vo«r ZtMMnvsfli-Vlaanderen.
Gravin Ilario.
lieuwjaais=$dYertentiën
No. 449. Woensdag- 20 December 1899. 9e jaargang.
FEUILLETON.
II. c.
HET NIEUWSBLAD
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden 50 cents franco per post 55 cents.
Voor België f 2.50 en voor Amerika f 3.30.
Abonnementen worden aangenomen bij de Agenten,
alle Boekhandelaren, Brievengaarders en bij de
Administratie te Breskens.
Advertentieprijs:
Van 1 tot en met 4 regels 25 centselke gewone
regel meer 5 cents. Bij abonnement lager tarief.
Qroote letters en vignetten naar hunne plaatsruimte.
Advertentiën worden franco ingewacht uiterlijk
Dinsdag- en Vrijdagnamiddag één ure.
I)it blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond bij den Uitgever C. DIELEMAN, te Breskens.
BEHMD1HAHISIC}.
liet het invallend Kerst- en Nieuwjaarsfeest
is de verschijning van ons blad aldus geregeld
Dat van a. s. Dinsdagavond 26 Dec. ver
schijnt lliet en dat van Vrijdagavond 29 Dec.
kooit Donderdagavond 38 Dec. uit.
Dat van Dinsdag 2 Januari komt op tlaail
dngmorgen 1 Januari, in welk No. als naar
gewoonte
kunnen worden opgenomen A 25 cents, welke
lot uiterlijk Zaterdag 30 Dec. des namiddags
8 ure worden ingewacht bij
DE UITGEVER.
De Maatschappij tot Nut van
't Algemeen.
I.
De heer J. Bruinwold Riedel gaf in het De
partement Groede van bovengenoemde Maat
schappij een overzicht van haar doel en de
strekking.
Allereerst trad spr. in eene breede beschou
wing van haar ontstaan.
Het was op het eind der vorige eeuw, dat
zoowel Jan als Martinns Nieuwenhuizen uit
Hollands Noorderkwartier zich voelden aange
trokken tot de nooden des volks van die da
gen.
Toen drong de derde stand, wier ontwikke
ling stelselmatig door de hoogere standen werd
75.
Uit het Ilaliaansch vertaald
DOOB
Zij vermande zich en luisterde met ingehou
den adem. Geen stem. Door eene lange reeks
van kamers, flauw verhelderd door het karige
licht eener bewolkte lucht, ging de geneesheer
met de bediende naar de ziekenkamer.
Zij kende het paleis van kamer tot kamer,
van top tot teen, en wist derhalve waar de ka
mer van het jougske was. Linksaf eene gang
volgende, zou zij een tweeden ingang bereiken,
die uitkwam in een kleedkamertjein de gang
zelve was daar eene deur, die toegang verleen
de lot het slaapvertrek van den graal
Zij sloeg den hoofddoek terug en ging vast
besloten de gang in. Die gang was met boch
ten, lang en nauw. Plotseling kwam het denk
beeld bij haar op, dat zij zich onmogelijk ver
schuilen kon, indien zij hier toevallig iemand
ontmoettemaar dit baarde haar geene zorg.
tegengehouden, langzamerhand meer naar voren.
De belemmering dier ontwikkeling was oor
zaak, dat zij middelen beraamden, tot verbete
ring van den toestand dier maatschappelijke
klasse.
In verbinding met nog een tiental andere
mannen van naam werd eene vereeniging op
gericht, die het fondement legde voor de hui
dige maatschappij tot nut van 't algemeen.
De naam sprak duidelijk, en in hoeverre deze
maatschappij aan hare leuze beantwoordde wilde
spr. aantoouen.
De latere, meer uitgebreide maatschappij is
immer op het voetspoor blijven volgen, aange
geven, door vader en zoon, J. en M. Nieuwen
huizen.
Het spreekt van zelf, dat de latere maat
schappij een ander terrein te bewerken had, naar
mate de vierde of werkende stand meer op den
voorgrond is getreden.
Is het hoofddoel geweest de ontwikkeling des
volks, ongezegd vloeit daaruit voort, dat dit
hoofdzakelijk te hereiken is door beter onder
wijs.
In de dagen van 1827 was het daarmede in
ons land treurig gesteld, doch toen reeds is
door toedoen der Maatschappij eene kentering
ten goede gekomen.
Door het groot getal departementen kan het
hoofdbestuur immer voeling houden met de ge
voelde behoefte naar verbetering, en voortdu
rend heeft het naar wijzigingen gestreefd.
