Katholiek Orgaan voor de Zeeuwsche Ei
No. 126.
Donderdag 26 October 1905
Eerste Jaargang.
yEüTLLETOHr
Verschijnt eiken fl\AANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Lezing van Pater Cyrillus.
Hereenigd.
UIT DE PERS.
Een en ander dit blad betreffende te zenden:
wat aangaat de Redactie a. d. Redacteur; al het overige a. d. Uitgevers.
Abonnementsprijs: per 3 maanden —.95
Voor het buitenland verhoogd met de meerdere porto's.
Afzonderlijke nommers (bij vooruitbetaling)—.05
Drukkers-Uitgevers:
OOSTERBAAK LE COINTRE,
G O E S.
Adverfenfiën: van 1—6 regels —.60; iedere regel meer 10 ets.
Grootere letters of cliché's worden naar plaatsruimte berekend.
Eenzelfde advertentie driemaal geplaatst, wordt tweemaal berekend.
Bij een groot aantal regels of bij abonnement speciale prijs.
Dienstaanbiedingen: 25 ets. per advertentie van hoogstens 5 regels.
Reclame-berichten: 25 ets. per regel.
Wegens den feestdag van Allerheiligen zal
ons nummer op Woensdag 1 Nov. niet ver
schijnen, doch op Dinsdag 31 October.
H.H. correspondenten en adverteerders ge
lieven hiermede rekening te houden.
Gisteravond werd door dezen Capucijn,
uitgenoodigd door de R. K. kiesvereeni-
ging, eene lezing gehouden, die tot inhoud
had het noodzakelijke van nauwe aan
eensluiting onder de Katholieken aan te
toonen en daardoor voor een goed deel
ook de werking der Kath. soc. actie be
vatte.
Een eerste vereischte, zeide spr„ is,
dat wij een goed begrip moeten hebben
van de zaak „Actie van onwetenden
is het eenige dat slechter is dan niets
doen", zeide mr. Aalberse.
De drie woorden Katholieke-Sociale-
Actie, wèl begrepen, geven een juist denk
beeld der geheele zaak.
„Actie", beteekent handelen, werken;
actie haat alle ledigheid. Zij verlangt dat
de mensch ziels- en lichaamskrachten zal
aanwenden om op alle gebied een mensch-
waardig bestaan te bekomen.
Door sociale actie wordt verstaan,
de arbeid, die wordt aangewend, om de
verkeerde toestanden, die er op stoffelijk
gebied in de maatschappij bestaan zooveel
mogelijk weg te nemen. Zij is het edel
moedig streven van onzen tijd, dat aan
iedere klas van menschen welvaart tracht
te verzekeren, dat overal de nooden op
spoort en die door eendrachtige samen
werking tracht te lenigen. Allen voor één
en één voor allen is hare leus.
En omdat wij. Katholiek zijn, gaan wij
in ons streven naar stoffelijke welvaart
tot Hem, Die ons de waarheid en het leven
is komen brengen; wij gaan te werk naar
de voorschriften van den Paus en de Bis
schoppen.
De taak der Christelijke Sociale Actie is
door het bevorderen van een Christelijk
vereenigingsleven, dat beantwoordt aan de
eigenaardige nooden des tijds, de ontwrich-
71)
De heer Leavenworth zat op zijn gewone
plaats aan de schrijftafel.
„U zult mij wel willen verontschuldi-
digen", zeide ik, toen hij opzag, ik mis
mijn portefeuille en als ik mij niet vergis,
heb ik haar verloren op den overloop,
bij 't krijgen van den wijn".
Hij knikte even en ik liep snel langs hem
heen naar de wijnkast en voorts naar het
slaapvertrek. Daar haalde ik gauw den re
volver uit de lade der waschtafel, keerde
terug en voordat ik bijna wist wat ik deed,
stond ik achter hem, legde aan on gaf
vuur. Het gevolg is u bekend. Zonder een
zucht te slaken viel hij voorover met het
hoofd op de tafel, en Marie Leaven
worth was de eenige bezitster van al zijn
schatten.
Mijn eerste gedachte na het plegen der
misdaad was, mij meester te maken van
den brief dien hij bezig was te schrijven.
