NIEUWE
1
Nieuwsblad yo >n Noord-Beveland.
I
9
No. 8.
bingsdag 27 Januari] 18?4.
Negende Jaargang.
Roosendaal.„.V —V 24.
Wouw
Bergen op Zoom 115
I Woensdrtcht~.5j
l*Rillands...,..,...
IKrabbeudyke.....
jKruiningen.
(•Vlake
jBiezcIiDge..
Goes...
l'sH. Arendskerke
f Arnemmdea.,.,'..
Middelburg;...^—
yiissingen ...a6,20
Vli38ingen „.V 6.40S 8,50Pl2.20G8,10P5.1GP g,25p—
Middelburg
0, 12,31
9,21 12,41
9,28 '12,54
9,43 1,19
8,20
Arnemniden.;.
's H. Arendskerke 7,14
.Goes,..,..'....7.21 9,52 1,40
BiezeÜDge.7,32 10,8 1,56
•Vlnkc..;....7,89 10,15 2,5
Kruiningen7,44 10,22 2,14
Krabbendijke...... 7,53 10,32 2,80
*RiIlBnd.^7,59 10 38 2,37
Woensdreobt...... 8,12 10,,58 '2,69
Ber'geii'ö^Zoom 8,20 n,6 3,31
•Aan derehiilUn wordtWléénC»to|it, wanneer Wou* 8,31 11,17 3,48
daarroWget»opgBnomcii<'(SiitfB«|at«n. JRooaéfliIflal..,,A .&4Q 11,26 4,
5,24
5,27
5,34
5,49
5.58
6,13
6,21
6,27
6,37
6,48
6.59
7,12
7.23
7,8;-
9,35 g
- -
Deze Qonraat verschijnt, uitgezonderd tip Christelijke feestdagen, de» Maandagt en Donderdag» Moait.^-Pry» kwartaal t0,85.fr.p. post/1,Afzonderltike Nummers 5 et.
Prijs der Advertcntien 10 ct. per regelgroote letters en vignetten naar plaatsrnrate." Gebootte-, huwelijks- en doodberi^teu yan 15 regels 50 cent.
Alle Stukken de redactie betredende, gelieve men minstens één dag vdór de uitgave franco toe te zenden aan den Uitgever A. C. DE JONGE BJx. te Goes.
Inzending der Advertentie^ tot ded namiddags 3 are.
GEMEENTEBESTUUR
OPENBARE VERGADERING
VAN DBir
EAADDEE GEMEENTE GOES
g: 'OP Dingsdag den 27 Januarij 1874,
des avonds ten- 7ure.
PUNTEN VAN BEHANDELING:
1. Mededeelingen, ingekomen stukken.
2. Afstand van de Oosterschans, Schansdjjk en een
gedeelte der Brakke Vest in erfpacht, tot afgraving
en demping/ na voorafgaande onttrekking aan de
openbare dienst, met daaromtrent ingekomen stuk
ken en voorstel van Burg, en Weth.
BINNENLAND.
Goes, 26 Januarij 1874.
Zooals wij reeds mededeelden, heeft de minister
van JBinnenlandsehe Zaken een wetsontwerp tot
11EOBLING van het Hoogek Ondeswijs ingediend,
waarvan wij voor hot oogenblik slechts de hoofd
stakken aan onze lezers kannen mpdedeelen.
De regeling is geschied mot het' oog op alles wat
wetenschappelijke opleiding en vorming vordert,
zonder te letton op do eischon die do,, Staaf, "mag yaatè
stellen aan hen, die een beroep of bedrijf, waartoe A~
tot dusverre universitaire ontwikkeling onmisbaar
werd geacht-, wensehen uit te oefenen. Dat is, men
zal voortaan aan geeno stadie van bepaalde vakken
gehouden zijn; ieder kan er zooveel of zoo weinig
bestuderen als hij wil en nu ban de senaat van
elke Hoogeschool aan hare'kweekelingen, na afge
legd examen, wel een wetenschappeiijke/i titel ver-
leenon, doch deze titel geeft geen regton of bovoegd-
heden. De bevoegdheid tot het bekleeden van amb
ten of uitoefening van oenig bedrijf, waarvoor thans
bepaalde examens moeten gedaan worden, zal later,
bij andere wetten geregeld worden.
Het ontwerp regelt de zamenstelling van Rijks-
Hoogescholen, ,van .Athenea of van gomeentewege
ingerigte Hoogescholen, en ook de gymnasia zijn
onder deze regeling begrepen.
De gymnasia zullen als regel blijven gemeente
lijke inrigtingen met, zoo noodig, subsidie van het;
Rijk, alleen wanneer de grootste helft dor kosten
door bet Rijk wordt gedragen, worden hot ook Rijks
instellingen. Als regel wordt aangenomen, dat de
knapen bij toelating er toe 12 of.13 jaren oud zul
len moeten zijn, en het lager en uitgebreid lager
onderwijs moeten doorloopon hebbon. De cursus
duurt zeven jaren, gedurende wolkon tijd de studie
der classicke oudheid hoojd- en <d het overige bijzaak is.
