenoot de sociaal-democratie.
De socialisten hadden gezegdals je
ons steunt, doen wij het jelui.
En hij de herstemmingen stegen de so
cialisten tot 12 zetels en zitten nu als hij
ons „op de wip".
De liberalen kraaien victorie, net als
hij ons, maar kunnen zonder de sociaal-
dem. niets uitrichten, net als in zekere
lage landen aan de Noordzee.
Maar wat is het gevolg?
De geloovige protestanten beginnen ook
(liiar in te zien, dat zij bij do verkiezingen
hij de Kath. hooren.
Zóó hoorl het: allen, die hot positieve
Christendom nog belijden, moeten één en
eendrachtig zijn dn den strijd tegen libe
ralisme en socialisme. N. I). Ct.
Een sterk stuk.
Onder dit opschrift bevat „de Stand."
de volgende driestar:
De vrijzinnigen van alle gading, die aan
liet afdeelings-onderzoek deel namen,
keurden het af, dal „hier of daar mocht
opgetreden zijn legen de roomsch-katho-
lieke kerk."
Aldus lezen wij in 'tvoorloopig verslag.
Let op dat „mocht"Alsof de heeren
Borgesius, Ketelaar, Roodhuizen, Patijn,
Smeenge en wie al meer, niets meer we
len van hetgeen bij de stembus is voor
gevallen.
De heeren zijn blijkbaar kort van me
morie. Zelfs in die mate, dat zij vergeten
zijn, wat zij zeiven hebben gezegd.
Men herinnert zich de insinuatie, door
hen herhaaldelijk uitgesproken, dat minis
ter Kuyper de schatkist had opengesteld
voor de kloosters.
Zij wisten, (lat zulk een gezegde, uit
gesproken in vergaderingen, waar het in
tellect nu juist niet altijd de meerder
heid heeft, vanzelf het anli-papisme moest
der voort dat het laatste woord in deze
zaak nog niet gesproken is. Menigeen
hier in den omtrek denkt met. mij1, dat
liet gerecht op een dwaalspoor is ge
bracht en de arme jongeling voor een
ander moet boeten. Niemand, die hem
vroeger gekend heeft, kan aan de moge
lijkheid gelooven, dat hij een dief en een
moordenaar zou zijn geworden. Er schuilt
een geheim onder dat alles. Ge zult ech
ter de kamer goedkoop kunnen huren,
want er zijn niet, veel liefhebbers. Het
huis is thans van de oude Monica, die
mijnheer Honoré dertig jaren trouw heeft
gediendhet gold was voor den neef
bestemd.
Ik dankte den braven man en begaf
mij naar de oude meid om hel huis te
zien.
Het was een van die oude, soliede bur
gerhuizen zooals men ze tegenwoordig niet
meer aantreft; huizen, die door hun dikke
muren, hun zwaar soiied houtwerk aan
trappen en deuren, hun hooge kamers
en geduchte sloten bestemd schenen de
eeuwen te trotseeren. Van voren zag hel
huis er weinig aanlokkend uit. De inwen
dige inrichting was echter hoogsl com
fortabel, en or lag een schoone tuin ach
ter, met een prachtig uitzicht op het
vlakke veld.
Ik heslool dus hel huis te hurenover
den prijs waren wij het spoedig eens,
en op mijn verzoek was de oude Monica
ook lerslond bereid voor mijn bediening
zorg te dragen.
opwekken. Vooral als daar nog illuslra-
lies omtrent de kloosters en de jezuieten
bijgevoegd werden, en natuurlijk steeds
verzuimd werd om de quaestie der subsi-
diën voor r.-k. bijzondere scholen toe te
lichten.
Het is werkelijk een sterk stuk voor de
vrijzinnige leden der. Tweede Kamer, nu
nog te durven beweren, dal zij heelemaal
daar buiten staan; dat hun beginsel „juist
medebrengt elke geloofsovertuiging te eer
biedigen."
De Werkzaamheid onzer Kies-
v e r e e n i g i n g e li.
Onder dit opschrift bevat de „Maas
bode" een artikel waaraan wij het vol
gende ontleenen:
Een enkel woord ten slotte over ;'de
werkzaamheid onzer kiesvöreenigingen,
zooals ze reeds sinds langen tijd en op
vele plaatsen met succes plaats heeft.
Men heeft de noodzakelijkheid ingezien,
dat de districten worden „bewerkt". En
hei ideaal is dan zeker wel, een volledige
lijst te hebben van al de katholieke man
nen boven de 25 jaar, die in een district
wonen, en deze dan geregeld bij te hou
den. Met zulk een lijst gewapend, kunnen
de propagandaclubs die op veel meer
plaatsen moesten bestaan in en vóór
de verkiezingsdagen heel wat nuttig werk
verrichten. Jammer, dal. vele propagan
disten slechts in- geestdrift voor dit werk
te brengen zijn, als de verkiezingen na
deren. En toch moet en kan het grootste
deel van den arbeid lang te voren ge
beuren.
Het is verder noodig, dat men in iedere
district kiesvereeniging een man heeft,
die als vraagbaak en leider der geheele
propaganda kan fungeeren. Toch achten
we het om meer dan één reden gevaar
lijk, wanneer deze leider een zóó groot
aandeel in de propaganda heeft, dat. zon
der hem eigenlijk alles blijft, liggen. Beter
dunkt ons de volgende wijze van behan
delen: verdeeling van hel kiesdistrict vol
gens de stemdistricten op het platte
land naar do dorpen, waaruit het kies
district bestaat, en dan in elk stem-
district of dorp een man, die, geholpen
door eenige vrienden, (1e propaganda in
dat gedeelte van het. district voor zijn
rekening neemt. Echter alleen in zoo
verre, als zij beslaat in het kweeken van
nieuwe kiezers en de directe voorberei
ding der stemming: daarbij kan dan mis
schien nog komen het inzamelen van bij
dragen tot versterking der kas.
