Bpepl der Kiene (telle Conrant,
No. 50 van 28 Juni 1878'
BINNENLAND.
Da advocaten en procureurs te Groningen heb
ben zich tot- de Tweede Kamer gewend, mot oen ge
motiveerd adres, waarin zij verzoeken, dat het wets
ontwerp tot wijziging dor regeling van do kosten in
burgerlijke zaken, en van de bevoegdheid der procu
reurs tot bot- bepleiten dier zaken niet worde aan
genomen, en waarin tevens wordt aangedrongen,pp
afkeuring door de Tweede Kamer van het stet-'d
door den minister in de memorie van toebeh^r#
tot genoemd ontwerp uiteengezet.
Yan goed onderrichte zijde verneemt de Stan
daard, dat het voornemen bestaat een gesticht op te
richten, met bet doel om mannelijke zoogenaamde hal-
ve weezon, wier toestand dikwijls even beklagens
waardig is als van geheel ouderlooze knapen, op te
voeden, te vei plegen en in het bebouwen van het
land te oefenen. Deze stichting zal in Gelderland
worden opgericht. Bereids hobben eenige heeren
hunnej medewerking toegezegd, om tevens als be
stuurders op te treden.
Uit Drente meldt men ons omtrent de uit
zichten over den oogstDe rogge staat voordeelig;
boekweit is achterlijk; aardappels beloven veel;
erwten schieten welig opboonen staan kwijnend,
haver goed, behalve op de lage akkers. De hooge
binnenlanden leveren een zware snede hooi, de
lager gelegenen middelmatig. De buitenlanden staan
niet voordeelig, tengevolge van langdurige koude
en hoogen waterstand. De oeverlanden bjj Meppol,
die tot de vórige week nog totaal onder water
stonden, worden nauwelijks tot maaien geschikt
on komen geweldig achter. Een aflandige wind
en aanhoudende warmte, kan alleen verandering in
die toestand brengen.
Kerk- en Schoolnieuw».
De heer Z. D. van der Bilt La Motthe is in
plaats van den heer mr. M. P. Blaauboen tot Ker
kelijk Ontvanger der Herv. Gem. alhier benoemd.
Het bericht in ons vorig nommer, aangaande de
benoeming van mej. Valk, te Middelburg, als hoofd
onderwijzeres aan de Christelijke bewaarschool, was
eenigszins voorbarig.
HETZESDEZUIDEK-ZENDINGSK£ESK
Vervolg en Slot.)
Na de pauze spoedden velen zich naar spreek
plaats No. 1, waar de zendeling S. Coolstaa over
de Zending op West-Java zoude spreken. Hg be
gon met op te merken, dat wij onze beschaving
niet aan de Javanen behoeven te brengen. Zij zijn
beschaafd genoèg, maar hun godsdienst geeft hun
geenen vrede, geene blijdschap, geen troost. Dat
er een God bestaat en een hemel on eene bel, dit
weten zij, maar de weg, die ten hemel leidt, moet
hun worden bekend gemaakt. En bet is onder
dat volk nietenkel een ploegen op rotsen. Veel
is er ten opzichte der Zending op Java ten goede
veranderd, a! is het er nog in sommige opzichten
treurig gesteld; geen Mohamedaansch land is er,
waar zoo veel vrucht op den Zendingaarbeid gezien
kan worden. Dit was ongeveer de hoofdinhoud
dor belangrijke mededeelingen van den heer Coolsma,
maar terwijl wij naar hem luisterden, konden wg
Ds. A. Litfcooy niet hooren, die op spreekplaats No.
2 op den zelfden tyd sprak over de Roeping des
Christens om onder do heidenen werkzaam tezjjn.
Men duide hot ons daarom niet ten kwade, dat
wij hom, aliéon met de vermelding van zijn onder
werp, voorbijgaan.
Ds.- Toljer boordon wij daarna hot hoogo nut
bepleiten van do Christelijke kloinkinder-scbolon.
Naar waarheid was do tookoning die hg van zulk
oen schooi .gaf, zooals zg ontstond sedert 100 jaren.
