Nieuwe
ZUIDEN,
Goesche Courant,
fa geheele ree
BINNENLAND.
13550.
Zaterdag 23 October.
iwee en
reriocbt.
half
Verschijnt el ken Maandag, vVoevsdag en Vrijdag
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen
Prijs per drie maanden francof 1,50.
Enkele nómraers- 0,05.
Uitgever:
t\ Gr. WIJTMAN;
tb
MXDDElbBTTiRG-.
Pbijs dee Advkrtentiën:
Per regel 10 ets.; Familie-berichten van 1-
regel3 1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 6 cents per regel.
(Jktre fjrojessorale rede.
Souvereinileit in riffen kring. Rede ter inwijding
der P~rije Universiteit, door dr. A. Kuyper.
We gaan onder dezen titel de, waarlijk ver van
gemakkelijke proef wagen, om de massieve rede van
dr. Kuyper, Woensdag voor een (alrijke schare van
hoorderessen en hoorders uitgesproken, ook voor onzen
kkring zoo duidelijk mogelijk te vertalen.
f Het feit dat aanleiding gaf tot het uitspreken dezer
rede, niet minder dan de inhoud leggen ons den plicht
tot bekendmaking op.
Souvereinileit in eigen kring.
Wat is souvereiititeit Het gezag dat recht bezit,
i plicht heeft en macht oefent, om eiken weerstand
i tegen zijn wil te breken cn te wreken. De oorspron-
kelijke, volstrekte souvereinileit berust bij geen roensch,
maar bij God. Dour God is de Souvereinileit overge-
1 dragen aau den Messias. Hij trad op, met macht in
deh hemel, met macht over de natuur, met macht
over alle volk, ovqr de consciëntie,over het gelo >f
'gelfs. Hier is volstrekte Souvereiniteit, maar ook hier
itlleen.
J In ons veelzijdig, samengesteld menschelijk leven
treden allerwege groepen, kringen op. Die dueling in
kringen log in de ordening der schepping, in het be
stek van ons menschelijk leven. Er is een kring des
zedelijken, maaischappelijken, huiselijken, wetenschap,
j peli.kea en kerkdijken levens. Men spreekt van cene
I kunstwereld, wetenschappelijke wereld. Elk dezer krin-
j gen heelt een eigen geliied, allen gehoorzamen aan
.1 een eigen levenswet. Door deze kringen omstaat het
rijke, veelzijdige, veelvormige mcnschcnleven, maar
i ontstaat ook het gevaar dat de eenc kring den anderen
i bemoeilijke, beperke. in zijn vrijheid. Daarom is het
de taak van het Staatsgezag alle die kringen te be
schermen, hen alle, voor zoover ze naar buiten optre
den, 1e houden binnen de palen van het recht.
Souvereinileit in eigen kring en Staatssouverciniteit
gjn van nature elkanders vijanden. _Nu deze, dan gene
Óeester, dat is het beloop van 's werelds historie. In
ie oudheid won het Cacsarisme het pleit. Vrijheden
waren verloren, volkeren bestonden niet meer, er was
een wereldrijk,, den allesbcbeerschcnde staat. Jezus van
Nazareth schiep, weer eigen kringen cn in die kringen
eigen Souvereiniteit. In Zijn „Volbracht"- was ook
een wereld van vrijheden begrepen. Zijne vol
gelingen een eigen kring vormendekomen
op nienw met de Staatssouverciniteit in botsing.
Eeuwen van vervolging kunnen het souvereiu geloofs
beginsel niet uitdelgen. Christus wint, voor het cene
wereldrijk komen koninkrijken, met eigen koningen,
en op hel gebied dier koningen eigen kringen, en in
die kringen eigen vrijheden. Rijker werden de vrij
heden, talrijker de kringen, tot orden en. gilden, ko
ninkrijken en vrijheden, aan het einde van een tijdperk
van misbruik van koninklijke macht, door de Volks-
souvereiniteit, die de Revolutie bracht, werden ver
nietigd. Vernietigd door de Jacobijnenclub, en door
Napoleon, zoowel als door den alverzorgenden en alver
mogen den Staat.
