u,- rvsgesn- Tc
dok alhier, dimaal speciaal omtrent do in hare han
den gestelde, -door Burg, en Weill, opgestelde con-
cept-quitantie, om, geheel als verbindtenis voor den
tegenwoordigen bezitter van het dok ingericht, voor-
loopig te treden in do plaats van het contract, be
doeld bij raadsbesluit van 17 Augustns 1S77.
"Niet alleen met het oog op do billijkheid, maar
vooral ook mot het oog op de belangen der gemeente,
dat do 50,000 op den bepaalden tijd worden uitbe
taald, adviseert de commissie zicb mot de voorgostel-
do concept-quitantie te voreonigen en daarop de be
taling der 50,000 aan 'don heer J, F. van Leeuwen
te doen volgen, mits voornoemde quitantio notarieel
worde opgemaakt.
Na een korte zitting met gesloten deuren op
verzoek van den heer Snouck Hurgronje gehouden
deelt de voorzitter mede, dat Burg. en Wuth.
zich eenparig met hot advies der commissie voreeni
gen en-mitsdien voorstellen dienovereenkomstig te
besluiten.
Zonder beraadslaging werd do conclusie van het
rapport met algemeene stemmen aangenomen.
Korb- en dcUoolnieuws.
Ned. Herv. Kerk
Aangenomen het beroep naar Aagtckerke door C.
C. Schot, candidaat.
-h jQp het drietal naar's Hertogenbosch staat als
no. twee ds. B. van Schelven te Alkmaar.
juu, v<
STATEN-GENERAAX.
Lager Onderwijs. Zitting van Dinsdag en Woensdag.
De Tweede Kamer handelde, in een vrij vurig
debat, Dinsdag de Christelijke deugden" af en hand
haafde ze in de Schoolwet, door het amend, de Jon
ge met 53 tegen 28 stemmen to verwerpen; de zoo
genaamde conciliante leden stemden er tegen, oven
zoo de hh. Schimmelpenninck, de Casombroot en
Wintgens, voorts ook dhr. Saaijmans Vader en ein
delijk natuurlijk ook de geheele liberale partij".
De Minister kwam, ofschoon zijn uitgangspunt een
geheel ander was dan dat van dhr. Vadertot dezelf
de conclusie. Ook het ethisch element wilde do Min.
op de Staatsschool en daarom behield hij het bestaan
de, waartegen dan ook z. i. geen enkele goede re
den werd aangevoerd. Brave menschen moot de
school vormen, en dat kan zeer zeker niet zonder
zedeleermaar wel kan het op grond van die zede-
leer, die het uitgangspunt, de basis is van de be
schaving van alle Volken, die de Christelijke jaar
telling gebruiken, de. zedeleer, die voor alle Ker
ken dezelfde is, uitgegaan van de Mozaischo wet,
maar iets anders dan zoo als zij 't zich voorstellen,
die zedeleer en dogma niet van elka&r knnnen los
maken. Van do dogmatiek hu wilde do Min. de
kinderen jiiist vrij honden; wil men haar toch, men
vinde haar in huisgezin of Kerkmaar do Min. meen
de, dat men zeer goed wetenschappelijk deugdzaam
kan zijn, zonder aan een bepaald dogma te hechten.
In elk geval, behoefde hij een argument voor de ge
mengde school, dan zou de Min. dat vinden in de
woorden ran dhr. Heijdenrijck, dat er onverzoenba
re strijd is tusschen Jodendom en Christendom.
Dhr. v. Nispen hield echter vol, met diep leed
wezen voor het amend, te moeten stemmen, omdat
-vele openb. onderwijzers modern, niet Christel, zijn
en het neutraal onderw. dan ook onder neutrale vlag
moet varen, omdat het niet godsdienstig mag zijn.
Evenzeer was dhr. Insinger er voor, daar het Chris
tendom geen quaestie van dogma, maar van geloof
dit"nu uit de neutrale school is gebannen.
Daarentegen bleef dhr. Vader er aan hechten, dat de
basis van ons onderw. het Christelijk beginsel zou
blijven, al was hij het niet eens met 's Min.'s op
vattingen omtrent de zedeleer, die spr. wildé ge
grond zien op het geloof; maar aan die basis doet
het misbruiken van hun bevoegdheid door vele
onderwijzers niets af.