Ik ging naar de tafel, trok den brief onder
zijn armen uit, overtuigde mij, dat het wer
kelijk was wat ik vermoedde, namelijk een
schrijven aan zijn notaris, en stak dien
brief met dien van Clavering, dien ik een
êirvd verder met bloed bespat op de tafel
zag liggen, in mijn zak. Eerst nu begon ik
aan mij zeiven te denken en aan de ge-
te maatschappelijke samenleving weer in
hare voegen te zetten; de arbeiders en
den arbeid beiden te verheffen; voor den
abnormalen- weer den normalen toestand
in de plaats brengen.
Paus Leo XH1 z.g. heeft de Katholieke
wereld wakker geschud en den leiddraad
gegeven, die men in het streven naar lots
verbetering te volgen had.
Met vereende krachten moeten alle af
zonderlijke vereenigingen samenwerken
zij moeten niet los, naast en door elkander
staan, niet vreemd zijn voor elkaar, maar
ieders werk leeren kennen en waardeeren.
Een comité samengesteld uit verschillende
bestuursleden van allerlei vakken, kent
den nood, de middelen van handelen en
optreden.
Het doorluchtig Episcopaat van Neder
land heeft zulk een vereeniging opgericht,
welker einddoel is „de practische activi
teit der Katholieken op sociaal gebied te
vergrooten en te versterken.
De opperheerschappij dezer vereeniging
is geen achteruitgang der overige bonden,
maar eenjonmisbaar middel om de krachts
uiting der afzonderlijke vereenigingen
nieuw leven in te pompen. Iedere hond
blijft op zich zelf, zooals hij vroeger was.
De nieuwe organisatie moet echter worden
het groote vliegwiel, dat maakt, dat de
geheele machinerie goed en vlugger loopt.
De nieuwe vereeniging is niets anders dan
een algemeen hoofdbestuur, samengesteld
uit leden van verschillende bonden, die
ieder hun eigen bestuur en reglementen
blijven behouden, maar die allen te zamen
door een algemeen bestuur geregeld wor-
'den, gelijk het leger door zijn generaal.
Niets is verpestender voor het vereeni
gingsleven dan onderlinge verdeeldheid en
niets geeft meer kracht en hoop op over
winning dan waardeering van elkanders
hulp en vaste aaneensluiting der afzonder
lijke gelederen. Er wordt niet naar ge
streefd om de eene actie boven de andere
te bevoordeelen, maar men verlangt, dat
de eene de steun der overige zij.
Eendracht maakt kracht, maar twee
dracht breekt kracht. Dat was de laatste
volgen, welke zonden kunnen veroorzaakt
zijn door den knal van 't schot. Ik legde
de revolver op den grond naast den stoel,
met het voornemen, om als soms iemand
mocht binnen komen, te zeggen, dat de
heer Leavenworth zich zelf van het leven
had beroofd. Gelukkig echter behoefde ik
die dwaasheid niet te begaan; men had
het schot niet gehoord of althans daarop
geen acht geslagen. Er kwam niemand en
ik kon dus ongestoord mijn gang gaan. Een
vluchtig onderzoek van de wond, door den
kogel veroorzaakt, was voldoende om mij
te overtuigen, dat met geen mogelijkheid
aan zelfmoord kon gedacht worden, noch
aan overrompeling door een dief. Ieder,
die van dergelijke zaken konnis heeft, zou
onmiddellijk kunnen zien, dat hier een
moord was gepleegd met voorbedachten
rade. Het eenige wat ik nog kon beproeven
was, de misdaad even geheimzinnig te ma
ken, als zij overlegd was, door elk spoor
tot de beweegreden daartoe te doen ver
dwijnen. Ik nam dus de revolver weer op
en begaf mij naar de andere kamer, met
het doel om haar schoon te maken; maar
niets vindende wat daartoe zou kunnen
dienen, keerde ik terug om den zakdoek
te halen, dien ik mij herinnerde te hebben
zien liggen naast den leuningstoel van
mijn slachtoffer. Het was de zakdoek van
miss Eleonore, maar ik bemerkte dit niet,
dan nadat ik den loop van de revolver
had schoongemaakt en toen ik daar
mede gereed was, viel mijn oog op haar
les van een stervenden vader. Hij liet
tot voorbeeld van zijn kinderen een
bundel van 7 staven brengen, die wel
afzonderlijk maar niet tegelijk konden ge
broken worden.
