Katholiek Orgaan voor de Zeeuwsche Eilanden.
No. 115.
Zaterdag 30 September 1905.
Eerste Jaargang.
.BINNENLAND.
Verschijnt eiken ftAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Drukkers-Uitjevers:
OOSTERBAAN LE COINTRE,
G O E S.
Brieven van een Oud-Journalist.
BUITENLAND.
Van onze Eilanden.
Een en ander dit blad betreffende te zenden:
wat aangaat de Redactie a. d. Redacteur; al het overige a. d. Uitgevers.
-.95
•Abonnementsprijs: per 3 maanden
Voor het buitenland verhoogd met de meerdere porto's.
Afzonderlijke nommers (bij vooruitbetaling)—.05
jldvertenfiën: van 1—6 regels —.60; iedere regel meer 10 ets.
Grootere letters of cliché's worden naar plaatsruimte berekend.
Eenzelfde advertentie driemaal geplaatst, wordt tweemaal berekend.
Bij een groot aantal regels of bij abonnement speciale prijs.
Dienstaanbiedingen: 25 ets. per advertentie van hoogstens 5 regels.
Reclame-berichten: 25 ets. per regel.
Bij het inzenden hunner nota's ver
zoeken wij onzen oorrespondenten drin
gend opgave te doen van het nummer
der courant, waarin het bericht is geplaatst
Hoe „oud en grijs van jaren" ook en
al kan ik deswege mijn nederig persoon
tje niet direct leenen aan de sociale actie
van onzen tijd, tracht ik toch zooveel
mogelijk aan deze beweging, aan hare
openbaring en verschijnselen, hare wer
king, daden en feiten, stichtingen en an
dere resultaten mijne aandacht te wijden.
En nu heeft het ook herhaalde malen mijne
aandacht getrokken, dat bij al het ge
schrijf en geredevoer over de misstanden
in onze maatschappij, inzonderheid over
den minwaardigen, hier en daar zelfs el-
lendigen toestand der lagere standen en
werkliedenklasse, nooit, althans uiterst zel
den onder de oorzaken den hoogen le
vensstandaard, of, zooals deze in den
volksmond heet, de luxe vermeld wordt.
Ik zal nu niet zoo dadelijk beweren,
dat de weelde eene maatschappelijke
kwaal is en bijzonderlijk van onzen tijd.
Een Christen-wijsgeer in het grijs verleden
heeft haar voor zijn tijd zoo genoemd,
in 't licht stellende, dat zij evenals andere
maatschappelijke kwalen, haar begin
neemt in den nok van het maatschappe
lijk gebouw om langs de „lijnen der ge
leidelijkheid" zich mede te deelen aan
de volgende lagen, tot de onderste toe,
alsof die kwalen de wetten der zwaarte
kracht volgden.
Wij, ouderen van dagen, weten allen,
hebben het in voldoende mate ondervon,
den, dat de prijzen der verschillende le
vensbenodigdheden of huishoudelijke ar
tikelen in de laatste 50 a 60 jaren aan
merkelijk zijn gedaald, terwijl de arbeids-
loonen zijn gestegen. Maar iedereen zal
moeten toegeven, dat de inmiddels steeds
stijgende levensstandaard, de luxe, al wat
op die voormelde uitgaven werd uitge
wonnen en aan werkloon meer werd ver
diend, wederom verdwijnen of wederom
uitgeven deed.
Het klinkt zoo banaal reeds, dat de.
dienstbode, de naaister enz. van hare da
me of werkgeefster door de kleeding niet
te onderscheiden is. De ontzaglijke toe
name van herbergen, koffiehuizen, restau
rants, getuigt vanzelf van de vermeer
dering der uitgaven buitenshuis. De „Zon-
dagsche cent" voor de zonen eens werk-
mangezins is tienvoudig en niet zelden
meer gestegen en in steden en dorpen
telt men op de vijf huizen een „snoepwin
kel".
