voor Zeeuwsch-Vlaanderen.
No. 210.
Zaterdag 5 October 1895.
5e jaargang
ABONNEMENTSriUJS
Per 3 maanden 40 cents; franco per post 45 cents.
Voor Amerika 2.90 per jaar bij vooruitbetaling.
Abonnementen worden aangenomen bij alle
Boekhandelaren, Brievengaarders en den Uitgever.
Vooruitgang.
FEUILLETON.
M mii D.
NIEUWSBLAD
A D V E R T E N T 1 E P R IJ S
Van 1 tot en met 4 regels 25 cents; elke regel meer
5 cents. Bij abonnement aanmerkelijk vermin
derd tarief. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden ingewacht tot Vrijdagnam. 1 ure.
Deze Courant verschijnt eiken Vrijdagavond bij den Uitgever C. DIELEMAN, te Breshens,
Nog weinige jaren resten en deze eeuw
zal ten einde geloopen zijn.
liet spreekt wel van zelf, dat dan eene
vergelijking tussehcii deze en de voorgaande
niet achterwege kan blijven, en de ernstige
vraag zal gesteld worden, of we werkelijk
voor- of achteruitgegaan zijn.
In vele opzichten vooruitgegaan -zal
hel antwoord van bijna allen luiden. Want
pessirnent ware hij, die de oogen gesloten
hield voor het veïe goede, dat deze eeuw op
"oo menig terrein heeft opgeleverd.
Anderzijds zal men in vele gevallen een-
leimnig zijn in een afkeurend oordeel over
at deze eeuw met zich gebracht heeft.
Toch zal er op inenig punt groot verschil
icstaan, zoo zelf, dat de een vooruitgang
loemeii zal, wat door den ander niets anders
dan met achteruitgang kan worden bestem
peld. Dit zal bij name geiden, wat den
inaatschappelijken toestand der volksklasse
aangaat.
Eeeds nu is het oordeel hierover zeer ver
schillend.
Men weet hoe de Amerikaan Henry Ge
orge om slechts een uit velen te noe
men in zijn in schitterenden stijl geschre
ven werk „Vooruitgang en Armoede" tracht
aan te toonen, dat vooruitgang en armoede
hand aan hand gaan.
Volgens hem is vooruitgang een reusach
tige wigge, welke horizontaal in de maat
schappij gedreven, wel opheft degenen, die
er boven zijn, maar neerdrukt on verplettert,
finder het avondmaal werden alle mogelij-
3 gevallen van eene overrompeling overwo
rn, zoowel van lien die vertrokken, als van
li die bleven en men beloofde van beide
nantcn de grootste opmerkzaamheid ook zou
den de beide achterblijvenden elkaar nooit
verlaten en steeds de tent in het oog hou
den.
Tegen het aanbreken van den dag werd de
ezel beladen met leegc zakken, werktuigen,
waaraan iels haperde, enz.en na een ste
vig ontbijt?, bestaande uit vleesch en brood,
gingen de twee op inarsch.
De weg naar Santa Clara was ruim veer
tien mijlen lang en de beide goudgravers kon
den moeilijk voor middernacht terug zijn, te
meer daar er in die plaats gelegenheid ge
noeg w'as om eens uit het eeuwig eentonige
.te geraken en in auder gezelschap te ko-
die onder zijn.
In de tegenwoordige maatschappij is steeds
grooter behoefte aan productie van den land
bouw, welke daarom steeds in waarde zal
stijgen. De rente van het land wordt daar
om voortdurend hooger.
Zochten Prondhon en Marx de oorzaak der
ellende in het kapitaal, hij in de grondrente.
Alle vooruitgang komt daarom den grondbe
zitters ten goede, die hun land steeds duur
der zullen kunnen verpachten. liet eenige
geneesmiddel, dat de kwaal in den wortel
verhelpen kan, is daarom volgens dezen col
lectivist, den grond tot algemeen eigendom
te maken.
