Katholiek Orgaan voor de Zeeuwsche
No. 106.
Zaterdag 9 September 1905
Eerste Jaargang.
Verschijnt eiken AlAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND,
Drukkers-Uitgevers:
OOSTERBAAN A LE COINTRE,
o G O E S. o—
V Meer licht.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Van onze Eilanden.
Een en ander dit blad betreffende te zenden:
wat aangaat de Redactie a. d. Redacteur; al het overige a. d. Uitgevers.
—-95
Abonnementsprijs: per 3 maanden
Voor het buitenland verhoogd met de meerdere porto's.
Afzonderlijke nommers (bij vooruitbetaling).05
Adverfenfiën: van 1—6 regels —.60; iedere regel meer 10 ets.
Grootere letters of cliché's worden naar plaatsruimte berekend.
Eenzelfde advertentie driemaal geplaatst, wordt tweemaal berekend.
Bij een groot aantal regels of bij abonnement speciale prijs.
Dienstaanbiedingen: 25 ets. per advertentie van hoogstens 5 regeis.
Reclame-berichten: 25 ets. per regel.
Afschuiving.
Het was vóór de herstemmingen dat
het orgaan der oud-liberalen, de „Nieuwe
Courant" het vonnis velde over het be
faamde blanco-arlikel, toen het blad
schreef
„Hot blanco-artikel 80 is voor de eerste
vier jaren onherroepelijk van de baan.
Het is van het terrein der practische po
litiek naar hoogere sferen verhuisd. Wij
zullen er niemand meer lastig om vallen,
dat hij zijn hart aan deze „schoonste uit
vinding der eeuw" verpand heeft. Plato
nische liefde eeren wij als een bij uitstek
onschadelijken en fatsoenlijken vorm van
genegenheid".
Het blanco-artikel dus onherroepelijk
van de baan!
Dat kwam den oud-liberalen uit het
hart geweld.
Echter waren die deftige heeren, schijnt
het, te veel van hun macht overtuigd, dan
dat zij 't mogelijk konden achten in het
zog te moeten varen der vrijzinnigen.
En toch is het gebeurd.
De hoofdredacteur derzelfde „Nieuwe
Courant" schrijft nu in „Onze Eeuw", dat
hij verwacht, dat het nieuwe ministerie
het blanco-artikel aan de orde zal stellen.
De oud-liberalen nu reeds op sleeptouw
genomen
Wij willen het oud-liberale orgaan niet
van „draaien" beschuldigen; slechts er op
wijzen, hoe zijn volgelingen de kracht
schijnen te missen tegen den stroom van
het radicalisme op te roeien.
De vooruitstrevende liberalen lachen
reeds in hun vuistje.
Hoort slechts mr. Limburg in „de
Gids"
„Indien de regeering de Grondwetsher
ziening aan de Kamer voorzet, zullen de
oud-liberalen voor de vraag staan, of zij
de verantwoordelijkheid aandurven dat
werk te doen mislukken. Waarschijnlijk zal
hun de verantwoordelijkheid te zwaar
zijn".
De radicalen beschikken op deze wijze
over de oud-liberalen.
Zou het geen tijd worden, dat deze
laatsten tot inkeer kwamen en verder
weigerden hand- en spandiensten te ver
richten voor hun meer geavanceerde
broeders
V Vrije denkers?
Te Parijs wordt een vrijdenkers-congres
gehouden.
De correspondent der liberale „N. R.C."
geeft er in zijn blad een beschouwing
over, die erg nuchter kan geheeten
worden.
Die liberale correspondent erkent, dat
het eigenlijk een congres is tegen he t
geloof, van het ongeloof.
Dat dit zoo is, kan blijken uit het daar
ter plaatse door onzen Domela Nieu
we n h u i s gesprokene.
Deze vrije denker I zei, dat God en het
geld het altijd goed met elkaar vinden.
Wat een resultaat van het vrije denken!