De feiten van den tegenwoordigen tijd,
zij dwingen ons tot handelen, tot krach
tige daden, vooral op sociaal gebied.
Nu is de vraag maar: hoe moet onze
actie zijn?
Onze actie moet vóór en boven alles
christelijk zijn; wij moeten dn alles han
delen als ijverige Katholieken, bij wie de
godsdienst de eerste en voornaamste
plaats inneemt. De grondbeginselen van
ons H. Geloof zullen juist de oorzaak
zijn van het geluk, ook het stoffelijke,
waarnaar wij streven. Men vindt daar de
ware rechtvaardigheid, de naastenliefde en
de edelmoedige offervaardigheid.
Het is dan ook de eerste zorg der val-
sche volksvrienden den menschen hun ge
loof te ontnemen. Professor Pottier, de
groote Belgische socioloog getuigt: de fei
ten wijzen het onbetwistbaar uit, dat naar
mate het geloof vermindert, het socialis
me stijgt; herleeft het geloof, het socia
lisme daalt.
In de werkliedenvereenigingen moet dus
gesproken worden over godsdienst, huis
gezin, eigendom, gezag.
Maar daar volgt niet uit, dat onze ver-
eenigingslokalen catechismuskamers moe
ten zijn. Wèl, dat er nu en dan de
christelijke beginselen moeten behandeld
worden, opdat allen hun godsdienst gron
dig zullen kennen. En vooral moet bloei
en de eerbied voor en de gehoorzaamheid
aan het geestelijk gezag en de christelijke
naastenliefde.
God heeft den Paus, de Bisschoppen
en Priesters tot ons gezonden als Zijne
plaatsbekleeders, wier taak het is het volk
te onderrichten en te leiden.
Waar het volk den priester eerbiedigt
door woord en daad, daar bloeit én geeste
lijke èn stoffelijke welvaart. Daarentegen,
waar de priester verstooten wordt, daar
treedt de geest van verdeeldheid en on-
naamletters en dit bracht mij zoo in de
war, dat ik niet meer dacht aan het
schoonmaken van den cylinder, maar al
leen hoe ik het best kon voorkomen, dal
men ontdekte tot welk doel die zakdoek
gebruikt was. Daar ik niet geraden vond
hem mee te nemen buiten het vertrek,
overlegde ik of er geen middel bestond om
hem te vernietigen, maar daar ik er geen
kon bedenken, vergenoegde ik mij voorloo-
pig met hem diep tusschen de kussens
van een der stoelen te stoppen, in de hoop
den volgenden dag in de gelegenheid te
komen om hem te verbranden. Na dus
den doek zoo zorgvuldig mogelijk verbor
gen te hebben, laadde ik de revolver op--
nieuw en maakte mij vervolgens gereed om
het vertrek te verlaten.
Nu echter beving mij die naamlooze
angst, die altijd volgt op een bloedige
daad en maakte mij in de eerste oogenbhk-
ken onzeker van mijn handelingen. Bij het
verlaten der kamer sloot ik de deur, dat
ik nooit zou gedaan hebben, wanneer ik
in 't volle bezit van mijn zinnen was ge
weest. Toen ik weer bijna boven was,
begreep ik wat ik- gedaan had, maar nu
was het te laat, want met een brandende
kaars in de hand en met een gelaat, waar
op de grootste verbazing te lezen was,
stond Hanna, het kamermeisje, boven aan
de trap op mij neer te zien.
„Lieve hemel, mijnheer, waar is u ge
weest?" vroeg zij op gedempten toon en
met een wantrouwenden blik op den sleu-
tevredenheid binnen; daar komt ruw ge
weld armoede, verlatenheid in het men-
schenhart, dat redding meende te vinden
buiten zijn herders.
Het droeve voorbeeld van Frankrijk
moge de waarheid hiervan doen inzien
en het besluit doen vormen immer eer
bied te hebben voor den Gezalfde des
Heeren, hem gaarne in uwe vergaderingen
toe te laten, en hem de geestelijke leiding
daarvan te vertrouwen.
