ïeuw.
Katholiek Orgaan voor de Zeeuwsche Eilanden.
►es.
•ikzee.
cf!
No. 12.
Zaterdag 28 Januari 1905.
Eerste Jaargang.
a r
onist.
floor soci;
m
EN
ntre
5ierikzee.
:e.
ts.
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Drukkers-Uitgevers:
OOSTERBAAN LE COINTRE,
-<• G O E S.
FEUILLETON.
Anne Dieu-le-Veut.
ent, ilesehjeg
ER",
JELBURG.
WE-
rE!V
wERU I
BURG
sft uit
I lectie
tot de
M-, KAARS-
PETROLEUM-
ÏARNS, ten
Stalhouders
jk lage prijzen.
schmachines.
van gebakken
>e pot, waarin
kaD uitnemen,
dubtiel j het
pk. Ze wordt
verschillende
n bij
nen.
snd.
8 uur in bet
tief Bestuur,
ns op te komen.
Bestuur.
verbruik en geen
30 CENT.
NIEUWE HEME COURANT
Een en ander dit blad betreffende te zenden:
wat aangaat de Redactie a. d. Redacteur; al het overige a. d. Uitgevers.
Abonnementsprijs: per 3 maanden
Voor het buitenland verhoogd met de meerdere porto's.
Afzonderlijke nommers (bij vooruitbetaling)
-.95
-.05
Advertentlën: van 1—6 regels —.60; iedere regel meer 10 ets.
Grootere letters of cliché's worden naar plaatsruimte berekend.
Eenzelfde advertentie driemaal geplaatst, wordt tweemaal berekend.
Bij een groot aantal regels of bij abonnement speciale prijs.
Dienstaanbiedingen: 25 ets. per advertentie van hoogstens 5 regels.
Reclame-berichten: 25 ets. per regel.
Bij het lezen van bovenstaand op
schrift zal men dadelijk denken iets te
lezen te krijgen over de nobele, loyale
wijze, waarop de socialisten het door
hunne arbeiders verricht werk vergoeden.
We zullen zien in hoever dit een zweem
van waarheid bevat.
Volgens de socialistische leer zou de
arbeid zelf uitsluitend waardeme
ter moeten wezen. De arbeid zelf als
waardestandaard is inderdaad de spil,
waarom het heele socialistische stelsel
draait.
Maar een spil, die geen vasten steun
heeft en zoodanig stelsel, berustende op
onvaste spil, moet noodzakelijk uiteen
vallen.
Marx en andere socialistische Wetgevers
hebben deze hoofdgedachte, het funda
ment, waarop hun geheele bovenbouw
rusten moet, verzuimd behoorlijk vast te
te leggen.
Als basis voor waardestandaard en als
ruilmiddel is er nauwelijks iets denkbaar,
dat meer onbepaald en niet te bepalen
is dan de arbeid.
Slechts op twee manieren kan de arbeid
worden in rekening gebracht, ofwel naar
den arbeidst ij d, ofwel naar het geprodu
ceerde.
Moet de arbeid betaald worden louter
naar den t ij d, dan zullen bv. wanneer
men werkt te midden van 100 man om de
voorraadschuur te voorzien en men har
der 'werkt dan ieder der anderen, de
overige 99 de vruchten plukken van
u w arbeid. Zij zullen uw loon verlagen,
gij het hunne doen stijgen.
En dit strijdt tegen het grondbeginsel
der socialistendat ieder de volle waar
de van zijn arbeid zal ontvangen.
Wanneer men voor ieder werkuur, zoo
wel den vlijtige als den luie, den in zijn
vak bedrevene, als den domoor dezelfde
belooning geeft, dan is er geen maand
Een verhaal uit de XVIIe eeuw.
H)
„Ik ben overtuigd," antwoordde de mar
kies d'Ambrelle, „dat de heer graaf de
Vertigneul aan deze zaak een vredelievend
einde geven wil."