Is het dan te verwonderen, dat ook een
liberaal zulke onzin te machtig wordt en
dat hij zegt:
„Het congres toont tevens aan hoe licht
voor onontwikkelde menschen, „niet ge
looven" op zich zelve al, gelijk staat met
diepzinnig denken, met verstandig, geleerd,
laat staan wijsgeerig zijn. En het zou mij
zelfs verwonderen als er een van de vier
duizend congressisten was, die niet zou
meenen over de zwaarste zaken eenige
diepe waarheden ten beste lo kunnen
geven
Die vrijdenkers, 't zijn slechts de man
nen bezield met een fanatieken haat telgen
de Kerk, die door hun onmacht tot blinde
woede vervoerd, het eerste vereischte voor
het vrije denken, ni. het verstand zijn
kwijtgeraakt.
Het zijn de personen, die de „vrije ge
dachte" tot een risée maken voor elk
denkend mensch.
De candidaat voor de Tweede Kamer der
christelijke coalitie in Rotterdam V, de
heer lac. van Tirm, hield Woensdagavond
in de Rotte-stad een politieke lezing.
Mét alle respect voor den hoofdredac
teur van een tweemaal daags verschijnend
Katholiek blad, moeten wij toch bekennen,
dat de lezing van het verslag zijner rede
zonderling aandoet.
Wij kunnen dan ook niet gelooven, dat
de heer van Term de woorden zou gespro
ken hebben, die de „N. R. C." hem in
den mond legde.
Dit liberaal blad laat den heer van
Term zeggen, dat er onder het ministerie-
K u y p e r benoemingen gedaan zijn, die
misschien beter waren achterwege geble
ven en in Katholieke kringen niet welge
vallig waren en plaatst hem dus in het
liberale benoeming-klaagorkest.
Het laat hem ten opzichte der afge
treden ministers Bergansius en E1-
1 i s zeggen, da,t hun optreden „niet in
alle opzichten" zijn sympalhie kon weg
dragen.
Het uitspreken van zulke algemeen
heden benadeelen o. i. het partij-verhand.
Men dient bij het aantoonen van feilen
in eigen boezem te preciseeren, en dan
niet komen aandragen met opmerkingen
als mosterd na den maaltijd.
Ook lezrn we in het verslag der „N.
R. C.", dat de heer van Term zou gezegd
hebben geen tijdelijke overheersching van
den clerus in tijdelijke zaken te willen en
dat. hij inquisitie en brandstapel niet
wenscht te verdedigen.
Dat moge zeer waar en volkomen juist
gezegd zijn, het wekt den schijn alsof de
heer van Term zich als uitzondering op
den regel beschouwt; het doet het voor
komen, alsof er ernstig sprake zijn zou
onder de Katholieken van clerusoverheer-
sching in tijdelijke zaken, van inquisitie
en van brandstapel.
Nogmaals: wij kunnen niet gelooven,
dat de redacteur van „de Gelderlander"
de woorden gebezigd heeft, welke de
„N. R. C." hem liet spreken.
Maar dan is opheldering gewenscht.
GEVOLGEN VAN DEN VREDE.
Tokio verkeert in staat van oproer.
Het volk deed een aanval op en vemieldflj
elf aan den buitenkant gelegen politie
posten. Schreeuwende troepen oproerlin
gen vullen de hoofdstraten. Afdeelingen
der keizerlijke garde zijn uitgerukt. Het
tramverkeer staat stil. De wildste geruch
ten zijn in omloop in de stad. Het is on
mogelijk nauwkeurig de beteekenis der ge
beurtenissen te schatten.
Er is een aanval gedaan op het bureau
der Kokoemin. De politie verstrooide de
menigte. Er zijn in den loop van den
nacht afdeelinjen landweer opgeroepen.
Er zijn Woensdagmiddag 200 personen
in hechtenis genomen. Er zijn enkelen vrij
gelaten uit vrees voor pogingen lol bevrij
ding.
Na. den aanval op het regeeringsblad Ko
koemin trok het volk naar de ambtelijke
woning van den minister van binnenland-
sche zaken, overweldigde de politie, die
daar op post stond, en stak het gebouw
in brand. Ook dreigde het de woningen
der andere ministers aan te vallen, maai
de politie belette het verder kwaad te
doen.
