mengde bevolking bezit en oven als onzo natie, bet be
ginsel der gemengde school in zijne wetgeving beeft
opgenomen.
Baden hoeft 942,560 R.-Katholieken, 491,008
Protestantsche inwoners, en telt voorts 25,703 Isra
ëlieten, behalve nog 2281 personen, die tot kleinere
secten behoor en.
Gelijk ons land oen zuidelijk deel heeft, dat bijna
geheel Roomsch is, zóó ook Baden. Immers Constanz,
de zuidelijkste Kreiz, telt 253,474 Roomschen togen
nog geen 21,000 Protestantenongeveer do verhou
ding van Noord-Braband. Evenals ten onzent is er
een ander landsdeel, waarin de vermenging van beido
oerediensten schier uit gelijke deelen bestaat, t. w. in
den Kreitz Mannheim met .186,382 Protestanten en
184,371 Roomschen. Eindelijk, ook in Baden woont
het grooter deel der Israëlieten in #on enkel lands
deel. Alleen in Mannheim 12,747.
Dit regtvaardigde do keuze, die ons, tor vergelij
king met de Nederlandsche toestanden, in do eerste
plaats het oog opBaden doet slaan. Te meer, daar
ook in Baden, gelijk men weet, du liberale partij, door
het hof beschermd, lange jaren meester van den toe
stand was.
Ten overvloede zij hierbij nog opgemerkt, dat dtj
Badensche 'wet op het lager onderwas eerst van Maart
1868 dagteekent, zoodafc de Badensche Staatslieden,
met ons schoqlwezen, gelijk bet sinds 1857 werd in-
gerigt, bekend, niettemin hun afwijkend stelsel kozen..
De omstahdigheïd;i;(lat de schoolpligt en de inspectie
reeds vroeger, geregeld werden, doet niets aan dit be
weren te krbrti lïömers de desbetreffende wetten zijn
van 9 October I860 en 12 Augustus 1862, dus beide
na 1857. SJ.;'
Welnu, óók in Baden kont men de openbare ge
mengde school, toegankelijk voor kinderen van alle
gezindheden! Ook in Baden is verordend, dat elke
gemeente minstens één openbare school moet in stand
houden, onder beding dat nabij gelegene gemeenten
zich evenals ten onzentkunnen combineren, en ver
meerdering van scholen.door de regering kan worden
gelast. Ook in Baden is de bepaling der leervakken^
het diplomeren der onderwijzers, het minimum-sala
ris enz. bij de wet geregeld. Degelijke volksontwikke
ling staat ook in Baden op den voorgrond.
Maar is daarom aan de mogelijkheid gedacht, ora
eiken positieven godsdienst van de volksschool uit to
sluiten?:
Bet tegendeel heeft men gewild, door. twee bepalin
gen.
lo. dat op elke Bchool drie uren -'s weeks gods
dienstonderwijs in den schooltijd zal worden gege
ven, en
2o.' dat de openbare sohool eene confessionele kan
zgn.
Omtrent het eerste bepaalt art. 27 der wet van
8 Maart 1868 Voor het onderwijs in don gods
dienst ^worden in. het leerplan wekelijks drie--uren.,
aangewezen voor elke klasse. Het wordt gegeven
en gecontroleerd van wege de Kerkgenootschappen.
Artikel 7dat kinderen, die tot eene minderheid be-
hooren, deze. uren niet op school behoeven té komen,
en dat het schoollocaal, met vuur en licht, later to
hupner beschikking is. Ook aan de onderwijzers kan
het onderwjjs in den godsdienst worden opgedragen,
mits ze hiertoe van wege de Kerk gomagtigd zijn.
Uitvoeriger nog en uitgewerkter zijn de bepalingen
omtrent het confessioneel karakter, dat eonó openbare
volksschool dragen kan.
Zoo dikwjjls men in eene burgerljjko gemeente tot
de oprigting van eene nieuwe volksschool overgaat-;
wordt/ volgens art. 12, door de inwoners dier ge
meente beslist, of deze school eene, gemongde dan wol
eene confessionele zal zjjn. Zulk. oen besluit bindt
voor den tijd van tien jaren.
