voor Zeeuwsch-Vlaanderen.
168.
Zaterdag 15 December 1894.
4* jaargang
Dp een valscli spoor.
FEUILLETON.
e Stoj,
te M\
Progr
J. BI
i Brui
'95.
e
90
90
90
90
en
tra|
relc
iedl
O.
Stna|
NIEUWSBLAD
ABONNEMENTSP RIJ S
Per 3 maanden 40 centsfranco per post 45 cents.
Voor Amerika 2.00 per jaar bij vooruitbetaling.
Abonnementen worden aangenomen bij alle
Boekhandelaren, Brievengaarders en den Uitgever.
AD VERTENT IEP E IJ S
Van 1 tot en met 4 regels 25 cents; elke regel meer
5 cents. Bij abonnement aanmerkelijk vermin
derd tarief, öroote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden ingewacht tot Vrijdagnam. 1 ure.
Deze Courant verschijnt eiken Vrijdagavond bij den Uitgever C. DIELEMAN, te Breskens.
Eeiiige punten uit <le geschiedenis
van het .Socialisme.
L
Met bovenstaand onderwerp trad Dinsdag-
loncl de heer D. Stigter van Goes op, als
lek er in de openbare vcrgadoring van liet
Iparteiuent Groede der Maatschappij tot
tut van 't algemeen.
19e bijeenkomst werd geopend door don
Ier L. G. Krol, die den aanwezigen het
ilkoin in deze eerste samenkomst van het
spartement toeriep, en uit de vrij goede
iküiust de gevolgtrekking maakte dat de
Ikslezingen in den smaak rallen bij dein-
lliers van Groede.
Vroegere jaren werden deze bijeenkomsten
sir een ander persoon voorgegaan als voor-
ter, in wier plaats hij thans door de be-
mrders was benoemd.
Niet dat hem die betrekking ambieerde,
tar men weet het, die benoeming was nood-
kelijk, omdat het Not zijn goeden, ouden
urzitter verloren heoft. Wij weten bet
luiers allen" zeiile hij, „dat wanneer die in
vergadering verscheen, om het welkom
j j«e te roepen, door zijne eigenaardige per-
g oulijkhuid eene aangename en goede steal
ing wist aan ;te brengen. Doch hij is ons
itnomen en zijn aandenken zal bij ons le-
3 j mdig blijven".
0 9 J)e nieuwe voorzitter zoude trachten het
■trouwen te verwerven, en riep aller me-
merking in tot handhaving van orde en
nsgezindheid, tot bereiking van het doel
r Maatsohapp'j tot nnt van 't algemeen
Verder wees bij er op, dat wij nog niet
w.
Eene maand was verloopen sedert den dag,
kaarop Osten zijne vrouw en zijn kind |voor
Be laatste maal aan het hart gedrukt had,
oia alscheid te nemen vau hen voor een tijd,
die, naar hij wel gevoelde, niet lang meer
Zou duren, en hen op aarde niet meer zou
0 ttreel"gen- ^arisen, diens dochter en
kBranie liadden hem nog eenmaal de hand
gedrukt, en met heilige verzekering beloofd,
|dat zij voor het geluk der zijnen zouden
2orgr.il, „ook aan gene zijde van het
graf', had hij C'arlsen heimelijk toegefluis
terd, „ook na den niet meer verwijderden
dag, waarop mij de dood van mijne ellende
jeu schande zal verlossen". Toen was hij af
gedwaald in den nacht der gevangenis, waar
op voor hein geen morgen meer kon dagen,
want, al vond hij ook de bovenmenschelij-
ie kracht, zijn reeds gebroken hart voor den
het genoegen hadden gehad den lezer van
dezen avond te hoorendiens naam is even
wel niet onbekend. Hij bracht hem den dank
der vergadering dat hij zich de moeite ge
troost had hier te komen, oin met zijne ken
nis, onderzoekingen en ervaringen tot ons
nut te strekken.
Ten slotte deelde hij mede, dat de heer
Stigter bereid zoude zijn om alle mogeli ke
inlichtingen te geven.
Hierop verklaarde hij de vergadering ge
opend en gat het woord aan den spreker.
He heer Stigter begon met er op te wij
zen dat toen Rebut in 1854 zijn werk over
de geschiedenis van het Socialisme uitgaf,
daar in schreef, „het socialisme is dood, en
er ovtr sprekende houdt men een lijkrede bij
het graf".