„Votgaarne!" liet deze er onmiddelijk
op volgen.
„Omdat gij uitvluchten zoekt," spotte
don Garcia.
„In alle geval, mijneheeren," zeide de
Vertigneul, „ik neem u tot getuigen, dat
ik het niet ben die dit tweegevecht ge
wild heb."
„Neen, zeker niet!"
„Dat de heer ritmeester van het eerste
oogenblik, mijne woorden, hoe onschul
dig ook, verkeerd heeft opgenomen."
„Ja, dat is zoo!"
„En dat ik hem nogmaals de verzekering
geef, dat ik nog hem persoonlijk, noch
de spaansche regeering heb willen kren
ken."
„Gij hebt èn mij, èn het spaansche leger
beleedigd, en dit deed men nooit straffe
loos in mijne tegenwoordigheid."
„Het zij dan zoo, mijnheer, wij zullen
vechten."
„Het tweegevecht is door onze gewoon
ten verboden!" riep eenc stem.
„Ik ben nog gereed terug te treden en
uwe wetten te eerbiedigen," zeide de
noodig om uit de maatschappij ieder ver
schil tusschen vlijtig en lui te verbannen.
Binnen zestig dagen zal de „heilstaat"
bankroet zijn.
Bij de andere methode om den arbeid
tot waardemeter te maken, moet men af
gaan op wat wordt voortgebracht.
De waarde zal moeten bepaald worden
naar de behoefte, de wenschelijkheid, de
vraag van de te produceeren voorwerpen
of de te bewijzen diensten.
Maar dan moet eerst een schatting van
onderlinge waardeverhouding plaats heb
ben.
Voor elk arbeidsresullaat, op welk ge
bied ook, moet noodwendig een lijst van
waardebetrekking opgemaakt worden.
En wanneer het nu al zoo moeielijk is
een waardeverhouding te handhaven tus
schen twee metalen, zoo weinig aan ver
andering onderhevig als goud en zilver,
hoe wil men dan een verhouding bepalen
voor den arbeid van 50 millioen personen,
die zich in millioen bedrijven toeleggen
op productie?
Laten wij bij wijze van voorbeeld stel
len, dat bij den eindarbeid A. in een uur
30 paar bretels aflevert; B. levert af 600
liter stroop; C. (een modenaaister) een
dameshoed; D. 9 pak spijkers; E. 25 gros
houten tandenstokers; F. 19 gros haarspel
den 'en G. ,een viool.
We nemen dus slechts een paar arti
kelen en beschouwen alleen den arbeid,
die de laatste hand aan deze voorwerpen
legt.
Daardoor blijft dus buiten beschouwing
de massa arbeid, die te voren verricht
moet worden, want dan zouden wij komen
op het beploegen van akkers, verbouwen
van katoen, suikerriet en vlas, malen van
graan, smelten van koper, hakken van hoo
rnen, hout zagen, oogsten, plukken, spin
nen, weven, vervaardigen van werktuigen,
vervoer, opstapelen en uitdeelen van
grondstoffen, enz. enz.
Wij spreken over dit alles niet, hoewel
Vertigneul.
„Uitvluchten!" brulde don Garcia.
„Mijnheer de Vertigneul," zeide de mar
kies naderende, „kan ik u soms van
eenigen dienst zijn, hier of hij mevrouw
de gravin?"
„Ik dank u, mijn waarde markies, dat
alles is slechts kinderspel."
„Bedrieg u niet," fluisterde hem de heer
de Berlaymont toe; „de ritmeester is een
der beste schermmeesters van de stad."
„Ja, hij is buitengewoon sterk," zeide
een ander met een bedenkelijk gezicht.
„De graaf de Vertigneul zal een slacht
offer te meer zijn." herhaalde men ginder.
Deze hoorde het kruisvuur van opmer
kingen; hij bleef echter kalm, glimlachte
en ledigde zijn „mutsje" ratafia.
