Katholiek Orgaan voor de Zeeuwsche Eilanden. lNo 50. Zaterdag 29 April 1905. Eerste Jaargang. Verschijnt eiken mAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Drukkers-Uif gevers OOSTERBAAN LE COINTRE, o G O E S. Dit nummer bestaat uit twee bladen. Eerste Blad. Brieven van een Oud-Journalist FEUILLETON. Hereenigd. BUITENLAND. NIEUWE ZEEUWSCHE COUIPI Een en ander dit blad betreffende te zenden: wat aangaat de Redactie a. d. Redacteur; al het overige a. d. Uitgevers. Abonnementsprijs: per 3 maanden Voor het buitenland verhoogd met de meerdere porto's. Afzonderlijke nommers (bij vooruitbetaling) -.95 -.05 Adverteniiën: van 1—6 regels —.60; iedere regel meer 10 ets. Orootere letters of cliché's worden naar plaatsruimte berekend. Eenzelfde advertentie driemaal geplaatst, wordt tweemaal berekend. Bij een groot aantal regels of bij abonnement speciale prijs. Dienstaanbiedingen: 25 ets. per advertentie van hoogstens 5 regeis. Reclame-berichten: 25 ets. per regel. XI (le vervolg). Een paar gevallen, waarbij het nut van de Boerenleenbanken daghelder aan 't licht treedt, wil ik hier even mededeelen. Bij een paar landbouwers in mijne om geving is alles afgebrand. De eene was eenige duizenden te laag, de andere was heelemaal niet tegen brandschade ver zekerd. Beiden hadden geld, maar het stond vast onder hypothecair verband. Leenen was dus de boodschap. Waren zij nu aangesloten geweest bij eene Boeren leenbank, dan hadden zij het benoödigde kapitaal tegen lagere rente en onder voor- deeligere voorwaarden voor aflossing kun nen bekomen. Nemen wij eens het voorschottenstelsel bij de suikerbeetwortelteelt. Ik heb nooit, een boer ontmoet, die niet erkende, dal. de landbouwer daarbij tegenover den fabri kant aan het kortste einde trekt. Een spreker op den Katholieken-Dag te Nij megen in 1902, heeft beweerd, dat dit stelsel immoreel is. Ik geloof, dat hij volkomen gelijk heeft. Het is m. i. even immoreel als hel bekende voorschottens leisel aan de inlanders in onze Oost-Indische bezittingen. Immoreel èn wegens 't bedrag der rente èn wegens de gemeene praktijken, waartoe het aan leiding en gelegenheid geeft.. Het is, zoo waar, eene verlokking voor den boer tot z. g. roofbouw, wanneer bij hem Mozes en de profeten niet thuis zijn. Vooral als hij pachtboer is. Trouwens groeien de beeten goed, dan heeft hij, wel is waar, een groot deel van de vruchten 3) Wellicht was de aanleiding hiertoe de buitengewone pracht, waarmede de kamer gestoffeerd was, de glans van 't satijn, het glimmen der bronzen voorwerpen en de schitterende gladheid van het edele marmer aan alle kanten. Ik ben echter meer geneigd het hoofdzakelijk toe te schrijven aan den treffenden en weispre kenden aanblik, mij geboden door een schilderij aan den muur tegenover mij. Het was een fraai gepenseeld schilderij, schoon genoeg om het werk te zijn van een meester in de kunst. En toch was het een eenvoudig doekhet stelde een jonge blauwoogige dame voor, met lang, goudgeel haar en gekleed naar de mode van het eerste keizerrijk, die omzag naar iemand, die haar volgde maar daarbij lag in de uildrukking dei- zachte oogen, in de hoeken van heur fraai gevormden mond zulk een eigenaardige trek, dat mij deed denken aan 's levens eersten en teersten bloei. Ware het kleed niet zeer ouderwetsch en het haar op 't voorhoofd kort afgeknipt, zoo zou ik de schilderij hebben gehouden voor een por tret van een der dames des huizes. Thans echter bleef mij slechts de verbeelding, dat de beide nichten van den heer Lea venworth mij uit de oogen van die schoone blonde aankeken en mij met. de hand wenk ten om haar te volgen. Deze waan begon reeds zoo sterk op mij te werken, dat ik mij verbaasde, hoe zulk een edel wezen zijns arbeid opgegeten, doch dan beurt hij ten minste nog iets. Valt de oogst echter tegen, dan trekt hij te weinig of niets, en kan hij maar zien, hoe hij zijn landheer of eigenaar betalen zal. Komt hij te kort, dan is het nog erger. Dan blijft hij bij den agent in 't krijt staan, en is hij gedwongen 't volgende jaar weder om en meer beeten te zaaien. Ik acht het niet onmogelijk, dat aan vorenstaande opmerkingen dit jaar, met zijn ongewoon hooge contractprijzen, door mijn boeren-lezers minder gewicht zal wor den