Naar de correspondent der Vossische
Zeitung te Tokio seint, waren de gebeur
tenissen aldaar van zeer ernstigen aard.
Het volk bepaalde zich niet tot een aan
val op het bureau van de Kokoemin, maar
stak ook de woning van den minister van
hinnenlandsche zaken en verschillende po
litieposten in brand, waarin de tijdens de
botoogingen in hechtenis genomen perso
nen waren opgesloten.
Het gepeupel vernielde Woensdagavond
twee groote bureaux van politie en onge
veer vijftien kleine politiekiosken.
De vreemde gezantschapsgebouwen wor
den door troepen bewaakt.
Bij keizerlijk decreet, is de staat van be
leg te Tokio afgekondigd. De wanordelijk
heden zijn weer begonnen.
De menigte heeft Woensdagnacht tien
Christenkerken en een zendelingenschool
in brand gestoken.
ITALIË.
Een sterfgeval heeft Z. H. Pius X en zijn
familie in rouw gedompeld. Bij' Mantua is
nl. de dochter van 's Pausen broeder An-
gelo op 35-jarigen leeftijd aan typhus over
leden. Zij laat een echtgenoot met vier 'kin
deren achter.
Toen Z. H. dit sterfgeval vernam, liet
hij zijn zusters Rosa en Maria en zijn
nicht, die alle drie dicht hij de St. Pieter
wonen, bij zich komen. Lang onderhield
hij1 zich met haar over zijn familie en
verwanten. Na in zijn particuliere kapel
eenigen tijd voor de zijnen gebeden te
hebbin, noodigde hij zijne zuster en nicht
aan het dejeuner. Mij troostte haar en
droeg haar op, zijn welbeminden broeder
eveneens te troosten.
RUSLAND.
Uit Tiflis wordt, bericht, dal te Bakoe
de onlusten weer begonnen met oen hevig
geweervuur, dat 's avonds ophield dank
zij de pogingen van den gouverneur om
den vrede te herstellen. Er had een ge
vecht met de troepen plaats, waarhij een
aantal personen gedood en gewond wer
den. Het geweervuur was zeer krachtig;
vooral in de pelroleumfabrieken Balacha-
nach en in de stad. 's Nachts werd be
proefd de petroleumfabrieken van Balacha-
nach en de stad in brand te steken; in
de eerstgenoemde woedde een groote
brandin laatstgenoemde werd het vuur
spoedig gedoofd. De zwarte stad staat in
brand; de oorzaak is onbekend. De troe
pen treden krachtig op als overdag de
onlusten aanhouden. Ambtelijk wordt mee
gedeeld dat er 52 dooden zijn en evenveel
gewonden.
Gedurende de laatste dagen stroomden
talrijke families uit Elizabethpol en Bakoe
naar Tiflis, omdat er in die plaatsen wordt
gemoord. Ook uit den omtrek van Tiflis,
waar men voor gruwelen der Tataren
vreest. De door de onlusten getroffen be
volking is aan den bittersten nood ten
prooi. De door opruiers opgestookte Tata
ren oefenen een schrikbewind onder de
bevolking. Het bericht, dat de troepen ar
tillerie hebben gebruikt ter onderdrukking
van de onlusten te Bakoe, wordt van amb
telijke zijde tegengesproken.
FRANKRIJK.
De zusters van het H. Hart te Mont-
pellier, die gedurende meer dan een halve
eeuw met een bewonderenswaardige be
voegdheid en een grenzelooze toewijding
de kloosterschool op den faubourg Bou-
tonnet. leidden en rondom zich de wel
daden van haar onuitputtelijke liefde ver
spreidden, zijn in ballingschap gegaan.
De uitdrijving van die edele dochters
van liefde gaf aanleiding tot een groote
manifestatie.