Een klein locaal, dus ongeveer zeide spr., voroenigt
een 30 a 40 tal kleinon. Een oudo van dagen
staat aan hot hoofd, van wie wg zouden zoggen
dat zij to zwak van hoofd is, om al dio beweging
dor kloinon tu verdragen. Toch trachtto men op
die wjjzo do kinderen op te leiden tot Christonon.
Men loerde hun do 10 geboden, do 12 artikelen
en hot Onze Vader. Dit was oon oonzijdig gees
telijk voedsel, do lichamelijke vorming word daar-
bjj ook gohuol uit hot oog verloren; maar tooh,
do zaak bestond in Christelgkon zin. Jaron ver
liepen voordat deze eonigo uitbreiding kreeg. Daar
na word moer op do ontwikkeling van hot lichaam
rdan op dio van hot gemoed goworkt. En hoe
bos taan zo thans Naar do bedoeling on don geest
dor opriohtors. Dooh dó voorstanders van gods
dienstloos ondorwys willen bok deze scholon aan
bandon loggen. Men haasto zich dan, nu het nog
tjjd is, om overal zulko scholen op t,o richten, voor
dat allorloi diploma's worden gevraagd on do zaak
plomword wordt.
Zeer belangrijk waren do mededeelingen van Ds.
Eggenstoin omtrent do Evangelisatie in >Bolgië.
Dit land, zoo zeide hij, is in twee'partijen ver
deeld, die der oloricalon en der liberalen, die veel
bobbon van dio dor Pharizeeön en dor Sadduceeën.
Daar achter woelt het socialisme. Toch is België
een goéd arbeidsveld. De liberalen beginnen in
te zien, dat zg toch een godsdienst moeten heb
ben, en wenden zich tot het Protestantisme, om
dat de vrijheid bestaanbaar is met dien godsdienst.
Velen even wol die later den diepen ernst van het
Protestantisme loeren kennen, keeren er zich woör
van af, doch anderen blijven gewonnen en zijn
toonbeelden van Gods genade. Daarna ging spre
ker over tot bespreking van de wijze waarop in
België door colportage en traefcaatverspreiding go-
werkt wordt, en eindigde met de ernstige opwek
king om deze zaak met geld en gebeden te steu
nen. Maar ook ieder geloovige, die in België komt,
móet geen gelegenheid laten voorbijgaan, om een
levenswoord tot die lieden daar te spreken.
Doch ik vrees, dat, als ik zoo voortga, ik mis
bruik zal maken van de plaats, mg in dit blad
voor dit verslag gegund. Toch .wil ik'nog ver-'
melden dat niettegenstaande den regen, die sinds
do pauze aanhield," de menigte samenbleef en met
aandacht de rede hoorde van Db. de Jong van
IJselmonde, over schuldvergeving en zendingsijver,
die van J. Dammerboer over het karakter en de
gewoonten der Battaks, alsoök de - afscheidredenen
van Ds. J. C. Montijn en vanDs. S. A. van denHoorn.
Geen enkele verwarring, geen enkele storing der
orde had plaats, een enkel groepje ellenjonkera kon
men het aanzien, dat zij niet uit belangstelling
derwaarts waren gedreven, doch niemands houding
was hinderlijk. Wg hebben den Heer te danken
voor dezen dag vijf ZendingsféOBten vierden wg met
het schoonste weder, het zesde was in dit. opzicht
minder gezegend, doch wij hebben daarop geen
recht en daarbij het was velen goed daar geweest
te zgn, want menig kloek woord mochtea wij hoo-
ren, menig vurig gebed werd gebeden en menige
zaadkorrel uitgestrooid. Dat het blgke in den dag
des oogstee!.
STATEN-GENERAAX.
TWEEDE KAMER.
Lager Onderwijs. Amendementen.