gehecht. En daarom wil ik hun ge vraagd hebben, wat hen waarborgt, dat op dit vette jaar wederom geen zeven magere zullen volgen? Dat het voorschottenstelsel ook aanlei ding geeft tot slechte praktijken, tot on rechtvaardigheid, diefstal, door verhuring van hetzelfde perceel land aan meer dan een fabriek, daarover wil ik liefst niet uit weiden, overmits beetwortelsuikerfabrikan- ten mij hebben verzekerd, dat de boeren der Zeeuwsche eilanden het evengoed we ten als die van het Land van Altena en Heusden. Ik wil met het vorenstaande slechts te kennen geven, dat de Boerenbond tot taak heeft en er elders reeds in geslaagd is, het credietwezen voor den landbouwer stand in een deugdelijk en gemakkelijk begaanbaar spoor te brengen, waarbij de boer het bestaande voorschottenstelsel best missen kan en de misstanden, misbruiken en kwade praktijken tot de geringst moge lijke afmetingen worden teruggebracht. Voorts zorgt de Boerenbond voor de wel vaart en belangen zijner leden, door eene gezonde coöperatie in al de zaken, die het landbouwbedrijf aangaan, bijv. voor den aankoop van bedrijfsmiddelen, als daar zijn gereedschappen, machinen, zaden en mest stoffen enz., alsmede voor den afzet of verkoop der producten. kon glimlachen bij de wetenschap van 't geen in dat zefde huis pas gisteren had plaats gehad, toen ik mij plotseling helder bewust werd, dat ik de groep menschen rondom met evenveel aandacht had gade geslagen, alsof zich in de zaal volstrekt geen ander voorwerp had bevonden, en dat het strenge en ingespannen gelaal van den rechter mij even duidelijk voor den geest stond, als het liefelijk aangezicht op het fraaie schilderij of de scherper lijnen en edele gelaatstrekken van het schoon gebeeldhouwde Psyehebeeld, dat van zijn met rood trijp overtogen voetstuk uit de vensternis op mij neerzag. Ja zelfs, dat de meest onbeduidende aangezichten van de juryleden vóór mij, de angstige gedaanten der mannelijke en vrouwelijke bedienden, die in een hoek te hoop stonden, en het nog minder verkwikkelijke gezicht van den schrijver, die zijn pen met duivelachtige snelheid over het papier liet glijden, mijn aandacht even sterk bezig hielden, als de weelde van het vertrek, dat de aanwezig heid van die personen te dier plaatse mij deed toeschrijven aan de werking van een somber nachtgezicht.. De rechter, van wien ik reeds met een enkel woord gesproken heb, was, alsof het toeval 't wilde, mij niet vreemd; ik had hem vroeger herhaalde malen ont moet, ja stond tot hem in vrij vriendschap pelijke verhouding. Zijn naam was Ham mond, en hij was algemeen bekend als een man, die, ten volle voor zijn taak be rekend, in alle opzichten de noodige be kwaamheden bezat om een gewichtig ver hoor met zorg en takt te leiden. Bij het belang, dat ik onwillekeurig in deze zaak was beginnen te stellen, kon het mij niet dan aangenaam zijn, dat zij aan zulk Het zal uwen lezers wel bekend zijn, dat den boer vaak knollen voor citroenen worden verkocht, die hij als goede waar betalen moet. In 't weekblad van den Centralen Christ. Boerenbond vond ik daarvan de volgende staaltjes, geleverd door een Rijksland- bouwleeraar. „Door mij", zoo schrijft hij, „werden twee monsters biestmeel opgezonden naar een Rijksproefstation. Het eene bestond hoofdzakelijk uit grondnotenschillen met wat zemelen van koren en meel van gra- mineeën. Het andere was nog van slechter kwaliteit en bevatte hoofdzakelijk rijst- doppen met wat zemelen van koren en gramineeënmeel. Beide bijna waardelooze artikelen werden door den boer verkocht voor f15.95 per 100 K.G. Op de jongste vergadering van de Mij. van Landbouw ten uwent is over die vervalschingen ook geklaagd. Het Centraal Bestuur der in een Bond vereenigde plaatselijke afdeelingen belast zich met den aankoop van al het benoo- digde voor de uitoefening van het land bouwbedrijf, waakt er niet alleen voor, dat den leden geen bocht, onwaardige of vervalschte artikelen in de handen worden gestopt, maar is ook, aangezien het in groote massa kan aankoopen, volkomen in staat, hun goede waar tegen veel ge- ringeren prijs te bezorgen. Verder belast zich het Centraal Bestuur met vereffening van alle mogelijke geschillen, ook in rechte zoo noodig. Ik mag niet nalaten er op te wijzen, dat