in.
izen,
Katholiek Orgaan voor de Zeeuwsche Eilanden.
en.
No. 87.
Dinsdag &8 Maart 1905.
Eerste Jaargang.
ÜSEN.
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Drukkers-Uitgevers:
OOSTERBAAN LE COINTRE,
6 O E S. «-
Maakt front voor de
Bijzondere School.
FEU1LLETON.
Tegen duistere machten
BUITENLAND.
fetti,
IKM ZEEIIMSCHE COURfWT
Een en ander dit blad betreffende te zenden:
wat aangaat de Redactie a. d. Redacteur; al het overige a. d. Uitgevers.
Abonnementsprijsper 3 maanden—.95
Voor het buitenland verhoogd met de meerdere porto's.
Afzonderlijke nommers (bij vooruitbetaling)—.05
Advertentlënvan 1—6 regels —.60; iedere regel meer 10 ets.
Orootere letters of cliché's worden naar plaatsruimte berekend.
Eenzelfde advertentie driemaal geplaatst, wordt tweemaal berekend.
Bij een groot aantal regels of bij abonnement speciale prijs.
Dienstaanbiedingen: 25 ets. per advertentie van hoogstens 5 regels.
Reclame-berichten: 25 ets. per regel.
Met een enkel woord zag ik in uwe
courant reeds aangekondigd no. 2 van de
Volksbibliotheek, uitgave van de-Uitgevers
vennootschap „Futura" te Leiden: Maakt
front voor de bijzondere school.
Nu de onderwijs-novelle j. 1. Woensdag
in openbare behandeling gekomen is bij
de Tweede Kamer der Staten-Generaal,
zoude ik gaarne nogmaals de aandacht
uwer lezers vestigen op bovengenoemde
brochure.
Waarom?
Omdat men in Zeeland niets voelt voor
het bijzonder onderwijs?
Gode zij dank weet men ook hier zich
zware offers te getroosten om zijn kinde
ren of die van anderen te geven hun bij
zondere school, en al is misschien nog
niet alles bereikt wat te bereiken valt,
wij mogen gerust met trots en dankbaar
heid het oog laten gaan over wat reeds
tot stand is gekomen.
Omdat de wet gevaar loopt afgestemd
te worden en politieke actie noodig is
om haar te redden?
In geenen deele. Wanneer niet alle
voorteekenen ons bedriegen, komt die wet
met vlag en wimpel er door, al zal ook
hier de partijgeest wellicht een stemming
van rechts tegen links te aanschouwen
geven.
Neen, wanneer wij uwe aandacht, lezers,
vragen voor deze brochure, dan is het
omdat u daarin een krachtig tegengif ge-
geboden wordt tegen een ander boekje,
zoo mild verspreid, en getiteld: Maakt
front voor de openbare school, dan is het,
omdat de vennootschap „Futura" zorg
heeft gedragen de schandelijke leugens te
weerleggen of zoo ge wilt de eenzijdige en
onjuiste voorstellingen in dat boekje ge
geven, u de strikken aan te wijzen uwer
argeloosheid gespannen, u de ware betee-
kenis te leeren der schoonklinkende woor
den en weinig-zeggende volzinnen, die in
dat boekje voorkomen.
„Wij willen niet, dat het land zal den
ken, dat wij moeten zwijgen op de be-
6)
Alleen daarom had hij zich zoo gehaast
naar huis te komen, omdat hij zijn vader
wilde smeeken zich het lot van zijn kleine
ouderlooze reisgezel uit het Schwarzwald
aan te trekken. In weerwil van de gedachte
aan de slechte behandeling, welke hij bij
zijn leermeester ondervonden had, en die
hem had doen vluchten, was hij toch vast
besloten geweest, zonder morren naar hem
terug te keeren, als Stephan Milow zich
onder die voorwaarde wilde laten bewegen
de kleine Elisabeth bij zich op te nemen.
Ze had nu toch werkelijk niemand meer
op de geheele wijde wereld, want de vrouw
met de stroeve, onvriendelijke gelaats
trekken, welke zij hare tante had genoemd,
was voor Bernard's oogen in den wagon
van de dooden gedragen geworden.