Een der religieuzen, 90 jaar oud, had
reeds een 60-tal jaren in hst klooster ge
woond. Groot was de verwondering van
de arme zuster, toen zij hoorde, dat zij
met haar gezellinnen in den trein moest
stappen om weg te reizen. Nog nooit had
zij in haar leven een trein gezien
Een andere zuster, 75 jaar oud, was
zoozeer getroffen door het bericht, dat
zij het klooster, waar zij zoolang geleefd
had, moest verlaten, dat zij in zwijm viel
en naar het hospitaal moest worden ge
bracht.
Eenige uren later was zij gestorven!
De smart door de droevige tijding ver
oorzaakt was al te heftig geweest, haar
ontroering al te groot;.... met haar ge
zellinnen vertrok het arme zusterke!
De eerwaarde moeder trachtte op het
oogenblik van de scheiding een andere
zuster te troosten. Met een roerende een
voudigheid antwoordde zij„Het is het
laatste offer, voor ik ga sterven. Wij1 leven
slechts van offerswaarom zouden wij' ons
dan beklagen?"
Zonder een enkel bitter woord, zonder
verwijt tegen de achtervolgers, gingen de
zusters gelaten heensommigen naar Avig
non, om later misschien naar Italië te
gaan, sommigen naar Spanje".
Dat zulke treurige verhalen toch ein
delijk eens den Franschen de oogen moch
ten openen! Tot hoelang nog?.
Uitslag der stemmingen voor
de Tweede Kamer.
ROTTERDAM I.
Aantal kiezers 7357. Geldige stemmen
5750. Volstrekte meerderheid 2876.
Herstemming tusschen de heeren
mr. D. P. D. Fa.bius (A. R.) met 2331,
en S. v. d. Bergh Jr. (L. U.) met 1.899
stemmen.
De heer H. Spiekman (S.-D.) had 1520
stemmen.
Bij de algemeene verkiezingen op 16
Juni jl, werden in Rotterdam I uitge
bracht 6375 geldige stemmen, waarvan
2782 op J. W. Rudolph (A. R.), 2417
op mr. I). Fock (L. U. aftr.) en 1176
op H. Spiekman (S. D.)
ROTTERDAM V.
Aantal kiezers 5431. Geldige stemmen
3695. Volstrekte meerderheid 1848.
Herstemming tusschen de heeren
P. R. Mees (V.-D.) met 1829 en Jac.
P. van Term (R.-K.) met 1372 stemmen.
De heer W. P. G. Helsdingen (S.-D.)
kreeg 494 stemmen.
Bij de algemeene verkiezingen op 16
Juni jl. werden in Rotterdam V uitgebracht
4346 geldige stemmen, waarvan 2136 op
mr. E. E. van Raalte (V.-D. aftr.), 1975
op A. Brummelkamp (A. R.) en 235 op J.
H. F. van Zadelhoff (S.-D.)
ARNHEM.
Aantal kiezers 6754. Geldige stemmen
5017, Volstrekte meerderheid 2509.
Herstemming tusschen de heeren
K. Eland (L. U.) met 2198 en mr. S.
de Vries Czn. (A. R.) met 1859 st.
De heer W. P. G. Helsdingen (S. D.)
kreeg 960 stemmen.
Bij de algemeene verkiezingen op 16
Juni jl. werden in het district Arnhem
uitgebracht 5990 geldige stemmen, waar
van 2729 op mr. P. Rink (L. U. aftr.),
2649 op C. v. d. Voort v. Zijp (A. R.) en
612 op W. P. G. Helsdingen (3.-D.)
In Rotterdam V is de overwinning der
vrijzinnigen zoo goed als verzekerd. In
de twee andere districten hebben de so
ciaal-democraten de beslissing in handen
en die zal wel zoo uitvallen dat de vrij
zinnige gekozen wordt. Het voeren van
anti-christelijke politiek zit den rooden
heeren in het bloed!
Met groote dankbaarheid maakt het be
stuur van den diocesanen Bond van R.
K. Drankbestrijdersvereenigingen in het
bisdom Haarlem melding van het feil, dat
het. van den Bisschop van Haarlem een
belangrijk bedrag in geld heeft ontvangen
tot steun en voortzetting der werkzaam
heden van dien bond.