Men ging op de binnenplaats van het
koffiehuis; vele nieuwsgierigen drongen
naar buiten; anderen liepen den trap op
en zouden plaats nemen aan de open
vensters, die op de binnenplaats uitzicht
hadden; nog anderen gingen op stoelen
staan.
De krijgshaftige modejonkers vonden het
spektakel zeer pleizierig; doch de vrouw
en de waard liepen bleek en bang heen
en weer, riepen om de commissaris en
zijne dienders; zij dachten niet anders of
het bloéd ging in stroomen over de stee-
nen loopen, en in dat. geval zouden zij,
de huisgenooten, daardoor het ergst be
smeurd worden. De wet was immers niet
voor de groote heeren gemaakt?
Men riep reeds om den wondheeler, om
linnen windsels, om pluksel en water,
vóór dat er een degen getrokken was
het bij de uitwerking van het socialis
tische plan wel degelijk moet worden
onder handen genomen.
En niet alleen deze weinige artikelen,
maar nog duizenden meer.
Wanneer we ons dus bepalen tot dien
eindarbeid, tot dien voltooiïngsarbeid,
waar is dan de arbeid die de moeste waar
de bezit?
Sluit u voor een jaar op met tien dozijn
potlooden en zooveel papier als ge wilt
en tracht het antwoord te vinden.
Neem er tien, neem er twintig jaar voor,
de uitkomsten zullen nihil zijn.
Ziedaar de uitkomsten van de socialis
tische theorie.
Dit alles is nog maar eene min of meer
oppervlakkige beschouwing; wij zouden te
veel van onze ruimte vergen om op
't oogenblik hierin dieper door te dringen.
Maar we meenden niet kwaad te doen
dit te laten voorafgaan aan de sprekende
resultaten, die geleverd zijn te Gent, in
zake arbeidersbetaling door heeren socia
listen.
Uit die uit het actueele leven genomen
resultaten zal men zien, dat de revolutie
mannen zich zelfs zeer weinig bekomme
ren om hunne droombeelderige theoriëen,
en in de praktijknu, hierover kan
men zelf oordeelen bij lezing van het vol
gende
Men schrijft uit Gent 7 Januari 1.1.
aan de „XXe Sièele" het volgende:
Acht dagen geleden publiceerde de
„Vooruit", een socialistische coöperatie,
een lang artikel, waarin het orgaan zich
verdedigde tegen de beschuldiging, inge
bracht door een socialistisch syndicaat
uit de provincie, als zou „Vooruit" zijn
mannen-costumes in het groot opdoen aan
een fabriek te Binche, waar de kleerma
kers voor een bespottelijk laag loon moe
ten werken. „Vooruit" beweerde bij kris en
hij kras, dat er in zijn magazijnen nooit
een pak kleeren was binnengekomen, dat
niet door een goed betaald kleermaker
Op de binnenplaats stonden de nieuws-
gieringen als haringen gepakt, en wie het
verst verwijderd was, klom op het groene
hekken, met slingerplanten begroeid en
dat een kleinen hof van de binnenplaats
scheidde.
De ritmeester, een reusachtige kerel en
sterk gebouwd, een echte spadassin, had
reeds het bovenkleed uitgeworpen, de
hemdsmouwen opgestroopt, de borst ont
bloot, en terwijl hij den degen in de rech
terhand geklemd, met de punt op den
grond hield, wrong en krulde hij met de
linker vingers den overgrooten knevel.
Geheel zijn uiterlijk zeide: ik wacht!
De graaf ontknoopte bedaard zijn jas
en hing die bedaard, doodbedaard aan
een nagel in den muur.
„Maar gij hebt geen degen?" merkte de
markies op.
„Gij hebt gelijk, was het antwoord, en
hij zag naar een wapen rond. „Het uwe,
als ik u verzoeken mag?" vroeg hij, op
den degen van den franschen edelman
wijzende.
„Een paradedegen!"
