IIIIWI IIEMMECOMMIT.
Nieuwsblad voor Tholeu, Zuid- en Noord-beveland.
No. 31.
Dingsdag 20 April 1875,
Tiende Jaargang.
"53
-s
i
j
I Rosendaal.-.V
j Wouw......
Bergen opZoom
1 Woe nsdr echt
14 Rilland
1 Krabbendijke..1
fKrniDingen.
*Vlake
9,20P 12, P
9,30 12,13
P 5, G 8.50S t yilssingen ...v 6,4üS
5,16 8,59
5.50 9,8
6,4 9,16
6,22 9,29
6,32 9,35
6,49 9,44
6,56 9,49
7,H 10,
7,28 10,8
7,41 10,16
8,3 10,29
8,10 10,35
4,20 8,18 10,36 Aan deze halten wordt alléén geatöpt, ^anne
4,30 8,80 10,45- daar rcirfgers worden opgonomcit uitgelaten.
Deze Courant ve/schijnt, uitgezonderd op Christelijke feestdagen, des Maandag* en Donderdag* avond*. Prijs kwartaal 0,85.fr. p. post f 1,-
Prys der Advertentien 10 ct. per regelgroote letters en vignetten naar plaatsruimte. Geboorte-, huwelijks— en doodheiigten van 1—5 regels 50-
Alle Stokken de redactie betreffende, gelieve men minstens dén dag vóór de uitgave franco toe te zenden aan den Uitgever A.C. DE JOHGE
in zend ine der Advertentien tot des namiddags 3 are.
'sH. Arendskerke
Arnemnidcn
3iiddelbnrg...y
3 ff 9,43
'0 9,52
of? 10,7
-I 3 a-10,13
*S e~10,23
gf-S 10,28
5lS' 10,39
8, z0,49
8,8 10,57
8,21 11,12
8,27 11,18
8,30 U.21
12,35
12,45
1,
1,6
1,16
1,21
1,33
1,42
1,50
2.5
2,11
2,15
Ylimingm ...A 6,20 8,40 ll,S0 2,25
•Rilland..,.,,,.,..
Wocnadrecht......
Bergen op Zoom
r Wouw...
Roosendaal.... A
6,48
9,
12,31
3,20
5,49
9,85
6,50
9,21
12,41
5,52
7,
9,28
12,54
5,69
7,14
9,43
1,19
6,1.8
7,21
9,52
1,40
6,22
7,32
10,8
1,55
6,36
7,39
10,15
2,4
6,44
7,44
10,22
2,12
6,50
7.53
10,32
2,26
7,~
7,59
10,38
2,33
7,6
8;i2
10,53
2,50
7,21
8,20
11,6
3,16
7,84
8,31
11,17
8,80
-
7,45
8,40
11,26
3,42
7,55
BO
Afzonderlijke Nommen 5 ot.
Bij dit Ho. behoort een Bijvoegsel.
FOSTERIJEl.
MAILDIENST
per Stoom vaarfc-Maatscbappij Java'.'.
De sluiting der mail naar Padang en Batavia,
te verzenden per stoomschip Celebesgeschiedt den
24 en 25 April.
De brieven moeten alhier in de bus worden be
zorgd vóór de busligting van 7 ure 's tnorg. van 25
.April,terwijl de drukwerken moeten bezorgd zijn voor
de busligting van 6 ure des avonds van den24 April.
Per Princes Am alia.
geschiedt de verzending don 30 April en 1 Mei,
terwijl de brieven alhier in de bus moeten bezorgd
worden voor de busligting van 7 ure des morgens
t Meien do. drukwerken voor de busligting van 6
ure des avonds van 30 April.
S0& EENS RESTITUTIESTELSEL.
De beschouwing in ons voorlaatste nummer,
over het restitutiestelsel mogt de aandacht van
verschillende bladen trekken. De Midddburg-
sc/te, de Goessc/ie ea andere Couranten gaven er
eene weerlegging van. Zij meenden allen dat
het restitutie,stelsel op verre na zoo eenvoudig
niet was, als wij liet dóden voorkomendat er
veel meer achter stak dat het niet zoo gemak
kelijk te ontwarren was.
Het gebeurt meer dat men veraf zoekt, wat
nabij isdat men aan eenig geneesmiddel geen
geloof hecht-, omdat het te eenvoudig schijnt.
