Tegen deze bedenkingen werd aangevoerd, dat het
toch inderdaad ongerijmd klonk, van dat gebrek aan
eerbied en van beperking van 'e Koninga vrijheid te
spreken, daar het toch hier eene voordracht gold, die
bij zelf aan de overweging der Staten-Generaal had
onderworpen, en terwijl nog ia de jongste Troonrede
wérd verklaard, dat de bedoelde wet zoo spoedig moe
gelijk zou worden ingevoerd. Bij een deeï der voor
standers van de schoolwet woog het finantieel bezwaar.
Vit dat oogpunt, Aas de indiening van dit ontwerp
zeer wel te verdedigen. Aan dé thans gevólgde- han
delwijze zou toch in élk geval dit voordeel verbonden
7ijddat, als de Miuiater den Koning omtrent
bet tijdstip der invoering adviseerde, bij' levens de
zekerheid kon geven, dat alles voor het definitief in
werking stellen der gemaakte bepalingen gereed was
en niet weder door een votum der Kamer kon wor
den gestoord. Als slotsom gaf de meerderheid der
leden, d ieaan bet sectie-onderzoek deelnamen, te ken
nen, dat, ofschoon zij bare slem voor het ontwerp
daarvan niet afhankelijk stellen, zij niettemin met den
meesten "ernst bij de regeering meende te uïóeten aan
dringen op het zoo spoedig - mogelijk uitlokken van
het bedoelde besluit. Omtrent de invoering moesi
zekerheid bestaan en die zekerheid wordt door het
tegenwoordige wetsontwerp niet gegeven. Dat besluit
tot invoering moet in elk geval vóór 1 Juli vau dit
jaar uitgevaardigd zijn, opdat ook de Provinciale Staten
ia hunne aanslaande zomervergadering welen, waaraan
zij zich bij de overweging van aanvragen om subsidie,
ingevolge art. 36 der schoolwet vau 1857, te houden
hebben.
Zeer breedvoerig werd in al de afdeelingen van ge
dachten gewisseld over de vraag, of het tijdstip van
1 November a. s. voor de invoering der onderwijswet
goed gekozen is. Door dc tegenstanders der schoolwet
werd de invooring daarvan in den loop van het tegen
woordig, in plaats van met den aanvang van een nieuw
dienstjaar levendig bestreden. Deze leden konden het
vermoeden niet van zich weren, dat de Kegeeriug
naar redenen voorde vervroegde invoering der schoolwet
heeft gezocht, en hnars ondanks aan de aandrang van
de zijde der scboolwetmeerderbeid heeft toegegeven
om een hoogst belangrijk vraagstuk tot afdoening té
brengen, dal toch volgens hen aanhangig blijft en
waarop, welk ook het lot dor tegenwoordige voordracht
zij, kan en moet worden teruggekomeu. Van de -zijde
dér voorstauders van dc nieuwe schoolwet werd hier
tegen aangevoerd, dat bet hoogst onbillijk was, bij den
Minister van Biunenl. Zaken, die meermalen heeft
verklaard zoo spoedig mogelijke invoering der nieuwe
schoolwet als een gebiedende ptfcht te beschouwen,
thans, nu hij een stap helpt doen, andere inzichten
te, onderstellen, dan die hij werkelijk aan den dag
legt. Do door 'Jen Minister aangevoerde beweegredenen
voor dè invoering op 1». November zijn werkelijk van
gewicht en de bezwaren daartegen Zeer overdreven.
Enkele leden stelden er grooten prijs op om het ad
vies van den Baad van State over de tegenwoordige
wet te kennen.
Van de zijde der groote meerderheid werd dit'ver
langen met nadruk bestreden. Volgens ons Staats
recht is-de Baad van State de raadgever van de Kroon
niet van do wetgevende Kamers, liet wetsontwerp
Is volstrekt niet van buiiengewouen of moci-
lijkcD aard en afwijking vau den regel, volgens welken
die adviezen niet worden openbaar gemaakt, waren
bier geheel misplaatst. Zeer vele leden drongen cr met
nadruk op aan, dat met inspanning vau alle krachten
spoedig tot stand worde gebracht wat nog tot invoe
ring der wet van 1878 mocht ontbreken. Van de
zyde der grootc meerderheid werd, vooral mot het
oog op art. 4 op de verplichting der regccring ge
wezen, om ook by het onderwijs alles tc vermijden
wat weeldö en overdaad kan worden genoemd. Eenige
leden vroegen of by ccne zoo belangrijke verhoogiug
der Staatsbegrooting voor het loopendc jaar, als hier
wordt voorgesteld, geonc middelen fot dekking moes
ten worden aangewezen. In eene der afdeelingen werd
de opmerkingen gemaakt, dat dc finunlicclc Inst, die
door, de invoering der wet op den Staat zal worden
gelegd, althans bij voorbaat niet zoo groot zal zijn
ab do Minister van Biunenl. Zaken in November
1875' voorspelde. Men berekenc dat dc gezamenlijke
uitgaaf van Staatswege geen 41/- millioen zou bedra
gen en dus l'/t millioen minder dan liet door den
minister genoemd cijfer.