Dhr. de Jonge hield ook zijnerzijds vast aan zijn
'meening, dat Christ, zedeleer zonder geloof in Chris
tus ondenkbaar is, en wilde daarom zijn amend,
handhaven; de opinie van den hr. Vader noemde
spr. een illusie.
Dhr. Godefroi kwam op tegen de opgewonden
taal, welke dhr. Heydenrijck daags te voren voerde;
z. i. ontbrak de'logica in de redeneering, dat Je
Joodscbe oirkonden de bron der. Christ, moraal niet
kunnen zijn omdat do Joden Christus doodden.
Voorts vraagde spr. of, wanneer de tegenstanders
uit nooddwang vairide openbare school móeten ge
bruik maken, die school voor hen bruikbaarder
zou zijn als men de Christelijke" deugden^ schrapte.
Maar uit do rede van dhr. H.zou spr. nu bijna
leeren, dat men die deugden, althans de verdraag
zaamheid, op de school niet wil zien onderwijzen.
Hiertegen kwam daarna echter dhr. Heydenrijck
weder op; hij was steeds verdraagzaam, en opge
wonden was spr. nu niet; hij wilde dan ook geen
hatelijkheid zeggen aan zijn zeer gewaardeerde Is
raëlitische landgenooten, en bedoelde alleen den prin-
cipiëelen, philosofischen strijd tusschen Jodendom
en Christendom sints de kruisiging aan te wijzen
dit is mogelijk, terwijl men tevens, staatkundig
en burgerlijk, verdraagzaam is.
Intusóchen had dhr. v. Wasscnaer nog eens uit
eengezet, wat z. i. hot Christendom is, en toonde
dhr. Teding v. Berkhout nogmaals aan, dat 't hier
niet do dogmatiek, maar Wel de Christelijke leer
geldt; terwijl dhr. Verheyen, thans vrij onverschil
lig over het lot der woorden »Christelijke deug
den", zich wel voor het amend, verklaarde om
dat 't or nu eenmaal is cn den toestand oprech
ter zal maken - maar met leedwezen, daar bij hot
geheele debat liever niet had gezien, en onder uit
drukkelijke verklaring dat hij geen benadeeling van
de openb. school beoogde, die 6pr. onmisbaar achtte.
Dhr. Mocns, eindelijk, trok partij voor de Christ,
deugden, die ieders ideaal moeten zijnterwijl dhr.
Bargenogmaals optrad voor 't geloof, waarin dhr.
Cremers aanleiding vond om dien spr. van onver
draagzaamheid te betichten.
Daarop volgden de stemming, en dé verwerping
van het amend.
Art. 34, dat do beslissing over do leerboeken,
bij eventueel bezwaar, aan den Minister opdraagt,
werd nadat dhrn. *v... Houten en Moens het be
streden, als een middel tot agitatie met 59 te
gen 21 st. aangenomen.
Bij art. 37 sprak dhr. Moens een woord ten
gunste der weduwenpensioenen, waaromtrent de
Minister echter, met het Oog op de financiëele con-
sequentien voor andere ambtenaren, huiverig was
om een belofte te doen.
Bij art. 42 werd Dinsdag de zitting verdaagd.
Woensdag tusschen 10 en 11 are werden eerst
aangenomen een lOtal wetsontwerpen van onderge-
gescbikt belang en antwoordde de Min. v. Kol., op
een interpellatie van dhr. de Casembroot, dat hem noch
officieus, noch officieel eenig nader bericht uit At-
sjin was geworden dan het gepubliceerd telegram
van 30 Juni.
Daarop hernam de Schoolwet haar loop, en wel
bij do geldquaestie.
Dhr. v. d. Berck had een andere lezing van art.
43 voorgesteld, waardoor, uitgenomen vóór 'onver-
mogenden, schoolgeldheffing verplicht zou zijn.
