s
- GOES.
t
Katholiek Orgaan voor de Zeeuwsche Eilanden.
{en - Repareeren.
ststraat C 231, Goes.
No. 128.
Dinsdag 31 October 1905
Eerste Jaargang.
rten voorradig
Gors,
oorten.
Goederen,
DEKENS,
ssen.
rbrouwerij „Oe Gans",
DER,
ZOON, Goes.
Verschijnt eiken mAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND,
OOSTERBAAK LE COINTRE,
FE
Hereenigd.
UIT DE PERS.
BUITENLAND.
MD IN
voor soliede verkocht.
[TE en GEBREIDE
OEDEREN.
f 1,50, f 1,25 f 1,— eu
80 cent.
f 1,20, f 1,10, fl.— en
90 cent.
nansbroeken in zwart, ge
en wit Eng. leer 13,—
50, f?.—f 1,75 en f 1,50.
Kken f 3,50, f 3,f 2,5o
en f2,—
lren pakken vanaf f 14,
spakken vanaf f 7,50.
met dub. borst f* 1,50.
enkele borst fl,25.
fl,25, fl.90
en 80 cent.
shemden 90, 80, 70 en
65 cent.
Lanskemden 70 en 65 cent.
rouwenhemden 65 en 60 ct.
piden met kant 70 en 65 ct.
iborstrokken f 1,50, f1,20
en fl,
sverbroeken f 1,20, f 1,
90 en 80 cent.
90, 80, 70, 60
en 50 cent.
snbroeken 90, 80, 75 en
70 cent.
Inanskousen 90, 80. 60 en
50 cent.
van 70 cent tot 22 cent.
netjes gemaakt f 3,50,
f3,25 en f3,—.
f 1—, 95,85 en 80 cent.
f 1,40 en f 1,20.
f4, Sitsen Dekens
in wol
ns 55 en 45 cent.
ïohlen Syndicaat.
baaltje van 50 Kilo,
O 50
If 6.-
3.25
1.40
otenmeel, enz. enz.
jandbouwkalk.
!N.
rradig, zoowel voor hand-
pillende belangrijke ver-
op onzen verbeterden
elijk te snijden zonder dat
licht en is ook voor het
ENS, GRAANBRE-
m WEIDE-EGGEN
n groote verscheidenheid.
Een en ander dit blad betreffende te zenden:
wat aangaat de Redactie a. d. Redacteur; al het overige a. d. Uitgevers.
{Abonnementsprijs: per 3 maanden
Voor het buitenland verhoogd met de meerdere porto's.
Afzonderlijke nommers (bij vooruitbetaling)
-.95
Drukkers-Uitgevers:
G O E S. c—
Advertentiën: van 1—6 regels —.60; iedere regel meer 10 ets.
Orootere letters of cliché's worden naar plaatsruimte berekend.
Eenzelfde advertentie driemaal geplaatst, wordt tweemaal berekend.
Bij een groot aantal regels of bij abonnement speciale prijs.
Dienstaanbiedingen: 25 ets. per advertentie van hoogstens 5 regels.
Reclame-berichten: 25 ets. per regel.
Wegens den feestdag van Allerheiligen zal
ons nummer op Woensdag I Nov. niet ver
schijnen, doch op Dinsdag 31 October.
H.H. correspondenten en adverteerders ge
lieven hiermede rekening te houden.
Het is het sociaal-democratisch hoofdor
gaan steeds ©en lust, wanneer het door min^
of meer betrouwbare statistieken of voor
beelden het bewijs wil geleverd zien, dat
in „ltoomsche" streken, meer dan elders,
zedenverbastering, criminaliteit, -enz., we
lig tieren.
Gebeurt in de streken van het „donkere
Zuiden" dat Katholiek is, en mogelijk
daarom „donker" iels, wat niet in den
haak is, men kan er van verzekerd zijn,
dat „het Volk" het relaas in kleuren en
geuren den volke zal kond doen onder het
motto: „onder 'de vleugelen 'der Kerk".
In zijn fanatieken godsdiensthaat is het
blad gewoon de menschelijke fouten en
misslagen in Katholieke streken zijn lezers
voor te dragen als waren zij de schuld
der Kerk.
Daarmede speculeert hel blad op het
oordeel der onervarenen, die niet zoo spoe
dig de domme eenzijdigheid inzien, waar
van zulk een toeleg getuigt.
Zoo heeft dan nu „het Volk" uit een
lexicon een leerrijk overzicht gekregen over
de Criminaliteit in verschillende landen.