Door den heer van Wassenaer van Galivijck is voor
gesteld vóór art. 1 van het ontwerp het volgende
art. op te nemen
«Dé wettelgke regeling van het lager onderwijs
strekt zich nit tot
«1°. de bevordering van de opleiding van bet on
derwijzend personeel
2®. de uitreiking van verlof-acten tot het geven
van onderwijs
<3°. de regeling van het openbaar onderwijs in
het algemeen;
«4°. de uitbetaling van eene vaste jaarwedde van
Rijkswege aan eiken onderwijzer, die gedurende éen
jaar minstens 30 leerlingen op eene gevestigde open
bare of bizondere school onderwijs heeft gegeven.
En verder de regeling der bezoldiging van openbare
onderwijzers
c5°. de toekenning van pensioen aan de onderwij
zers der openbare soholon
6°. hot houden door de gemeente van scholen, vol
doende zitplaatsen opleverende voor do kindoren,
wier ouders of voogden onderwijs van overheidswege
voor ben bogooron
«7®. het houden van toezicht op het onderwijs;
«8°. hot geneeskundig staatstoezicht op de sehool-
localen.»
Door den heer van Delden zgn de volgende
amendementen voorgesteld
1°. in art: 2 do nuttige handworkon voor meisjes
van do ver'pliohto over te brongen naar do onver
plichte vakkon van onderwijs
2U. in vevband hiermede wijziging van art. 16;
3°. aan do goedkeuring vtinGed. Stat. ook te onder
worpen do besluiten van den gemeenteraad nopens
de regeling van de scJioq)tijden en van de vacantion
(art. 19)
4». art. 21 aldus te lezen
«Do vaststelling van het leerplan en van de bjj hot
onderwijs te gebruiken bookon en do rordeoling dor
school in klassen, geschieden door bot hoofd dor
school, onder goedkeuring van Bui en Weth. en van
don distriota-sohooiopzienor.
«Bjj verschil tusschen Burg. on AVoth. en den ilis-
triofcs-schoolopziener, of wonneer zjj hunne goedkeu
ring onthouden, beslist do inspectour, tot wiens
ambtsgebied do school behoort.»
Do hoer Lentxng hoeft medé eonigo amondomon-
ton voorgostold, strekkende
lu. tussóhon hot lo en 2e god. van art. 3 hot volgo
to voogon
«Aan bizondoro scholon, waar ondorwys wordt go-
govon in de vakkou, lutt. l—t van art. 2 genoemd
kan van wege de gemeente subsidie worden verleend,
onder zoodanige voorwaarden als de gemeenteraad
noodig acht.
«Op de aldus gesubsidiöerdo school zijn hot le en
2e lid van art. 35 toepasselijk,»
2°. Art. 70 aldus te lezen
«Het plaatselijk toezicht wordt' uitgeoefend door
schoolcommissiën, door den gemeenteraad te benoe
men.
«Het lidmaatschap dezer commissie is vereenig-
baar met dat van den raad.
«In gemeenten, die zich ten gevolge van hot 3e lid
van art. 16 vereenigd hebben tot het oprichten en in
standhouden van gemeenschappelijke scholen, is eene
gemeenschappelijke commissie.»
3°. Na art. 70 het volgend nieuw artikel
«In gemeenten beneden de 3000 zielen, wordt het
plaatselijk toezicht uitgeoefend door Burg. en Weth.,
die echter, in overleg met den arrondissementa-
schoolopziener, geschikte personen, buiten hun col
lege gekozen, met het doen van schoolbezoek knnnen
belasten.
«Op zoodanige gecommiteerden is het le lid van
art. 73 toepasselijk,»
Bij aanneming van dit amend., vervalt art. 79.
z.tting van dinsdag en woensdag.