De heqr vnn Naamcn van Ketones beeft Zaterdag
in do Eerste Kamer zitting genomen, na door den
voorzitter met zyn benoeming te zyt^gcluk gewcusclil.
Zonder beraadslaging beeft do KaweiT aangenomen
dc wetsontwerpen bclrekkclyk
1". do fabrioks- co handelsmerken
2«. do herziening derwet van 1818, (overtreders
van ulgemecuo verordeniugen)
3". de provinciale heffing in Groningen.
Tot com mies-griffier der Kamer is bij vierde stem
ming benoemd mr. A, J. VV. van Boy en, knnton-
recbler-plaatsvervniigfcr to Gravcnhogo, met 18 stom
men tegen 16, welke mr. M. J. E. Viruly Vcrbruggo
verkreeg.
BUITEJILAKPSCH OVERZICHT.
De algemeene toestand ver boterde in de laatste dagen
niet. In zooverre, dat een eerst slechts kleine zwarte
stip aan den politieken horizont, allengs grooter
omvang neemt, en donkerder wordt. Wij bedoelen
den toestand in het zuid-oosten van Europa, kortom
de Oostersche questie. Dc luchthartige woorden door
Gladstone dér goegemeente toegevoegd om op het
kpssen te gérakeu, hebben reeds bnune eerste vruchten
gedragen. Ofschoon brj, als minister, ook wel" tot de
erkenning zal moeten komen, dat hij ook hier uit de
hoogte geoordeéld heeft zonder op Je hoogte te zijn.
De verwijten aan Turkije, bij die verkiezings-ova-
ties gedaan, hebben den moed van Rusland reeds
gewekt om //revanche" te nemen van zyn fiasco tegen
over Beaconsfield. De ontwikkeling van verschillende
vrije Staten, elk van een afzonderlijke volkstam, door
Gladstoneaanbevolen, is juist wat Rusland ia zyo
eigen belang wenscht. Vooral wat de met de uihilis»
tische samenwerkende panslavistiscbe partij in Busland
wenscht. Doch wat daarentegen aan Oostenryk zijn
wat vroegere of latere ontbinding zou brerigen. Zoo
dat dit ryk Dimmer of nooit de vorming dier staten
zou kunnen verlangen, en het luchthartig gepraat vah
Gladstone als eerste gevolg zou hebben een Europee-
sche oorlog. Want mengt Oostenryk er zich in, dan
is alles in liebte laaie vlam.
Werkelijk schijnt Albanië, dat zich zoo verzette
tegen eiken afstand van grondgebied aan Montenegro
bet sein tot de verbrokkeling te zullen geven. Naar
men zegt op aanstoken van Italië. Er zou reeds een
bepaalde opstand zyn uilgebroken, en een 6 a 10
dagen dien heldhaftige krijgers, de beste die Turkije
had, verèenigd ziju, om eeu onafhankelijk Albanië in
bet leven te roepen. De berichten zyn echter zoo
onzeker dat wij ze slechts kortelijks aanstippen. Wat
mén trouwens zooal te wachten heeft van zoodanige
vorming van verschillende staten leert reeds de onder
vinding hoe kort ze ook nog eerst is.
In Bulgarije moest de volksvertegenwoordiging reeds
wegens hare uilspattingen ontbonden worden, en-de
nieuwe kamer geeft Zooveel verwachting, dat de
jeugdige vorst er reeds sterk over denkt, om zijne
hooge positie in de stéék ie laten, en als gewoon
burger of militair naar -Pruisen terug te keeren.
Daarby bestaat er reeds zoodanige spanning tus-
schen het jeugdige Bulgarije met Eumenië, waaraan
het feitelijk zijn rrijheid le danken heeft, doordat het
het Russische leger van deu oudergang redde, dat de
gezanten over en weer zijn terug geroepen, feta wat
maar al te dikwijls eea voorbode van ecu oorlog is.
