m
w
1
Stelsel willen invoeren als het restitutiestelsel en dat
wei alleen omdat bet, wat echter geheel onwaar is 3
jnillioen zouden kosten 5 Dit achtte die uitnemende
financier zoo belachelyk, dat bij het der moeite waard
oordeelde openlijk cene lans te breken met die be
spottelijke „heeren clericalen."
De brochure, vangt aldus aan
„Tot de opmerkelijke eigenaardigheden van onzen
IStaatkundigen toestand behoort voorzeker bet suprème
dédain, .waarmede tegenwoordig financieele vraag
stukken worden behandeld, in volmaakte tegenstelling
van de warme belangstelling welke men vroeger
daaraan schonk."
De schrijver dacht echter niet dat die woorden
toepasselijk zouden worden op zijne eigen vrienden
Keen, zo werden toepasselijk gemaakt op de heeren
clericalen, wien hij de volgende les wilde geven wij
Myne Heeren, aan deze zijde, hebben zo geloof ik,
niet noodigtoch kan bet zijn nut hebben ze in
deze Kamer mede te deelen):
„Men zou dua f3 000 000 'sjaars te restuceren
hebben
Wie moet dat betalen Die vraag brengt eene ko
mieke zyde van het restitutiestelsel aan het licht,
waaruit ten duidelijkste blijkt, hoe treurig de cleri-
cale heeren de plank misslaan, als zij aan het door
draven zijn
„Noch. de Staat, nocli de gemeente zijn kapitalisten
of grondeigenaars, die uit de renten van hun kapitaal
de .publieke uitgaven kunnen bestrijden. Het geld,
daarvoor benoodigd, moet de overheid uit den zak der
contribuabelen weten te halenhet regent niet uit
den hemel, gelijk mana in de woestijn."
Ik kon niet nalaten deze nuttige les ook in het
jaar 1880 even in herinnering te brengen.
Drie millioen, dat was eene dwaasheid, en thans
vraagt men zes milioenEn waarvoor P Voor eene-
problematieke verbetering. Niet voor de gebeele natie,
maar een deel der natie*. En wat het ergste isniet
voor eene wet die aan het gebeele land voldoet, niet
den vrede aan het land teruggeeft. Neen, men vraagt
die som voor eene wet die de soheuring zal doen toe
nemen I En, wanneer het gelukken zal de vrye school
to gronde te richten ik zeg' niet dat dit de be
doeling is, maar dit kan toch het gevolg zyn van
uwe handelwijze, een gevolg dat gij zelf moet wen-
schen, omdat slechts daardoor het bewys geleverd
wordt van de waarheid uwer bewering, dat uwe school
voldoende is voor allen wanneer die vrije scholen
zullen zyn te gronde gericht, dan zullen die milliocnen
die men nu voor het onderwys wil uitgeven, patuur-
lyk nog verdubbeld worden, want dan zullen op uwe
acbool ook al diegenen kómen, wier opvoeding wy
thans met onze spaarpenningen bekostigen.
Is die nieuwe schoólwet jaarlijks zes millioen waard
Kan men voor dat geld niet iets doen dat voor het
vaderland nuttiger is? Wat baat al dat lager onder
wijs wanneer niet tevens de verdere opvoeding van
het volk verzekerd wordt? Wat baat liet, dat het ge-
heele_ Nederlandsche volk leert lezen en schrijven en
„stil zitten" golyk de lieer Groen er bijvoegde, wan
neer niet tevens gezorgd wordt voor dc ontwikkeling
der notie ook .op verderen leeftijd? Maar daarvoor zijn
dan geen milliocnen meer aanwezig, want om nog eens
de woorden van den Minister vati Bossche te bezigen
„bet regent geen geld uit den hemel I"
Daarom mogen wij, moogt ook gij, Mijne Hccrcn,
die zes millioen niet toestaan, vooral niet wanneer dot
alles wat dc wet ons voorspiegelt to verkrijgen is langs
ccnen anderen weg. Indien cr ccnc vrije school was,
waarin alles zoo zuinig mogclyk geschieden moet in
dien dc Staat alleen helpende -tusschcnbeidc kwant,
dan zou men inct veel minder milliocnen meer tot
stand brengen, en zou cr vrede in den lande zijn.
