Katholiek Orgaan voor de Zeeuwsche Eilanden.
No. 120.
Donderdag 12 October 1905.
Eerste Jaargang.
FEUILLETON^
Verschijnt eiken fl\AANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Drukkers-Uifgevers
OOSTERBAAN LE COINTRE,
5 G O E S. o—
Katholieke Sociale Actie.
Hereenigd.
Lectuur.
UIT DE PERS.
NIEUWE ZEEUWSCHE COURANT
Een en ander dit blad betreffende te zenden:
wat aangaat de Redactie a. d. Redacteur; al het overige a. d. Uitgevers.
-.95
Abonnementsprijs: per 3 maanden
Voor het buitenland verhoogd met de meerdere porto's.
Afzonderlijke nommers (bij vooruitbetaling).05
Aduertentiën: van 1—6 regels —.60; iedere regel meer 10 ets.
Grootere letters of cliché's worden naar plaatsruimte berekend.
Eenzelfde advertentie driemaal geplaatst, wordt tweemaal berekend.
Bij een groot aantal regels of bij abonnement speciale prijs.
Dienstaanbiedingen: 25 ets. per advertentie van hoogstens" 5 regels.
Reclame-berichten: 25 ets. per regel.
Van deze schoone instelling, die ge
schoeid is op den leest der „Deutsche
Volksverein", bestaan in Zeeland ver
schillende afdeelingen. Reeds in chs
nummer van 26 Maart, toen mgr. Konilngs
in Zeeland plaatselijke comité's kwam
stichten, werd de werking der K. S. A.
den lezers uitgelegd. Het is mogelijk nut
tig nog eens hierop terug te komen.
Hoe is die K. S. A. ontstaan? In de
dagen der staking is er behoefte gevoeld
een band van eenheid te smede|n. Toep.
hebben personen in Nederlatad door sa
menkomst en besprekingen de K. S. A.
opgericht.
De katholieke sociale actie wil zich be
wegen op sociaal terrein; zij wil werken
midden in de maatschappij; zij wil een
open oog hebben voor alle bestaande
misstanden; zij wil het hart warmer doen
kloppen.
En niet volgens eigen begrip wil zij
handelen, maar in den geest der pause
lijke Encyclieken over de sociale vraag
stukken.
De K. S. A. wil, dat alle R. K. ver-
eenigingen, betrokken bij het sociale vraag
stuk, zich wederom vereenigen en daar
door eenheid van handeien krijgejn.
Zij wil niet zijn eene vereenigi'ng,
die de andere vereenigingen op zij zet,
maar zij waarborgt zelfstandigheid aan
iedere vereeniging.
De besturen komen samen om met
elkaar te overleggen en zoo in gemeen
schap samen te werken.
Door de vorming der K. S. A., zal er
meer voeling blijven tusschen de verschil
lende vereenigingen. We sluite|n ons an
ders misschien te veel in de eigen ver
eeniging op, waardoor er ook weer te
veel critiek wordt uitgeoefend tusschen
de vereenigingen onderling, eene dikwijls
misplaatste critiek, omdat men elkanders
werk niet kent.
Daar komt nog bijwanneer we langen
tijd lid zijn eener vereeniging latein we
het bootje te veel dobberen op de baren,
we blijven te veel op denzelfden stroom,
65;
„Ja, zij was er zeer door geschokt.
Ook meen ik te hebben opgemerkt, dat
hare vermoedens tegen haar nicht daar
door versterkt zijn geworden".
Maar laten we eens zien, wat we hier
hebben vervolgde hij, de verschillende pak
jes papier met nieuwsgierigen blik vóór
zich leggende. Ik vond dit pakje, juist
zooals gij het hier ziet, in de lade der
schrijftafel in miss Leavenworth's woning
in de vijfde Avenue. Het zou mij niet
verwonderen, dat wij hier hebben wat we
zoeken".
