Katholiek Orgaan voor de Zeeuwsche Ei No. 4:1. Donderdag 6 April 1905. Eerste Jaargang. FEUILLETON. Verschijnt eiken mAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. OOSTERBAAN LE COINTRE, Waarom moeten wij het Ministerie-Kuyper steunen? Tegen duistere machten- Een en ander dit blad betreffende te zenden: wat aangaat de Redactie a. d. Redacteur; al het overige a. d. Uitgevers. -.95 Abonnementsprijs: per 3 maanden Voor het buitenland verhoogd met de meerdere porto's. Afzonderlijke nommers (bij vooruitbetaling)—.05 Drukkers-Uitgevers: o G O E S. Adverfentiën: van 1—6 regels —.60; iedere regel meer 10 ets. Grootere letters of cliché's worden naar plaatsruimte berekend. Eenzelfde advertentie driemaal geplaatst, wordt tweemaal berekend. Bij een groot aantal regels of bij abonnement speciale prijs. Dienstaanbiedingen: 25 ets. per advertentie van hoogstens 5 regels. Reclame-berichten: 25 ets. per regel. Met dit onderwerp trad gisteravond op voor een eivolle zaal in „de Prins van Oranje" de heer mr. Sybrandy van Al melo. Spr. begint met eenige werkzaamheden der vorige ministeries te behandelen, en zegt dan dat dit ministerie de lijnen scher per trekt. Het optreden van een christelijk kabinet is nu meer duidelijk dan in 1888. In onze tijden wordt hoe langer hoe meer overgeheld naar het vrijzinnig-democra- tisme en socialisme dan naar het unie- liberalisme. Dit acht spr. een gevaar voor het land, en hij toont die overhelling aan door voorbeelden van benoemingen voor de 2e Kamer in den Briel, Assen, Schoter- land en Groningen. De vrijzinnigen ont kennen verband tusschen staatkunde en godsdienst; daarom is ons volksleven op gevaarlijken weg. Mr. van Houten keurde den zelfmoord goed, anderen beweren, dat deugd en ondeugd stuivertje hebben ge wisseld, enz. Ook zijn er verkeerde facto ren in ons volksleven geslopen; de vrijzin nigen leven niet bij een vast beginsel; het liberalisme heeft geen beginsel (Troelstra), het leeft alleen uit negatie. Maar ons mi nisterie werkt op christelijke grondslagen, en welke zijn die. Ie. Zijn die chr. grondslagen gelegen bij te nemen bepalingen omtrent het h u w e 1 ij k s 1 e v e n en de onverbreek baarheid van den echt. De liberalen be noemden in '86 eene staatscommissie en wilden het huwelijk verbreken reeds wan neer men zich schuldig maakte aan dron kenschap. 2e. Het recht van v r ij e school be rust ook op christelijken grondslag. De liberalen hebben ons een school opgedron gen in strijd met de wenschen der ouders. De leerplichtwet streed tegen de ont wikkeling des volks, die merkbaar was. Spr. is niet in beginsel tegen leerplicht, 9) VII, In gouden morgenzonneschijn baadden zich de boschrijke hoogten, terwijl over de weilanden en de dalen hier en daar nog een dunne, welriekende nevelsluier zweefde. Gelijk een breeden, glinsterenden zilve ren band, slingerde zich de prachtige Rijn stroom, die heerlijkste van alle Duitsche rivieren, tusschen steile leirotsen en welige groene wijnbergen, in zijn veelvoudigen krinkelenden loop liefelijke landschappen met glinsterende witte huisjes en vervallen ruïnen van romantische ridderkasteelen in zijn smaragdgroene doorzichtige golven weerspiegelend. Op den straatweg, die van het nabijge legen gebergte naar deze heerlijke rivier- vlakte voerde, liepen in gestrekten draf twee prachtige paarden voor een fraaien landauer met neergeslagen kap. Een heer en een dame zaten achter in den wagen, de eerste een hooge, iets magere gestalte met baardeloos gezicht en sneeuwwit haar, de andere een jeugdige slanke, buigzame gestalte met een frisch bekoorlijk gezichtje, waarin vooral de oogen van ongemeene schoonheid waren. Zij behoorden blijkbaar tot de uitver korenen van het geluk ;daarvan getuigden niet alleen de elegante huurwagen, die nu, in het volle van het reisseizoen, ge wis zeer duur betaald moest worden, maar ook hun kleeding, en de vroolrjke zorge- maar de wet moet gezuiverd worden. 