Hot onderwijs ju de nieuwe talen gaat zoover, dat
het don leerling in staat, stelt om Fransche, Duit-
scho en Engelscho boekon met .- vrnebt bij hunne
studiën te kunnen gebruiken, doch do moderne litte
ratuur wordt aan eigen Btudio óvergolaten.
Naar mate de kweekelingen verder vorderen, heb-
ben zij minder uren onderwijs op de instelling zelf,
om bon meer vrijen tijd of eigen studie te gevou.
Gedurehde do- 3 eerste jaren 26 uren, 4'do en 5de
jaar 22 en 6cJe en 7de jaar 20 lesuren.
Eenmaal 'sjaars zal door eeneStaats-commissie exa
men worden afgonomon voor toelating tot do lessen
der HoogeB.cbool.
Bij het ontwerp wordt voorgesteld du drie Hooge
scholen to Leiden, Utrecht en Groningen, allo te
behouden. Het vroeger geuit verlangen om dat ge
tal in te krimpen, ncht do minister niet voldoende
mqt gronden gestaafd; Do opmerking dat drie hoo
gescholen te veel zijn, om in con land van de grootte
van Nederland genoeg uitstekende geleerden in de
versehillondo vakken te vinden om allo leeraarsze-
tols to bezetten, schijnt daartoe, volgens mr. Geert-
sema niet voldoende. .Hoe meer Academiën, hoe meer
wedjjver omgoede kweekelingen te vormen, meent bij.
Waren, wg vo^nemena reeds nu het ontwerp te
beoordeelen, wij zouden verre de voorkeur geven aan
2 boven 3 Hoogescholen en wel te Leiden en Utrecht.
Wij voor ons deelen da vrees van gemis wel, voor een
voldoend getal uitstekende geleerden, -die geneigd zijn
een hoogleeraarszetel te aanvaarden, om drie Hoo
gescholen te bezetten. Men zal als alle Academiën
blijven, in het vervolg even als nu reeds de onder
vinding leert, te dikwijls'zyn toovlugt tot buiten-
landsche geleerden moeten nemen. Wat voorzeker
als regel niet wenschelijk is. Maar door afschaffing
van ééne der drie Hoogescholen zou eene grooto bo-
zuiniging kunnen verkregen worden, en het daar
door uitgezuinigde beter besteed worden aan eene
ferme inrigting der beide overige. Wat met het
oog op de voorgestelde, tracte men ten zeker niet over
bodig zpu zijn.
De collegie-golden door de Studenten uit te koe
ren aan den hoögleeraar van wion zij onderwijs ge
nieten, worden afgeschaft. Daarvoor zullen zij in
eens af aan het Rijk betalen ƒ150 voor elk studio
jaar, of, wanneer zij slechts enkele collegios volgen,
30 '8 janrs voor elk. De -hoogleeraren krijgen daar-
entegam-.yastè jaarwedden, en wel 400Q Y°or do
5 eerste jarenrj'ouOü' Voor ue 15 v'oigehae en j uuuir
na 10 jaren hoogleeraar geweest te zijd.Trekt men
nu van die 4000 gedurende de vijf eorsfce jaren de
afloopendo korting voor pensioen af, dan rost slechts
ƒ3200. Zeker niet teveel voor een uitstékend ge
leerde, die.door praktijk welligt tp:t dubbele ofmeor
geniet. Nuvwordt tevens bij het ontwerp voorge
steld, voor 'gevallen als deze, aan den Koning de be
voegdheid té verleenon, bij uitzondering reeds bij de
benoeming, aanstonds dé jaarwedde op j 6000 to bo-
palen. Hierdoor zal de Regering echter, naar wij
vroezen, in groote moeijelijkheden geraken.
Waar de wet als regel voorstelt aan den Senaat
eencr Hoogeschool de bevoegdheid too te kennen, aan
hare kweekelingen een wetonschappelijkon titel toe
te-kennen, zal do Koning ook zoodanige bevoegdheid
kunnen verleunen aan den Senaat van eenig. Athene
um of gemeentelijke Hoogeschool, mits de inrigting
van deze voldoenden waarborg geeft voor voldoend
wetenschappenljk onderwijs. Deze wetenschappe
lijke titel geeft ochter zooals wij reeds opmerk
ten - geene bevoegdheid of regt tot iets. Bij nadere
wetten zal geregeld worden op wélke wijze de be
voegdheid tot het bekleeden van eenige betrekking
of uitoefening van eenig bedrijf zal kunnen verkre
gen worden.. Zij die volgens de tegenwoordige rege
ling zoodanigé bevoegdheid reeds bezitten, behouden
die.
Naast do hoogleoraron zal de Senaat dor Acade
miën privaat-docenten kunnen aanstellen, die-daar
voor echter niet zullen behoeven te hebben de doc
torsgraad in het vaak waarinzij zullen ondersvijs
geven. Zoodanig veroischte meent de regering niet
overeenstemmende met het vrije ónder wijs. Wij Wel;
want hoe zal nu blijken van voldoondo ontwikkeling?