Wanneer incn weinige jaren terug nagaat
wat in de maatschappij voorvalt, of in meer
dere of mindere mate de lectuur van den dag
volgt, dan ziet men weldra dat dit eene ver
keerde uitspraak is, ja het schijnt alsof Re-
hut met blindheid geslagen is, Nele gebeur
tenissen in Europa dragen een ernstig en
dreigend karakter en de socialistische stroo
ming neemt steeds sterker en grooter verhou
dingen aan. Weinige jaren geleden belegde
de tegenwoordige Huitsoho keizer eene inter
nationale vergadering van alle Europeeschc
mogendheden 0111 deze stroom in een zachter
bedding te leiden. De uitkomst heeft anders
geleerd, waarvan tal van gebeurtenissen van
recenten datum de bewijzen zijn.
De socialisten vormen oniler de leden vau
den Duitsehen Rijksdag een talrijke groep.
De volksstemming in België heeft vele socia-
stilstand des doods, zijne reeds verwarde,hei»
«enen voor den na dit der waanzin te bewa
ren zes lange jaren zoo was tooh voor hem
het leven aan gene zijde van den kerker
zonder bekoring en zonder vreugde. De eer
van den man was hem ontnomen, voor hon
derden van getuigen had men hem van het
laagste beschuldigd. Duizenden hadden uit
de dagbladen van zijne schande gelezen.
Daarmede was voor hem het gebod uit
gesproken, te sterven niet door eigen hand,
maar langzaam, zooals het Gods wil zou zijn,
wanneer deze. geboeide handen en voeten
zich voor de laatste maal ter ruste zouden
uitstrekken op het stroo van den kerker.
Eene enkele maal, doch zuiden, drong de
hoop ook in dit anno hart, wanneor de leeu
werikken kweelden en zweefden in liet klei
ne stukje blauw, dat hij door het hooge
smalle venster van Gods vrijen hemel zien
kon, of wanneer hij den zoelen avondwind
hoorde ruischen in de kastanjeboomen van
dsn tuin der gevangenis. Dan dacht hij aan
vrouw on kind, aan den snellen gang des
tijds, aan toekomstige vrije dagen. Verme
tele droomer, zeltzuchtig mcrisch riep hem
dan weer de stem der vcrtwijleling toe. Gij
listen 111 de Statenzaal onzer naburen ge
bracht. Neen, het socialisme leeft meer dan
ooit te voren.
Hij noeinde do keus die het dcpartcments-
bestuur uit de door het hoofdbestuur be
schikbaar gestelde punten, gedaan had, eene
zeer gelukkige, omdat het wenschelijk is,
over dit punt, waaromtrent velen verkeerde
voorstellingen maken, een helder licht te la
ten schijnen.
„Schoenmaker houdt 11 bij uwe leest" is
een oud Hollandseh spreekwoord, dat hem
zoude kunnen toegevoegd worden, door hen,
die meenen, dat alleen een socialist overliet
socialisme zoude kunnen spreken. Dit acht
te. hij eenvoudig eene dwaling. Het is zijn
beroep om dergelijke punten in hunne enor
me uitgebreidheid en ontzagwekkende ge
leerdheid te onderzoeken. Hij geeft onder
wijs in de Staathuishoudkunde, in. a. w.
vraagstukken over de verschijnselen die 0111
ons heen grijpen oorzakelijk te behandelen.
Daarover een licht te laten opgaan is dc
taak van elke wetenschap, wel te onderschei
den van kennis en geleerdheid. Er moet
verhand gezocht worden tusschen oorzaken en
gevolgen, en daarbij moet dc Staathuishoud
kunde, evenals de onschendbare Koningin,
boven alle partijen staan.
Er is geen liberale, anti-revolutionaire of
clerioale Staathuishoudkunde.
Daarna kwam spreker tot de volkswelvaart,
een punt waaromtrent wel niemand onver
schillig kan wezen. Naar meerder welvaart
streeft ieder, zij 't ook langs verschillende
wegen.
Daarvoor behoefde men niet do ontzagwek-
will het dierbaarste, wat 11 geschonken is,
de schande bereiden, aan de zijde van een
gevangene door liet leven te gaan Neen,
nooit mijn dood zal u voor zulk een lot
bewaren.