Door Gedeputeerde Staten .van Zeeland
zijn de navolgende obligatiën in de hier-,
onderstaande Provinciale geldleeningen
uitgeloot
in die van f 490.000, .aangegaan in 1889,
de nommers 66, 104, 118, 230, 375, 395;
in die van f261.000, aangegaan in 1891,
de nommers 13, 41, 89, 104, 115, 137.
215, 245 A en B;
in die van f 120.000, aangegaan in 1893,
de nommers 1, 8, 25, 64, 95 en 115; en
in die van f 200.000, aangegaan in 1898,
de nommers 13, 41, 83 en 91.
Dr. Kuyper. In de vrijz.-dem. „Mid-
delb. Courant" leest men
In ons jongste hoofdartikel, onder dit
opschrift, schreven wij„Door de offici-
oele wetenschap is hij (dr. Kuyper) mis
kend; merkte de hoofdredacteur van het
„Nieuws" op. En wij lieten daarop direct
volgen
„Hij had reeds jaren hier zitting moe
ten hebben in de Kon. Academie
van Wetenschappon naast Kuenen,
wiens evenknie hij was, en indien hij in
het laast zijner levensdagen gekozen zou
worden, dan werd hij gekozen door man
nen, die, hoe geleerd ook, niet kunnen
staan in zijn schaduw".
Dit laatste was niet opgemerkt door den
hoofdredacteur van het „Nieuws van den
Dag" maar door K. V. in het „Vaderland".
Toch schreef ook genoemde hoofdredac
teur: „Kuyper had door zijn niet antire-
volutionnaire landgenooten meer geëerd
kunnen worden dan ds geschied. Tot ho
noris causa doctor in de letteren, in
de geschiedenis, in de staatswetenschap
pen, tot lid van de K o n i n k 1 ij k e Aca-
demie van Wetenschappen zijn
er wel minderen benoemd dan hij".
Nu hij als minister gevallen is, schijnt
men in den heer Kuyper toch wel iets
goeds te vinden
Een Riddering. De „Katholieke
Onderwijzer zegt. over de riddering van
den heer Ketelaar:
Herinneren wij ons goed, dan was het.
o. m. de heer Ketelaar, die bij behande
ling der begrootingen herhaaldelijk aan
drong op afschaffing of inkrimping van
den post voor ridderorden. Wij1 hoorden
dan ook reeds verluiden, dat de heer K.
hoffelijk maar beslist zijne onderscheiding
zou weigeren
GOES. De vereeniging voor Algemeene
Wetenschappelijke Belangen alhier, ziet
den winter aankomen, en haast zich daar
om met het treffen van schikkingen in
zake de winterlezingen. Reeds gaven toe
zegging tot het vervullen eener spreek
beurt de heeren K. ten Bruggen Cate,
inspecteur M. 0„ in October a. s., over
de Faustsage; prof. dr. II. Bavinck van
de Vrije Universiteit, in November; dr.
A. K. Zweede in December; mej. Marie
Jungius, directrice van het Nationaal
Bureau van Vrouwenarbeid te 'sGraven-
hage, over ontstaan en werking van dat
bureau; prof. dr. Kernkamp uit Utrecht;
en dr. G. H. Leignes Bakhoven, resp. in
Jan., Febr. en Maart 1906.
Maandag 18 Sept. 8 uur wordt in de
sociëteit V. O. V. een algemeene vergade
ring gehouden. Contributie voor het lid
maatschap bedraagt f2.50, waarvoor men
zich moet aanmelden bij dr. Ilissink.
GOES. Onder toezicht der politie werd
gisteren een koe, toebehoorende aan Jan
Huigo alhier, begraven, alvorens het
vleesch voor de consumptie onbruikbaar
was gemaakt.
Het beest was door den Rijksveearts
voor het gebruik afgekeurd.
GOES. Door de Gezondheidscommissie
alhier is aan do besturen lier gemeenten