NIEUWE GOESSCHE COURANT.
Nieuwsblad voor Tlioleu, Zuid- eii Noord-Beveland.
n
No. 63.
Dingsdag 12 Augustus 1673.
Achtste Jaargang
/Koosendaal....V P|2^P 9,20P 12,5 P P 4.50G
•9
iWouw.,.»,
Bergen op Zoom I |f-
Woensdrecht*§3
•Rilland
Krabbendyke..... ."Hg
Krniningen:;..... Ja£i
•Vlake
Biezelïnge
Goes
'sH. ArendBkerke
Arnemuiden.
Middelburg.
Ylissingen ...A6.20
MO
,80
9,43
9,52
10,7
10,13
10,23
10,28
fff 10,39
8,18 10.49
8,26 10,57
8,40 11,12
8,46 11,18
8,50 11,21
11,30
12,19
12,42
12,52
1.7
1.13
1,23
1,28
1,41
1,51
1,59""
2.14
5,8
5,50
6,7
6,27
6,40
6,58
7,4
7,22
7,89
7,52
8,17
8,25
8,35
8,50
Ylissingen ...V 6,40S 9,l0Pl2,80G8,10P5.15P 9,25P 10,50
Middelburg
9,19 12,41
9,21 12,51
1,4
1;28
1,49
2,6
2,15
2,24
2,40
2,47
3,10
3,45
4,2
4,15
3,20 5,24
5,27
5,34
"5,49
5,58
6,13
6,21
9,85 11,
Arnemniden7,
's H. Arendskerke 7,14 9,48
7,21 9,52
Biezelïnge7,82 10,8
•Vlnke7,89 10,15
Krniningen7,44 10,2
Krabbendijke7,58 10,82
•Rilland.......7,59 10 88
Woensdrecht8,12 10„53
Bergen op Zoom 8,20 11,6
2,24 4,20 8,85' 10,86 •Aan deze halten wordt'atféén gestopt, wabBeer Wot'W8,8l 11,17
2,35- 4,30 8,50 10,45 daar reizigers worden opgenomen >.i uitgelaten. BoosendaalA 8,40 11,26
Deze Conrant verschijnt, uitgezonderd op Christelijke feestdagen, des Maandags en Donderdags avonds. Prijs 'P kwartaal i 0,85. fr. p. post f 1,:Afzonderlijke Noromers 5 ct.
Prys der Advertentien 10 ct. .per regelgroote letters en vignetten naar plaatsruimte. Geboorte-, huwelijks- en doodberigten van 1—5 regels 50 cent.
AUe Stukken de redactie betreffende, gelieve men minstens een dag. vóór de uitgave franco toé te /ende- aan den Uitgever A. C. DE JONGE SJz. te Goes.
Inzending der Advertentien tot des namiddags 3 are.
6.27
6,37
6,43
6,59
7,12
7.28
•7,32"
SOBITQTnriBEê.I J
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van GOES,
willende voldoen aan de circalaire van den heer Com
missaris des Konings in de Provincie Zeeland, van den
19 Januarjj 1852, A no. 103, le afd. (prov. blad no.
111, brengen ter kennis van belanghebbenden, dat jaar
lijks vóór of uiterlijk op den 20 Augustus moet in-,
gezonden worden, eeDe opgave van de in déze gemeente
zich bevindende officierenen verdere leden der schut
terij, die in de termen vallen ter erlanging van het
EERETEEKEN, ingesteld bij Zr. Ms. besluit van
den 5 December 1851, voor eervolle langdurige, wer
kelijke dienst bij de Schutterijen, en verlangen daar
mede begiftigd te worden. Burgemeester, en Wethou
ders noodigen de regthebbenden uit, om met overlegging
van eenen staat van dienst, waaruit blijkt, dat zjj
gedurende vijftien jaar en lahjer, voor zich zeiven in
werkelijke dienst zijn geweest en zich aanhoudend on
berispelijk hebben gedragen, van hun verlangen oni met
hêt bedoelde eereteeken begiftigd te worden, aan hun
collegie te doen' blijken, vóór of uiterlijk op den 16
Augustus eerstkomende, ten einde ten bepaalde tijde
gevolg aan de bekomene aanschrijving te kunnen
geven.