Ik meen, Mijnheer dc Voorzitter, mij uaukcurie: aan
het onderwerp lo hebben gehouden, dat thans in behan
deling is ik meen goede redenen te hebben opge
geven waarom ik mijne stem outhquden zal oau elke
begrooting die strekt tot vermeerdering van uitgaven
ten cindo dc nieuwe schoolwet in to voeren. Ik meen
dat gedaan te bobben in kalme bewoordingen, zonder
iemand to kwetsen, Maar ik weet dat- mijne redovoe-
ring niemand overreden zal. Men is gronden óan
antecedenten. Daarom verzoek ik, deze rede slechts
te beschouwen als een protest cn als niets anders
Maar wanneer het nageslacht zal beoordcelcn wat
in dezen tijd door dc liberale partij gedaan is, dnn
2al het zich over haarverbazen, over eene partij die
niet geschroomd heeft, millioenen op milliocnen te
werpen in den bodemloozen put van dc openbare
lagere school*en dit alles om een onbereikbaren ideaal
een Christendom boven geloofsverdeeldheid, tc bereiken I
Ik zal er bet ministerie geen verwijt van maken,
dat het dit wetsontwerp invoert,, evenmin als de na
komelingschap dat zal doenwant ieder die onze
hedendaagsche geschiedenis beoordeelt, zal erkennen,
dat het Ministerie, 't welk thans hier aan de groene
tafel zit, ipets anders is of zijn kan, dan dienaar van
dc meerderheidin de kamer. Men zal zich alleen
afvragen waren er voor het verrichten van dien dienst
geen mannen van minder allooi dan deze te vinden?
De volle verantwoordelijkheid echter voor hetgeen
thans in Nederland geschiedt, berust alleen op de
liberale partij. Zij is bet die ons hiertoe dreefzij is
het die den vorigen Minister van Binnenlandsche Zaken
er toe bracht, om op onjuiste gegevens en daadzaken
den Koning tot de onderteekeniug der schoolwet te
adviseeren, .en zij is het ook die nimmer cene ernstige
poging gedaan heeft om de grieven, die bij een zoo
groot gedeelte der natie bestaan, weg te nctnen. .Op
haar alleen ruste do verantwoordelijkheid
Ik eindig, Mijnheer de Voorzitter! Ik zou willen
besluiten met een woord dat gesproken is door Hem,
wiens naam niet genoemd mag worden in de openbare
volksschooleen woord, dat ik in deze Kamer niet
wil herhalen, maar dat op andere wijze is uitgedrukt
door een Hcidensch schrijver, toen hij deze woorden
sprakquos Jupiter pcrdcre vult., prius dementat t
(Jupiter verblindt dengenen, die hij verderven wil.)
Men schrijft aan de Middelburgsche Courant uit
Walsoorden
De directie., van den apoorbootdienst Walsoorde
Vlakc laat onder hare advertentie van de zomeruienst-
regeling met vette letter drukken: „Door eene nieuwe
aanlegplaats in de buitenhaven te Hnosweert is de
geregelde correspondentie met den staatsspoorweg op
gemakkelijke wijze ten allen tijde verzekerd."
Bij alle erkenning van de waarde dezer verbelcriog
en zelfs met inachtneming van de nog grooter ver
betering, welke, dank ziy de beschikking in de jongste
zitting onzer provinciale staten, verkregen zal worden,
zoodra de aanlegplaats ten zuiden der spoorwegbrug
te Vlake tot stand zal zijn gekomen, moet ieder, die
dcu toestand kenV toch toegeven "dat de bedoelde
directie wol wat veel honig uit dat enkele bloempje
tracht te zuigen. Wat toch wordt verkregen door den
steiger te Hans weert? Vooreerst een* zeer gemakkelijk
op- en aflaten van reizigers, alsmede laden en lossen
van vee en goederen, wanneer da boot, om welke
reden dan ook, te Hansweert moet blijveir liggen. Tot
dusverre was dat alles ellendig slecht. Verder wordt
een aanmerkelijke winst in tijd verkregen, zoodra het
schutteu te Hansweert te lang zou duren om tijdig
den trein te Vlake te halen. Dit is zeer veel waard.