Intusschen doet het ons genoegen, dat onze
korte uiteenzetting van het restitutiestelsel, doqr
de tegenpartij erkend wordt zoo bij uitstek een
voudig te zijn; dat een hunner liet zelf verge
lijkt bij het ei van Columbus. Maar zegt men
liet is uiet 'zoo eenvoudig;- er steekt meer ach
ter, als wij het wilden doen voorkomen. Wij
zouden niet weten wat- er meer achter steekt,
liet woord zélf duidt het reeds aan; wat kan
het anders heteekeneh dan het teruggeven van
wat aan de overheid, is uitgespaard?
En wat zou er meer achter steken Uit de
wederlegging, als wij het zoo noemen mogen,
der Midd. en Goessche Couranten blijkt liet niet.
Het weinige wat zij er tegen aanvoeren, slaat
Of de praktijk, maar niet op hot beginsel..
Welke toch zijn de geopperde bezwaren dor
Midd. Courant'!
lu groote trekken zauuigovatVooreerst er
zullen meer scheien komen; ten tweede het ge
tal leerlingen op de openbare school zul ver
minderen, en eindelijk, er zal gebrek komen aan
ondervv jjzers-porsonoel.
Wij erkennen gaarne dat ook wij die gevol
gen van het reslitut.iostol.sol voorzien. Muur is
hierom dat stelsel minder billijk?. Wanneer
Joon nu reeds erkent, diifc er meer vrije scho
len zullen komen, is dit dan niet een afdoend
hevvjjs," hoe de tegenwoordige loestüud de vrij
heid belommert, dat men genoodzaakt is gebruik
ie umken van tie gotlsdieusUoozo staatsschool,
omdat men niet bij magte is eene vrije school
l.o hebben? Bevat die erkenning*uiet eene be
kentenis dat. de geldelijke hevoorregting. dor
staatsschool none hinderpaal is voor do ontwik
keling van het vrjjo onderwijs? Want zoodra,,
die hevoorregting ophoudt, zoodra hot oudtjrwjjs
van overheidswege en hef vrjje onderwijs gelijke
ondersteuning krijgen, erkent men dat er tal van
scholen zullen komen, die nu niet kunnen tot
stand komen.
En zou dat grooter aantal scholen op zich
zelf, zulk een kwaad zijn? Wij verwonderen
ons die tegenwerping te hooreu van bladen die
er zich op laten voorstaan het onderwijs alge
meen te willen hebben. Wij voor ons gelooven
dat het zelfs een voordeel zou hébben, doordat
elk hoofdonderwijzer zich dan ineer zou beijve
ren, dat zijne school druk. bezocht werd. Het
zou de ambitie prikkelen van mannen, die nu
gevaar loopen haar te verliezen, wetende dat
het hun toch niets geeft of er veel. ot weinig
leerlingen op hunne school zijn.
Het getal leerlingen op de. openbare staats
school zal verminderen; ook dit gelooven wij.
Maar wat blijkt hieruit? Immers niets anders
dan dat thans tal van ouders slechts van die
school gebruik maken voor hunne kinderen, om
dat zij feitelijk buiten de mogelijkheid, zijn hen
die school te doen bezoeken, die zij zouden wen-
schen indien zij vrij waren, dat zij gedwongen
1 worden hunne kindoren op -de staatsschool te
zenden. En-het is'"juist ter wille van dien dwang
van dat onmogelijk maken om die scholen te
hebben, welke zij zouden wenschen, dat zij tegen
den tegenwoordigen toestand opkomen.
Eu tocb ontkennen wij dat er zooveel scholen,
van elke schakering een zou komen. Hoe meer
scholen tocly'hoe minder leerlingen op.-'elk, en
dtts hoe minder elke school ree tit ut ia zou krij
gen. Ook dan nog zullen do vrije scholen ge
noeg met geldelijke bezwaren te kampen heb
ben, daii dat er te veel zouden komen.
Maar liet gebrek aan onderwijzers-personeel?
Tijdelijk voorzeker; even als in eiken overgangs
toestand, zullen er ook hier bezwaren aan ver
bonden zijn.Maar men zij gerust; de opof-
feriugeu die de Voorstanders der vrije school
zich moeten getroosten zijn borg dat, wanneer
liet ben mogelijk wordt, géuibakt die in stand
te houden, zij ook wel, zullen zorgen voor on
dier wijzers. Wanneer inert ziet mat zij toonen
over ta lebben voor liet, onder wij-1,- behoeft men
daar niet bang voor te zijn.
Hiermede gelooven wij de bedenkingen der
Midd. Courant voldoende weerlegd te hebben.
De Goi'ssche Courant heeft er nog enkele op
I eigen haiuljè b\j.
