NIEUWE SOESSCHE COURANT.
>vs
j No.
56.
Vrijdag 23 Juli 1880.
Nieuwsblad voor Tholen, Zuid- en Noord-Beveland.
il\
s
|5
s
s 1
1 f3
g
I
F
Vijitiende Jaargang
- 3,5 7,8 7,57
Vlisa. hav.7,25 8,40
stad. —6,12,32 2,30 5,30 7,25 10,—
6,12 7,34 8,50 12,44 2,41 5,42 7,3710,10 g
Jliddelb.
Arnemuid6,20
6,36
6,47
7,8 S
7,14 -
fc I Itooscnd. V. 7,44 8 4510,46 1,— 3,5
Si Wouw 7,549,1110,561,10
Berg. op Z. 8,109,2511,7 1,213,27 7,25
Woensdr. 8,24 11,161,30
•Rilland 8,37 11 291,43 3,50
Krabbend. 8,43 11.351,49 3,57
Kruiningen. 8,53 11,451,5 9 4,14
•Vloke 8,58 11,50 2,4 4,20
Biezelingc 9,7 12,2,15 4,32
Goes 9,18— 12,10 2;24 4,43 8,6 -
'a il.Arend-s. 9.26 12,18 2,32 4,53
Arnemuid 9,41 12,32 2,47 5,9
Middel b.9,52 J 2,41 2,56 5,20 8,35 9,6 lMfifl0,50
Vliss. stad.. 10,2 12,503,5 -=.«—sp. 10,35 11,
hav. 5,30 8,45 9,15
Deze Courant verschijnt, uitgezonderd op Christolijko feestdagen, des.' Maandags en Donderdaqs aoonds. Prijs p. kw. f 0,85. fr. p. post f 1.Afz. Nommers f 0,05.
Prijs der Advertertticn 10 ct p. regel, grootc letters en vignetten naar plaatsruimte. Geboorte-, huwelijks- en doodberichten van 1—5 regels 50 et.
Advcrtentièn kunnen op den dag der uitgave niet later dan om half twaalf uur des voormiddögs worden aangenomen. "A
Allo Stukken de redactie betreffende gelieve men minstens één dag voor de uitgave franco toe te zenden aan de Uitgeefster Wed. A. C. de Jonge, te Goes.
'sH.Arends.
Goes
Biezelinge.
•Vlake
Kruiningen r
Krabbend.. 7^25
♦Rilland 7,32 H
Woensdr. 7,47
BergopZ. 7,5 8,2
Wouw 7,19 8,14
9,57
12,51 2,48 5,50 7,44
1,5 3,0 6,6 7,b9
1,14 3,11 6,17 8,8
.',25 3,19 6,30 8,19
1.32 3,26 6,38 8,26
1,40 3,33 0/44 8,35
1,50 3,43 6.55 8,45
1.5G 3,49 7,2 8,51
2,9 4,2 7,17 9,4
2,22 4,15 7,32 9,18
2.33 7,46 9,31
Aan deze balten wordt alléén gestopt, wanneer ?uw ,19 8,14 2,33 7,46 9,31
daar reizigers worden opgenomen of uitgelaten. Koösend.A. 7,30 8,25 8,4510,11 2,42 4,30 7,67 J,4Ï
-CS
13
SO
1 u»
G E M EENTE-BE..STUUR
PATENTRECHT.
BURGEMEESTER van GOES brengt bij deze
in is van een ieder, wien het aangaat,
bet primitief tweede gedeelte kohier van het
ITRECHT voor deze gemeente, voor het dienst-
c, 188O1881, op heden ter invordering is gesteld
u houden van.den ontvanger dier belastingen bihnen
deze gemeente, en ieder verplicht is zijnen aanslag ten
gestelde tijde te voldoen.
Goos, den 22 Juli 1880.
Do Burgemeester voornoemd,
J. G. DE WITT HAMISR.
BINNENLAND.
GJ-OES, den 22 Juli 18SO.
Vervolg der redevoering van den Gocsehcn nf-
gevnargigdo mr. de Savomin Lokman, waarvan wij
het tweede gedeelte hier overnemen.