En daarbij is het blad hoe kan het
anders? tot de ontdekking gekomen,
dat Rome hel. hoogst© criminaliteitcijfer
bereikt I
Daargelaten de waarheid der gegevens
die wij evenmin als „het Volk"
te onzer beschikking hebben (immers lexi
con-wijsheid is vaak méér dan oppervlak
kige kennis gebleken) moeten wij opkomen
tegen de futlooze qualificalie van het or
gaan, als zoude dat hooge criminaliteit
cijfer „typisch" zijn.
Wilde het socialistisch hoofdorgaan het
niet als t y p e r e n d kenmerken, dat juist
to Rome de criminaliteit hooger ware dan
elders, we konden er vrede mee hebben.
Maar wat wij „typisch" noemen is, dal
„het Volk" de gedragingen der individu-
eele personen op die wijze in ver-
72)
Ik haalde de twee brieven uit mijn zak
want ik had mij nog niet ontkleed
en de gevaarlijkste der twee (die van den
heer Leavenworth) uitkiezende, kauwde ik
hem tot pap en wierp die prop in een
hoekde andere echter was besmet met
bloed en zells niet do hoop op veiligheid
kon mij bewegen, mijn lippen er aan te
zetten. Ik was dus wel genoodzaakt mij
met den brief in de hand geklemd en het
beeld van Hanna nog steeds voor oogen
neder te leggen, tot dat de morgen ein
delijk aanbrak.
Maar met den morgen daagde de hoop.
Of de zonneschijn op den muur mij deed
denken aan Mario en alles wat ik voor
haar zou doen, of dat nu ik eenmaal de
werkelijkheid voor mij had, mijne natuur
lijke onverschilligheid terugkeerde, weet
ik niet te zeggen. Slechts dit weet ik, dat
ik kalm en vastberaden opstond en ge
heel meester van mij zeiven, waardoor ik
nu ook in staat was, omtrent den brief
en den sleutel een besluit te nemen. To
trachten ze te verbergen ware dwaasheid
geweest; veeleer zou ik hen ergens leggen,
band brengt met de leer der Kerk
In dien zin, dat, indien personen slecht
zijn, dit is ondanks de Kerk.
Immers, indien hot soc. orgaan eenig
begrip hadde van den R. K. Godsdienst,
zon net kunnen bevatten, dat juist door
de in-toepassing-brenging van de leer van
Christus, de menschheid zou gebracht wor
den tot hooger peil van zedelijkheid, dat
er geen criminaliteit zou bestaan en de
gevangenissen zouden ontvolkt zijn 1
En mogelijk is het aan de wetenschappe
lijke socialisten niet onbekend, dat door
hunne atheïstische theorieën de zedelijk
heidsbegrippen minder worden bevorderd
en wordt voet gegeven aan de criminali
teit!
V Theorie en Praktijk.
Kinderen arbeid laten verrichten, vin
den de Sociaal-Demoeraten iets onge
hoords. Zoo lazen wij onlangs nog in een
zeker socialistisch Weekbladdat het
schande was, om een kind van 10 jaar
te gebruiken om pp koeien te wachten; dat
het moest verboden zijn om zulke jeugdige
kinderen reeds als arbeider op te laten
treden.
Voor dit laatste valt zeker heel veel
te zeggen.
Maar wij hegrijpen niet, dat mannen, die
dan toch zoo vreeselijk gekant zijn tegen
dien kinderarbeid, dat diezelfde mannen
zich aan zulke „schandige" dingen schul
dig maken.
Want wij lezen nu weder in den „Volks
banier", dat. een knaapje van 8 jaar „Het
Volk" rondbrengt in Gouda.
Maar zegt de „Volksbanier" jon
gens-exploitatie is ook al eeno uitvinding
van kapilalisten, waar sociaaldemocraten
vreeselijk tegen te keer gaan zoolang zij
knecht zijn. Maar eenmaal patroon vinden
zij jongens-exploilalie niet zoo kwaad.
De leugen.
In den Haagschen raad werd de vorige
week bij d© behandeling van de Gemeente-
begrooting, een merkwaardige verklaring
afgelegd.