Doch het grootste bezwaar komt achteraan. Indien de
boot Vlake om genoemde reden niet tydig kan be
reiken, hoe moeten de passagiers en' de goederen dqu
te Vlake komen en hoe moeten zy bij de boot komen
van Vlake af? Dit heeft uu hoegenaamd geen bezwaar
voor hen, die vlug ter been zyn en dus, als ze geeu
kniesooreD zyn of rcglementenslnven, niet zullen opzien
tegen een 'marsch ven 20 minuten. Doch by slecht
weer voor allen en bij goed ook voor kinderen, ouden
van dagen, vrouwen en reizigers met veel bagage, is
dat wel degelijk een bezwaar. Volgens het reglement
kan men, 't is waar, de directie pressen om voor hare
rekening over dien aistand tc wotdón vervoerd, doch
daarvan zal wel nltyd weinig gebruik gemaakt worden
eu iri dc meeste gevallen zal daartoe ook de tyd of
de gelegenheid ontbreken.
De directie zal daarom bovenstaande bcwcriug alleen
ten volle tnogen uitspreken, wanneer aan de behoefte
van eon vervoermiddel tusschcn Hansweert en Vlakc
voldanti is. Ze kan cn zal ook wnarschijulyk weten,
dat door veel handelsreizigers van hart boot gebruik
wordt gemaakt cn dat tlczo reeds meermalen groot
ongerief hebben ondervonden, als de boot te Hansweert
moest blyven liggen. Aan schryver dezes is een voor
beeld bekend, dat een handelsreiziger f 1,20 moest
betalen voor 't kruien zijner kisten van Vlake naar
Hansweert. Iloc voorkomend en dienstwillig de be
manning der boot ook is, dit bezwaar kan zij door
linnr dienstijver niet opheffen.
De examens lqt verkrijging der nkton voor lager
onderwijs, zullen voor zoover de piovincie Zeeland
betreft, ditmaal plaats licbbou op 29 September en
volgende dagen.
Een. versje in het klachten bock der Maatschappij
Zeeland bewijst hoe ingenomen een Engclschmim niet
den dicnsUop die lijn is.
Het luidt, vertaald als volgt:
Neen dnt's geen man die 't veel op reizen hevft begrepen, I
Dó'mail die nu nog niet voldnnn is niet dee/.' scliej cn,
Wnt zijn. de kooi,ie» ruim. hoe zindelijk en hoe net
Kajuiten flink cn friscli, niet minder dan het bed!
De meester van 't buffet, een man van zessen klaar,
En dan dc vrouw is 't niet een waardig paar
Docli waartoe lofs nog meer, 'tzij vragen ot 't zij gissingen
'k Beveel u allen tuit» dén weg van Kent naarVlisEingen.
De plaats: van afvaart, Queensborough, ligt
in het graafschap Keut. {Zuiden.)
Men deelt uit Amsterdam mede, dat er daar sprake
is van dc camlidatuur van den heer Kappeync voor
de Tweede Kamer, ter vervulling vau de vacature, die
dcor het overliyden vau de heer Van Heukelom is
ontstaan.
Behalve enkele ontwerpen van minder aaubelapg,
zijn bij de Tweede Kamer aanhangig gebleven de
volgende wctsvoordrachtcn, als1. tot rcgeÜDg
van het auteursrecht2. omtrent dc verjaring
van bij verstek gewezen vonnissen 3. tot vaststelling
van een nieuw strafwetboek 4. strafbepalingen tot
beteugeling van desertie van zeevisschcrs 5. tot hef
fing van een rentebelasting6. tot intrekking van art.
92 R. O.; 7. betrekkelijk ./Je zeevisscherijcnmaatre
gelen tot beteugeling van het misbruik van sterken
drank9. tot regeling van de Indische bijdrage 10.
bepalingen omtrent den zout-accijns11. wijziging
van de hooger onderwijswet12. betreffende de
maten en gewichten.; 13; wijziging van dc spoorweg
politiewet: en 14. herziening van de artt. 264, 265
en 266 der gemeentewet.
Z. M. do Koning der Nederlanden heeft, naar aan
leiding van het tot siand komen der conventie betref
fende het kanaal van Terncuzcn naar Gent cn den
spoorweg AntwerpenHolland, aan eenige Belgische
staatslieden en hooge ambtenaren, die daarbij gewichtige
diensten hebben bewezen, onderscheidingen toegekend.