3e. Het leven der Kerk. De kerk moet niet staan onder den staat. De staat moet geen rechten hebben op de kerk en de kerk geen rechten op den staat. De liberalen hebben op dit stuk ingegrepen in het kerkelijk armenwezen. 4e. De s oc i a 1 e wetgeving berust ook op christelijke beginselen. De sociaal- demokraten vatten de soc. wetgeving al leen op als arbeiderswetgeving. Dit is ver keerd. De liberalen hebben ons nu wel de ongevallenwet gegeven, maar deze hield geen rekening met het particulier initi atief. De liberalen zijn altijd tegen de christelijke grondslagen. Wij moeten dus minister Kuyper steu nen. Ie. omdat dit kabinet rekening houdt met de chr. beginselen; de liberalen hebben niet gezorgd, dat die bewaard ble ven dit is op te maken o. a. uit hun nieuwe strafwet-theoriën, Kuyper beguns tigt de zending; 2e. omdat dit ministerie is een ministe rie van gezag. Hier werd door spr. uitvoerig de staking behandeld. Die be weging was anarchistisch, niet socialis tisch: dit werd ook door Schaper en Troelstra erkend. In die dagen, toen de hooge belangen des volks in 't grootste gevaar verkeerden, hebben ook de vrij zinnig-democraten de regeering niet ge steund, en de liberalen hebben ook niet medegewerkt (Mr. Israels, prof. Visser). De regeering heeft toen gedaan, wat ze heeft moeten doen, lettende op het alge meen volksbelang; 3e. omdat ons kabinet is een kabinet van rechtsgelijkheid. Door de on- derwijspolitiek wil ons ministerie rechtsgelijkheid verkrijgen in een der voor naamste punten van ons volksleven, en spr. tart straks in het debat aan te toonen, dat dit kabinet een deel des volks beguns- stigt boven een ander deel. Uitvoerig wordt de hooger onderwijswet behandeld, waar bij wordt opgemerkt, dat die wet juist loosheid, waarmede ze de verkwikkende schoonheid van den heerlijken zomermor gen ten midden van de prachtige lande lijke omgeving genoten. „Herinnert ge u nog, Lisbeth", vroeg een weinig glimlachend de oude heer, „welk antwoord ge me vóór 8 jaren in het ziekenhuis te Hollingstedt gaf, toen ik u vroeg, of ge naar uw geboorteplaats wildet terugkeeren? Ge zeidet: in dit kou de, gure land zal ik spoedig moeten ster ven. En dat kinderlijke woord klinkt me sedert dien tijd nog altijd in mijn oor, of schoon ge gelukkigerwijs niet gestorven zijt, maar recht flink en slank zijt opge groeid. Ik heb menig keer daarover ge lachen, en eerst in de laatste veertien dagen ben ik te weten gekomen, waaruit de stemming voortkwam, die u dat woord heeft ingegeven. Er is werkelijk een al te groot onderscheid tusschen deze bloeiende velden en onze kale Noordsche vlakke landschappen, en ik begrijp zeer goed, dat de tegenstelling op een ontvankelijk kindergemoed bepaald terneerdrukkend werken moet. Het ontbreekt me bijna aan moed, u nu weer naar die ruwe onher bergzame streek te brengen". Met een blik vol van de teederste liefde had het meisje zich naar hem toegewend, terwijl hij sprak. Nu schudde ze hem harte lijk de hand