Met eene lange rede, doorspekt met of bestaan
de nit meer en minder gepaste aardigheden beant
woordde do Minister Kappeijne Dinsdag de sprekers
over de Schoolwet. Niet zonder zelfkennis stelde
hij voorop, misöchien aan sommigen ergernis te .zul
len geven. Trouw, constateerde bij, bleef de Reg.
aan de beginselen van 1806, '48 en '57, zil. vrij
heid voor het bizonder onderwijs. Op^. dien weg
wilde men nu verbeteren, niet de BChoolquaestie trach
ten op te lossen. Die quaestie kwam- dan ook niet
van liberalen kant* integendeel, twee malen stelde de
heer Heemskerk haar aan de orde en waarschuwde de
Min. hem. En werkelijk was het resultaat: de te
genwoordige meerderheid. (Recht nederig verhief de
Minister zich niet op het onbaatzuchtige van zgn
advies.) De pogingen bleven vruchteloos, en inder
daad, zoo snoefde de Minister, warde liberale partij
steeds en alleen de organiseerenda; anderen kunnen
alleen maar agiteeren de stampers 1 Rechtvaardig
heid nu is, meende dé Minister, of althans beweer
de hij te meenen het karakter dozer wet, want
dat is liberaal, en liberalisme is rechtvaardigheid,
enz. enz. Durf eens een votum tegen ons voorstel-
len 1 Zoo tartte de Min. uit steunende op de stem-
menkracht der «onverdeelde ëh ondëelbare partij».
De Min. zon nü eens betoogen, wat de Grondwet im
peratief «zwart op wit» wilde, en hij verklaarde
dat de heet Haffmans de Grondwet had begraven
en 't niet eens is met J. C. Band in 1857. Laisser
faire wil men de Min. verklaarde allés zonder be-
wgs of betoog—r.dftt dit niet kan. Daarop bere
deneerde de Min., in strgd met het gevoelen en
den eed 'van dhr. v. Nispen dat de syllabus ónze
Grwt. wèl veroordeelt; dat de R. C5, willen 'bis
schoppelijke Bcholen. En dat wilde de Min. niet, de
Kerk sta naast den Staat. Geen subsidie" dus, nooit;
van dat gevoelen zou geen agitatie de Reg. af
brengen; zij zou de It- ,C. blijven beschermen tegen
de Kerk. Evenmin zou hg toegeven aan de anti-
revo!.,' die -voor den Min. in raadsolen spraken en
het niet eens zgn. Weder beriep spr. ziob op Groen,
haalde Leviticus aan als een bewijs dat de bjjbel
niet voor kinderen geschikt is, betoogdo dat de
Christ, zedeleer buiten do geloofsgemeenschap staat,
liet oen deel der Kamer lachen om de «ui» dat
Koning Salomo niet to vertrouwen zou zijn geweest
in Steenbeek (let wel't was,; oen eerste Minister
dos Koninga, do leader van de grooto, eenig re-
geerendo, liberale partij die sprak 1), zeide dat ge
loof en braafheid niet altgd samengaan, boriep zich
op den volkswil die bleek uitde Prov. Staten I
uitschoolcommissiën!! en uit den modernen
geost dorschoolmeesters Hl Minachtte vervol
gens de domme massa achter de kiezers, decla-
moerde iets van bot plechtanker en bot palladium
onzor vryheid en van misleiding door de leiders
on dry vors van de petitionnavissen,weigerde nog
eens do school mot don Bijbel, vorvvees dé fi-
nunciëelo quaoatio naar hot art, (inderdaad, do vraag
waar men een 6 of 8 mill, 'sjaars vinden zal is
te onbeduidend voor eon staatsman" dio 'steunt
op oon «ondeelbare» meerderheid I), on snorkte
ton slotte oen sohittorende tirado over do zegenin
gen van hot alleenzaligmakende liberalisme, dat
niet vallen of wjjkon wil, kan of zal voor do mar
telaren van Gorkum, en eindigde dit vuurwerk mot
oon siotdecoratio, voorstellende' dö liberale party
onverdeeld en ondeelbaar» rustende op 1798
on do »roohton van don mensoh» ondor do lous:
Je maintiendrai
Hooi vool viol or op zulk oon »ministoriöol ant
woord" in oen zoo hoiligozuak als hot ondorwgs
niet to antwoorden. Hot was do kroon op hot
work der »nm<jl\t bovon hot rooht», maar in oon vorm
