Nieuwsblad voor T&olen, Zuid- en Noord-Beveland
Dingsdag 4 Augustus 1874,
legende Jaargaug.
behandeling onzer schoolwet.
Maar "nu is het algemeen bekend en erkend,
dat de partyen sinds 1848, al hébben zij den
zelfden naam gebonden, geheel gewijzigd zijn
van beginselen. De tegenwoordige «conserva
tie vëöv'staan jjin hoofdzaak thans voor, wat toen
door de liberalen werd voorgestaanterwijl de «libe
ralen» van heden voorstaan, wat destijds slechts
in het brein der meest geavanceerd radicalen
voorkwam. Dit te willen ontkennen of ontvein
zen zou slechts een blijk zijn van kwade trouw
of van een spreken uit. de hoogte zonder op de
hoogte te zijn. Het zou een schromelijk mis
bruik zjjn van de gewone party benamingen.'
En nu moge de Standaard door die partyie-
naming n de minder nadenkenden, of hen, die
niet in de gelegenheid zijn alles zelfs grondig
te onderzoeken, door schijn verblinden, wij voor
ons teekenen tegen zoodanig goochelen met 6e-
namingen protest aan, als zijnde geen loyale po
lemiek.
Maar die conservatieven-dan 'van 1857* toen
waren de partijen toch reeds, eenigzins gewij
zigd
Het is waar, de conservatieven van-1857 wa
ren meest vóór de tegenwoordige schoolwet.
Maar men vergete niet, dat zij toen nog niet.de
ondervinding hadden, die sinds dién tijd is op
gedaan. Toen waaude men eene neutrale school
nog mogelijk, en kon men niet voorzien de vaak
anti-godsdienstige strekking, die er aan gegeven
iseene strekking, die vooral het 'resultaat was
van het verheffen der schoolquestie tot een par
tijstrijd. Toen kon men niet voorzien, dat die
zóó .zpujmrwrongen worden als de ondervinding
nu leertTiTat gebeurt. Waar juist het kostelooze
of nagenoeg kostelooze der staatsschool, do hef
boom is waardoor deze ten koste dor vrije school
wordt gemonopoliseerd, was toch do geest der
wet van 1857, dat voor iederen leerling, althans
van gegoede ouders, een schoolgeld zou betaald
worden evenredig aan de kosten van het oiider-
vvijs. Dij die wet werd daarvan, alleen eene uit
zondering gemaakt voor de miugegóeden, terwijl
alleen do verwringing (lier wel een' toestand mo
gelijk maakt als do tegenwoordige.
Èindelylc do houding van mr. Heemskerk Az.
Hot is waar, bjj zijn optreden verklaarde by
niet te zullen dulden, dat er oorr smet zou ge
worpen worden op do openbare school. Maar
juist daarom waarderen wy nog meer zjjne latere
houding.
Was hjj bjj zjjn optreden voorstander der
staatsschool, meende hjj bjj dat optreden, dat do
bezwaren, die men ze?de, dat aan de vrjjo school
werdon in don weg. gelegd, overdreven-waren,
en aarzelde hjj niet voor die overtuiging uit te
komen, zoodra do ondervinding hem deed zién,
dat dio bezwaren voor de vrjjo school zwaar ge
noog waren om dozo tot .hinderpaal to zjjn, aar-
zpldo hjj evenmin voor die ondervinding uit te
komen, en eeuo poging aan te wenden om aan
dio bozwureti, die hjj eerst overdreven achtte,
tegemoet to komen.
Het in juist die houding; dat door daden too-
nun, dat men niet blind en doof is voor de lessen
der ondervinding, wat wjj in mr. fftimskcrk 'As*
gewaardeerd hebben. Zoodanige houding is een
groot staatsman waardig, wien de belangen van
zijn vaderland, van het aan zyn bestuur toever
trouwd volk, lief zyn.
En die poging om aan die bezwaren te. gemoet
te komen, wat de Standaard zich niet ontziet,
minachtend een «onnoozel wetteke» te noemen,
wij tarten de Standaard uit een. zijner geestver
wanten op te geven, die door daden zooveel deed
a{s mr. Heemskerk!
Praten en schrijven is niets; de toestand ver
ergeren, zooals 'de Standaard naar onze innige
overtuiging doet, door steeds slechts te ij veren
voor iets, dat onbereikbaar is, is noodlottig. Maar
zoolang de Standaard en zijne geestverwanten er
voor terugdeinzen om te formulerenwat zij wil
len om wat zij wenschelijk achten in den vorm
van een wetsvoorstel bekend te maken, en zoo
danig wetsvoorstel te doen, ontkennen wy hem
het regt met zulke minachting neer te zien op
een staatsman, die in elk geval meer deed dan
een zijner geestverwanten.
Of wanneer de Standaard meent dat één zijner
geestverwanten meer deed door daden dan mr.
Heemskerk; hij noeme. hem Maar nog eens;
wij vragen alleen daden± doch stellen ons niet
te vreten met woordenmet praten en schrijven.
Binnenlandsche Advertentien, waarvan de
plaatsing driemaal wordt opgegeven,
worden slechts tweemaal in rekening
gehragt.
FOSTER IJ E Itf.
Staat van brieven, geadresseerd aan onbekenden»
opgemaakt ten burele der geweigerde brieven over
de 2è helft dor maand Junij 1874.
Ten Postkantore Goes:
'H. van Antwerpen, te Borssele'Mej. Ihele, te Mid
delburg ~M. Rijk, te Zoltkamp.