de Boerenbond "ook tot taak heeft en in staat is, betere maatschappelijke en econo mische verhoudingen in 't leven te roepen tusschen boeren en boerenarbeiders. Ik vind het evenwel geschikter, dit in 't licht te stellen, na eerst te hebben aangetoond, waarom de Boerenbond, als vereeniging van Christenen, christelijk behoort te we- een bekwaam en onpartijdig rechter was toevertrouwd. Wat den leden der jury betreft, deze behoorden gelijk ik reeds ter loops heb aangestipt, vrij wel tot dezelfde soort van personen als bij andere dergelijke gelegen heden. Voor de hand weg samengeroepen uit de menigte op de straten, maar stralen als de vijfde en zesde Avenue, boden zij ongeveer denzelfden aanblik als de ge zamenlijke passagiers van een langs Broad way voortrollende omnibus, hoofdzakelijk bezet door mannen van zaken en handel. Eigenlijk merkte ik slechts een enkelen onder hen op, wien het verhoor als zoo danig belang scheen in te boezemen; al do anderen bleken slechts vervuld met het bewustzijn, dat zij hun plicht, moesten doen, hoewel zij bezield waren door het medelijden en den afschuw, die noodzake lijk uit de omstandigheden moesten voort vloeien. De eerste getuige, die werd voorgeroe pen, was dr. Maynard, de welbekende ge neesheer uit de twee-en-dertigste straat. Zijn getuigenis bepaalde zich tot den aard der wond in het hoofd van den vermoorde. Daar sommige punten van zijn getuigenis waarschijnlijk van belang zullen blijken in ons verder verhaal, zal ik er hier het voornaamste van mededeelen. Na een korte inleiding, waarin hij onder meer ter kennis bracht, hoe een der be dienden hem dien morgen was komen roe pen naar het tooneel van den moord, zette hij vervolgens uiteen, hoe hij bij zijn komst het lijk van den vermoorde had gevonden op een bed in een der boven-voorkamers met een kleine kogelwonde in het achter hoofd, en dat het lijk klaarblijkelijk daar heen was gebracht uit het aangrenzende zen. Daarbij komt het mij gewenscht voor, dat de Katholieke landbouwers daarin af zonderlijk optreden met volle onlplooiing van de Katholieke vlag. Afgezien van de Katholieke leer en beginselen, zal zekere omstandigheid, meen ik, hen tot een af zonderlijk optreden meer en meer nopen. Trouwens in een vergadering te Utrecht, als ik mij goed herinner, nog niet lang geleden door het protestantsche Patri monium gehouden, is met algemeen© stemmen beslist, dat gemengde sociale ver- eenigingen van Katholieken en Protestan ten moeten worden ontraden en iedere ge zindte zelfstandig in eigen kring behoort te blijven en naar sociale hervorming te streven. Dat een Boerenbond, evenals elke andere volksbond uit Christenen bestaande, chris telijk zij, is ook een eisch van onzen tijd. Het openbaar leven en de maatschappelijke verhoudingen zijn door de individualis tische, liberale leerstellingen onder een economisch zoowel als godsdienstig en zedelijk opzicht in den grond bedorven. Zij zijn afgerukt van waren grondslag, de christelijke leer of Gods Woord. Van een christen eischt Gods Woord broederlijk naast zijn evenmensch te leven; bij 'tbe hartigen van zijn persoonlijke belangen en behoeften het algemeen belang niet nit 'toog te verliezen; de eischen der recht vaardigheid en de plichten der humaniteit of naastenliefde in 'toog te houden en in acht te nemen. Het liberalistische stelsel werd zoowel op sociaal-economisch als politiek terrein wel ingeluid onder de leuzen van vrijheid en gelijkheid, maar in werkelijkheid werd de ware vrij heid uit de samenleving gebannen en do macht gelaten aan den sterkste, aan den sluwste en den meest gewetenlooze. Op politiek terrein kwam alzoo het gezag in handen van kleine coteriën, die elkander nu en dan afwisselden. vertrek, eenige uren nadat de dood was ingetreden. Buiten die wond had hij geen ander ontdekt en was dus overgegaan tot het uithalen van den kogel, dien hij als bewijsstuk thans de jury overreikte. Hij had hem gevonden in de kleine hersenen, waar hij door de vaart, was ingedrongen na al dadelijk de „medulla ablongata" ge raakt te hebben, waardoor de dood was veroorzaakt. Het feit, dat een kogel op zulk een bijzondere wijze in het hoofd was gekomen, vond hij alleszins opmer kenswaardig, daar hieruit niet slechts moest volgen, dat