en zeide op een toon, waarvan de volle oprechtheid waarlijk niet te be twijfelen viel„Ik was met recht een dwaas kind. Mijn innig verlangen naar zonneschijn, licht en warmte was in den grond niets anders dan een verlangen naar een hartelijke omgeving; ik heb de bergen en dalen van mijn geboorteland nog geen is ook ten bate der Hervormde Kerk. De lager onderwijswet kreeg ook een ruime bespreking. Het openbaar onderwijs eet uit 2 potjes (rijks- en gemeentesubsidie), het bijzonder maar uit één. En wanneer men dan spreekt van de vrijheid van 't bijzonder onderwijs, is dit de vrijheid van een bedelaar om millionair te worden, als hij maar ziet, dat hij 't wordt 4e. Wij 'moeten het kabinet ook steunen om redenen van sociale politiek. De soeiaal-demokraat is eenzijdig door alleen voor de arbeiders verbetering te willen aanbrengenhij doet niets voor den middenstand en den landbouwenden stand. Dit ministerie wil scheppen een ministe rie van landbouw en in mr. Aalberse heeft men in de Kamer een voorvechter voor den middenstand. Spr. liet nu de verschillende sociale wetten de revue passeeren. De liberalen hebben voor sociale wetgeving weinig ge daan. De arbeidswet van Kuyper staat ver boven die der liberalen. Die wet van L e 1 y was alleen voor de bakkers, de wet van Kuyper is voor allen. De arbei derspensioenwet van Lely was een parade paard. En wanneer nu de vrijzinnigen weer aan het bewind zouden komen, dan gaat heel de sociale wetgeving van ons ministe rie weer van de baan, en zijn de arbeiders minstens 4 jaar verder van huis. Maar de vrijzinnigen zullen niet komen met een sociaal program; zij willen eerst het kies- rechtvraagstuk oplossen. En pas in het vierde jaar zal het blanco-artikel in de grondwet worden opgenomen. Wat moet ge beginnen met van Houten en van der V1 u g t, die van geen sociale wet geving willen weten. Spr. is er van overtuigd, dat zoo de liberalen aan het bewind komen, zij geen richting aan de politiek zullen geven, om dat ze hopeloos verward zijn. Ook zijn de werklieden niet warm voor het kies recht. En om tot dat gewenschte kiesrecht te kunnen geraken, moet ook de Eerste enkele maal gemist, sedert ik bij u, mijn lief vadertje, de liefde zoo ruimschoots gevonden heb. Niet voor alle wondertuinen der wereld zou ik nu het park van Sand- hofen willen verwisselen, en hoe dankbaar ik ook ben, dat ik aan uwe zijde de graven van mijn lieve ouders en de plaatsen mijner eerste kinderspelen weer mocht zien, zoo gaarne zou ik toch naar ons on gastvrij noorden terugkeeren". Teeder drukte Rodewald de hand van zijn aangenomen kind en ook op zijn met diepe rimpels doorploegd gelaat lag een weerkaatsing van den helderen zonne schijn, die over de gansche natuur een gouden en helderen gloed verspreidde. „Van uzelf zijn het licht en de warmte uitgegaan, mijn lieveling", antwoordde hij; „aan u alleen heb ik het te danken, dat voor mij uit het bloedige zaad van dat vreeselijke ongeluk toch nog vrede en vreugde konden ontkiemen. Ik durf u wel de verzekering: geven, dat ge mij in die acht jaren nooit een enkel droevig oogenblik bereid hebt, en ik zegen de ingeving, die me toenmaals, te midden van mijn onuit sprekelijke smart, naar het ziekenhuis te Hollingstedt deed gaan". Ze waren beiden bewogen en een ge ruime poos verliep, eer ze weer over on verschillige dingen konden spreken. Ze waren het doel van hun vroeg pleizier- tochtje, een fraai gelegen en wegens hare belangrijke, industrieele