Vertrek der Landmail naar Oost-Indie.
Via Brindisi, 6 Augustus.
Via Triest, 4 Augustus
Via Brindisi per trein van 6.22 's avonds.
Via Triest van 9.52 's morgens.
BIJ UITZOÏDEEDfft
Reeds meermalen merkten wij op, dat zoowel
onze; beschikbare plaatsruimte als' het slechts
tweemaal 's weeks verschijnen' van ons blad,
hpt ons onmogelijk maakt te antwoorden óp
wederleggingen' van hetgeen door ons geschre
ven is. Wij zjjn gewoon onze inzigten mede
te deeleri met opgave van redenen; wordt daar
van andere zijde tegen opgekomen, aan de lezers
dan het oordeel, maar het is ons niet mogelijk
dart telkens, een. meestal nutteloos -en voor.de
'lezers vérvelend 'twistgeschrijf voort te zetten.
Slechts eene enkele maal, bij uitzondering geven
wij wederantwoord. Daarom ook ditmaal aan1
de Standaard:
In zijn no. van 3j> Julij 11. vraagt hij naar
aanleiding van onze opmerking, dat mr. Heems
kerk Az. de .tiknioh staatsman'geweest is, die
door daokn g,atooml heeft, dat het hem ernst
geweest is, te geiuoet te komen aan de bezwa
ren, die het vrije onderwijs worden in den weg
gelegd, of wij bekend zjjn niet' Van Otterloo's
Bijdragen. Hij zegt daaHijj, hoe dé tegenwoor
dige toestand van het onderwjjs, vooral een go-r
volg is van do houding der conservatieven in
1848 en 1857, en herinnert tevens aan de woof-
den door uur. Heemskerk uitgesproken «Geen
smet op de gemengdo school,* «onderzoek,»
«uitstel,»"on noemt, wat Ifcemskerk eiucloljjh voor-
droeg, het «het, onnoozel wetteke» 1
Dorgeljjko beschouwing eischt wederlegging;
vooral omdat zonder tegenspraak wolligt allo
goedgeloovigeu, ter goèd'er trouw zouden knoo-,
non, dat het waarheid is, wat dn Standaard hier-
in medodeolt. En, dat is Het niet;
Vooreerst do vraag of wy Otterloo's bjjdragen
kennen? Wanneer de Standaard zich de
niooito geeft oitóo beschouwingen over hot on
derwjjs na to lezen, zal hjj daar meermalen aan
halingen vinden, meestal met aympathie over
genomen, uit de werken van Ottarwo. Zjj zjjn
ons dus bekend; naiuotjjk de reeds verschenen
nog niet degenen, die zooals da Standaard mede-
doolt nog voor liet publiek moeten uitkomen,
En dan wat is er waars van al dat misbaar
togen do zoogenaamde «conservatieven»? Men
lette er wel op dat do Standaard spreekt van de
consérvatievon van 1848 en I8t»7, d. 1. bjj do
BINNENLAND.
Goes, 3 Augustus 1874.
Do Prinsen Hendrik on Willem, zonen van
don Kroonprins van Puitèckland, met hunnen gou
verneur, hebben Schovoningon en do' residentie
voor goed verlaten.
Alvorens naar Berlijn torug te koeren, hebben
zij do werken en hai{en te Nieuwodiop bezocht,
waartoe zij zich por Hollandsch spoor derwaarts
begaven, om vervolgens na "eonigo dagon toovens
to Amsterdam en Rotterdam naar hunno bestem
ming tö vértfekkon.
Heden word aan don Wilholroinappldor. tor
voorziening van don. ondorzoeschen oever, p. m.
lfiTOO Mr. zink stuk gozonken.
Men sohrjjft uit, Wijk bjj Duurst,ode, dato 30
Juljj; dat do app.elon, peren en pruimen oenen over-
vloodigon oogst bolovon. In oen boomgaard in die
omgoving, «ohnt men do appolen en peren, daar
in aanwozig, op- circa 3 A 400 hectoliters. Geen
wonder, dat de verwaohtingon voor do aanstaan
de pubiiolce vorkoOpingon dior vruohten aan don
boom, al weder hoog gespannen zjjn.
•*-- l)o hoofdcommissie, bostemd tot hot. byoon-
brongon van geldon, ton behoeve van ,G. Vormeo-
ro, mankt in hot C/tr. Dagbl. bekend, dat hot be-
rigt, als zou zjj voods geheet gestaagd zijn in hot
bjjoenbrongon van hot bonoodigdo kapitaal, niet
juist ia. Wol ja hot kapitaal voorhanden om in
Vormooro's levensonderhoud te voorzien, maar zjj
Wüiisüht vorder te gaan. Zjj wil Yormooro ook oen
weinig levensgenot bezorgen, on hom daarom ge-
Bohikto kunstledematen geven, waarvoor evenwel
hot thans voorhanden zjjndo küpitmvl niet yoldoon-
do is.
Hot. Utrechtsah Dagblad sprooktrdit borigt togon.
Naar men' vernoemt, is de hoor E.dio #bjj
hot spoorwegongeluk to Tilburg aan boide beonon
word gekwetst, zoodat één dier Ugéhaauuuleelon
moest worden afgezet, In do vorige week aan do
gevolgen overleden.
M'on verneemt, dat tegen den politie-agent
van P,, In den Haag, pvooes-verbaol In opgemaakt,