Goes, den 9 Augustus '1873.
Burgemeester en "Wethouders voornoemd,
M. P. BLAAUBEEN.
De Secretaris,
HARTMAN.
P09IER1JEN.
Vertrek der Landmail naar Oost-Indië.
Via Brindiai, den 22 Augustus, per trein 9,52
naar Rozendaal:
Via Triest, den 19 Augustus, per trein 5,58
naar Rozendaal.
Via Marseille, den 15 Augustus, per trein 9,52
naar Rozendaal.
DAHKBAAR, HAAR OHVOLDAAH.
Het is als 't ware eene gewoonte, dat gedurende
het recès der'Staten-Generaal, wanneer dus geen
dagelijksche toestanden en voorvallen worden be
sproken, de groote questiën meer de aandacht,
trekken en daarover beschouwingen geleverd wor
den. Men heeft dan meer tijd en ruimte be
schikbaar om zicb in theoretische béschouwingen
te verdiepen.
Zoo leverde dezer dagen Multapatior in Neder
land eene beschouwing over of programma voor
het volksonderwijs, waarvan dë strekking door
de Haarlemsche Courant aldus wordt weergege
ven
«De lagere school worde beschouwd niet enkel als
eene staats-instelling, maar als' zulk èene, waarbij
de regten betrokken zijn zoowel van het gezin en de
Kerk als van den Staat. Elk monopolie van het on
derwijs worde steeds bestreden. Het regt van bestaan
der bijzondero school wordt volkomen erkend. De
bijzondere school is echter niet regel, maar slechts
uitzondering in den Staat, en de Staat is niet ver-
pligfMie school te subsidiëren. De openbare nchool
moet strikt neutraal en werkelijk toegankelijk zijn
voor de kinderen uit alle kerkgenootschappen. 'Niet
enkel moet in die school de godsdienstige overtui
ging van allen geëerbiedigd worden, maar er moet
nimmer iets voor of tegen de kerkleer van een der
- kerkgenootschappen geleerd of gezegd worden. De
openbare lagere school in Nederland moet niet mis
bruikt worden ter verspreiding van ongeloof of wijs-
geerige loeringen, die niet algemeen aangenomen
zijn. Openbare en bijzondere Bchool moeten naast
elkander als concurrenten optreden. Het toezigt over
het onderwijs bljjft aan den Staat toegekend, behou
dens het regt van aknmorking en aanklagl van de
ouders en van de kerkgenootschappen. De examens
ter verkrijging der acte van bekwaamheid moeten
strikt onpartijdig én in volmaakte eenheid van vorm
door het geheole ffójk worden afgenomen, liefet door
deskundigen en. onder toezigt van de gewone ledën
der provinciale commission; die daarbij* als eene
jury fungeren. Het leerprogramma derwereischten
voor die acten moet niet ingekrompen en ih gehalte
verminderd worden. De bezoldigingen der onderwij
zers moeten beduidend verbeterd en de onderwijzers
zeiven tot staats-ambtenaren verbeven worden. De
opleiding der onderwijzers in 's Rijks kweekscholen
worde, zonder ooit verpligtend te zijn, zooveel mo
gelijk bevorderd. Schoolpligtigheid en kosteloos on
derwijs, hoe wens cheljjk ook in theorie, worden in
het belang der bijzondere schóól, nit eerbied voor de
vaderlijke magt en ter wille van de individuële vrij
heid der ingezetenen, nit onze schoolwetgeving ge
weerd.»