„Maar
„Maar dit papier is vierkant, terwijl dat
van do bekentenis achtthoekig is, wilt ge
zeggen? Dat weet ik, maar gij vergeet,
dat van het voor bekentenis gebruikte vel,
de hoeken waren afgeknipt. Eaten we nu
de kwaliteit vergelijken".
Dit zeggende, haalde hij de bekentenis
uit zijn zak en nam tevens een vel van het
voor hem liggende papier; na beide nauw
keurig bekeken te hebben, gaf hij ze ook
mij ten onderzoek. Bij het eerste gezicht
bleek mij, dat de kleur volkomen dezelfde
was.
„Houd ze nu tegen het licht", zeide
Gryce.
we doen te weinig ontdekkingsreizen en
er wordt te veel gelet op het oude. Daar
om is het ook goed, dat de verschillende
besturen onderlinge besprekingen houden.
Er wordt op sociaal gebied veel gelief
hebberd en veel valsche stappen worden
gedaan.
Voor de zieke maatschappij vindt men
honderden doktoren zonder graad efi kwak
zalvers. Er wordt te veel over de sociale
quaestie gepraat en er wordt te weinig
gedaan, omdat men de beginselen jniet
kent. Daarom is bij de IC. S. A. het ver
spreiden van kennis eejn der eerste punten-
En die kennis wil zij niet doe)i verkrijgen
door middel van moeilijk te doorworstelen
folianten, maar door de verspreiding van
brochures en vlugschriften. Daardoor kan
men krijgen kennis der vraagstukken van
den tijd, kan men middelen bekomen ter
voorziening, kortom, kunnep wij trachten
te bewerken, dat er in Nederland komt
eene algemeene actie in hetzelfde, spoor,
die geleid wordt door het hoofd der kerk,
om weerstand te bieden, waar het gevor
derd wordt. In onze dagen is dit nood
zakelijk. Wij hebben behoefte van Katho
lieke zijde de waarheid te bezien en het is
noodig, dat we van Katholieke zijde wor
den gewezen op wat ons kan prikkelen
tot goede daden. Wij moeten een welge
ordend leger zijn, dat het commando kent
en in hetwelk ieder de plaats kenne, die
hem is aangewezen.
De K. S. A. wordt een bestuur, ge
vormd uit het bestuur van andere ICath.
vereenigingen. Iedere niet-politieke ver
eeniging kan tot de Actie toetreden e|n ont
vangt dus de vruchten en voordeelen der
K. S. A.
Een voorbeeld: Stel er komt in eene
gemeente een geval voor, dat de ergernis
wekt. Dan is het aan de K. S. A. die
ergenis weg te nemen of te voorkomen;
en wanneer die K. S. A. dan alle R. K.
vereenigingen omvat, zal dat met vrucht
gebeuren.
Het einddoel dus is de praktische acti
viteit der Katholieken op sociaal gebied
te versterken.
Die activiteit b 1 ij f t bij elke vereeni-
Ik deed het; niet het minste verschil
was waar te nemen.
„Nu do lijnen", hernam hij, de twee
blaadjes naast elkander leggende, waarbij
hem bleek, dat ook deze dezelfde dikte
en onderlingen afstand hadden.
Er was nu geen twijfel meer mogelijk.
„Ik wist 'twel", zeide hij. „Zoodra ik
deze map opende en daarin dit papier
zoo netjes bij elkaar zag liggen, was ik
overtuigd dat wij het einde der zaak nabij
waren".
„Maar", merkte ik aan, gedreven door
mijn ouden geest van tegenspraak, „is er
nn volstrekt geen twijfel meer? Dit papier
is van zeer gewone soort, men zou 't bij
tal van families in gebruik kunnen
vinden".