Bestaat in een stad of dorp eene kerkelijke minder
heid, die door dit besluit gedrukt zou wordé'n, dan kan
ook zjj oen eigen sohool yorkrygon, indien gebleken is,
dat gedurende driejaren minstons 50 schoolkindoren
tot haar behoorden. Zoodra dit getal onder de 25
daalt, trekt de schatkist zich terug. De kinderen de
zer fractie behouden niettemin hot regt do school dor
meerderheid të bezoeken on geduvondo hét godsdienst
onderwijs hoen te gonn.
Onder toestemming van do betrokkene partijen kan
eene gemengde school in peno confessionele of omge
keerd veranderd worden.
Uitgaande van hot feit, dat do toostdndén in do ver
schillende doelen dos lands verschillend waren, hooft
mou derhalve. oen elastiek sehoolstolsol gekozen, dat,
zonder aan eonvormighoid hot leven op te offeren, zich
naar die vorsohillende toostanden schikken bin.
Niet do Staat, maar do burgerij beslist, wat voor
olko gemoento hot profijtoljjkBt is."
Sedert eonige wokon begint ook de Stan
daard, bet restitutie-stolsel in zuko van bijzondere
Boholen, voor te staan. Hot is in substantie geheel
hetzelfde dat reeds sedert jaren door doh afgevaar
digde Mr, Saaijmans Vader,, in de Tweede Kamer
moormnJon word aanbevolen, door oono, eenvoudige
ampliatio of wijziging van art. 33 dor Schoolwet;
doch toon geone mcdewoiking ondervond, maar
stugge onthouding van genoemd dagblad, clat steeds
volhardend don altoos geweldig omslagtigeh en hag-
cliolijken weg eener grondwetsherziening bleef drij-
veu, en hét ligt mogelijko voor hot schier onmo-
geljjko veronachtzaamde. -
Door tijdige m^ede working., ware men welligt
reeds nu vrij wat op den goeden weg gevorderd
geweest. Toch verblijdt het ons dat een vermo-
geid blad in dezon, oonigzins bijdraait. Beter laat
dan nqoit. 1 'V
Noblesse obligeV Wij dingen niets af. op do
waarheid dezer spreuk, al wordt ook vaak den'
spot daarmede godVeven, maar wij stollen daast
naast eene andere spreuk, die niet minder
dan do genoemde hare bevestiging in bet dage-
lijksche leven heeft, te we.tenKunst veredelt!» Met
genoegen bobben wij daarom'vóór oen paar maan
den aangekondigd, dat ook alhier de portefeuille
van de Maatschappij voor Beeldende Kunsten >Arli
et AmicitiaS zou worden tentoongesteld en «jet niet
minder genoegen hebben wij de tentoonstelling in
de schouwburgzaal bezocht. Het zijn schoone stuk
ken .die ter bezigfcigiug zijn opgehangen; stukken,
die getuigen van een gevoelvol inzigt; niet min
der als dan van eene vaardige en kunstrijke hand
dérgenen, die ze wisten voorttebrengen. Wat ons
bij do bezigtiging en bij het bezoek der tentoon
stelling lqed veroorzaakte, was, dat wij ons ge
voelden als Jantje mot' bot konijn in van Alpheu's
Kindergedichtjes, want de stukken zijn het bezit
p verwaardig. Desalniettemin hebben wij bij
de beschouwing een groot genoegen gesmaakt en
durven onzen lezers gerust tot een bezoek aan
moedigen. De entree is vrij en detentoonstelling
Vrijdag 2 April nog geopend.
Gisteren avond hield Elize Baart uit Middel
burg, hier eene voorlezing. Het was eene lieve ver
schijning» toen zij optraden ook do wijze van hare
voordragt, de stembuiging die zij toonde tot hare
beschikking te hebben bij dezelve van do koket
tevóór de pauze en' do toude jonge jufvrouw» na de
pauze, boeide zeer.