Zoo vast had hij er op gerekend, zijn
jonge beschermelinge reeds op den hui-
digen dag de goede tijding te kunnen bren
gen, dat de vernietiging van zijn blijmoe
dig vertrouwen hem nu geheel en al ter-
neersloeg. Al het andere kwam hem bijna
onverschillig voor bij deze vrceselijke mis
rekening, en als onder den druk van een
doffe neerslachtigheid deed hij het werk
en de diensten, die de dokter en de ver-
driegelijke reclame voor de openbare
school, op de beschuldigingen dage
lijks tegen ons, Katholieken, en onze Chris
telijke medestrijders ingebracht
'tGaat te ver!
De meest dwaze en ongehoorde dingen
worden op rekening van de godsdienstige
school geschoven", (t. a. p. blz. 4).
En dan toont onze brochure aan wat
de katholiek eischt van z ij n school en
hoe dit door de openbare, neutrale school
niet wordt gegeven, hoe de wetsvoorstel
len Kuyper geen hatelijke partijwet zijn,
zooals de beweging door de tegenstanders
dezer voorstellen in het land gemaakt, den
eenvoudigen burger zou doen denken (blz.
11); vervolgens bespreekt zij achtereen
volgens de valsche leuzen zoo vaak
weerlegd en telkens opnieuw door de voor
standers der openbare school gebezigd:
Christendom boven geloofsverdeeldheid
't openbaar, neutraal onderwijs vereenigt,
't bijzonder onderwijs verdeelt, enz.
„Wordt niet integendeel gestookt en ver
dacht gemaakt" zoo vraagt onze bro
chure (blz. 22 en 23) „door de vrij
zinnige part ij en?
Heeft b. v. Mr. van Houten in zijn Staat
kundige Brieven er niet op gewezen, dat
de anti-revolutionairen met Dr. Kuyper
incluis nu geheel onder de plak zaten
van de R. K. geestelijkheid? Schreef niet
Tak in „de Kroniek": „De roomschen die
nen met verbeten wrok onder den strengen
ketter?" Zoo gaat het in onze dagen. De
donderslagen zrjn niet van de lucht af!
De Christelijke partijen moeten en zullen
tegen elkander worden opgezet".
Of zocht de schrijver van „Maakt front
voor de openbare school" misschien niet
hetzelfde waar hij alleen één vak, de ge
schiedenis, bespreekt en 10 zegge tien
bladzijden van de 29 zijner brochure
gebruikt, om de katholieken tegen de anti
revolutionairen uit te spelen of omgekeerd
door voorbeelden aan te halen uit ge
schiedenisboeken.
„Maar"(Maakt front voor het bijzonder
onderwijs, blz. 25) „De keuze van een
voorbeeld van geschiedenisbehandeling in
die brochure is niet zoo onschuldig, als
pleegster ten behoeve van zijn zwaar zie
ken vader van hem verlangden.
VI.
Sedert de spoorwegramp bjj Ragosewo,
esn der vreeseljjsste, die ooit in een Duit-
sche streek hadden plaats gehad, waren
8 dagen verloopen. De gemoederen, die
bij het eerste bericht der gebeurtenis door
het gansche land zoo opgewonden waren
geweest, begonnen reeds tot bedaren te
komen, en slechts in de naaste omgeving
der ongeluks-plaats zelf, was de ontzet
tende indruk nog frisch in aller gemoed.
Voor het portaal van het ziekenhuis te.
Hollingstedt hield de lichte wagen met de
beide bruintjes stil, die in dien verschrik-
kelijken nacht tot zoo'n wilden ril waren
gedwongen geworden, en in de spreek
kamer van den directeur zat de grond
eigenaar Rodewald. Van de woeste wan
hoop, die hem destijds bij het lijk van zijn
kind aangegrepen had, was niets meer bij
hem te bemerken, maar de sporen van het
gebeurde waren toch onuitwischbaar op
zjjn gelaat gegrift. Zijn grijs haar was wit
geworden, en hij liep met het hoofd voor
over gebogen, als had hij een zwaren, on-
zichtbaren last te dragen. Er was iets ver
moeids zoowel in zijn houding als in de
uitdrukking van zijn tien jaren verouderd
gezicht.