(Slot volgt.)
E-e n ernstig teeken.
„Jan van Holland" schrijft in de „Sticht-
sche Courant"
Wat, 'n ernstig teeken des tijds is toch
de ontreddering en ontwrichting van de
rechte verhoudingen op het terrein van
den arbeid. En d?.t wordt men nu juist niet
het beste gewaar uit krantenberichten of
brochures of openbare vergaderingen.
Neen, de betrokken personen zelf moet ge
er eens over hooren praten in een ver
trouwelijk gesprek. Dan voelt ge, dat we de
sociale revolutie met groote schreden tege
moet gaan. De zedelijke banden raken hoe
langer hoe meer los in de arbeiderswereld,
vandaar al de tegenwoordige ellende. Hoo-
ger loon, korter arbeidsdag, ongevallen-,
ouderdoms-, ziekteverzekering; 'tis alles
noodig en nuttig. Maar de kwaal der ar
beiderswereld neemt ge er niet door weg.
Ja, soms ben ik geneigd te zeggen: mis
schien wordt de hoofdwonde, waaruit de
arbeiderswereld bloedt, er nog door ver
ergerd. Dezer dagen werd ik daarin weer
versterkt. Ik had nl. een gesprek met twee
jonge artsen, die veel door hun praktijk
met de arbeiderswereld in aanraking ko
men; én vanwege de ongevallenwet, én
vanwege hun armenpraktijk. De een was
werkzaam in Den Haag; de ander in Am
sterdam; en beiden heusch! geen aarts
conservatieven, noch kapitalisten. Integen
deel, Christen-democraten, in den goeden
zin des woords. Maar de blik, dien zij had
den op de arbeiderswereid in onze groote
steden, was zeer somber. De onsoliditeit
en zedelijke achteruitgang nam onder haar,
volgens hun zeggen, hand over hand toe.
Het verantwoordelijkheidsgevoel voor zich
zelf, voor vrouw en kind, voor patroon
en werkman, vermindert al meer. Brutaal
heid en speculeeren ojp publieke kassen en
instellingen neemt hand over hand toe. En
tel, dien ik in de hand had. „U ziet er
uit alsof u een geest hadt gezien!"
Het. was mij alsof ik onverwacht bij de
keel werd gegrepen. Haastig stak ik den
sjentel in mijn zak en ging naast haar
staan. „Tk zal u zeggen, wat ik gezien
heb, wanneer gij mij naar beneden wilt
volgen", fluisterde ik; „de dames zullen
in hun rust gestoord worden, als wij hier
blijven praten". Tegelijk zette ik mijn ge
laat in zoo opgeruimd mogelijke plooi en
trok haar naar mij toe. Waarom ik dit
deed, kon ik mij-zelven nauwelijks verkla
ren, maar toen ik de uitdrukking waar
nam, welke zich bij de aanraking van mijn
hand op haar gelaat vertoonde en bemerk
te ,dat zij dadelijk bereid was mij te vol
gen, vatte ik moed, temeer, daar ik rnij
herinnerde, reeds vroeger bij haar een
sterke neiging voor mij' te hebben waar
genomen. Ik besloot om dadelijk van deze
omstandigheid partij te trekken.
Ik bracht haar beneden, achter in de
groote receptiezaal, en verleide haar daar
op de zachtst mogelijke wijze, wat er was
gebeurd met den heer Leavenworth. Zij
was op 't hooren hiervan natuurlijk zeer
verschrikt, maar daar het vreemde van
haren toestand waarschijnlijk niet minder
invloed op haar maakte dan mijne mede-
deeling bleef zij zich in zoover meester,
dat zij haar angst niet in luide kreten
lucht gaf. Hierdotr zeer gerustgesteld, zei
de ik haar, dat ik niet wist, wie de daad
bedreven had, maar dat men mij' voor den
wie hun het meeste voordeel voorspiegelt
heeft hen aan zijn snoer. Vandaar dat
de meesten, al weten ze overigens niets
van het Socialisme af, toch' meeloopen
aan der Socialisten leiband in vakvereeni-
ging en in dagen van verkiezing. Kortom,
deze beide artsen waren volkomen aan
alle illusie gespeend omtrent den tegen
woordigen socialen arbeid en wetgeving,
die tegenwoordig alle partijen op hun pro
gram hebben prijken.