Voor een N u i k s ben ik niet in de
wieg gelegd geweest, zou ik meenen, en
hoe oud ik worden moge, nooit zal ik
vergeten, zelf gevoeld te hebben, dat de
hoog niet altijd kan gespannen staan. Ik
heb nog graag een zonnigen hemel bo
ven mij en zie niet minder gaarne rond
mij zonnige gezichten, die zich verheugen
en pret maken, waartoe een Apostel Pau-
lus zelfs, meen ik, heeft aangemoedigd
onder zekere voorwaarde.
Edoch, wanneer ik 's Zondags trams en
spoortreinen overbezet zie door de lagere
klassenwanneer ik bedenk, dat 't gering
ste dorp tegenwoordig zijn muziekgezel
schap heeft, waarvan de herbergiers lid
zijn onder voorwaarde, dat de werkende
leden, na afloop eener uitvoering, nu en
dan in 'tjaar in hun herberg eene verte
ring komen maken; dat buiten de natio
nale feesten, door herbergiers, winkeliers,
slagers en andere, neringdoenden nog an
dere openbare feesten worden georgani
seerd, niet zelden met gemeentelijke sub
sidie, maar waarbij de zakken dier mid
denstanders worden gevuld, en die der
werklieden geledigd, dan is 't mij of ik
daarbij ook de geredevoerde en geschre
ven klachten verneem over de misstanden
in de maatschappij en ilen hai-den strijd
om het bestaan harer lagere klassen.
Men zal mij willen wijzen op de hoo-
gere en hoogste klassen, die ook aan de
weelde offeren met grof geld en buiten
sporige uitgaven. Ik ontken het niet en
ik heb reeds herinnerd aan het woord
van dien ouden Christen-wijsgeer. Hoewel
de wereld zeer goed weet, dat niet alles
goud is wat er blinkt, is het gouden blin
kend kalf in de hooge wereld het meest
nog in eere en men wedijvert daar niet
het minst in uiterlijk vertoon, dat men
zoo'n beestje, werkelijk of niet, op stal
heeft. De schatten Salomo's zijn meer in
tel dan zijn wijsheid en de volksgunst,
mitsgaders de stemmen der kiezers wor
den gemakkelijker verworven door rijk
dom dan door wetenschap, kunde en ta
lenten. Mits de rijkdom zich maar ver
toont, hoe meer zoo beter. De verkwister
zelf heeft zijn vrienden en aanhang, zoo
lang hij maar verkwisten kan. Wanneer
men zoo langs zijn neus weg van een
gefortuneerd mensch zegt, dat hij „niet
onder de menschen komt" of dat „het
publiek niets aan hem heeft", wordt hier
mede bedoeld, dat hij van hetgeen jiij
van zijn inkomsten overhoudt niet genoeg
uitgeeft, een „potter" is, kortom dat zijn
levensstandaard beneden peil is. En het
hoofd van eene gemeente, van eene pro
vincie, om van andere hoogere ambte
naren te zwijgen, zelfs het hoofd van een
staat, koning of president, laat hij ove
rigens zijn wat hij wil, wanneer hij geen
weelderig vertoon maakt, niet op betrek
kelijk grooten, weelderigen voet, doch min
of meer z.g. h uise 1 ij k leeft, wordt nooit
populair.
Moet dan het geld niet rollen en wat
doet de weelde anders, zoo wordt ge
vraagd. Laat iemand reizen, sporten, auto
mobielen, fietsen, laat hem zijn woning,
zijn hotel inrichten, naar verkiezing, zich
kleeden, eten, drinken zooveel hij wil en
kan, hij moet toch koopen en geld uitgeven,
en maakt hij van zijn leven een festijn,
hoevele kruimels vallen niet van zijn tafel,
waarmede anderen zich staande houden in
den strijd om het bestaan, vooruitkomen
zelfs
Is dus de luxe niet een economisch
goed, een bron van rijkdom?
Nu ben ik er, na mijn lange inleiding.
Want dit is juist de kwestie, die ik voor
de lezers van dit blad behandelen wil.