Namens Burgemeester en Wethouders;
waar ieder ze kon zien, in de hoop, dat
ze juist daardoor onopgemerkt zouden blij
ven. Na den brief in strookjes gescheurd te
hebben, rolde ik die op en plaatste ze in
een vaas, welke toevallig in de mangelka
mer aanwezig was. Vervolgens nam ik den
sleutel in de hand en begaf mij naar be
neden, met 't doel om hem in 't voorbij
gaan in 't slot van de deur der bibliotheek
te steken. Maar daar miss Eleonore bijna
onmiddellijk achter mij de trap afkwam
zag ik hiertoe geen kans. Wel gelukte het
mij echter om, zonder dat zij 't bemerkte,
hem op de gang der tweede verdieping aan
het gas-ornament vast te haken. Hierdoor
vrij wat opgelucht begaf ik mij verder naar
heneden en trad moediger en kalmer dan
ooit de ontbijtkamer binnen. De eerste, die
ik er zag was Marie, met bleek gelaat
en roodbekreten oogen; en toen bij toeval
haar blik den mijne ontmoette, verheugde
ik mij! bij de gedachte, dat zij nu de
groote moeilijkheid te boven was, en dat
eenmaal de lijd zou komen, waarop ik haar
zou kunnen mededeelen, dat ik de man
was die dat voor haar bewerkt had.
Over de ontsteltenis, die nu weldra volg
de cn mijn gedrag op dat oogenblik en
later, behoef ik hier niet uit te wijden.
Ik gedroeg mij juist alsof ik van den moord
volstrekt niets wist. En werkelijk trachtte
ik te vergeten, dat ik zelf de schuldige
en een verklaring, die door niemand werd
weersproken.
Zij is deze, dat de Gemeente inderdaad
geldelijk voordeel heeft bij 'de 'in de School
wet-Kuyper opgenomen verrekening; en
dat dus het openhaar onderwijs als zoo
danig niet door die schoolwet wordt ge
schaad, maar veeleer bevorderd.
Deze verklaring noemen wij merkwaar
dig, omdat zij vierkant staat tegenover
hetgeen de frontmakers schetterden vóór
de Juni-stembüs.
Toen werct als hét ware door heel het
land uitgebruld, dat de zoogenaamde ver
rekening ergerlijk onzedelijk was tegenover
de Gemeenten en tegenover het openhaar
onderwijs. En ook in de Tweede Kamer
toornden vrijzinnigen ©n socialisten om
die reden tegen de schoolwet-Kuyper.
De heer van Raalte, thans Minister van
Justitie, insinueerde dat die verrekening de
schoolwet-Kuyper stempelde 'tot een partij-
wet van de ergerlijkste soort, üc socia
listen sloten zich daarbij aan; en de heer
Ter Laan betoogde dat de Gemeenten zeer
groote geldelijke schade zouden te lijden
hebben.
Thans, nu door het raadslid De Wilde
in den Haagschen raad duidelijk is ge
maakt, dat al dat geschetter niets anders
bedoelde dan een middeltje te hebben om
kiezers t© lokken, want dat de Gemeenten,
bij meerdere uitbreiding van het openbaar
onderwijs, te beginnen met 1 Januari 1906,
van het Rijk ontvangen de minima-sala
rissen der onderwijzers; dat dus de Ge
meenten, bij meerdere uitbreiding van het
openbaar onderwijs, t© beginnen met 1 Ja
nuari 1906, van het Rijk ontvangen de
minima-salarissen der nieuwe onderwij
zers; dat dus de Gemeenten nooit nadeel,
maar wel voordeel bij die verrekening kun
nen en zullen hebben; nu zwijgen de
heeren.
Het raadslid Ter Laan had er nu niets
legen in te brengen en de wethouder van
financiën moest wel aan h©t raadslid De
Wilde toegeven, dat de Gemeentekas er bij
winnen zal.
Zoo zal het natuurlijk in alle Gemeenten
gaan; en ons dunkt, dat het goed is om
dit onzerzijds in alle Gemeenteraden zoo
veel mogelijk te constateeren.
Opdat het spreekwoord ook hier bewaar
heid wordeal is 'de leugen nog zoo snel,
de waarheid achterhaalt haar wél. (Stand.)
Grondwetsherziening.
De plannen in zake grondwetsherziening
hebben thans een vasten vorm aangeno
men.
Een staatscommissie is benoemd welke
tot taak heeft na te gaan, welke verande
ringen in onze .Constitutie behooren te
was, terwijl ik mij wel wachtte den sleu
tel aan te raken, of naar de mangelkamer
te gaan, of iets te doen, dat ik niet
wenschte, dat ieder zon zien. Immers, zoo
als de zaken stonden, was er geen schijn
tegen mij; en ook was ik, een dagelijks
werkend secretaris, wiens hartstocht voor
een der nichten van mijn patroon niet
eens door haar zelve was opgemerkt, de
laatste persoon op wien men vermoeden
zou krijgen, te meer daar ik door den
dood van mijn patroon een winstgevende
betrekking verloor. Ik vervulde dan ook
stipt al de plichten, welke in dit opzicht
aan die betrekking verhonden waren, o. a.
door naar de politie en Mr. Veeley te
gaan.