„Dat ben ik niet met u eens, zeide hij,
„het formaat is ouderwetsch. De heer Lea
venworth gebruikte het voor zijn manus
cript en ik vennoecl dat het daarom ook
alleen in zijn boekerij aanwezig was. Maar
wanneer gijl, ondanks alles, bij uw onge
loof blijft volharden, wacht dan eens
even". Dit zeggende stond hij op en be
gaf zich met de bekentenis naar het ven
ster, en na haar daar herhaalde malen
rondgedraaid en bekeken te hebben, keerde
hij naar de tafel terug en toonde mij een
der waterlijnen, die aanmerkelijk dikker
was dan de overige, terwijl een der andere
zoo dun en bleek was, dat men haar
nauwelijks kon onderscheiden. ,,Het. is iets
ging afzonderlijk; de vakaclie blijft bij de
vakvereénigingende liefdadigheid bij de
liefdadige vereenigingen enz. De nieuwe
organisatie moet echter worden het groote
vliegwiel, dat maakt dat de geheele ma
chinerie goed loopt.
En van de middelen daartoe treden er
drie op den voorgrond nl. a, de oprich
ting van een bibliotheek; b, het uitgeven
van zeer goedkoope (2-cenls) vliegende
blaadjes en c, het gesproken woord.
Wij' kunnen hier ter plaatse niet ver
der op de zaak ingaan; trouwens de sta
tuten der vereeniging, waarin doel, mid
delen en werking duidelijk omschreven
zijn, kan iedereen bekomen.
Alleen moeten de besturen der K. S. A.
niet in de meening verkeerep, dat ze voor
een gemakkelijke taak staan.
Daar valt binnen hun bereik heel wat
te verrichten, terwijl activiteit een ver-
eischte is.
Ook moeten de besturen zich goed van
de werking der K. S. A. op de hoogte
stellen, want, als dat ontbreekt, is de
zaak ten doode gedoemd. Laat men be
ginnen wat in kas te krijgen de Ka
tholieken zijn goedgeefs en een spreker
te laten optreden, die de werking der K.
S. A. duidelijk maakt.
Keulen en Aken zijn piet op één dag
gebouwd, en de comité's moeten zich niet
laten afschrikken door hun taakj die zich
geleidelijk kan afwikkelen.
Dan ook zullen spoedig de vruchten
der K. S. A. rijpen.
Nu de winteravonden weder naderen
en daarmede de tijd aanbreekt van lezen,
kan het zijn nut hebben eens te wijzen
op eene instelling, die, al mag zij zich
dan ook verheugen in toenemenden bloei,
toch nog niet de belangstelling heeft, wel
ke zij verdient: ik bedoel de Roomsch-
Katholieke leesbibliotheek. Dat er veel ge
lezen wordt, is een waarheid zoo alge
meen bekend, dat het genoeg is er aan
herinnerd te hebben, om geloofd te wor
den. Ook is het niet noodig de monschen
zeer gewoons, dat dergelijke gebreken
zich voordoen bij verschillende opeenvol
gende vellen", hernam hij. „Wanneer
wij het halve vel konden vinden, waarvan
dit de helft is, zou ik u een bewijs heb
ben geleverd, dat allen verderen twijfel
onmogelijk maakt".
Hij nam nu de losse halve vellen die
bovenop lagen en begon le tellen. Er wa
ren er acht.
,,'tKan misschien wel dit zijn", zeide
hij, er een opnemendemaar na het nauw
keurig beschouwd le hebben, legde hij
het teleurgesteld ter zijde. „Dat geelt niet,
mompelde hij'.
Er waren voorts 'n twaalftal kwartijn-
tjes, die alle compleet en onaangeroerd
schenen. Gryce trompelde een oogenblik
met de vingers op tafel en ik zag zijne
wenkbrauwen fronsend samentrekken.
,,'tZou prachtig zijn riep hij uit, „als
we dit klaar konden krijgen!"
Eensklaps nam hij 't bovenste kwartijn-
tje en schoof het naar mij, terwijl hij zelf
een ander nam.
„Wees zoo goed de blaadjes te tellen",
zeide hij, daarmede insgelijks een begin
makende.
„Twaalf!" zeide ik, na aan zifn verzoek
voldaan te hebben.