Maar niet alleen gestreefd, het mag er dank
baar op terugzien, dat menige wenk gegeven in
rapporten, na veelzijdig en grondig onderzoek
samengesteld, door de regeering werd gebezigd
Zij moest zich haasten en liep dus voort. Vddr
de deur der kamer van graaf Rodolfo gekomen,
kromp haar het hart ineen van schrik bevend
gleed zij langs den tegenovergesteldeu kant van
den muur en eindelijk bereikte zij het kabinetje
en wilde de dear openstooten. Deze was dicht.
Zij beproefde de kruk om te draaien neen de
deur was van binnen gesloten.
Het koude zweet stond haar op het voor
hoofd. Zij ging ttrug tot het vertrek van den
graaf en met de vermetelheid, die de angst zelf
over een otihoudbaren toestand ons inboezemt,
duwde zij ook tegen deze deur die open
sprong. Zij was niet gesloten. De kamer van
den graaf was verlaten. Zijn bed onaangeroerd.
Zij wist dat men rechts in de zitkamer van den
graaf kwam en links in de kamer van het kind.
Zij naderde die kamer en leunde met den schou
der tegen den stijl en met het voorhoofd tegen
den post van de deur.
Verwarde stemmen, een gefluister, een gekerm
van een klein kind een paar minuten ver
nam zij geen ander geluid. Haar hart werd ver
scheurd van smarthare hand klemde zich
krampachtig om de ebbenhouten kruk en hare
spierwitte lippen mompelden
Mijn zoon Mijn zoon 1
als maatstaf vour wetten op sociaal gebied.
Waar de ontwikkeling des volks met het ge
ven van onderwijs gelijken tred moet houden,
is de maatschappij begonnen, met daaraan hare
volle aandacht te schenken.
Zij bevorderde dit door het instellen van
Bewaarscholen, overtuigd als zij was, dat de
eerste stappen moeten aanvangen bij het kind.
Het programma op dit gebied werd uitge
breid, en het waren niet alleen meer de opge
richte lokalen, waar de kleine kinderen onder
goed toezicht werden gesteld, die de zorg van
de Maatschappij uitmaakten, maar ook werden
zoodanige schalen opgericht waar met het voor
bereidend onderwijs werd aangevangen, aanslui
tende aan de laagste klasse der lagere school.
De verstandelijke ontwikkeling van het kind
vangt daaraan, waar gewerkt en rekening ge
houden wordt met het waarnemingsvermogen der
kleinen. De Fröbel-methode bewijst in deze
groote diensten, en 't is weer de Maatschappij
die zoowel het een als het ander bevordert.
De maatschappij heeft niet alleen door mid
del van subsidiën, maar zelf door het oprichten
van Nutscholen het onderwijs tot een hoogeren
trap van vooruitgang gebracht.
In plaatsen waar het bezoeken van scholen
om princlpieële redenen voor de kinderen van
onze Nul-vrienden niet |mogelijk was, werden
met behulp vau de Maatschappij scholen opge
richt.
Heeft de Maatschappij voortdurend in een
richting gestuurd de volksontwikkeling tot een
hooger peil op te voeren, zij heeft ook de volks
welvaart bevorderd.
En op dat gebied is haar werkzaamheid van
Wat verwachte zij Waarom trad zij niet
binnen In haar door schrik beneveld brein had
toch de noodzakelijkheid post gevat van te moe
ten wachten op het vertrek van den genees
heer. Zij begreep dat de tegenwoordigheid van
een vreemde verschrikkelijk voor haar was.
In eene andere ondeelbare tusschenruiinte van
waanzin en helderheid van geest dacht zij nog
aan de graviu, die zij gezworen had nooit we
der te zullen zien.
Maar het beeld van het stervende kind ver
dreef elke bedenking. Zij hoorde, of meende
althans te hooren dat iemand schreide, en dui
delijk klonken haar deze woorden in het oor
Er is geene hoop meer I
Zij trad vooruitZij zag niets meerzij
struikelde over den drempelzij viel eerst op
hare knieën en kwam daarna in hare volle
lengte op den grond terecht.
XXIX.
Vóór zij zich ter ruste legde had gravin In-
nocenza hare kamenier gelast haar te wekken
zoodra het kind begon te schreien
De kamenier gehoorzaamde. Een oogenblik
voordat de geneesheer zich aanmeldde was de