Kunnon wij in billijkheid dus don verdienden, lof
aan het uiterlijk der lezing niet onthouden, met het
innerlijke, de strekking er van, waren wjj minder
ingenomen, Git de «kokette», totstrekking bobbende
om het leed, de miskenning, de tolken te schotsen
van eene vrouw die dopr karen man tor wille eenor
«kokette» veronachtzaamd werd, en de hardvochtig
heid der wet te jÉjÉteji&^komen, die de beloedigde
vrouw dwong mer^^M^^j^te blijven leven, bleek
dat do spreekster °P de. hoogte van
den warerr toostand*^^^n5^ onderwerp was, dat
zij behandelde en zy> daardoor *togen een on waren
toestand,, wij zouden baast zoggen: tegen windmo
lens te velde trok. Wanneer eene vrouw, toch in
waarheid té verduren hooft, wat daarbij werd voor
gesteld, dan behoeft zij niot bij den man te blijven
die haar zoo miskent; en evenmin behoeven de.echt-
genooten door dan knelleitdon band des huwe
lijks vereenigd tb blijven, wanneer zjj beide daar
van wenschen ontslagen te worden. Met de waar
heid vervalt ook do gegrondheid van hare klagt.
Bij haar tweede stuk,.bestemd om het lot te schet
sen, dp hardheid aan te toonen van drie doebtérs
van weinig .bemiddelde ouders, die na don dood van
deze, eerst ondorsteund worden - zjj hot ook met
meor of minder weerzindoor hare brooders, die
zooveel meer arm opvoeding gekost hadden, wolko zicli
eindelijk alle onttrokken aan de oorst verleende hulp,
trok zij te volde tegen degeiroonte, om aan do op
voeding der meisjes niet evenveel to koste te leg
gen, als aan die dor .zónen; om do meisjes niet
ovonzeer "in do oersto plaats op te leiden om zelf
hun' kost, to verdienen en' door de wereld te lcomon.
Ook hier. waroh 'Kot,- „óven als bjj de «kokette,»,
meer grepen uit hot'levon, dan oen rond afgewerkt
geheel. Maar ook hior.miskende naar quzo uioohing,
dp spreekster do roeping, do vorhevono.roopmg der
vrouw. Hot is tooh eene miskenning van,den waren
toestand om aan do vrouw een geheel'golcjkoaVerk-
fying te willen toekennen als aan don man. En
nu moge nion voor zich dezon foitolykon toestand
bojammorön, dit noemt niet'weg, dat, zoolang do
schopping niet geheel wordt omgekeerd, hot Iovoiib-
dool, de taak, do werkkring dor vrouw oen andere
zal en noodwendig moet bljjvun als van don man.
Die .dat uiet willen inzien, miskennen, zeggen, wij,
do rooping,-do vevhoveno roeping dor vrouw. Want
hare ropping is zoolang zjj, zich op hot /.odoljjlc,
op haar torroin bljjft bowegen grootsch.
Hot is waar, er zijn maar al to voel vrouwen,
die door hare ochtgonooton miskend worden en daar
door een ongolukkig leven leidenmaav zjjn or dan
ook geen mannen to vinden die door hot toedoen
hunner vrouwen, diep ongelukkig worden V Is dit
nu oonu rode oui te volde to trokken tegen don to
bevoorregtcn stand der vrouw in het algemeen, ou hot
lot van don man met do moest zwarte kleuren af
to sohilduron.
Heden avond houdt de raad dezer gemeente-
eene openbare vergadering, waarin do volgende
punten zullen tor tafel worden gebragt: a. Reke
ning van' hot fonds voor kazernering over 1874
met-rapport dor finantieé'le commissie; 6. Remissien
van aanslag in den Hoofdelijken Omslag over 1874,
en in do belasting op de honden; c. Verzoek om
verwisseling van erfpacht in eigendom, van den
„grond, waarop de bijzondere' school is gebouwd niet
brjbehoorend erf, en rapport der finant. commissie
d. Rekening over >74 en bëgröoting voor '76 van
do gozondsheids'-commissie; o. Voortzetting der be-
handeling van dc ontwerp-vorordoning op hot
bouwen.
Tor vervanging van den volontair II. J. Mar-
tijv., is aan het station alhier 'geplaatst 'de 3e klerk
Bröerss'e, thans ,tè Venlo.
Het gebeurt zoo zelden, dat Nederland in an
dere landen als voorbeeld gestold wordt, dat wij
er, do enkele malen dat het plaats heeft, gerust
op mogen wijzen, zonder dat men ons Nederlan
ders daarom van zelfverheffing kan beschuldigen.
Met het oog op den doortastenden maatregel, door
den Minister Heemskerk genomen betrekkelijk het
ophalen dor plaatskaartjes, terwijl de treinen in
gang zijn, vraagt do Economie van Doornik, wan
neer men dit. voorbeeld in België zal navolgen.