I Vooreerst gaan niet allé kinderen op de vrije
school alhier wegens gemoedsbezwaren. Waar-
i om dan? de O. gelieve dit te zeggen. Ze
ker niet om de goedlcooptUj want de daglouuer
die zijne kinderen op de christelijke school wil
zenden, moet; zich meer opolVeriugen getroosten,
dan de hoogstaangeslugene voor zjjn kind op de
school eerste klasse
Ook zou er voor die 250 kinderen geen school
meer behoeven to zijn; die zouden best op de
•I openbare ingedeeld' kunnen worden. Ei, ei,
maar waarom .moest dan oen puur jaren gele
den none nieuwe school worden opgerigt; immer»
omdat, de andere-overbevolkt waren; en uu lui
den de olliciotilo modedeelingen, dat ook van dio
vierde .vohool do laatste looaleu in gebruik zjjn
genomen! Waar moeten die 250 leerlingen dan
gestopt worden?
c Hoogstens, zegt de G. C., zou men dus eehsf
«kunnen denken aan een hulponderwijzer meer,
iindien ook die noodig ware!»
Eén hulponderwijzer voor 250 kinderenl)at
durft de G. C. zeggen, die voorgeeft, ja er zich.
op laat voorstaan, goed en degelijk onderwijs té
willen!!! Voor de ruim 700 kinderen, die nu.'
de openbare school bezoeken, zijn vier hoofdon
derwijzers en tien hulponderwijzers of onderwij
zeressen of per 50 kinderen één. En dan klaagt
men nog dat er te weinig personeel is En voor
die 250 zóu er slechts één noodig zijnmisschien
nog maar; nog niet eens zeker! Hoe eerlijk!
«En daOj kermt de G. C., niettegenstaande
«die subsidie, zou de bijzondere school niét onder
«de controle van den Staat vallenHet uit
de Standaard in ons laatste nummer overgeno
men stuk toont aan, hoe onwaar die bewering
is. De Midd. C. is eerlijk genoeg te erkennen
dat wij dan ook controle verlangen, maar vreebt
alleen voor misbaar als zij werd toegepast. Wij
vreezen dat niet, mits de controle eerlijk zij;
Eindelijk, zegt de GG. «de bijzondere school
«kan nu reeds geld krijgen.» De bijzondere
school ja, de christelijke school niet. De bijzon
dere school kan geld krijgen, mits zij dat weert,
waarom alleen zij gesticht wordt, mits zij alle
godsdienst schuwt.
Want men vergete niet, dat de geheele school
strijd zijn (jptstauli alleen hieraan dankt, dat er
twee rigtingén in den lande zijn, waarvan de
eene de godsdienstige ontwikkeling gescheiden
wil hebben yan, de andere haar gepaard doen
gaan tuet. het aanleeceu van algehieene kundig
heden, en dat tot nog toe de Staat alleen de
eerstgenoemde.bevordert; bevordert op eene wij
ze, die'der andere rig ting de vervulling harcr
wenschen, de keuzevan-onderwijs overeenkom
stig bare overtuiging,' onmogelijk1 maakt.
Het is ons niet mogelijk alle bladen te weer
leggen, die tegen onze beschouwing opkwamen.
Voor elk nadenkende, zijn in het bovenstaande
alle tegenwerpingen die ons bekend werden, weer
legd. Zelfs die van de Zterikzecsclcc Courantdie
tal •vim vergelijkingen maakt, welke elk onpar
tijdig beoordeelaar zal .erkenden,' dat hoege
naamd niet slaan op onze beschouwing. Trou
wens dat zij to vuur en te zwaard te velde trekt
togen gelijk rogt voor de bij de Uroudwet ge
waarborgde vrije school, kau men nagaan, als
men leest hoe volgens haarde «vrjje school niet
«eens rogt van bestaanheeft, dan dat de toe-
«latitig van bijzonder onderwijs door de wet eene
<onvergeeflijke strakheid» is.
Hoe liberaal; welken eerbied voor do overlap
ging der tienduizenden in den lande, die arm aan
wirdsebo goederen, in do godsdienstige ontwik
keling liet kostbaarste kleinood zien, wat z\j
hunnen kinderen kunnen nalaten!
W(j oiiderfichyappci;
BINNENLAND,
Goos,
U) April 1875.
Dit jaar worden voor den tjjd van éOim nuiuml
onder do vvivponun govoopontot hot houden' van
iiortudingsóotimingim, roapoctivelyk tegen 2 July
ou 3 Augustus tic uiHioion-vorlorgangovs van do
1 liglingon van 1872 on 1873 van hot veghuont gvo-