Zulk een toestand in het leven tc roepen, acht Glad-
stone het oplossen der Oostersche questie. Wij zouden
het juister achten te zeggen, dat dit de Oostersche
questie in haar meest gevaarlijken vorm zou in het
leven roepen.
Trbuwens het is abof Engeland zelf nu de eerste
roes voorbij is, inziet dat het niet veel van de //libe
rale" regecring te wachten heelt. Nauwelijks heeft
.,het nog verwonderend ieit plaat9 gegrepen, dat twee
ministers bij hunne verkiezing niet herkozen werden,
of ook een derde verkiezing viel ten nadeele der libe
ralen en in het voordeel'der conservatieve richting
uit. Als dat nog. een maund of wat zoo voortgaat,
dan zon wel spoedig bewaarheid kunnen worden, wat
Beaconsfield' bij ziju eerst openbaar optreden na zijn
regecriugsufstand voorteldedat indien de conserva,-
tieve partij voortgaat zich waardig on beginselvast te
gedragen dc „liberale" partij weldra zou moeten af
treden 1
Uit een tweede staaltje blijkt dan ook reeds wat
men te wachten heeft vau de verkiezingsbeloften vau
Gladstone. Onze lezers herinneren zich, boe bij; zeer
handig,ook gebruik maakta van dc onverdedigbare
annexatie wan de Transvaal. Geeu woorden kon Glad
stone vinden, krachtig genoeg om die door niets ver
goelijkte annexatie at te keuren. Maar nu hij minister
is!..... blijft de annexatie bestaanja wordt ze door
hem eerst voor goed geregeld
Eirdclyk is nu ook dc 'uitslag bekend geworden,
van de ondcrbaiideliugcn tusscbeu do roorosche gees
telijkheid en Bismarck over de befaamde Mei-wetten.
Bij de volksvertegenwoordiging is een wetsvoorstel
ingediend, volgens hetwelk de overtredingen dier wet-,
ten door de roomsebe geestelijken niet meer zullen
moeten vervolgd worden, maar die vervolging afhan
kelijk wordt gemaakt vau den wen9ch der ltegcering,
te bcoordeelen naar omstandigheden, voor elk bij
zonder geval. Daarom wordt levens voorgesteld dtit
eeu vervolging enkel en aUccu zal kuuncn worden
uitgelokt door een aangcwezcu regceringspcrsoon. Ligt
hierin dan aan den eencii kant eene toenndoring van
Bismarck opgesloten, eene erkenuiug dat de Mei-
wetten vroeger te streng 'waren; aun den anderen katil
houdt by door-dc voorgestelde wyziging de teugels
toch in banden.
Als aanleiding tot de wyziging wordt nangegeien
het feit dat zoovolo Roomsclic gemeenten rec'ds jaren
lang zonder geestelijken zyD. Daarom wordt den kei
zer de bovocgdheid gegeven vroeger ontslagen geeste
lijken weer in bun mnobt te herstellen.
geen wijken. De vrouwen vechten mede en kunnen
de klewangs, scherp als scheermessen, ook goed ge
bruiken de meisjes blijven in 't gebergte met gesluierd
hoofd en wijde broek. De priesters zijn bet, die het
volk blijven opruien. Zij zijn de raaddraaiers van
'tverzef. Overal en altijd 'tzelfde! Ik geloof, dat we
•■nog wél eenB ernstig slaag zullen geraken, want de
Atjóhers koöpen zooveel ze kunnen en tegen boögc
prijzen oud lood op -kruit hebben ze in overvloed.
Nu, ik zie niet tegeneen warmen "dag op; gaarne zou
ik me eens onderscheiden. Bekenneü moet ik, dat het
er warm zal toegaan als het er weder op los gaat
vour hun dapperheid, van den Kleinsten jongen tot
den oudsten grijsaard, neem ik gaarne mijn pel af.
„De natuur is hier schoonik wilde dat je het
eens kondt zien, de heerlijke blauwe bergen, en de
prachtige zeeover dag i3 het snikheet, des nachts
koud. Maar goed heb je het hier als onderofficier,
zoowel eten als drinken en een gulden daags toe,
terwijl het werken niet veel is. Past men' op en is
men 5 jaren onderofficier, dan wordt men tot adjudant
voorgedragen en krijgt men een mooi pensioen. De
Kraton is me tegengevallenstelt u voor het Stérre-
bosch, maar misschien 10 maal-zoogroot; 't geheel een
hek van eikenhouten palen, tegen elkander aan geplaatst
op eiken hoek een batterij en van voren een fraaie
poort; waarhij altijd een wacht, door een officier ge-
kommandeerd. In die omheining een aantal kazernes,
officierswoningen, de woning van den generaal, en
tusscben dat alles in een graftombe van een sultan.