Hij legde ook het zijne onbevredigd neer.
„Nu het volgende hernam hij".
Ik telde ook in het volgende twaalf
halve blaadjes.
in het algemeen tot lezen op te wekken:
immers de lust tot lezen bestaat; maar
het is juist die zucht tot lezen, welke
velen op een pad voert, dat gevaarlijk
voor hen worden kan. „De stroom, -
zegt Dr. Vlaming, Hoogleeraar te War
mond, in zijn „Apologie", de stroom
van in elk opzicht goedkoope boeken en
vlugschriften, van blaadjes en pamfletten,
waarin nu sinds jaar en dag geloof en
zeden worden verguisd, schiep reeds een
waren zondvloed, die duizende zwakke
geesten ten ondergang medesleepte. En 't
is nog voortdurend om van te huiveren,
als men maandelijks in onze „Nederland-
sche bibliographic" de goddelooze titels
ziet aangekondigd van 'tgeen onder't volk
geworpen wordt." En nu kan geen dispen
satie van den Index den Katholieken ver
lof geven alles „naar believen" te lezen.
Want krachtens de natuurwet is een ieder
verplicht de lezing t© vermijden van al
datgene, wat hij weet dat gevaarlijk is
voor zijn geloof en zedelijkheid. Welnu,
de verspreiding van dergelijke boeken,
waarin het geloof en de zeden worden
aangerand, is bij de tegenwoordig zoo ge
makkelijke verzending, reusachtig. De o-
penbare onzedelijkheid, zeide de hoog
bejaarde Roeren op den laatsten Duitschen
Katholiekendag de openbare onzedelijk
heid in persproduclen neemt schrikbarend
toe; daar zijn firma's en ateliers, die niets
anders leveren dan vuiligheid en daar
mede dag en nacht voortgaan. Het is
daarom voor ons een plicht, onder geen
enkel opzicht aan de verspreiding der
schandlectuur mede te werken. En nu zijn
er ook in onze omgeving leesin-
richtingen, die zij mogen in den be
ginne dan al opgericht zijn tot nul van
het algemeen, in den loop der tijden
zoozeer van aard veranderd zijn, dal geen
Katholiek haar steunen kan, als hij niet
wil medewerken tot het verspreiden van
wat gevaarlijk is voor geloof en zede
lijkheid. „De Kerk zegt B. van Meurs
in zijn „De Roman" de Kerk eischt,
dat de litteratuur ons een bloemgaarde
zij, waarin wij wandelen zonder vrees voor
adderenbeet of geest- on hartverpestende
„Elf I" riep Gryce, die het volgende ka
terntje geteld had.
„Tel nog eens goed over", zeide ik.
Hij voldeed aan mijn verzoek en legde
het bedaard ter zijde.
„Ik heb mij verteld", zeide hij.
Hij was toch niet ontmoedigd. Het nu
volgende kwariijntje opnemende, herhaalde
hij dezelfde poging; maar vergeefs. Met
een zucht wierp hij het op de tafel en
zag mij aan.
„Wat is er?" vroeg hij., mij nog steeds
bezig vindende.
„Er zijn er hier maar elf", zeide ik,
hem het kwartijntje overhandigende.
„O prachtigI" riep hiji uit, met zoo aan-
aanstekelijk vertoon van vreugde en vol
daanheid, dat ik ondanks mijn sombere
stemming hem bij moest vallen. „Zie, hier
hebt ge 't: de dikke lijn aan de buitenzijde
en de dunne van binnen, dn beide pas
sende hij die op het halve vel der beken
tenis. Wat zegt ge nu? Verlangt ge nu
nog verder bewijs?"
„Er is nu geen twijfel meer mogelijk",
gaf ik ten antwoord.
„Ik mag mij zeiven geluk weuschen",
zeide hij, terwijl hij er met nauw merkbaar
deelneming in de door dat resultaat bij
mij! gewekte aandoeningen op liet volgen:
„hoewel de gemaakte ontdekking van
hoogst ernstigen en droevigen aard is.