„Kom, kom, hij zal voortreffelijk ge
noeg zijn 1"
De aanval had plaats. Van den kant
van don Garcia was deze des te meer be
moedigend, daar hij wel bemerkte dat
zijne tegenpartij een slecht wapen had,
dat voorzeker tegen het zijne niet bestand
was.
De ritmeester had echter mis gerekend;
de graaf de Vertigneul toonde weldra dat
hij een, onovertrefbaar 'meester was. In
het midden van den strijd wierp hij piot-
was vervaardigd.
Hierover wilde ik eens het mijne heb
ben, zegt schrijver, en won inlichtingen
in bij verscheidene kleermakers, die voor
„Vooruit" werken, en ziehier, wat ik te
weten kwam.
Het is absoluut zeker, dat de maga
zijnen van „Vooruit" vol zijn van waren
uit de werkplaatsen van Binche, terwijl
toch voor 't oogenblik de socialistische ge
zellen te Gent 'thard hebben wegens ge
brek aan werk. Het artikel in „Vooruit",
waarover ik boven sprak, verscheen 31
December en op Maandag 2 Januari
kwam een heel stock costumes, uit Binche
afkomstig, in de magazijnen. Daaronder
waren honderden costumes voor de le II.
Communie, wat ten gevolge zal hebben,
dat de gezellen te Gent zonder werk zul
len zitten in een tijd, waarin gewoonlijk
zooveel bestellingen komen, dat de kleer
makers op dien tijd rekenen, om weer
wat bij te komen na een lange slapte in
werkzaamheden.
Nog iets andersDe loonen, welke
„Vooruit" betaalt voor werk, dat zij nog
te Gent laat maken, zijn zóó verminderd,
dat een kleermaker die alleen voor „Voor
uit" werkt, nog niet altijd 30 francs (15
gulden) per maand haalt. Alle tarieven
zijn verlaagd, en er zijn stukken waar
voor „Vooruit" één a twee francs min
der betaalt dan vroeger; een werk (bin
nenzak) waarvoor vroeger 50 centimes be
taald werd, geeft nu 25. Wat meer is,
het tarief is zóó opgehangen, dat de
werklieden het onmogelijk kunnen lezen.
Anseele is dus vrij om te betalen, wat
hem goed dunkt. Ziedaar wat kleermakers
in dienst hij „Vooruit" zeggen, en zij
voegen er nog bijWij zijn gedwongen
abonné's op het dagblad „Vooruit" en wij
lezen het om nog geen ander ook te moe
ten koopen. Telkens als wij er een liefelijk
heid in vinden tegen de kapitalisten of
fabrikanten, denken wij aan onze eigen
patroons, want hun eigen portret is er in
seling den degen weg, ontweek den welge-
mikten stoot, greep bliksemsnel een bij
den bornput staanden bezemstok en her
vatte het gevecht.
Hier steeg een luid gelach, daar een
klinkend bravo en verder eene hevige
protestatie op.
De tegenpartij brulde van woéde, noem
de het gebruik van den stok eene nieuwe
beleedïging, en wilde den onbeschofte
op eene bloedige manier straffen; hij
was geen mensch meer, maar wel een
leeuw die zich gekwetst gevoelende, op
zijn aanvaller stortte.
De graaf luisterde naar niets; hij deed
den stok inderdaad bliksemen, en onder
die beweging sprak hij met afgebroken
woorden
„En zoo ook greep Lorenzillo een
stokof het juist een bezemstok was,
weet ik nietmaar dat geeft ook
nietsHij pareerde de flinke degenstoo-
ten zijner tegenpartijen na er eenigen
afgeweerd te hebbenechter niet
zonder moeitewant de tegenpartij
was zeer sterkja, zoo sterk als de
ritmeestersloeg hijin een, twee,
drieden degen van den aanvaller
tot in de sterren!"