Ilicr sfaan wij voor de vraag wilt gij de onder
wijswet, gelijk zy daar ligt, met de uitgaven die er
hnnsb liggen Ik beschouw die beide zaken in verband
cn stel dus de vraag: Is het goede, dat u door deze
wet op. het lager onderwijs gegeven wordt, die uit
gaven waard
lulusschcn, na" de uitnemende redevoering, die wij
ioo even hebben gehoord, en waarin zóo duidelijk
wederom is uiteengezet, welke bezwaren onzorzyds
a dc lager-onderwijswet bestaan, acht ik mij ont-
•Vi van de taak, om op dat punt nader uwe nun-
jl tc vestigen. Ik wil mij thans eenvoudig bepalen
eene beschouwing van dc wet, zoo als zij daar
»l, van uw standpunt. Mijue Ilecren van dc over-
.ijdeGij hebt ohs eonigc verbeteringen beloofd, die
voor uiij in geen geval vc/bctcringcn-.zijn, omdat dc
hoofdzaak er aan ontbreekt: recht voor allen. Maar
k zet dit punt ter zijde cn vraag welke verbeterin
gen geelt nu die zoo zeer gezegende wet van 1878
aan de tintic, ook indien men acht dat wij niet tot
die natie hehooren
„Wij krijgen", zegt uij, „eene verbetering van het
schooltoezicht." •I». «IH'iuis verbetering van dc trnc-
tomenleu van inspeetenrs en vnu hen die in rang or
op volgen; ik ken al. hunne titels niet uit het hoofd.
Maar is dat verbetorde schooltoezicht zoo noodzake
lijk? Zul hot zooveel beter werken dan hetgeen wij
nu hebben? Is het onontbeerlijk liet ia vrij alge
meen erkend, dat de vrijp school even good is als de
openbare.
Men heeft slechte bijzondere scholen, uinar ook
^oede. Zoo heeft men ook zeer goede, maar eveneens
,oor slechte' openbare scholenhet staat vrij wel
gelijk. Hoe komt hot nu, dut de vrije scholen, 'ofschoon
ij geen toezicht hebben, toch kunnen cortcurreeren
net de openbare? Hul antwoord ia zoor eenvoudig,
ju plaath van Staatstoezicht hebben zij do concur-
re.nl»>* Wij mannen der Vrije school behoeven niet
>n prikkel concr Rogoering die ons voortdurend» op
vingers ziet bet eigen belang dringt cn dwingt
om onze scholen goed in te richten. Ik- bo-
tnij op flmt oordeel van allen die onze school
nabij kennen, of dit ook niet ecu werkzaam
middel is. Maar dit middel kost het land niets, on
het land zou dit -middel ook kunnen bezigen, indien
wij, in de. plaats van de openbare school, de vrije
school hadden.
Een ander voordeel dat men ons belooft, zyn de
meerdere onderwijzers. Ik goef het toevoor geld,
voor veel geld zal men langzamerhand hoe langer hoe
meer menschep krijgen die wel onderwijs willen geven
aan de jeugd. Maar zal dit een zoo groote zegen zijn"
wanneer zij niet anders willen koinen dan voor geld P
Voor de school is iets, auders uóodig dan de zucht
om geld te verdienen. Het ligt in de eigenaardige
roeping van den onderwijzer zich te wijden aan de
jeugd. Ik heb meer dan een ambtenaar bij het opsnbaar
onderwijs gesproken, die mij zeidc dat het grootste
streven van zeer vele hulponderwijzers geen ander is
dan om meer geld te verdienen het is bij velen
maar te doen om steeds hooger traclement en einde
lijk om hoofdonderwijzer te worden. Zal dit dan nu
de zegen zyn, waarvoor wij jaarlijks de millioenen
zullen moeten betalen
Men heeft ons een derde voordeel toegezegdgroo-
tere, ruimer» localcn. Maar ik vraag wederom zal dit
ook een zegen zyn Zeer vele kinderen van óns
volk zijn gewend en zullen geheel hun loven gewend
moeten blyven om in kleine kamers te leven en vele
gemakken moeten ontberen. Zal het nu gunstig werken,
wanneer dié kinderen .in eenè soort palcis worden
gehuisvest Het is eene verkeerde philantropie. Onze
voorouders, waaronder -toch groote mannen waren te
tellen, die zich misschien wel met het thans levende
geslacht zouden kunnen meten, hebben vrij wat minder
kubieke meiers schoollucht genoten dan onze kinderen,
maar ik betwijfel of die meerdere hoeveelheid school
lucht die wij -hun nu zullen verschaffen, wederom dio
millioenen jaarlijks waard zal zijn.
Een punt is, ik geef het toe, eene verbetering; de
meerdere gelegenheid tot opleiding in en buiten de
kweekscholen. Maar is ook hierin niet wederom eene
schrikkelijke overdrijving? Is het niet de ouzinnighcid
zelve, om overal tc eischen dal een onderwyzer niet
meer dnri 40 kinderen tc gelijk zal onderwijzen P Dat
is .volstrekt onuoodig, maar het is gedaan op'aan
vraag .van mannen die zich verbeelden dat andera het
onderwijs niet goed kan zyn. Do besto Duitschc on
derwijzers hebben duarover wol „eens nüders gedacht!