Het blad ziet niet in, waarom men in. België niet
hetzelfde zou kunnen doen als waarmede men zich
in Holland tevreden stelt. Die vraag en die op
merkingen worden gedaan naar aanleiding van een
ongeluk, dat een conducteur op de ljjn Doorniks-
Brussel heeft getroffen, geheel onder dezelfde om
standigheden als het ongeval hier te lande, het
welk tot hot nemen van het ministoriëel be
sluit don doorslag gaf. N. A. C.
De Midd. C. bevatte Zaturdag eenige ïnedé-
deólingen uit een boekje van dr. A. I\ Fokker,
alhier, waaruit in dè eerste plaats blijkt dat Ne
derland, met zijn ongestadig klimaat, toch in even
redigheid minder teringlijders oplevert dan vele an
dere plaatsen. Op elke 10,000 inwoners toch ster
ven te Parijs 43, 'te-Berlijn 39, te Munchen 31,
in Nederland slechts ongeveer 25 personen aan te
ring. Zeeland vertoont zich hier dan weder het
gunstigst; dé'vorhoudiögsc'ijfors voor dio provincie
zijn 16 in 1869, 19.5 in 1870 en 29 in 1871,
het laagste cijfer levert Tholen: 14. Dr. Fokker
trekt uit zijne beschouwingen do conclusie, dat
Zeeland de goschikste woonplaats is voor hén, die
door erfelijkheid of beginnende longteringvevschijn-
selon als téfingeandidaten moeten worden be
schouwd.
Do militiens van de ligting van 1874, be-
hoorendo bij liet 2de. rog. vesting-artillerie, kotnon
heden- voor onbepaald en tijd ondér do wapenon'.
Dagelijks heeft de verzending van eijeren uit
Duitschland naar Amsterdam en Rotterdam op
zeer grooto schaal plaats; de meeste worden uit
Munster, aangevoerdin do omstreken aldaar' wo
nen landliodon, die or oen lOOOtal kippen op na
houden. De Duitscho eijeren zijn echter van min
der qualito.it dan do Hollandsclio en klein van
stukmen betaalt aldaar voor do 100 stuks f 2,50,
terwijl dohandelaar hier te lande er gomakkelijk
van f 3,50 tot f 4,00 voor krijgt.
Volgens borigton van do Justitie zijn in
den loop duZer maand in beslag genomen of ont
vangen te Itozendaal eon giildon mot de boeldto-
nis van Koning Willem III en hét jaartal 1868;
te Govincbqin, op eeii bankierskantoor, oen gulden/,
met do beoldtenis van Koning Willem. II en hol-
jaartal 1848te Veghol oen 25contstuk, boeldtunis
Koning Willem II en hot jaar 1849; aan het
Rijks telegraaf kantoor te Helder een rijksdaalder met
do beeUltonns van'. Koning Willéiu 111 en hot jaar
tal 1858, allo wolko geldstukken door hot Munt-
collegio voo.rvalscb zijn verklaard. U. V.
Op 31 December 1874 bestond do veestapel
dor provincie Noord- Brabaml uit 30,794 paarden,
waaroudor 51 dekhengsten en 5255 paarden beno
uden, do 3 jaar, 239 ezels en muilezels, 927 spring-
sUuïon, 108,583 luellckoeijon on melk vaarzen, 61,943
kalveren, pinken 'en hokkolingon, 9200 mostosson,
4497 trekossen, 43,496 schapen, 40,425*geiten on
hokken, 52,797 varkens, 264,753 hoenders, 1220
kalkoenen, 8194 eenden, 593 ganzen, 25 zwanen,
52,841 bökorvon.
In don loop van 1874 werden gemest en goslagt
'19,887 kalveren on 43,402 varlfons. f
Hot hof van Limburg hooft oen spoorwog-cén-
dnctour en oen rouuuqr voroordoold, do oorsfe tot
18, do tweede tot 9 'maanden cellulair, omdat zjj
uit een goplombeerden waggon dor Grand Central
Beige dortion lloasohou Champagne hadden ont
vreemd,
Zaturdag middag werdou van het in Utrecht
u gaiuizoen zyndo dotauhuiuont vuUlartillerio 15