Ook nu weder was het de Messias die redde, gena,
vrede en geloof schonk, door een andere macht dan"
den Staat te doen aanbidden, - door te wekken tot
evangliesatie, tot werken der barmhartigheid, tot
ijveren onder het volk, tot stneeken voor* den troon,
i tot pleiten in de raadzaal.
Souvereiniteit in eigen kring, ODder Jezus' souve-
reine hoogheid hield, wat ook verdeelen mocht, een
broederkring bycen. Omdat in de school de Souve
reiniteit des gewetens, des huiselijken, geestelijken en
paedagogiscben levens werd miskend, daarom trok de
christelijke partij, baars ondanks een nationale partij
geworden, ten strijde op.
Ook nu blijft de Slaat, d, i. d« kring der kringen,
bedacht op sterking van eigen macht en op hel keeren
»an machtsuitzetting van eigen kringen. De lijn een
maal door Caesar, den wereldbeheerscher, getrokken,
geldt nog als staatsmanswysheid; denk slechts aan
B:smarck, a'an Napoleon IIL -aan Gambetta. Vrijheid,
onze vrijheid, de vrijheid der kringen wordt bedreigd
door dn Staatsmacht, maar niet minder door de zonde. De
gloed van hartstocht, de spranken der zonde verzwakken
de zedelijke levenskracht, alzoo if het aan een wereld
beheerscher' mogelijk in te trappen wat vermolmd was.
En als ook door dien druk niet telkens weer uit God
nieuwe levenskracht in die ontzielde kringen indaalde,
dan zou men op het graf der vrijheid kunnen schrij
ven „Zij rust".
Ecu der verweermiddelen tot handhaving der vrij
heden, is dé wetenschap. 'Ook de wetenschap vormt
een eigen levenskring, die ouder Staatsvoogdy of
onder kerkelijke curatcele elcchta verbasteren kan. In
vrijheid moet het huis der wetenschappen groeien.
Souvereiniteit in eigen kring, geen tak van staatsdienst
dat is het .ide-.nl waarheen tb stichting der Vrije Uni
versiteit een schuchicre poging waagt. Voor wetenschap
en volksleven ligt in deze stichting en hare erkenning
een schoone profetie.
Souvereiniteit in eigen kring geldt als koninklijk
beiling voor alle wetenschap.&Wclnu, men gunne bet
ook aan ons Gereformeerd beginsel.
Gereformeerd, daarmee is niet anders of niets minder
bedoeld dan het qebte, zuivere christendom. De koop
man spreekt van netto gewicht, de monter van fijn
goud, de zilversmid van graote keur, de schrift van
onvervalschten nardus, cn de Hsarlemeche Courant noemt
zich „de oprechte." Alzoo willen wij r.aar taalgebruik
en historie met den Gereformeerden naam onderscheiden
het Christendom «lat naar den Woorde Gods is.
Gereformeerd-, daarom werl iu. deze rede op het
voetspoor van Calvijn. de souvereiniteil Gods op den.
voorgrond gesteld, en Souvereiniteit in eigen kring
naar- de Schrift bepleit, cn ook voor ons eigen be
ginsel Souvereiniteit gevraagd in e.igen wctcnschap-
pelijken' kring. Om de souvereiniteit in eigen kring
te bewaren, mogen we, niet op verdrag van neutra
liteit, met de wetenschap die uit een ander beginsel
leef', meegaan. Voor ons staat als feit in Christus
vast, wat voor anderen geen feit is. Het geloof aan
den Woorde Gods, onfeilbaar in de Schrift ons door
den Heiligen Geest geboden dat geloof trekt de
scheidingslijn.
In elke wetenschap, in elke faculteit en bij eiken
onderzoeker keert de rac-nsch, in zijn tegenstelling
van gevallen zondaar of zich ontplooiend natuurwezen,
als voorwerp dat denkt of als onderwerp dat tot
denken noopt weder, Christus, die aller Souverein is
eisebt geheel óns menschelijk leven op. Om aan die
roepstem gehoor te geven werd deze school gesticht.