Mijne houding bij het verhoor berustte
op den volgenden grondslag. Het bewuste
half uur en hetgeen daarin geschied was
daargelaten, besloot ik op alle vragen zoo
veel mogelijk naar de waarheid te ant
woorden; immers ik had 't. altijd, als de
groote fout beschouwd bij personen in mijn
toestand, dat zij1 te veel onwaarheid spra
ken en zich daardoor verwarden in een
net, waaruit zij moeielijk meer konden
komen. Maar helaas 1 terwijl ik dus de
plannen bouwde voor mijn eigen veilig
heid, vergat ik echler, dat ik door zoo
te handelen, Marie Leavenworth, als de
meest belanghebbende bij den moord, in
worden aangebracht.
Gelijk de „N. R. Ct." terecht doet op
merken, zal deze commissie niet hebben te
onderzoeken of en hoe de artikelen, op
het kiesrecht betrekking hebbende, (80,
127 en 143), dienen 1e worden gewijzigd.
De regeéring heeft daaromtrent haar
reeds gevestigde meening; het ligt in hare
bedoeling den gewonen wetgever volle vrij
heid te 'geven hij de regeling der kiesbe
voegdheid.
Een blanco-artikel 80 is haar leus.
Maar daar zijn nog andere quaesties,
die hij een herziening onzer hoogste staats
wet aan de orde kunnen, misschien wel
moeten komen.
Eischi bijv. ook de invoering der Even
redige Vertegenwoordiging zulk een her
ziening niet? Neen, zeggen sommigen. Ja,
zeggen de meesten.
En voorts is daar de allergewichtigste
vraag der erfopvolging voor hei onver
hoopte geval, dat H. M. de Koningin kin
derloos mocht komen te overlijden.
Over die vraag is men het, blijkens in
de pers gevoerde jdiscussies, niet eens;
en het mag toch zeer zeker hoogst wen-
schelijk heeten, dat daaromtrent, niet de
minste twijfel besta.
Deze en nog andere quaesties zal de
commissie hebben te bestudeeren, en het
lijkt niet vermetel te voorspellen, dat hare
taak er een van langen adem zal zijn.
Hoeveel jaren heeft ook de voorberei
ding der revisie van 1887 niet geduurd
Maar zelfs wanneer de commissie met
meer dan gewonen spoed haar arbeid ten
einde mocht weten te brengen, dan nog
zullen de voorstellen der regeering wel
eerst aan het einde van 1909 de Kamer
kunnen bereiken.
En gelet op de meerderheid, welke voor
zulke voorstellen wordt vereischt, zullen
er, ook in 't gunstigste geval, nog wel
een paar jaren mede gemoeid zijn, alvo
rens ze hun beslag krijgen.
Over het blanco-artikel bijv. valt nog
heel veel strijd te verwachten.
Intusschen is de grondwetsherziening
thans officieel aan de orde gesteld, en
b 1 ij f t zij natuurlijk aan de orde.
De samenstelling der commissie is ta
melijk eenzijdig.
Tegen twee leden van Rechts teil zij
er vijf van Links, om van den secretaris
le zwijgen, wat niet klopt met de ver
houding der partijen in het land en in
(1e Kamers. (Ctr.)
Een Hinderpaal. De ietwat luch
tige interviews van de „Petit Bleu" over
een verbond tusschen België en Nederland
hebben reeds tot verschillende opmerkin
gen aanleiding gegeven
een zeer hachelijken toestand bracht. Niet
voor dat een der juryleden uit het feit,
dat des morgens nog wijn was gevonden in
het glas van den heer Leavenworth, de
conclusie Irok, dat hij moest gedood zijn
kort nadat ik hem verlaten had, begon ik
te beseffen, welk een wijde deur ik had
opengezet voor vermoedens tegen haar,
door te verklaren, dat ik vijf minuten, na
dat ik naar boven was gegaan, geritsel
had gehoord op de trap. Ook stelde het
mij1 niet gerust, dat alle aanwezigen geloof
den, dat dit geritsel zou veroorzaakt zijn
door Eleonorezij' nu viel zoo geheel en al
buiten de termen, om maar in de verte
met 't plegen der misdaad iets te maken te
hebben, dat ik mij nauwelijks kon voorstel
len haar in ernst door iemand verdacht
te zien. Hoe hachelijk daarentegen zou
niet Marie's toestand kunnen worden, wan
neer eenmaal de aandacht op haar ge
vestigd was. Ik wendde dus vergeefsche
pogingen aan om mijn fout weer goed
te maken en begon daardoor onwaarheid
te spreken.