De Staat beginne [daarom de grondpacht
zich too te eigenen. De belasting moet daar
om zoo hoog worden opgevoerd, dat ze gelijk
wordt aan de pachtwaarde. De lootten zullen
dan stijgen, de kapitaalrente vermeerderen,
en pauperisme en misdaden verdwijnen.
Bovenstaande woorden ntleenen wc aan
de „Prot. Nbr.", waarop dit blad aldus voort
gaat
Geheel anders oordeelt de heer Kidd in
zijn '„Social Evolution". In dit werk schrijft
hij, tiaar het resumé dat het „Zondagsblad
van de Amsterdammer" gaf o. a.
„Niemand, die de geschiedenis nauwkeurig
bestudeert, kan ontkennen, hoe zeer in den
loop van de negentiende eeuw de toestand
van de groote massa der bevolking in En
geland en Frankrijk is verbeterd.
Dit geldt vooral Engeland. Het aanlal
armen is sedert 1S55 voortdurend afgenomen.
De looneu van bijna alle klassen zijn zeer
gestegen, en de koopkracht is grooter ge-
Santa Clara bestond toen nog maar uit
weinig buizendaarentegen stonden er ee
ne menigte bouten winkels, die alle den ti
tel voerden van koffiehuis, bierhuis, logement
enz., in den grond waren het echter sh chts
ellendige tenten, waarin brandewijn gedron
ken en hazard gespeeld werd.
Eenige leege kisten dienden in den regel
tot tafels en eene plank over twee tonnen ge
legd, tot zitplaats daartusschen bewoog zich
ern tierende, twistende en beschonken menig
te mannen uit allerlei vulkeu eu beproefde
met inspanning aller krachten bij het hazard
spel te komen, dat in elk dier huizen aan
getroffen werd. De houders der banken ver
stonden bijna altijd de kunst liet geluk een
weinig to dwingen en menig goudgraver ver
loor bier in een half uur meer dan hij in
acht dagen verdienen kon. Werd er nu en
dan eens een op valsclt spel betrapt en kon
hij niet spoedig genoeg den revolver uit zijn
borstzak halen en den verrader neerschieten,
dan waren zijne dagen geteld ot de bedro
gene schoot hem neer, of men bracht hem op
eene andere wijze om het loven.
Vaak had intusichen de houder der bank
ook medeplichleu en dan ontstond er eeu zeer
worden. Het bedrag van de inleggers nam
aanmerkelijk toe. De werkmanswoningen wer
den beter en stegen steeds in waarde. Dc
arbeidsduur is korter geworden, het toezicht
op de veiligheid en de gezondheid van de
arbeiders veel strenger, hun levensgenot is
vergroot. Zelfs beginnen orthodoxe occono—
men in Engeland reeds dc vraag te stellen,
of dc armoede zelve niet kan worden afge
schaft, en ot zij een meer noodzakelijk be
standdeel van onze maatschappij is dan vroe
ger de slavernij.
Erankrijk geeft dezelfde reden tot tevre
denheid. Hongersnood heerscht er nu slechts
in naam, terwijl het in vorige eeuwen eene
soort permanente instelling was.
Overal hebben de schoenen de klompen
vervangen, ..vollen en katoenen kloediurgsluk-
ken worden algemeen gedragen, terwijl vroe
ger de armen in de ellendigste lompen rond
liepen bioemen en boeken zijn geen onge
woon verschijnsel meer in arbeiderswoningen.
Het loon is aanmerkelijk gestegen de ge
middelde duur van liet leven werd langer,
liet sterftecijfer lager, de kwaliteit van het
voedsel beter, de inrichting van bet huis
aangenamer en de kleeding gezonder.
Zelfs wordt in Engeland de aanwas van
groote vermogens langzamerhand gestuit, en
de rijkdom over wijdere kringen meer gelij
kelijk verdeeld. Eveneens in Erankrijk,
De levensvoorwaarden van de groote mas
sa der bevolking worden overal langzamer
hand beter, en slechts wie de oogen opzet
telijk sluiten, kunnen beweren, dat de ne
gentiende eeuw een periode van voortduren-
den achteruitgang is geweest voor dc werk
lieden strijd niet altijd trof den kogel den-
geen, voor wien hij bestemd was, en door
dien dan het lood een onschuldige trof, werd
de strijd nog algemeener. Politie was hier
buiten nietde partijen begonnen hunnen
strijd alleen en moesten hem ook alleen ten
einde brengen.