Dit éene we geven dit prachtige slot in de eigen
woorden van den redenaar terug
„Dit ééne slechts bid ik u, ook al waart ge onze
felste tegenpar'.ijder, onthoud aan de geestdrift
die onsbezielt den tol van nw eerbied niet. Want
immers, die belijdenis, waar wij weer het stof van
wegvaagden, war eens de zielskreet van een vertrapte
natie; die Schrift, voor wier gezag wij buigen, heeft
als onfeilbaar Godsgetuige eens de bedroefden getroost
in uw eigen "geslachten; en die Christus wiens naam
we in deze Stichting eeren, is hij" niet de Bezieler,
de Verkorcne, de Aangebedene uwer eigen vaderen
geweest? Siel dus al, dat, naar reeds in de studeer
cel geschreven en in de hoogovens nagezongen wierd,
stel dat naar nw eigen credo, bet dan wezenlyk
met de Schrift uit en het Christendom een overwon
nen standpunt ware, Ook dan vraag ik: Is dan toch
dat Christendom ook iu uw oog, historisch, niet een
te imposant, een te majestueus, een te heilig ver-
sehijnsel geweest, om smadelijk in een te zinken en
om te vallen zonder eer? Of is er dan geen No
blesse oblige meer? Eu mocht een banier, als
we van Golgotha meedroegen, dan ooit in 's vijands
banden vallen, zoolang niet' hel uiterste was beproefd,
nog één pijl onvcrscholen bleef, en er nog een lyf-
garde hoe klein ook van dien door GoIgoth8 gekroonde
op deze erve leeft?
Op die vraag, en hiermee beslui; ik, M. H.op
die vraag'heeft een„Bij God, dat nooit!"
in onze ziel weerklonken. Uit dat: „Nooit" is
deze Stichting geboren. En op dal „Nooit," als
eed van trouw aan hooger beginsel, vraag ik een
ecbo, mocht het een Amen zijn, aan elk vaderlandsch
hart
Ziedaar een kort veel te kort, resumé van de rede,
die waard is gelezen, en meermalen Aerlczen te worden.
Teruggeven van die kloeke taal en die zwaar gebouwde
volzinnen is onmogelijk. Gelijk de vorm aan de in
druk verschenen rede gegeven, alzoo is haar inhoud...
massief.
- De heer tut. J. Snijder, oud-burgemeester van
Veere en Vrouwepoldcr, heeft wegens vertrek naar
eldes, zijn ontslag genomen als lid der Provinciale
Staten van Zeeland.
Tot districts-schoolopzieners rijn, voor zoover de
provincie Zee'and betreft, benoemd.:
Middelburg jbr. oir. D. G. van Teylingen, te Mid
delburg; Oostourg J. G. Gerritsen, te Breskens;
Axel, H. A. barron Collot d' Escury, te Honlcnissc;
Goes, rar. C. de Witt Hamer,, te Goes, Zierikzec, mr.
J. W. A. Schneiders van Greiffenswerth, te Zierikzee;
Tholen rar. L. A. Bijbau, te Colijnsplaat.
Op verscheidene plaatsen in Zeeuwech-Vlaanderen,
en vooral te Oostburg, zal dezer dagen nog al
eens in herinnering gebracht worden, welke onrustige
tijden vóór 50 jaar aldaar bele»fd werden, door inval
len van gewapende Belgen, die meenden bij de 'be
woners dezer landstreek steun te vinden in bet afwerpen
van het wettig Nederlandsch gezag. Toen zij zich
hierin deerlijk teleurgesteld zagen, vooral door het
kloekmoedig verzet op 221 tetoberle Oöstburg, werden
die strooptochten door do krijgsmacht, welke vervol
gens die landstreek aan de grenzen bezette, weldra
gekeerd, maar moest men toch -van tijd 'tot tijd nog
getuige zijn van hevigen strijd op verscheidene punten.
DoorJT. te- Zaamslag was eene' vordering ingesteld
tegen den commissaris d<-s konings in Zeeland en
den burgemeester van Ziams'ag, ter zake van een
voetpad, dat loopt over "de gronden vau den eiscber
en volgens zijn beweren ten onrechte op het tableau
der buurtwegen gebracht is
De rechtbank te Middelburg heelt, alvorens ten princi
pale te beslissen, overeenkomstig de conclusie van het
O.M. den gedaagden commissaris des konings toegelaten
door getuigen t» -bewijzen, dat het voet pod sinds-
menscben beugenis als zoodanig door het publiek,
zonder iemaods- tegenspraak, als openbaar voetpad
wordt gebruikt, dat het administratief gezag sindj-