Zijn onderhoud met den geneeskundige
van het ziekenhuis liep natuurlijk over
'twel lijkt.
Juist het punt, waar de scheidingsweeën
tusschen Katholieken en Protestanten wor
den besproken, moet wel aanleiding geven
tot verschil van voorstelling; en dat
zocht men juist 1"
En hoe geheel anders worden wij inge
licht over het onderwijs in België, dat
als een schrikbeeld ons voor oogen ge
houden wordt in de bedoelde brochure
voor het openbaar onderwijs, met de be
doeling natuurlijk den menschen diets te
maken, dat wij gevaar loopen hier een
zelfden toestand te zien geboren worden,
als de bijzondere school haar rechten krijgt.
Kijkt naar België! „Het voorbeeld van
België is ongetwijfeld zeer leerrijk, zo leer
rijk, dat wij 't nodig achten nog eens uit
voerig uiteen te zetten, wat door den cle
rus over 'tonderwijs gebracht is, want:
wie gewaarschuwd is, past dubbel op!"
(M. fr. voor 'topenb. ond. blz. 4).
Ja het is waar, daar is het onderwijs zoo
slecht geworden sinds het katholieke
ministerie aan het bewind is, dat onze
brochure op blz. 34 mag neerschrijven:
„Bij de wereldtentoonstellingen van Parijs
en St. Louis bekwam België de hoogste en
meeste onderscheidingen voor zijn onder
wijs, omdat het practisch, volledig en naar
de nieuwste eischen was ingericht". Slecht
niet waar?
Met een bespreking en weerlegging van
de voornaamste grieven, die tegen het
wetsontwerp Kuyper worden ingebracht
eindigt de brochure: „Maakt front voor
het bijzonder onderwijs".
Ongetwijfeld, velen zullen genezen wor
den van hunne dwaalbegrippen, zullen de
vooroordeelen, die zij tot nu toe tegen de
bijzondere school hadden, zien verdwijnen
als sneeuw voor de zon, wanneer zij deze
uitgave ter hand genomen en met ernst
zullen gelezen hebben. En zonder nu
reeds iedere openbare school of minder
nog haar onderwijzers te veroordeelen
zal men leeren inzien, dat in de toekomst
en op den duur alleen de bijzondere school
kan geven, wat katholieke ouders verlan
gen en eischen moeten, zoo de mogelijk
heid van katholiek onderwijs bestaat, dat
niets anders dan over de treinontsporing
bij Ragosewo.
„En kan er nu omtrent de oorzaak van
de ramp nog niet eenig licht ontstoken
worden?" vroeg hij, toen zijne informaties
naar het aantal dooden en verwonden be
antwoord waren geworden.
De directeur schudde ontkennend het
hoofd.
„Naar ik hoor, is het onderzoek reeds
als volkomen vruchteloos opgegeven. Het
door deskundigen voorgenomen onderzoek
naar de plaats der ramp heeft geen enkele
aanleiding tot een bepaald vermoeden ge
geven, en juist die personen, welke er
misschien zelf schuld aan dragen, of welke
toch de een of andere inlichting zouden
kunnen geven, en vooral de machinist en
de stoker, zijn voor eeuwig verstomd. Men
weet slechts, dat de ontsporing op een
plaats gebeurd is, waar geen de minste
oneffenheid of versperring zich bevindt,
en dat de streek volgens overeenstem
mende verzekeringen van de terreinop
zichters en spoorwachters in volkomen
ordelijken toestand was. Weinige uren te
voren is bovendien de toch veel sneller
loopende posttrein haar zonder een enkele
stoornis gepasseerd. Zoo ontbreken dus
alle gegevens voor een duidelijke verkla
ring, en wanneer de heeren van de spoor
wegmaatschappij van meening zijn, dat
hier geen sprake is van een ongelukkig
toeval, maar een tegen den trein gepleegde
de school met hen zal voortzetten de door
hen begonnen taak: het aankweeken van
godsdienstzin en deugd in hun kroost.
Leiden, O. Ij. Vrouw-Boodschap.