Vooraf de vraag, wat er verstaan moet
worden onder de weelde, waarin men een
bron van rijkdom zien wil. Ter beantwoor
ding neem ik do definitie over van den
geleerden economist G i d e, te vinden in
zijn „Principes d'E c o n o m i e p o 1 i-
t i q u e".
„Naar de gewone opvatting", zegt hij;
„beteekent de weelde de voldoening
gegeven aan eene overtollige
behoefte". Deze definitie bevat niets
afkeuringswaardigs of wat tot eene on
gunstige opvatting behoeft te leiden; want
het overtollige, zooals geestig is opge
merkt, is een zeer noodzakelijk iets. Men
mag zeggen, dat het overtollige de veer
kracht der beschaving, de noodzakelijke
prikkel lot vooruitgang is; dat wel be
schouwd, elke economische vooruitgang
zich eerst openbaart onder den vorm
eener weeldebehoefte, dat deze een nood
wendig verschijnsel van zijn ontwikke
ling is.
Het woord weelde kan echter in een
meer ongunstigen zin worden verstaan en
beteekent dikwijls eene zekere on
evenredigheid tusschen het
verbruik van rijkdom en aan
gewenden arbeid ter v e r k r ij -
gin g vanvoldoening, en dezevol-
do e ji i n g zelve. Onder dezen vorm is
de weelde ongetwijfeld te veroordeelen,
want. zij beteekent eene nuttelooze ver
kwisting, vernietiging van rijkdom of van
arbeid.
Daar zijn twee soorten van weelde. Wan
neer zij' werkelijk voldoening geeft aan
eene overtollige behoefte, is er inderdaad
voldoening van behoefte, dit wil
zeggen een wezenlijk verbruik van rijk
dom. In 't andere geval is er dat wezenlijk
verbruik niet, maar vernietiging.
Welke nu van de beide soort wordt
bedoeld door hen, die tie weelde als een
bron van welzijn van maatschappelijken
rijkdom aanbevelen? Do tweede, want zij
zien in de weelde slechts de „vertering",
de uitgaven, het geld dat rolt en onder
de menschen komt. Of er behoefte be
staat, gevoeld en voldaan wordt, de aard
dier behoefte, de vooruitgang der bescha
ving laat hen koud. De herbergier, die
gelagen zetten, de bakker, die zijn brood,
de winkelier, die zijn waren verkoopen,
de manufacturier die zijn stoffen oprui
men wil, de directies en obligatiehouders
van tram- en spoorwegen denken aan heel
iets anders. Zij willen, dat het geld circu
leert, rolt en dat vermag de overdreven,
onmatige weelde in ruimere mate te bewer
ken dan eene gematigde. Zij beschouwen
de weelde als een complex, een geheel van
handelingen, die eene groote vertering met
zich slepen en 't bijzonder karakter heb
ben, volkomen facultatief te zijn. Want
was men er toe genoodzaakt door eene,
hoe geringe ook, wezenlijke behoefle, zelfs
door een overtollige behoefte, men zou
er de menschen niet toe behoeven aan
te sporen. Trouwens de meeste renteniers
ontzeggen zich niet vrijwillig een genot,
dat hen aanlokt en binnen hun bereik ligt.