En bij die woorden vloog inderdaad de
degen van den ritmeester naar boven, en
viel klingelend op het dak neer, terwijl
de punt van den stok in de volle horst
terecht kwam.
Had de Vertigneul een degen in de
hand gehad, de ritmeester ware doodelijk
getroffen.
Nu tuimelde hij slechts achterover en viel
geteekend, met den naam van een ander
er onder.
De lypographen worden onder het vader
lijk bestuur van Anseele op dezelfde wijze
vertroeteld als de kleermakers. Als die
brave apostel eertijds het had over indus-
triëelen, sprak hij van „Cartoveke en Co."
Beschouwen wij hem eens aan 'twerk,
dien opheffer van alle knevelarij.
Een typo van „Vooruit" verzekert mij,
dat er een algemeene ontevredenheid
heerscht onder de gezellen van de socia
listische drukkerij. Zij worden er zonder
verpoozing voortgedreven door een direc
teur, die het vak niet kent, vroeger was
hij smid, maar die slaafs gehoorzaamt
aan de groote oomes van „Vooruit". De
werkplaatsen zijn zoo gearrangeerd, dat
de directeur, dien zij den schoorsteen
veger noemen, al de werklieden gestadig
in het oog heeft. De wereldberoemde socia
listische hervormingen ontbreken niet, o
neen. Wij hebben den negenurigen arbeids
dag, maar... de typo's moeten even goed
hun 4000 kwadraten leveren als vroeger,
toen zij tien uur werkten. Het loon van
sommigen is verhoogd van 40 op 42.5
centimes per uur, wat hun een daggeld
geeft, van frs. 3.82, terwijl zij vroeger 40
maal 10 is frs. 4 verdienden. Anderen
halen nu 45 centimes per uur, maar ver-
scheidenen worden betaald met 40 cen
times, en allen moeten in negen uur levé
ren, waaraan ze vroeger tien uur konden
besteden. Zij verliezen dus hij deze rege
ling dagelijks 40 centimes. Merk wel
op dat dit bestel in strijd is met
het tarief van het typografen-
syndicaat.
Verder moeten de typo's nog drie lijsten
invullen van 't verrichte werk, terwijl er
in alle Gentsche drukkerijen maar éene
gevraagd wordt.
Uit het volgend feit spreekt duidelijk
de edelmoedigheid der socialistische pa
troons. De drukker V., 22 jaren oud, werk
te alleen (zonder marquer) in de werk-
in de goot; het opspattend en sprenkelend
water vormde een oogenblik een aureool
rondom don Garcia.
Een gekwetste tijger kan gewis niet
brullen gelijk de ritmeester; hij vloog op,
hij moest bloed hebben, dien de Vertig
neul het hart uit het lijf rukken en het
hem lillend in het aangezicht slaan!
De vrienden waren echter tusschen bei
de getreden, men hield den ritmeester
met twintig handen te gelijk vast, men
drong hij den graaf aan om heen te gaan
en dat deed hij ook, nadat hij zich weer
had gekleed.
Fluisterend ving in het koffiehuis de
lof van den graaf aan, om weldra tot een
luidruchtigen donder, die door heel de stad
weerklonk aan te groeien.
Neen, zoo'n schermmeester was er in
geheel Brussel niet I Den ritmeester, hem,
dc schrik van al de degendragers, niet
een bezemslok neerslaan voorwaar,
'twas ongehoord!
Zou die graaf de Vertigneul wellicht
Lorenzillo m persoon zijn? Zijt. ge dwaas?
Nog zoo dwaas niet 1 ln alle geval heeft
hij voortreffelijk van de lessen der boeka
niers geprofiteerd 1
Zoo liep de mare van straat tot straat.
Was het Lorenzillo zelf niet, dan toch
was die graaf de Vertigneul een handlan
ger of een werver van dien piraat en
aan die veronderstelling, vergiftig gevon
den inderdaad, hielden zich de vrienden
van don Garcia.
(Wordt vervolgd.)