F K n i t e 1, pr.
OORLOG.
Generaal Linewitsj heeft, naar luid
van een telegram uit Petersburg aan de
New York Herald, last ontvangen, om een
zoo hevig mogelijk verzet te bieden langs
de linie van de Soengari. De militaire
autoriteiten te Petersburg zijn namelijk
van meening dat alles moet beproefd
worden, om de Japansche troepen te ver
zwakken en het vruchtbare district rondom
Girin te behouden zelfs als het Russische
leger ervoor wordt opgeofferd!
Een telegram uit het Russische hoofd
kwartier te Goensjoeling meldt:
De zware artillerie heeft geen
deel genomen aan den slag bij Moekden.
De veldartillerie verloor omstreeks 60 stuk
ken geschut hoofdzakelijk bij de paniek
tijdens den terugtocht. Het geheele verlies
aan dooden en gewonden wordt op 100,000
man begroot.
De Japanners melden uit Sing-tsjing
dat de vijand van Sing-tsjing terugtrok
in de richting van Hau-loeng-tsjou, dat
negentig mijlen Noordoostelijk van Sing-
tsjing ligt.
Linewitsj meldt d.d. 25 dezer: De nacht
is rustig voorbijgegaan. Bij de legers is
vandaag alles bij hetzelfde gebleven. Kleine
benden patrouilles van de Japanners na
deren het station Tsjwan-miao-tse.
Reuter heeft gehoord, dat de meerder
heid van den ministerraad in beginsel heeft
uitgemaakt, dat het oogenblik gunstig was
om maatregelen te nemen in de richting
van den vrede. Men zegt, dat dit besluit
Vrijdag genomen is, en dat het vermoede
lijk gisteren aan den Tsaar is medegedeeld.
RUSLAND.
In een conferentie van de ministers, die
een dezer dagen na de zitting van het
minister-comité, gehouden werd, besloot
de meerderheid onder leiding van Witte,
dat het systeem om te Polen in de Rus
sische taal onderwijs te doen geven, zooals
dat reeds 30 jaar is toegepast, uit politiek
oogpunt verderfelijk is. Het heeft slechts
bijgedragen om de kloof tusschen Russen
en Polen te verbreeden, en heeft het
onderwijs zeer benadeeld. Dientengevolge
droegen de ministers aan de ministers van
vloekwaardige misdaad in het spel is,
kunnen ze best gelijk hebben; maar het
is bij de verwoestingen, welke de ramp
zelf op den spoorwegdijk aangericht
heeft, niet mogelijk geweest, een tastbaar
bewijs voor de juistheid van dit vermoeden
aan te voeren".
Rodewald hief het gebogen hoofd om
hoog en zijn oogen zochten de smalle
streep aan den hemel, welke boven de
tegenover staande hooge muren van het
huis zichbaar was.
„Wanneer er een misdaad is gepleegd,
dan zal ze ook aan den dag komen, en
zijn bewerker niet straffeloos blijven",
zeide hij met een vast vertrouwen. „Maar
ge zult wel verwonderd zijn, waarom ik
bij u gekomen ben en al deze vragen tot
u richt ik, wien toch niets meer het
geleden verlies vergoeden kan. Ge moet
me toestaan, u dit met weinige woorden
duidelijk te maken. Mijn arm kind ligt
sedert vier dagen in de koele aarde, en ik
ben hl te oud, dan dat ik dezen laatsten,
harden slag te boven kan komen. Maar
ik ben eens goed tot me zelf gekomen en
heb me de gelofte gedaan, om de overige
dagen van mijn vreugdeloos leven daarom
toch niet werkeloos en in onvruchtbaren
opstand tegen God en de menschen door
te brengen. Zoo ver mijn krachten reiken,
zal ik die ten dienste der weldadigheid
en menschenliefde aanwenden. Misschien
kan het me nog eens een zekeren troost
Openbaar Onderwijs op om een ontwerp
voor te bereiden tot weder invoering van
de Poolsche taal op de scholen in Polen.
In princiep besloot men tot die invoering.