„Maar wat wilt ge dan", zoo vroeg ik.
„Voor alle dingen, zedelijke en geSStelgke
bewerkihg van de massa, die nu in onze
groote volksbuurten, in dit opzicht aan
haar lot is overgelaten". En toen verhaal
den zij mij eenige typische staaltjes, hoe
door tusschenkomst van een pastoor, de
verdere verwildering in een gezin gestuit
was geworden. „Over het algemeen", zoo
sprak de Amsterdamsche arts, doet de
Roomsche kerk meer arbeid in de groote
volksbuurten, dan welk ander kerkgenoot
schap ook. Bij ziekten, schokkende gebeur
tenissen in 't gezinsleven, sterfbed en be
grafenis, geboorte en huwelijk, aanneming
en communie, komen Roomsche leeken
althans daadwerkelijk met hun kerk en
haar dienaren in aanraking. Maar bij de
Protestanten is het in dit opzicht treurig
gesteld. Als ze nog eens met hun kerk
in aanraking komen, is 'tzoo oppervlak
kig, dat de nawerking van die aanraking
gelijk nul is".
Het „Bloc."
De hoofdredacteur der „Nieuwe Courant,"
de heer mr. Plemp van Duiveland, heeft
in de jtngste vergadering van de vereeni
ging „de Jonge Liberalen1' te's-Graven-
hage een rede gehouden over den politieken
toestand.
De gematigd liberale spreker trachtte
nog eens te betoogen dat na de Juni-ver
kiezingen een program .voor een gemengd
ministerie (Links en Rechts) zeer goed
ware te maken geweest en ook de sociale
wetgeving in dat geval niet had behoeven
stil te staan
Thans, zeide de heer P. v. D. is er een
Kabinet gevormd, uit twee groepen der
Vrijzinnigen de derde, dik der vrije libe
ralen, heeft daaraan niet medegewerkt.
Het ministerie heeft dus feitelijk een
minderheid achter zich en de hoofdredac
teur der „Nieuwe Courantschijnt er be-'
hagen in te scheppen, telkens met de on
afhankelijke houdÏDg zijner groep te pralen.
Evenwel, al moge die groep niet hebben
medegewerkt tot de vorming van het ka
binet, dat zij in haar houding tegenover
schuldige zou houden, wanneer het bekend
werd, dat ik daar was gezien op de trap
met den sleutel der bibliotheek in de hand.
„Maar ik zal 'taan niemand zeggen", fluis
terde zij, bevende van angst en ontstel
tenis, „ik zal zwijgen en als ze mij vra
gen, zal ik zeggen, dat ik niemand ge
zien heb". Ik overtuigde haar echter spoe
dig, dat zij die belofte nimmer zou kun
nen houden, wanneer zij ondervraagd zou
worden door de politie, en nadat ik haar
nu een weinig gevleid en haar angst ge
sust had, kreeg ik haar eindelijk zou ver,
dat zij er in toestemde het huis te ver
laten, totdat de storm zou zijn overge
waaid. Niet zoo gemakkelijk ging het ech
ter haar te overreden, zich onmiddellijk
op weg te begeven, zonder eenige bagage
en alles achterlatende zoo als het was.
Eerst toen ik haar beloofde haar later te
zullen trouwen, wanneer zij nu slechts
deed, wat ik verlangde, begon zij de zaak
flink in te zien. „Juffrouw Belden zou mij
misschien wel logies willen geven", zeide
zij, „wanneer ik maar eerst te R was.
Zij is voor iedereen even gastvrij en zij
zal mij bovendien niet weigeren, wanneer
ik zeg, dat ik gezonden ben door miss
Marie. Maar van avond zal 'ttoch in elk
geval niet gaan".
Ik haastte mij haar te verzekeren, dat
'tnog wel zou gaan. De laatste trein zou
eerst over een half uur vertrekken, en zij
kon gemakkelijk in een kwartier naar het
naast bijzijnd station loopep. Maar zij had