De hr. Wintgens ontwikkelde hier zijn financiëele
bezwaren. De Min. verschoof deze quaestie naar
de artt.; bij die artt. vraagde spr. nu, waar men,
met het oog op den tegenwoordigen toestand, de
minstens 6 millioen zou vinden, die deze wet zou
eischen. De Keg. moet. dat weten; maar de natie
heeft 't recht om 'took te weten. Met name met
het oog op Atsjin vraagde spr., welke nieuwe las
ten de Reg. op de natie denkt te leggen en welk
plan zij heeft voor de gomeentefinanciën.
En de Minverschoof deze quaestie naar
art. 45.
De hr. Wintgens trad daarbij sterk op voor het
gevoelen, dat de- globale toekenning van 30 pCt.
aan .alle gemeenten noch is overeenkomstig onze
wetgeving, die de autonomie der gemeenten in
schoolzaken wil,..met staatshulp dan als er behoefte
blijkt te bestaan, noch ook billijk, daar zij voor
de eone gemeente veel te veel, voor do andere te
weinig zal blijken. Die 30 pCt. is dus in den
blinde strooien van 's laads geld.
Het genie van den h BrediusJr'. bad dit éch-
ter geheel anders ontdekt. Hij wil$e, dat de Staat
maar al liet oad. zou betalen. Waar het geld van
daan moet komen, dat doet or niet toefinan
ciëele bezwaren, verklaarde do afgevaardigde van
Goes, mogen hier niet geldenEn daarom betreurde
deze redenaar hot, da^de Min. was teruggedeinsd
voor de consequentie ^ran zijn systeem. Nederig
erkende spr., hiermede geen nieuwigheid te heb
ben uitgevonden, maar geput te hebben uit-, het
Bijblad van 1857.
Onbeduidend naast die rede waren de woorden van
den hr. Oorver Hoojt, die ook het beginsel der ge
meentelijke autonomie verdedigde en dé onbillijkheid
der 30 pCt. aan allen betoogde; vernietigd zelfs
was de Minister, die erkende, dat met den beer Bre-
dius over diens «beginsel» niet viel te twisten en er
daarom dan ook maar niet meer woorden aan be
steedde. Oppervlakkig was echter ook diens bestrij
ding van het amend., waarvan bij misbruik ver
wachtte en teleurstelling van den voorsteller, doch
waarvan hij overigens bot beginsel ter zijde liet.
\Het amend, werd dan ook met 57 tegen 18 st.
vertrappen.
Bij art. 44 werd door den Min. geconstateerd, dat
de toelagen aan kweekelingen, facultatief door dé
gemeenten te verleenen, blijven zoo'als zij zijn ge
regelde
Art.45 bevat de groote geldquaeBtie, reeds door
den hr. Wintgens besproken, en droeg twee amend,
mededat der hh. Roëll'c. s. en dat van den br.
Schimmelpenninck, die beiden breedvoerig uiteenzet
ten, dat do globalo toekenning van 30 pCt. aan alle
gemeenten noch billijk, noch staatkundig zou zijn,
daar zij voor de eene te weinig, voor de andere luxe
zon wezen. Beide sprekers betoogden ook, dat
globale toekenning in strijd is met den geest de]
Grwt., de tweede tevens zich aansluitende aan ht
geen do hr. Wintgens over onzen financiëelen_/*-
stand sprak. De hr. S. nl. toonde nader aan,
men doelloos schatten uit 's Lands kas zou wegsc
kan, terwijl de hr. Roëll het art. alleen om zijn ri
medegedeelde beginselbozwarqn bestreed en de vi
van het geld ter zijde liet, omdat dit er zijn moei t
het noodig is.
Hoe die uitgaven zullen zijn de hr. SchimiHeb*
penninck gaf er een denkbeeld van door te becjjfej-
ren, dat deze wet een totaal van 30 mill. kosten-zak'.
Do hr. Bredius heeft een ander plan.Hg?,wil
/S&zate-onderwijs. De uitgaven, daarvoor noodig, -
kan men z. i. wel op de defensie uitzuinigen. Mfiar,
daar de Min. dit blijkbaar niet wil, stelde deza^spr;;'
voor, 60 pCt. der minimum-jaarwedde ten laste"vant
den Staat te brengen. Voor de goede tronWj bg?
aanneming van het stelsel van 30 pCt., vreesde spr^
wel eenig8zin8, daar geen controle van den Staat mow.
gelijk is; jn zijn stelsel daarentegen lag vastheiden:
een totaal van 3i mill, kosten, of aanvankelijk 2 nuffig
En dat is zeker niet teveel.