Gedwongen te bekennen, dat er in den
laatsten tijd een verwijdering was ontstaan
tusschen den heer Leavenworth en een
zijner nichten wierp ik den last dezer
verklaring op Eleonore, ais degene, die
haar 'tbest kon dragen, terwijl ik ont
kende dat door mijn patroon oen brief
Vermakelijk is daarbjj de angst, welke
in een Duitsch blad, de „Vossische Zeitung,"
•wordt aan den dag gelegd.,
Als hoofdartikel publiceert dit bekende
anti-elericale orgaan een opstel van haren
Amsterdamschen correspondent, waarin op
zeer apodictischen toon wordt verklaard,
dat van een nauwere aaneensluiting tus
schen de beide landen geen sprake kan zijn.
En weet ge waarom niet
De schrjjver zal het u zeggen
De Npderiandsche Calvinist zal nooit
ofte nimmer in nadere aanraking willen
komen met een staat, in welken het van
den uitslag der verkiezingen afhangt, of
de koning, dan wel de jezuïeten generaal
heer en meester van den toestand is, en
juist onder het bestuur van Kuyper, die
de besluiten van de Dordtsche Synode tot
hoogste wet wilde verheffen, is die kluof,
in weerwil van de tijdelijke wapenbroeder
schap van ultramontanen en Calvinisten,
slechts verbreed.
Zooveel woorden, zooveel dwaasheden,
zou men kunnen zeggen.
Maar is 't niet curieus, dat het anti-papisme
nu ook al moet dienst doen, om onze be
trekkingen tot het buitenland te regelen
De vernuftige scribent der „Vossische"
moet zich intusschen niet éi te bezorgd
maken over het ultramontanisme onzer
zuidelijke buren.
Een enkele mededeeling tot zijn gerust
stelling
In België mogen de officieren wél lid
der Loge zijn, maar géén Vincentiaan.
En dat terwijl de Jezuïeten-generaal
„heer en meester van den toestand" is!
't Kon erger, nietwaar (Ctr.)
RUSLAND.
Mag men reeds spreken van de om
wenteling in Rusland? Er is veel
wat er reden toe zou geven, maar waar
de overheid op de door Trepof heloofde
humane wijze nog niet is opgetreden en
men den uitslag daarvan dus nog heeft
af te wachten blijft het te bezien of ten
slotte niet als in Januari blijken zal, dat
de regeering den toestand, als het er wer
kelijk om gaat spannen, alsnog meester is
Dat het hard naar de revolutie toegaat
is buiten kijf. Er heerscht zonder twijfel
op het oogenblik algemeene anarchie en
de telegrammen toonen duidelijk, dat de
algemeene staking tot dusver voor de aan
stichters een volkomen succes is.
De Amerikaansche gezant te Petersburg
heeft naar New-York geseind, dat een
volksmenigte bezig was, de winkels waar
vleesch verkocht wordt, te plunderen.
was ontvangen, die eenigszins op den
moord kon betrekking hebben. Dë gevolgen
hiervan waren ernstiger dan ik had kun
nen verwachten. Ik had den weg geopend
tot eene verdenking, waaraan noodlottiger-
wijze ieder aan 't licht gebracht bewijs
van overtuiging nieuw voedsel moest ge
ven. Niet slechts werd bewezen, dat de
moord gepleegd was door middel van den
heer Leavenworth's eigen revolver, en wel
door iemand die moest behooren tot de
huisgenooten, maar ik zelf was genood
zaakt te verklaren, dat ik eemgen tijd ge
leden Eleonore had geleerd, hoe zij een
pistool moest laden en afvuren.
Toen ik dit alles goed begon in te zien,
werd mijn vrees omtrent hetgeen de beide
nichten zouden getuigen, met ieder oogen
blik grooter. Zoo zij' een van beiden in
haar onschuld slechts verklaarden, dat Ma
rie zich, nadat ik naar boven was gegaan,
naar haar oom had begeven, om hem
te verzoeken zijn bedreiging niet uit te
voeren, welke gevolgen zouden hieruit
kunnen voortkomen I Ik verkeerde in voort
durende vrees, te meer, omdat zekere om
standigheden, die sinds plaats hadden, mij
niet bekend waren. Eleonore had, naar
't schijnt niet geheel zonder reden, arg
waan opgevat tegen haar nicht en dit
haar ronduit te kennen gegeven, terwijl
Marie, die tot haar schrik had ingezien dat