Het is dus op den keper beschouwd,
niet zoozeer de weelde als de vertering,
de uitgaven, waarnaar verlangd wordt. En
wanneer gezegd wordt: de rijken moeten
„aan de luxe doen", om den minderen
man aan zijn brood te helpen, dan wil
men te kennen geven: le. dat, staande
tegenover een facultatieve uitgaaf, eene
twijfelachtige behoefte, die zij strikt ge
nomen niet behoeven te voldoen, het met
'toog op 'talgemeen welzijn beter is, dat
de rijken er toe overgaan; 2e. dat zij daar
enboven hunne verbeelding aan 't werk
moeten zetten om behoeften uit. te denken,
die voldaan kunnen worden. En mochten
zij' er geen ontdekken, men zal ze hun
wel aanwijzen. Het publiek, n.l. het zaken
doende publiek op de eerste plaats, is
altijd bij de hand, om hen bij 't inrichten
van hun levenswijze voor te lichten en
te helpen. Het redeneert daarbij aldus:
Wanneer de geldhebbers, na hunne nood
zakelijke behoeften voldaan te hebben, nog
>eene zekere hoeveelheid geld overhouden,
kunnen zij hiervan, naar hun keuze, twee-
eiiei gebruik makensparen ofwel ver
teren. Spai-en zij 'top, dan is het voor
't algemeen welzijn verloren. Verteren zij
het, dan valt het als een gouden regen in
den zak van fabrikanten, winkeliers, werk
lieden, die er floor in beteren doen komen.
Deze redenecring zal ik in een volgen
den brief onder de oogen zien en wikken
en wegen.
FRANKRIJK.
De 'bekende Parijsche médewerker van
de Patriote „Fidelis" schrijft aan het Blad
het volgende
„De betrekkingen tusschen het 'aartsbis
dom van Parijs en het Vaticaan worden
steeds vertrouwelijker en levendiger. De
uitnemende jurist uit discretie verzwijg
ik zijn naam bij wien de aartsbisschop
raad was gaan inwinnen over de juri
dische gevolgen van de scheidingswet,
heeft een reis naar Rome gemaakt, waar
hij de gewenschto inlichtingen gegeven
heeft. Op dit oogenblik kan men zeggen,
dat de H. Stoel gereed is.
Een hooggeplaatste kerkelijke autoriteit
heeft een dezer dagen aan den H. Vader
een belangrijk én compleet dossier over
handigd over de aan te nemen houding. Ik
denk, dat het. een heel plan van actie
bevat, en een plan van organisatie van
den strijd voor de vrijheid en het herstel
van het hiërarchische en parochiale re
gime"
NOORWEGEN.
Het Zweedsch-Noordsch echtscheidings
proces loopt onder wat gemopper en ge
spartel toch kalm af.
De Noren zijn 't laatst en 't ergst boos,
voorname Noorsche bladen varen thans
hevig uit over de schikking, die schan
delijk en vernederend genoemd wordt.
„Dagbladet" schrijft dat ze een schand
vlek is voor Noorwegen, dat thans zijn
grondwet maar verscheuren en de repu
bliek uitroepen moet. Vooral de militai
ren zijn verholgen, verscheiden hoofdoffi
cieren willen ontslag nemen als de slech
ting der forten ten uitvoer gelegd is.
Provinciale Staten van Zee
land. Door Gedeputeerde Staten wordt
aan de Provinciale Staten voorgesteld aan
de commissie van toezicht op de proef
velden in Zeeland voor het jaar 1936 een
crediet te openen van f 100, tot het aan
leggen van proeftuintjes hij door het rijk
gesubsidieerde ctirsu;sen in landbouwkun
de. onder voorwaarde: lo. dat door het
rijk een gelijk bedrag voor dit doel worde
beschikbaar gesteld; 2o. dat aan Ged. sta
ten worde ingezonden eene rekening en
verantwoording van alle ter zake ontvan
gen en uitgegeven gelden, onder bijvoe
ging van een verslag.
In het voorstel tot vrijverklaring van
het calamiteuze waterschap „Ellevvouts-
dijk" stellen Ged. Staten voor:
te bepalen, dat hetgeen bij de eindbe-
rekening, bevattende ook de verantwoor
ding van de geldbeleggingen lijd.ns den
calamiteusen toestand, zal blijken in geld
en waarden als bate aanwezig te zijn,
met de daartoe betrekking hebbende ak
ten, bescheiden en titels zal worden over
gebracht bij het bestuur der waterkee-
ring van den calamiteusen polder Borssele,
al .mede dat alle rechten en verplieht'n-
gen, uit die akten, bescheiden en titels,
voor het geldelijk beheer Voortvloeiende,
overgaan van het bestuur 'der waterkee->
ring van het calamiteuse waterschap Elle-
woutsdijk en den calamiteusen polder
Borssele op het bestuurder' waterkeering
van den calamiteusen polde: Borssele;
te -bepalen dat de eerste t r-■ n, vol
gende op de vrijverklaring, ..jss.'xig van
oude schulden niet zonder machtiging van
Ged. Staten zal mogfen geschieden;
en aan Ged. Staten over. te laten de
noodige voorschriften te geven en de ver-"
eischle maatregelen te nemen ter uilvoe
ring van dit besluit. (M. C.)