inrichting wijd be kende stad aan de rivier, nu tamelijk nabij gekomen. Aan hun rechterhand kwamen uit een klein bekoorlijk dal reeds de kleine nette baksteenen gebouwen en de ranke hooge schoorsteenen boven een groote fa- Kamer meespreken en is er noodig 2/3 der gecombineerde stemmen. Men kan daartoe dus niet geraken zoolang die Eerste Kamer niet vrijzinnig is. Ook kun nen de liberalen geen coalitie vormen zon der Troelstra, De vrijzinnigen willen den strijd tus schen Romeen Dordt. weer aanvuren men spreekt van brandstapels, guillotines, enz. Maar spr. acht Rome volstrekt geen gevaar, integendeel; hij ziet in het samen gaan met Rome een steun tegen het onge loof. (Viktor Cathrein, van Pesch, J. de Maïtre). Ook Rome accepteert de grond wet, al stelt het de kerk boven den staat. De liberale partij is niet in staat het onge loof te stuiten. De heer Sybrandy eindigde zijn hartelijk toegejuichte rede met een opwekking om dr. Kuyper te steunen. Voor debat gaven zich op de heeren Toms (soc, dem.), Scheel e, Vorste r- m a n v. O y e n en v. A a r t s e n. De heer Toms zegt, dat de soc.-demo- cratie niet godsdienstloos is, om hetwelk te bewijzen hij o. a. wijst op dr. J. v. d. Brink (sic.) behandelt natuurlijk weer de snelvuurkanonnen en de spoor wegstaking en noemt ons ministerie o n- christelijk. Dat de soc. democratie voor de arbeiders gevaarlijk is, is voor spr. een raadsel 1 Evenals in het oude Rome op elke ver gadering, welke ook, C a t o zijn hoorders verveelde met zijn, ik meen„Carthaginem esse delendum", ik ben van meening dat Carthago moet worden verwoest, zoo ook kwam de heer S c h e e 1 e weer voor den dag met zijn onderwerpde mid- denstand, een onderwerp, dat geheel buiten de lijnen van het debat gelegen was. De heer van O yen zegt o. a., dat het ministerie veel belooft, maar weinig doet, en dat. hij tegen Kuyper is, omdat deze cameleontisch is, steeds verandert. Van Houten is ook voor debater een „enfant terrible". Dit ministerie heeft, volgens spr., niets gedaan voor de brieksplaats te voorschijn. Het stampen en ratelen der stoommachines zoowel als het beuken der zware hamers klonk door de stilte van den morgen tot hen door, en witte rookwolken stegen bijna loodrecht naar den lichtblauwen hemel op. „Dat is een der aanzienlijkste machine fabrieken van Duitschland", verklaarde Rodewald. „Ik ben met haar eigenaar goed bekend, en als het u interesseert, lieve Liesbeth, de inrichting van zulk een fa briek te leeren kennen, dan zal hij ons de bezichtiging ervan stellig gaarne toe staan". De jonge dame stemde zeer bereidwillig toe, en de koetsier kreeg het bevel, naar de fabriek te rijden. De portier bracht de deftige bezoekers naar het privé cabinet van den heer Mor ris, en deze had nauwelijks een blik op het hem gebrachte visitekaartje geworpen, of hij haastte zich, zijn gasten tegemoet te gaan en ze op de voorkomendste wijze te ontvangen. Na het wisselen Van de gewone beleefd- heidsgroelen gaf Rodewald zijn wensch te kennen, de inrichting te mogen bezich tigen, en de heer Morris was natuurlijk met alle vreugde bereid, ze in te willigen. „Tot mijn spijt verbiedt me een letter lijke opeenhooping van geen uitstel dul dende bezigheden zelf uw geleider te zijn", hernam hij met een sc.helmschen blik op de schoone, jonge dame, „maar de schade loosstelling, die ik u denk aan te bieden, zal hiertegen ruimschoots opwegen. Mijn eerste ingenieur is veel beter van die din gen op