de dood oogenblikkelijk was ingetreden, maar dat ook geen enkele beweging daaraan kon zijn voorafgegaan. Voorts kon uit de wond zelf en de rich ting, die de kogel genomen had, met vol doende zekerheid worden opgemaakt, dat het slachtoffer zich onmogelijk zelf het schot kon hebben toegebracht, zelfs al maakte de toestand van het haar rondom de wond het. niet reeds zoo goed als zeker, dat het wapen op ongeveer vier passen afstands van achteren moest zijn afgev- vuurd. Eindelijk wees ook de richting van de wond ten duidelijkste aan, dat hel slachtoffer niet slechts in een zittende houding gedood moest zijn, iets waaraan op zich zelf reeds niet meer te twijfelen viel, maar dat hij op dat oogenblik ook moest zijn bezig geweest met werk, waarbij het hoofd was voorover gebogen. Want wanneer men iemand in zittende houding in 't hoofd wilde treffen onder een hoek van 45°, gelijk hier 't geval was, zoo was 'tniet slechts noodzakelijk, dat het pistool zeer laag werd gehouden, maar tevens op bijzondere wijze moest gericht zijn; terwijl daarentegen, wanneer het hoofd gebogen was geweest, iemand die het Op economisch gebied speelde het libe rale beginsel van vrije concurrentie of laat-maar-waaien-stelsel de macht in han den der geldmannen en dreef de hoogge- noemde gelijkheid voor goed de deur uit. Het groef eene klove tusschen sterkeren en zwakkeren, rijken en armen, werkge vers en werknemers of werklieden. Eene klove, die alleen te dempen is, wanneer wetgeving, regeeringsbeleid, staatshuishoudkunde, maatschappelijke or dening en levensopvatting der individuen zich richten naar de christelijke begin selen. Als een der voornaamste, ja nood zakelijkste middelen, om dit doel te be reiken, zijn de christelijke volksvereenigin- gen, o. a. Boerenbonden, door Paus Leo XIII in zijn encyclieken en door zijn op volger Pius X voor stad en land aan bevolen. (Wordt vervolgd). OORLOG. Er liep Woensdag te Petersburg een ge rucht, dat Koeropatkin ontslag genomen had als bevelhebber van een der legers in Mantsjoerije en dat generaal Kaulbars hem zou vervangen. TOKIO, 26 April. De vijand, bestaande uit 5 bataljons en 16 sotniën, met een batterij, is op onze vooruitgeschoven ruite rij aangedrongen en heeft den 24en een aanval gedaan bij Kai-juën. Onze leger macht beantwoordde den aanval onder dekking, verdreef den vijand en vervolgde hem noordwaarts van Miën-hwa-tse. Wij hadden 38 dooden en gewonden, de vijand liet 200 dooden achter. Twee andere vijandelijke afdeelingen, de eene bestaande uit 6 bataljons en 16 sotniën, de andere uit 12 sotniën met een batterij, vielen Tsjang-hoe-siao-ta-tse aan, maar moesten terugtrekken toen hun wapenbroeders bij Kai-juën verslagen pistool op gewone manier en staande in de hand hield, zeer gemakkelijk het schot had kunnen afvuren. Ondervraagd omtrent de gezondheid van den heer Leavenworth, antwoordde hij, dat de overledene tot op het oogenblik van zijn dood volmaakt gezond was ge weest, maar dat hij de dokter des huizes niet was, hieromtrent geen uitvoerige ver klaring kon afleggen, voordat hij een nader onderzoek had ingesteld; en op de vraag van een der juryleden gaf hij ten antwoord, dat hij noch in de badkamer, noch in een der andere vertrekken ergens een pistool ontdekt had. Ik kan hier ook nog een later getuigenis van hem bijvoegen, namelijk, dat in aan merking genomen den stand der talel en van den stoel, in verband met de ligging van de deur daarachter, de moordenaar, ten einde de daad te kunnen volvoeren, moet gestaan hebben achter of precies op den drempel van den doorgang, die leidde naar de kamer daarachter. En vor der, dat, daar de kogel klein van stuk was en blijkbaar is gevuurd uit een getrokken loop en als zoodanig licht geneigd tot af wijkingen bij 't dringen door hardere be- standdeelen van het lichaam, met groole waarschijnlijkheid kon worden aangeno men, dat het slachtoffer, alvorens het schot te hebben ontvangen, geen poging zelfs had gedaan, om het hoofd op te heffen of om te draaien, waaruit de nood lottige gevolgtrekking moest volgen, dat de voetstap van een bekende en de tegen woordigheid van den binnentredende óf verwacht óf bekend was. (Wordt vervolgd).

Krantenbank Zeeland

Nieuwe Zeeuwsche Courant | 1905 | | pagina 1