Ook de beide Duitschers gingen, nadat zij
hunne inkoopen gedaan luidden, in een bier
huis, om zich aan hun vaderlandsoben drank
eens te goed te doen,
Terwijl zij hier aan eene eenvoudige hou
ten tafel plaats genomen en het een en an
der besteld hadden, hadden zij den tijd de
overige aanwezigen in oogenschonw te nemen.
Het waren meest koeno, stoutmoedige, door
het weer gebruinde mannen, die hier verkeer,
den, den strooiden bood diep in de oogen ge
drukt en alleen gekleed met het wollen mijn-
hemd, de dunne linnen broek en de zware
stevige laarzen. De moesten waren Duit-
schets en menigeen vond hier een ouden be,
kendo weder, dien hij reeds lang dood waan-
en de vreugde des wedorziens werd dan bij
de flesch zoo lang gevierd, tot ten slotte de
een den ander niet meer herkende en beiden
ouder tafel lagen. De waard tv as met zulke
mansklasse. Alle feiten wijzen ontegenzegg
lijk oji het tegenovergestelde.
Men ziet liet, de heer Benjamin Kidd
vrij optimistisch in zijne beschouwingen.
Al zal ook veel van wat hij beweert de
toets der waarheid niet kunnen doorstaai
zoo veel blijk althans, dat ook zonder ge
welddadige maatregelen der revolutionaire
lieil voor de toekomst is te wachten. Slech'
boude men in het oog, dat de meuschelijk
behoeften niet dezelfde zijn gebleven, W;
vroeger zich alleen oen vorst kon veroork
ven, geniet thans bijna elk werkman. Hi
zal daarom noodig zijn oen en ander te bi
schouwen in den lijst van den tijd. De loc
neii dus to beoordoelen naar dc duurte de
levensmiddelen enz, Bovenal worde nooj
vergeten, dat niet alleen liet oecoaomisc
stelsel de schuld der heerschende malais
draagt.
Blijvende vooruitgang is dan eerst te ver
waohteu, als de kwaal in den wortel word
aangetast en verholpen.
Frankrijk heeft deze week een zijner groo.
te zonen verloren in dr. Louis Pasteur, dt
man overbekond door zijn instituut tot "ve
ring van de hondsdolheid.
Pasteur was de zoon van oen eenvoudig
werkman. Daar hij zich reeds vroeg dooi
eene groote wetenschappelijke aanleg onder
scheidde, werd hij in do gelegenheid gesteld
zich aan de studie te wijden. In 1818 werd
gebeurtenissen volstrekt niet verlegenbij
riep eenvoudig zijn huisknecht en deze sleep
te de besclioiikenon naar buiten in eens aoori
van schuur, waar d? bezoekers der kroog hun
ne paarden, ezels, enz., stalden, en liet ze
dan daar hun roes uitslapen; dat dezul,
ken bij hun ontwaken hunne zakken ledig
vonden, was buiten twijfel,
Onder de bier voortdurend aankomonde en
vertrekkende vreemdelingen viol vooral op ee»
groote, sterke kerel met rooden baard bij
droeg in plaats van de gewone linnen broek
van liertsleder, en hooge knielaarzen, over liet
mijtihemd eene soort leeren rok en om liet
lijf een geldgordel, waarachter de kolven van
twee revolvers nieuwsgierig te voorschijn kwa-
men de lange buks zette hij nooit uit de
hand en wanneer hij aan deze of gene tafel
plaats nam om met de drinkers een gesprek
aan te knoopen, dan stelde hij het geweer
tusschen zijne beenen en steunde er met bei.
de handen op.
Aan zijn beslist optreden, zoowel als aan
de wijze waarop hij met den waard omging,
kon men gemakkelijk zien, dat hij hier vaak
verkeerde-
Als bij toeval zette hij zich neer aan tie