De hh. Sickesz en Bergsma wilden de 30 op. .40
p(Jt. brengen. Wat zou dat kosten? 8 ton, .We
kenden zij. Nu, dat mag in het stelsel van dm
Min.niet wegen, zeide de hr. Bergsma, 'die aK
leen 40 pCt. voor het platteland voldoende noemde.
•Wel geeft men dan een (grooter) cadeau aan vele
gemeentenmaar de Keg. geeft ook wel een cadeau.'
De hr. v. d. Loeff bestreed ten slotte de amendw
menten.
EER TELEGRAAF. |t
Heden middag heeft de Kamer dadiscuBsien ovL
artikel 45 en over de amendementen (zie 't verslag),
voortgezet. Dhr. Bastert stelde een nieuw ameJ*
dement voor, nl. aan de gemeenten een minimtq
van 10, en een maximum van 50 percent uittekeera
KÜNSTNIEUW8.
Gisteren avond was onzer Btad een genot 1
men 't hier slechts zelden smaken kan. -
Door toevallige omstandigheden was het nL (e
directie der Sociëteit Van Ongennchten Vrjj> g£-
lukt, voor een betrekkelijk zeer geiinge som, deSfaj-
mnziek' van het 8e regement infanterie, nit Ain-
hem, onder directie van dhr. J. A. Kwast, te enj ,-
geeren tot 't geven van een concert in den ti n
der sociëteit.
Wij moeten er, dunkt ons, die directie dankbi ir
voor zijn, dat zij deze gelegenheid niet ongebrti i
heeft laten voorbijgaan. Hier in Goes toch hoi t
men zelden iets goeds, en, we moeten het voïmc -
dig bekennen, zelden smaakten we een kunstj i-
genot als gisteren avond.
Wij weten niet, wat meer te bewonderen,
fijnheid van toon der verschillende instrumenten,
of het meesterschap, dat ieder der uitvoerders over
zijn instrument bleek te bezitten. Het laatste bleek
o. a. nit het concert voor trombóne, dat door dfir.
Roodenburg op zeer verdienstelijke wjjze werd uit-
De nummers, die 't best bevielen, wajren ongë- -
twijfeld no. 86Egyptische Marsch van Strauss, die
gebisseerd werd, en no. 10Unjour éléenNorvège
par Wümers, in welk nummer vooral het [gezang
een prachtige uitwerking had.
Toen 't programma afgespeeld was, bracht dhr.
Z. D. van der Büt La Motthe een woord van hulde
en dank aan dhr. Kwast voor den aaogenamen avond,
dien hij ons had doen doorbrengen, waarmede alle
aanwezigen luide instemden. Nog door een der
andere aanwezige beerën wérd een woord gesprokjü,.
waarna het corps nog een nummer ten beste gaf,
en het eerste zomerconcert was afgeloopen.
Wij brengen der directie der Sociëteit »V. O. V."
nogmaals onzen dank, dat zij ons zulk een genot
rijken avond heeft verschaft, en hopen, dat zij^vol-
doende ondersteuning moge ondervonden hebben,
om te kunnen besluiten, meermalen zulke concerten
te' doen plaats hebben. -a.
BUITENXANDSCH OVERZICHT.
De bezwaren over de regeling van het bezit van
Batoum schijnen overwonnen. Een spiegelgevecht,
dat stof tot denken geeft, is vooraf tusschen Enge
land en Rusland geleverd. Rnsland wilde Batoum
behouden zooals het hem bjj het tractaat van San
Stejano was toegezegd. Engeland wist er een hulp
middel op, door te berde te brengen, het reeds vroe
ger met Turkije bedongen tractaat, dat aari hem
bet eiland Cyprus zon worden afgestaan; waardoor
het dus ook een deel van den buit zon krggen.
Daarentegen neemt bet op zich de verbindtenis om
zoodra Rusland zicb nog verder in Azië wil uit
breiden, Turkije te helpen om hom terug-te drin
gen. Nu, Turkije heeft zoo veel aan Engeland te
danken, dat het daarvoor wel een vergoeding mag