Tot grootkruis der orde van den Ncderlandschen Leeuw
zyn benoemd de heeren G. Rolin Jacquemijns, minis
ter van binnenlandsche zakeD, en Oh. Sainctclctte,
minister van openbare werkentot kommandeurs
derzclfdo orde de heeren De Kerkhove de Denterghem,
burgemeester der stad Gtnl; Leopold Orban en F.
Van der Sweep,- laatstgenoemde administrateur-presi
dent der Staalsspoorwegmaatschappijlot riddersde
heeren Simon, hoofdingenieur; De Grelle, rattd van
legatie tc 's-IIagc; Brockhans, 1'iot, Verhaeghe de
Naeijer en Willequet, allen hoofdambtenaar in Bel
gischen dienst.
De Nederlandsche Financier, in een artikel over
„belastingen" schrijft, met betrekking tot het roeke
loos en onverstandig opdrijven in sommige groote
gemeente a. het volgende
„Slaat men 's lands toestand nauwkeurig gade, dan
zien wy hoe vooral in ons Parlement alle fiuaucicëte
verbeteringen in den regel vyandig worden geweerd
daarentegen wordt een program van uitgayen opge
steld, dat perk noch paal kent. Ook onder dat opzicht
zijn de stedelyke Besturen met blindheid geslageo.
Toon de opening van het Noordzcekanaal to Amster
dam nabij was, ontwaarde iedereen, dat er gebrek
was aan steigers voor de lossing van groote schepen.
Elk Amsterdammer schreeuwde om het hardst, de
Kamer van Koophandel, de leden vaD den Gemeen
teraad, in één woord dc gebeele Amsterdarasohe beurs,
en dat wil wat zeggen I Ieder besefte de oniuiddelijke
behoefte aan losplaatsen de gngelukkige. die van een
ander advies mocht zyiügeweest, kende de behoefte
van Amsterdam niet. En als met den stormpas wer
den zeven ton toegestaan om twte steigers aau te
leggen 1 Zeven toneen nietigheid daar waar het
gold het to ke or not to van de hoofdstad. En de
steigers werden in baast gebouwd, gereed cn klaar....
maar ziet, Dieraand maakte er gebruik van! Zoojuist
en diep was de blik, dien geheel Amsterdam in zyn
eigen dringende behoefte had geslagen i
„Die steigers zijn ongeluksvogels voor Amsterdami
•na gedurende eenige jareu Diets te hebben opgebracht
zijn zij nu door tusschcukomst van de Rijnspoorweg*
directie legen een jaarlijkschc buur van vier duizend
gulden, in banden gespeeld van een Fransche Maat
schappij, die vin Havre en met Staatssubsidie tegen
de Mnntscbnppij Nederland een concurrentie op lovcu
cn dood op do lijn BataviaAmsterdam, vin'Suez,
met bet begin van het volgend jaar op tc-uw gaat
zetten.
nlAiissez fairl laissez passer f
„Wnt in Botterdam is voorgevallen, ligt nog versch
ill het geheugen.
„Ofschoon schijnbaar buiten ons onderwerp liggende
wijzen wij op het gebeurde te Amstetdatn cn te
Rotterdam, om het bewijs tc leveren hoe onze rcec-
riiigspersonen van stad en land zich kenmerken door
absoluut gemis aan beleid en doorzicht iu hun be
heer, en bijgevolg bóc weinig cr dient gelet Ie wor
den op de adviezen, die van dien kant. worden uitge
bracht, Aan 'den waan van den dag danken da
mannen in het bestuur de autoriteit van hun positie,
e» zij zijn des te hardnekkiger in hun streven, naar
mate zc zich minder van het verouderde hunner
economische beschouwingen kunnen losmaken."
Een publicatie uit de vorige eeuw.
In de vorigo eeuw bezat ieder eenigszins nnnzienlyk
Frirschdorp ctj.1 dorpsherberg, maar ook niet meer
dan deze céne. Tapperyen waren zeer zeldzaam. Ilel
drankverbruik was zeer gering in verhouding van lliaiis,