Do verschillende faculteiten zullen blijven zoóals
zij zijn. Behalve dat de Theologische faculteit
zooals zij,nu is ingerigt, zal vervangenwordondoor
eene faculteit vau algemeono godsdienstig© weten
schappen. "Zij zal dus voortaan niet als kenmerk
dragon opleiding tot predikanten der Hervormde.
Eevedionst, maar tot onderwijs in do geschiedenis
der godsdiensten en godsdienstige stelsels in het al
gemeen en niot het minst in do wijsbegeerte der
godBdionst.
Do Hurvormdo kerk zal dus in de noodzakelijk
heid komen, zelf voor de yorming barer leeraren te
voorzien. Wanneer zij daartoe kwèekscholen of bb-
minaria oprigt, moent de minister, dat zij aanspraak
heeft, ter gemoetkoming in de kosten daarvan, op
eene gelijke geldelijke ondersteuning als tot nog toe
werd" uitgegeven voor de godgeleerde faculteit.
De tegenwoordige seminaria en kweekscholen wil
hot ontwerp in het genot derzelfde subsidiën laten,
die /ij tot nog toe genieten. Legaten aan de theo
logische faculteiten vermaakt, zullen, bg opheffing
derzelvc,zooveel mogelijk hunne oorspronkelijke be
stemming blijven behouden. Om hierin te voorzien;
wordt de bevoegdheid aan den Koning opgedragen.
Aan oen particulieren brief, geschreven ter
reedo van Atchin, ontleent het Dagblad van Zuid-
Holland en 's Gravenhago de dagorder door gene
raal van Swieten uitgevaardigd bij bet aanvaar
den van zijn kommandement.
Zij luidt aldus
«■Door den koning benoemd tot civiel regerings
commissaris en militair opperbevelhebber der twee
de expeditie tegen Atchin, verklaar ik het bevel
over de "gezamenlijke strijdmiddelen te hebbon aan
vaard.
«Het hervatten der oorlogsoperatiën zal aan ve
len uwer ontberingen en 'vermoeijenissen opleggen
die gij echter, vertrouw ik, met geduld en vol
harding zult weten te dragen.,
__jJQuldt niet, dat uwq-vaahdels op: den..vnaBw^
lijken^boduin overgèbVagfc,"' door. roof of brandstich
ting worden onteerd.
«Zij, die de wapenen tegen u [keeren moét gjj
met dapperheid en volharding-bestrijden, maar aan
vrouwen en kinderen en mannen,- die zich vreed
zaam gedragen, 'moogt gij geen leed doen.
«Vijandelijke versterkingen moet gij onschade
lijk maken, maar de woningen en do kampongs
moogt gij niét verbranden of vernielen.
<Het zijn. misdrijven, die mot den dood gestraft
worden en die u -van de middelen berooven om
onder dak te komen of beschutting te vinden.
«Het vaderland en de koning verwachten, dat
gij uwen pligt zult doen. Laat ons zorgen, dat
die verwachting niet worde teleurgesteld.»
Haarlems Nieuivsblad meldt, dat vóór eenige
weken een belangrijk" kapitaal werd aangeboden
aan den heer Aduiberth do Bourbon, als hij zich
persoonlijk aan de zaak betreffende het proces-Bourr-
bon, dat den 6 February e. k. vpor het bof van
Appèl te Parijs zal worden bepleit, wilde onttrek
ken, dooh die officier in Nederlandschen dienst beeft
dat aanbod van de hand gewezen."
Er worden thans te 's Gravenbage en in de
nabijheid van Amersfoort proeven genomen met
hot achterlaadkanon. Voldoen die prooven, dan zal
dat kanon bij de bereden artillerie worden ingevoerd.
De Minister van Koloniën," in verband met
do hij hem inkomendo aanvragen om inlichtingen
aangaande krijgslieden'van 'de expeditie tegen At
chin, ook nadat hun sneuvelen, overigden 01 hun
ne verwonding .is publiek gemaakt, brengt ter
kennis van bet algemeen:
dat alle te dien aanzien bij bet Departement
van Koloniën .ontvangen wordende berigtep en bij
zonderheden door middel van de Nedcrlandsche Staats
courant worden openbaar gemaakt, de namen der
gesneuvelden of overledenen evenwel eerst na voor
afgaande medodeelingen aan hunne naaste betrek-
"icingen, voor zoover deze hier te lande kunnen
worden opgespoord;
en dat mitBdion aanvragen om meerdere bijzon
derheden, zonder eenige vrucht worden ingediend.
Voorts wordt opgemerkt, dat hét Indisch. Be
stuur, even als by de eerste expeditie plaats vond,
bereids langs tétograpbiscben weg is nitgenoodigd,
om van alle bij .de expeditie gesneuvelden, ovet
.1
l l
-'•.".„Tu -".ttuaiu