Nu vraagt men misschien: ziet gij dan over het
hoofd de morecle gevolgen die de schoolwet Rebben
zal Zal het volk niet verbeterd worden, waunoer het
lager onderwijs verbeterd wordt? Veroorlooft mij op
dit punt een Weinig acoptisch te zijn. Toen in 1857
de nieuwe schoolwet werd ingovoord, werd hetzelfde
gezegd men redeneerde nldus-; nl wat men uitgeeft
voor de scholen' zal op dc gevangenissen worden uit
gespaard. Maar het is eene bittere ironie van'hotTot
dut. in hejzelfde jaar waarin mon coito nieuwe school
wet voorstelt, men te gelijk voorstelt cono wet op hot
drank verbruik, niet omdat het Nederlnndsohe volk
eindelijk is gaan Inzien dat hot draukverbruik slecht
is, muur omdat het misbruik zoo aterk ia toegenomen
dat de regeering niet langer heeft durven stil zitten.
Dit gebeurde ten behoeve van eorio gcuoratio, dio op
gegroeid is onder de working van de voortreffelijke
schoolwet van 18571 Welke reden is er om van de
nieuwe schoolwet iets betera te verwaohten?
Maar laat ons voor een oogenblik aannemen dat
althans op dit punt do natie beter zal worden, dan
zeg ik nog: door deze schóól wet zult gij niet ver
krijgen, wat toch wel eenig geld waard is, namelyk
vrede in uw eigen land Dien vrede zult gy en kunt
gij niet verkrijgen. Wy, die bezwaren hebbsn on be
zwaren behouden legen de onderwijswet, zullen met
des te meer kracht moeten werkou om onze scholen
staande te honden tegenover de scholen, die door
den Staat worden ingevoerd. Maar het gevolg daar
van zal eene steeds toenemende verbittering in den
lande zyn. Op hetzelfde oogenblik waarop het kleine
Nederland al zyne kraohteh noodig heeft om staande
,te blyven togen de militaire, commercièele en indua-
trieele krachten die het buitenland ontwikkelt, wordt
eene wet ingevoerd die de reeds bestnan.de kloof nóg
meer zal verwijden en wordt, om de middelen te vin
den ten einde de vermeerderde uitgaven te dekken,
eene belasting voorgesteld, die, om'de hatelijkheid
van- invordering, wellicht nog tneerdcren vau hun
land zal vervreemden dan de schoolwet reeds gedaan
heeft: ik bedoel de rontebelasting.
Wat Ae wet geeft en wat ze niet geeft heb ik met
een enkel woord gezegd. Ik zal niet spreken over do
ouderdeeich dor wet. Daarop is reeds gewezen door
den geachten spreker die mij voorafging. liet is be
kend dat vele deskundigen, ook zeer vele voorstandera
van het openbaar onderwijs, tegen deze wet de grootste
bezwaren hebben. Durft gij het laud eene uilgaaf van
6 roillioon opleggen om eene zoodanige wet uit te
voeren Ik meen dat deze wet niet aangenomen zou
zijn wanneer in 1878 bekend was geweest wat nu
bekend is, namelijk dat die wet eene vermeerdering
van uitgaven zal na zich slepen van' 6 millioenDe
heer Knppeyne vaif dc Coppello zeide dat de wet zou
kosten 2 l/ï en gaandeweg 4 millioen; „tpl een hoogor
cijfer kon hij mot zyne berekening niet komen^.
(Rede van 12 Juli 1878.) Deze Miuister van Bin-
ncnlandscbe zaken is gelukkig geweestHij heeft een
cyfer van 8 millioen verkregen, welk cijfer reeds bin-»
nen eenigo jaren bereikt zal zyn
Mag dit? [b men, zoo hniidelcnde, verantwoord,'
tegenover het Nederlandsohe volk?
Ik antwoord neen, en beroep my op een man, dia
door de liberale partij tot hare uitnemendste mannen
ger<jk|Dd is geworden. Op den Miuister van Bosso.
Toen voor eenigo jaren van 'deze zijde werd voor
gesteld, ter wegneming van vole grieven, het restitu-
tieslelsel in te voeren, heeft dio Minister de Neder
lnndsohe natie verrijkt u met eene brochure over dat
onderwerp, waarin hy blijken geeft, dat-stelsel hoc-
gonaamd niet begrepen to bobbon waarin bij allerlei
fopten beging, dat niet alleen elke schooljongen, maar
ook hij zelf zou hebben kunnen verbeteren, indien
hy niet, oven als zoo vele heerou liberalen, bevoor
oordeeld ware geweest tegenover ,pos, die in dip
brochure „(lo heeren olcricalon" worden genoemd.
In die brochure nu wordt met grooto minachting
gesproken vnn do loden dozor zijtlo; dio een zuo dwaa^