de hoogte en ook een veel betere uitlegger dan ik". zedelijkheid. Alleen het Postwetje, maar nu zijn ook gedrukte stukken aan de cen suur der postambtenaren onderworpen, en dit zag hij liever niet, vooral in de ver kiezingsdagen 1 In de cantine te Assen, zegt hij, mogen de Handelingen der Staten- Generaal niet meer gelezen worden. Ver der was het merkbaar de bedoeling van debater te stoken tusschen de rechtsche coalitie. De heer van Aartsen is tegen de onderwijswet in haar conclusiën, en levert een pleidooi voor de openbare school. Repliceerende op hetgeen de heer Toms inbracht, zegt mr. Sybrandy, dat toen dr. Kuyper zeide, dat er onder de socia listen pok godsdienstige menschen worden gevonden als hij dat gezegd heeft niet gesproken heeft van de sociaal- democratie, maar van het socialisme als stelsel tegenover net individualisme, en in zoover is spr. ook socialist, daar hij staat tegen de individualisten Mees en van der Vlugt. Wat de snelvuurkanonnen aanbelangt zegt spr., dat we moeten hebben geen leger of een goed leger. Volgens Scha per wilt gij, socialisten, een volks leger, maar dan moet dat óok goede be wapening hebben. Overigens moeten wij hebben een bewustzijn van veiligheid. De heer T. had beweerd, dat de staking uit de lucht was gevallen, maar dan bewijst h(j ook daardoor wat dikwijls betwist wordt dat dr. Kuyper er niets van wist. De 2e beweging was echter stelselmatig an archistisch. Dit heeft ook D o m e 1 a Nieuwenhuis erkend. En het Asser dispuut-college, wat ook nog was te berde gebracht, heeft niets met de regeering te maken. Voor het daar voorgevallene zijn de hoofdofficieren aansprakelijk. En wat het S p e e t w e t j e betreft, in Frankrijk hebben de socialisten zelf gevraagd om die wet aan te nemen, en dus de vrouwen nachtarbeid in het visscherbedrijf te laten verrichten. Hij ging voor een oogenblik in de aan grenzende zijkamer en keerde in gezel schap van een heer terug, wiens jeugdig voorkomen bij een zoo gewichtige en ver antwoordelijke betrekking, zooals die van eersten ingenieur, Rodewald eenigszins verraste. Zijn verwondering steeg, toen Morris hem bovendien voorstelde met de woorden„Mijn hoofd-ingenieur en de technische leider der geheele fabriek. Onder zijn geleide zult ge veel meer merk waardige dingen zien, dan wanneer ik zelf het zou beproeven, uw cicerone te zijn!" Daar men hem juist op dit oogenblik een heelen stapel brieven en telegrammen uit het kantoor bracht, vergat de met werk zaamheden overladen man de namen van degenen te noemen, die hij met elkaar wilde bekend maken, en de ingenieur, die de bezoekers met een stille buiging be groet had, vond het klaarblijkelijk niet geschikt, dit verzuim goed te maken door zich zelf voor te stellen. „Mag ik u verzoeken, u aan mijn leiding toe te vertrouwen?" zeide hij met een diepe, aangenaam klinkende stem, en daar bij opende hij galant de deur, waardoor Elisabeth 'teerst naar buiten trad. Toen ze dicht naast hem op den drempel stond, ontmoette haar blik den zijnen en bleven beider oogen een seconde lang on afscheidelijk op elkander gericht. Had ze deze flinke, veerkrachtige gestalte met het open, door een vollen blonden baard om ringd gelaat, dan soms reeds vroeger ge zien? En waren voor hem die wonderlijke schitterende sterren in het fijne meisjes gelaat niet wellicht oude, lieve bekenden? Ook al mochten in dat oogenblik werkelijk

Krantenbank Zeeland

Nieuwe Zeeuwsche Courant | 1905 | | pagina 1