Een zeer gewichtig en wijs besluit, dat,
wanneer het doorgevoerd wordt .veel zal
bijdragen om in Polen de gemoederen tot
rust te brengen.
De politie te Petersburg heeft een per
soon aangehouden, die met een pakje voor
het paleis van grootvorst Alexis op en
afliep. Het pakje bleek bij onderzoek een
bom te bevatten. Daar grootvorst Alexis
op het oogenblik niet te Petersburg ver
toeft, denkt men, dat de bom voor iemand
anders bestemd was. Een aanslag op den
adjunct van den commissaris van politie,
Dvinsk, had een treuriger gevolg. Een
onbekende loste een revolverschot op hem
en wondde hem doodelijk.
Gisteravond om half negen is er in de
Nowyswiatstraat te Warschau een bom ge
gooid onder het rijtuig van den chef van
van politie. De chef. Nolken, is gewond.
Over den bomaanslag wordt nader ge
meld 's Avonds om half negen ontplofte
er op de binnenplaats van het politiebureau
van Prage een bom, waardoor 5 personen
gewond werden, onder wie twee doodelijk.
De hoofdcommissaris van politie Nolken
spoedde zich in een rijtuig naar de plaats
des onheils, toen er dicht bij deWeichsel-
brug een bom naar hem werd geworpen.
Nolken is zwaar gewond aan het gezicht,
aan de rechterhand en aan den rechtervoet.
Hij werd naar zijn huis gebracht. De
doktoren hebben hoop, dat zij hem in 't
leven zullen houden. Een meisje dat toe
vallig voorbijkwam is eveneens door de
bom gewond. Er werd op den dader ge
schoten door de politie, maar hij is ont
komen.
De politie heeft in een gemetseld graf
van het Povonski-kerkhof tachtig bommen
gevonden. Er zijn eenige arrestatiën gedaan.
FRANKRIJK.
Herhaalde malen is reeds gezegd, dat
Z. II. de scheiding tusschen Kerk en Staat
als een ramp beschouwt. In de gansche
Katholieke pers is deze meening des Pau
sen telkens en telkens weer bevestigd.
Des ondanks blijven er geruchten loopen,
alsof er nog twijfel bestond omtrent een
en ander. Daarom komt de officieuze „Os-
servatore Romano" opnieuw op de zaak
terug en schrijft, dat Z. H. alles gedaan
heeft en nog doet, om de opheffing van
het Corcordaat te voorkomendat het Hem
zeer bedroefd heeft to moeten vernemen,
dat zekere strijdbare Katholieken, geeste
lijken zelfs, durven uitstrooien, dat Z. II.
geven, te zien, dat ik tenminste anderen
behulpzaam ben geweest tot een geluk,
dat mij-zelf gedurende mijn leven ontzegd
gebleven is. En ik dacht daarbij natuurlijk
het eerst aan de offers van het spoorweg
ongeluk, dat mijn arme Hertha hel leven
kostte. Zeker is er onder degenen, die nog
onder uwe hoede zich bevinden, wel de
een of ander, die mijn hulp en mijn onder
steuning kan aanbrengen".
In welgemeende aandoening drukte de
dokter den spreker de hand.
„Ge zoudt der nagedachtenis van uw,
helaas, zoo vroeg uit het leven geschei
den dochter waarlijk geen schooner ge-
denkteeken kunnen oprichten, mijnheer;"
zeide hij. „En misschien zult ge het met
mij als een wonderlijke beschikking des
hemels beschouwen, dat ik juist hij uw
binnenkomst met de zorgen voor het lot
van een jong menschenkind vervuld was,
dat door die ramp geheel en al verlaten
en hulpeloos is achtergebleven. Het is een
ongeveer dertienjarig ouderloos meisje, ge
naamd Elisabeth Hemmendorf. De kleine
was slechts licht verwond geworden, en
is al sedert verscheidene dagen weer her
steld. Maar ik heb ze toch maar in het
ziekenhuis gehouden, omdat tot nu toe
niemand zich bereid betoond heeft, de
verdere zorg voor haar over te némen.
Ze komt uit een dorpje in Baden en heeft
zooals gezegd, haar ouders reeds
door den dood verloren,