Op de Staatsbegrooting hoofdstuk wa
terstaat, wordt f 5000 aangevraagd voor
de voorbereidende werken voor het maken
van een tweede doorvaartopening in de
spoorwegbrug over het Zuid-Be vel andsch
kanaal bij Vlake.
Bij hoofdstuk V der begrooting van bin-
nenlandsche zaken wordt o. a; verhooging
van rijkssubsidie voorgesteld voor de am
bachtsschool te Middelburg en worden gel
den aangevraagd voor subsidie aan een
nieuwe ambachtsschool te Hulst.
Voorts wordt voorgesteld eene nieuwe
subsidie aan de teekenschool te Neuzen
ad f450, benevens £100 voor eens.
In haar eerste vergadering heeft de Ka
tholieke Kamerclub tot voorzitter mr. M.
J. C. M. Kolkman en tot secretaris mr.
F. Bolsius herkozen. Tot onder-voor
zitter, in de plaats van wijlen den heer
Travaglino, werd gekozen mr. J. A. Loeff.
Alle nieuwe leden woonden de eerste
bijeenkomst bij.
GOES. Voor de vacqerende betrekking
van onderwijzeres) in het boekhoudtn hij
het herhalingsonderwijs alhier hebb..%zich
geen sollicitanten aangemeld.
MIDDELBURG. De commissaris van po
litie alhier waarschuwt tegen een persoon,
zich noemende Beyerman, en zich uit
gevende voor opzichter bij den waterstaat.
Hij betrok alhier kamers eei kocht bij ver
schillende winkeliei-s eenige goederen,
waarna hij heimelijk vertrok, zonder be
taling.
MIDDELBURG. Woensdagmiddag, om
streeks 1 uur, viel de straatveger D., al
hier, terwijl hij met het ophangen eener
lamp bezig was, hoven op een tafel staand,
daarvan en bekwam zulke veirivondingen
dat hij, naar een dokter loopénd, daar in
een zoodanigen toestand geraakte, dat deze
per telephoon om een brancard verzoeken
moest, waarop de man, na geholpen: te4
zijn, onder politietoezicht weder naar zijn
woning is vervoerd.
VLISSINGEN. De koningin van Enge
land wordt 14 October a. s. 's morgens
hier verwacht om met het kon. jacht ^Vic
toria and Albert" naar Engeland over te
steken.
VLISSINGEN. Woensdag werd voor het
front, van den troep door den kapitein
G. H. Fraser, commandant van het Alge-
gemeen Depot van Discipline, uitgereikt
de zilveren medaille voor 24 jarigen trou
wen dienst aan den sergeant-majoor F.
Feitsma, en de bronzen medaille voor 12-
jarigen dienst aan den sergeant F. J.
Muller.
VLISSINGEN. De onderzeesche torp do-
boot, gebouwd aan de werf der Kon.
Maatsch. „de Schelde" te Vlissingen, heeft
bij de reeds gehouden vooi'loopige proef
vaart wel de noodige snelheid verkregen,
doch werd het noodig geoordeeld nog
een verandering aan de sehro:f aan te
brengen, waardoor bij minder capaciteit
van de machine toch de vereischte snel
heid zou geloopen kunnen worden. Het
vaartuig is nu iu he't droge dok te 'Vlis
singen opgenomen tot het aanbrengen van
de noodige veranderingen.