De generaal Van der Heijden is een kranig beer
kort cn dik, stevig gebouwd, donkere tint, en ofschoon
hy maar ccn oog meer over heeft, kan hij je daarmede
aankijken, dat je niet op je gemak bent. Hij is bij
den troep zeer gezien, en bij den vijand heeft
bij er den schrik voorgoed in. De kantines zijn zeer
netin die van de onderofficieren staan twee biljarten
en er zijn allerlei bladen te lezen. Tot twaalf uur
kost een borreltje 6 ets van 5 tot 10 uur is er alleen
cognac-te krijgen voor 10 ets.; wijn voor f 1.25 en
bier voor fl. Do militair is hier eigenlijk alles. Maar
men kan hier ook zien wat hij kan doen, want 'tzijn
eigenlijk de militairen, die bier alles hebben in orde
gebracht en 't land bewoonbaar maakten."
Kork- on Sclioolniouws.
Op Zondag voormiddag 16 dozer nam ds. N. J.
Krom afscheid te 's Heer Hendrikskinderen, c. a. met
Mattb. 16 6, om reeds den volgenden dag in den
voormiddag te Iiilvarenbcck, c. a., bevestigd tewor-
dpn cu zijn intrede te doen.
Do T Schuurman Stekhoven, sinds 28 April
te Bath eu Rilland, heeft de toezeg-
naar Exmorrn- c. a. aangenomen.
van Baarland, heeft den 9 dezer
a> intrede gedaan met 2 Cor. 4 - f
na'dooV ds. A. O. Parean, pred. te Anna Paulowna-
polder,. bove9tigd ie zijn.
Ds. A. Bareiibrugü, pred. te de Rijp, cn bevoreus
van 14 Dec. 1862—15 Maart 1874 te Tholen, is op
verzoek emeritus verklaard.
Het getal cundidatcn in do Nederl. Herv. kerk
is dezer dagen weder met 16 vermeerderd.
STATEN-GEJVEItAAE.
V Gravenhatje. De conventie met. Luxemburg is op
zich zelve iu de afdeelingen der Eerste Kamer mot
gfoole iii9tcuimiug ontvangën. Maar sommige leden
verlangen eene geruststellende verklaring van de regee
ring omtrent de instemmiug van Luxemburg met de
interpretutte, iu dc Tweede Kamer door den minister
gegeven aan dc bekende briefwisseling met deu bcor
De Blochauseu.
Thans zie', het licht het Voorloopig Verslag van
de Tweede. Kamer over het ontwerp tot verhooging
van Hoofdstuk V der Staatsbegrooting voor 1880, ter
zake vau uitgaven, voortvloeiende uit het in werking
treden der wet op het Lager Onderwijs.
In dat. Verslag wordt eerst gcbnudeld over het ge
mis vaa het Kon. Besluit tot invoering. In «1 de
afdeelingen word door eeuige leden, iu ceue zelfs door
dé groote meerderheid, bevreemding aan den dag ge
legd, dut gelden voor het uitvoeren van bedoelde wet
worden aangevraagd vóór dnt bet Kon. Besluit is
uitgevaardigd, waarbij het tijdstip vart het in werking
treden dier wet bepaald cn dua uan haat art. 93 gevolg is
gegeven. Door de wijze waarop dezo zaak ihnna by do
Kamer aanhangig is gemankt, wordi voet gogevon aau
het misverstand, dut hét tijdstip der invoering van de
nadere medewerking der wetgevende mnclit nfhaukor
lijk is, terwijl dan toch de Koning alleen daarover
beslist. Do schijn wordt geboren, dot ïnon aau do
tegenstanders der wet gelegenheid wil geven om hunne
bezwaren nog under to bordu lu brengen eu
in overweging to doen nemen, cm daarna dc wet nl
of niet in tc voeren. Sommige .loden meenden, dat,
zoolang bet Kou. Besluit tot invoering der Hol niet
is uitgevaardigd, do thans gedane voordracht geen
redcu van bestaan heeft. Maar zy bcwpcplen loven»,
dat dio voordracht iu slryd is met den eerbied, aau
den Koning verschuldigd.