„Mijnheer zal échter wel goedvinden,
dat ik 's nac.hls niet alleen in het huis
blijf. Als ge van huis zijt, ga ik ook er
gens anders slapen. Op mijn jaren is men
niet gaarne 's nachts alleen in een huis,
waar een moord gebeurd is.
„Welnu dan, Monica, doe zooals ge wilt.
Ik had nog verzuimd de keuken en den
kelder te bezoeken; in hot voorbijgaan
zag ik even rond. Slechts een enkele bij
zonderheid trof mij midden in den kel
der stond een metselwerk, ongeveer een
meter hoven den grond en daarboven een
koord, dat. over een kalrol liep.
„Wat is dat?" riep ik, „een put?"
Monica knikté.
„Een vreemde put, mijnheer. Nu en dan
komen er akelige geluiden uit, vooral
's nachts. De laatste maal heb ik ze ge
hoord op- den avond vóór den dood van
mijn armen meester. God hebbe zijne ziel".
„Vertel mij dal: eens nader", ver
zocht ik.
„Ik zat in mijne keuken te breien. Te
gen tien ure ongeveer begon het gehuil.
Eerst heel zachljes, alsof er een kat
miauwde, daarna al harder en harder,
lol. ik van schrik en vrees naar bed ging.
Den volgenden morgen vond ik mijn
meester dood".
„Wat een vreemde geschiedenis! En
hebt ge na don dood van mijnheer Ho
noré het geluid nog gehoord?"
„Nog eenige uren. Het werd echter
voortdurend minder en tegen den middag
hield het op. Het water was weer ge-
Doen zich moeilijkheden voor, dan kan
men zich wenden tot den chef der pro
paganda, die naar onze meening ook den
hand 'moet Vormen met het bestuur der
dislricts-kiesvereeniging.
Eu ten slotte:
Het kan, naar onze overtuiging, niet
nadrukkelijk genoeg worden uitgesproken,
dat de arbeid der kiesvereenigingen en
(1e betrekking tusschen bestuur en leden
niet slechts een lijdelijke is, nl. alleen in
de dagen van verkiezingen, maar dat er
voortdurend gewerkt moet worden, voort
durend voeling moet heslaan tusschen be-.,
stuur en leden, opdat in de dagen van
strijd de vereeniging op haar leden ook
werkelijk rekenen kan. Niet genoeg is het,
dat de kiesvereenigingen het overgroote
deel der kiezers van haar district om
vat, maar zij moet. ook voor den candi-
daat, door haar geproclameerd of ge
steund, kunnën.rekenen op een getal stem
men, nagenoeg even groot als het aantal
katholieke kiezers, dat op hare lijsten
voorkomt.
De jongsle verkiezingen hebben nog
maals, ook in hel. Zuiden des lands, het
groole belang eener kiesvereeniging, die
inderdaad een hechten band vormt tus
schen de katholieke kiezers van een di
strict, helder in het licht gezet.
RUSLAND.
De toestand in Rusland blijft steeds ern
stig. Vooral in de verschillende provin
cies zijn moord tooneelen, plunderingen aan
de orde van den dag. Te Odessa heeft
de revolutie vreeselijk huis gehouden.
In deze stad zijn alle Joodsche bakke:
rijen vernield en uitgeplunderd en meer
dan 600 gezinnen dakloos gemaakt. Enkele
woestelingen doodden hun slachtoffers,
door hen spijkers in het hoofd te slaan.
Oogen werden uitgerukt, ooren afgesne
den, tongen uitgetrokken. De ouden en
zieken, in kelders gevonden, werden met
petroleum overgoten en in brand gesto
ken volgens den „Times"-correspon-
dent.
Politie en soldaten liepen aan het hoofd
van de henden, schreeuwende„De Jo
den hebben onzen Tsaar gedood en de
kathedraal in brand gestoken. Zij hebben
de Christenen vermoord. Snijdthen rtin
stukken." Zij wezen de huizen aan, waar
het gepeupel moest plunderen. De inwo
ners kochten soms hun vrijheid van de
stegen tot zijn gewone hpogte.
„Was hel. dan eerst gedaald?".,
„O ja, de emmerschuurde- lapgs-. den
bodem van den put".
„Hoe laat hebt gij die ongewone djtling
bespeurd
„In den loop van den dag". -■
„Van den dag, die den dood uws mees
ters voorafging?"
„Ja
„Dus binnen de 24 uren was de -put
ledig en weer vol?"
De oude knikte bevestigend. Ik' zag ech
ter, dat mijne ondervraging haar veront
rustte en nam daarom afscheid. Maar ik
beken, dat hare woorden mij tot nadenken
stemden. Een zonderling denkbeeld was
mij door het hoofd gegaan. En hoe meer ik
trachtte hel. van mij af te zetten, met
des te grooter kracht, drong het zich aan
mij op. Ik voelde een geheimzinnig ver
hand tusschen de misdaad en de geluiden,
die uit, dezen put voorkwamen; en het
voorgevoel dat ik in al deze dingen betrok
ken zou worden, werd maar al te spoe
dig bewaarheid.
Ik zal. op mijn gemak in mijne kamer.
Mijn installatie was afgeloopen, en blijde,
dat al die drukte achter den rug was,
zette ik mij aan tafel. Terwijl ik de kook
kunst van de oude Monica alle eer aan
deed, luisterde ik naar haar gezellig ge
babbel.
„Uw eetlust", zeide ze, „doet me den
ken aan mijn armen meester. Die hield
-tx"