Maar alles sluit zoo precies; geen enkele
moeilijkheid blijft meer over.
dampen."
Wil men dus lezen, men leze do boe
ken van de R. K. Leesbibliotheek- 1) hoe
meer lezers, des te grootef ook zal de aan-
was der boeken zijn. Goede boeken ont
breken niet aan goede lezers, maar góede
lezers ontbreken aan goede boeken. En
als men misschien geen tijd of geen zin
heeft om te lezen, dan steune men toch
ter wille der goede zaak de R. K. Lees
bibliotheek, zoo mogelijk door Donateur
te worden.
Ook mag ik er wel de aandacht fl>p
vestigen, dat de bibliotheek nog ruimte
genoeg heeft om een aantal goede lees
hoeken of illustraties te' bergen, die mis
schien bij stfmmigen op zolder liggen.
Gaarne zullen deze van de edele gevers
in ontvangst genomen worden, of zelfs
aan het opgegeven adres worden afge
haald.
Ook hier kunnen wij veel door samen
werking; men zoeke dus eens zijn bibli
otheek na. Vele kleintjes maken één groote.
G. van L.
1) Voor Goes meer dan duizend verschil
lende nummers.
Onder de 70 jaar.
Al de verzekeringswetten zijn ingetrok
ken.
Doch wat nu?
Er zal nu ouderdomsrente moeten ko
men reeds op 65-jarigen leeftijd.
Dan zal de Rijksbijdrage van 6 milli-
oen op 13 a 1-1 millioen moeten klim
men, en waar halen do hoeren dit geld
van daan?
Het is zoo, er zijn ook andere middeltjes.
.Men kan de rente verlagen, mt(n kan
ook de premie verhoogen. Sluitend is de
rekening zelfs zonder Rijksbijdrage te."
maken.
Maar wat zal de werkman zeggen, als
de rente nog met 25 pCt. daalt, of de
premie nogmaals met 25 pCt. wordt op
gezet?
Natuurlijk zal de kreet van verzet dan
nog veel luider, en scherper worden. En
al wat men poogt zal steeds meer de waar
heid bevestigen, dat een ontwerp, gun
stiger dan wat het vorig Kabinet indiende,
kortweg ondenkbaar is.
Of zou men den moed hebben de we-
Ik moet zeggen, dat ik zelf verwonderd
ben over zulk een afloop. Maar welk een
vrouw, vervolgde hij op een toon van
oprechte bewondering. „Welk een vrouw
is zijWat een doorzicht, welk een won
derlijke geslepenheid! Ik moet zeggen, dat
't bijna jammer is, een vrouw te betrappen,
die zoo iets heeft kunnen verrichten: een
vellé'tje te nemen juist uit het midden van
het onderste kwartijntje het van vorm te
veranderen en dan, zich herinnerende dat
het meisje, niet kon schrijven, hetgeen zij
te zeggen had op zulk eene gekunstelde
wijze op 't papier te stellen. Het is bijna
volmaakt! En het zou geheel volmaakt
zijn, wanneer een ander mot het onder
zoek van deze zaak belast ware geweest".
En het hoofd in den nek leggende, bezag
hij' met het grootste welbehagen de boven
hem hangende lamp, als ware deze de
belichaming zijner wijsheid.
Ik was stil van droeve wanhoop en liet
hem ongestoord doorpraten.
„Zij had haar spel bezwaarlijk beter
kunnen spelen", ging Gryce voort. Neen,
bewaakt en beloerd als zij' was, kon zij
niet slimmer gedaan hebben. De omstan
digheid dat Hanna inmiddels heeft leeren
schrijven, werd noodlottig voor haar, maar
daarop kon zij moeilijk bedacht wezen".
„Hebt gij heden morgen een onderhoud
met Marie gehad, vroeg ik aan zijn rede
een einde willende maken.
(Wordt vervolgd.)