Dat waren Osten's gedachten in waken en
droomen zijn haar vergrijsde, zijne lichaams
kracht nam zichtbaar af. Geestelijken bij
stand wees hij beslist af. „Mij geschiedt
naar recht", zeide hij steeds tot den vaar
digen ouden predikant van het tuchthuis,
terwijl hij treurig |met het hoofd schudde.
„Ik heb als jongeling, naar ik dacht, met
het volste recht, wraak uitgeoefend, die al
leen God toekomt en nu moet ik de
vergelding dragen". Den ouden leeraar sne
den zulke woorden door liet liart. Zij ver
sterkten hem in datgene, wat hem het edele,
open gelaat van den gevangene van den be
ginne af getuigd had, dat deze aan de mis
daad, waarvoor hij hier leed, onschuldig was,
en dat de diepte der vertwijfeling in korten
tijd lijf en ziel van den man moest vernie
tigen. Ilij drong er bij den directeur der
gevangenis, een ouden, knorrige» soldaat,
sterk op aan, dat hij hem zou toostaan met
juffrouw Osten in briefwisseling te treden,
kend dikke Perkamenten op te 1.! tan het
rijk gebladerde boek des levens geeft meer
der waarborgen.
Een 30, 40 jaar geleden verklaarde prof.
De Brain Kops, dat dc volkswelvaart afhan
kelijk is van de artikelen, die ia meerdere
of mindere mate voorhanden zijn, en naar
die mate staat da welvaart op eau hunger
peil.
De bron van alle wel va »rt is de arbeid in
alle haar verschillende rangen eu schakee-
ringeu. Alle welvaart, alle kapitaal en alle
goed zijn vruchtbaar gemaakt door do uatuur.
De vruchten van den arbeid moeteu op zoo
danige wijze verdeeld worden als is in 't be
lang van het hooger peil der volkswelvaart.
Spr. gebruikte juist liet woord „verdeeld",
omdat hem bij ervaring is voorgekomen, dat
dit woord verkeerd gebruikt wordt.
Wij arbeiden met een alles bahoersehende
kracht, vau af de gewone pr.de tct met den
meest ingewikkelden ploeg Hierop zijn gee-
ne uitzonderingen. Do gemeen e-sesr iaris
deelt in de verdeeling var den arbeid en
ontvangt als loon voor go.evera werk zijn
traktement.
De notaris arbeidt als lasthebber vau den
grondeigenaar, als loon waarvoor bij bons
ontvangt, goed voor zoo veel als hij maat
schappelijk noodig heeft.allen doen we aan
de deeling mêe. Ook do huisvrouw is het
niet aangenaam ais ze een te kleine of te
geringe poitie ontvangt.
Elk heeft op een zekere hoevee l eid in die
verdeeling recht en niet zelden (gebeurt het,
dat het aandeel dat elk onzer ortvangt, min
der is dan wij maatschappelijk voortbrengen.
om den gevangene ti iea gedachten te
brengen en voor een 7 kerca dood bewa
ren. Hij verzocht telkens rt't dat juffrouw
Oston met haar kind r.si Pinksteren haar
man eens zou mogen bszeeken. Eindelijk
kreeg hij een bevestigend antwoord onder
voorwaarde, drt hij in de brieras niets zou
plaatsen, wat den gevangene in diens stijf
hoofdige bewering zijner onschuld zou kun
nen versterken. De predikant schreef nu
terstond aan juffrouw Osten sn vei zocht haar
hem zoo vaak '.aogr ik bericht te willen zen
den van haar en haar ki d, daar zulks voor
den tcastara, waarin haar man verkeerde,
dringend noodzakelijk was. Met Pinksteren
zou zij mst h;.a: kv<d hom mog-n bezoeken,
liet tuchthuis stond in C., ongeveer twaalf
mijlen, vau de ouds bis.'chopsst.è, waar Osten
veroordeeld was, en in welker nabijheid
Wimnarshausen lag.
Per oingj..uae post uttvlng de predikant
oen brief vol roerenden dank van de arme,
diep gebogen vrouw, waarin tegelijkertijd do
a as- e overtuiging doorstraalde, dat het, waar
schijnlijk reeds binnen kort, gelukken zou do
onschuld van haar man aan den dag te brcu-
gen. Het waren inderdaad gewichtige ge-