Tot zekere hoogte lazen wij die beschouwing
met instemming. Er blijkt toch uit dat, de schrij
ver te gemoet wil komen, zooveel hij van zjjn
standpunt kan, aan de bezwaren die tegen de
tegenwoordige toepassing der schoolwet door ve
len gemaakt wordt. Voor zoover dit de bedoe
ling van den schrijver was, juichen wij het door
hem geschrevene toe, maar meenen tevens er
op te moeten wijzen, hoe hij met zijn program
ma, als wij het zoo noemen mogen, eigenlijk
ten halve blijft staan, ja met zich zelf in tegen-
spraakias.
Multapatiof wil dat bij de regeling der lagere
schoobook de regten van «het gezin» en van 'ede
Kerk» niet uit het oog verloren worden. Zeer
te rëgt; maar hoe, wanneer zij, die de regten
van «het gezin» uitoefenen, d. i. dè vader of moe
der zijn regten gekrenkt acht door het onderwijs
waafbij.de godsdienstige ontwikkeling stelselma-
tig geweerd wordt van het aanleeren van alge--
meené kundigheden Dan hebbe hij, zegt Mul
tapatior het regt om zijne kinderen op eene bij
zondere school te doen. In de uitoefening van
dat regt mag hij niet belemmerd worden. Daar
om worde«elk monopolie van het onderwjjs
steeds bestreden».
Gebeurde dit slechts Maar juist in het mo
nopolie dat tegenwoordig aan de Staatsschool
wordt toegekend, ligt de grootste grief van hen,
die voor hun kinders meer willen dan het gods
dienstloos onderwjjs, die daar niet mede te vre-
den zijn. Juist daarin dat de gedwongen belas
tingen voor een groot deel besteed worden, om
het onderwijs, ook voor hen, die niet tot de min-
gegoeden behooren, bijna kosteloos te kunnen
maken, ligt bet groote monopolie der Staats
school. Geen magtiger hefboom toch bestaat er
in de 19e eeuw dan het geld. Daarmede wordt
de staatsschool in de hoogte geheven, de chris
telijk schooi daarentegen ter neder gedrukt.
Daarom zijn wij Multapatior dankbaar, indien
hjj zijn krachten mede wil inspannen, ora aan
dien toestand een einde te maken, om het thans
bestaande monopolie der staatsschool op te heffen.
Maar zal hij daartoe kuunen geraken, indien
hij er in één adem op laat volgen«de Staat ia
niet verpligt die (bijzondere) school te subsidi
ëren». Ja,- ook zonder subsidie van overheids
wege, zou voldaan kunnen worden aan de bestaan
de grieven. Mits op de openbare school,
"VT
voor de kinderen van hen die het betalen kun
nen, een schoolgeld geheven worde dat in even
redigheid is, tot de uitgaven die het vordert. Al
leen dah zou de Staat of gemeente subsidie kun
nen weigeren aan devrije school.
Maar zoolang de Stqat of gemeente geen of
althans geen noemenswaard schoolgeld keft, zelfs
van de meergegoeden, zoolang een groot deel der
geheven belastingen blijft besteed: worden, om de
kosten van het openbaar onderwijs alleen te be-
strijdën, zoolang heeft ook- het vrije onderwijs
regt op eene evenredige subsidie.
Evenredige subsidie, d. i. dat voor elk kind
op de vrije school evenveel subsidie worde uit
gekeerd aan het bestuur dier school, als elk kind
op de stiaatsschool kost. Dan eerst zou er in waar
heid vrije concurrentie bestaan, zonder dat de
staatsschool hoven de vrije school geldelijk werd
bevoordeeld. En reeds vroeger toonden wij aan
dat deze regeling zeer goed kon tot stand komen,
zonder dat men beangst behoefde te zijn dat dit
een te groot geldelijk bezwaar voor de gemeenten -
zou worden, door dat er te veel bijzondere scho
len zouden worden opgerigt. /Want hoe meer
scholen er zouden komen door des te minder leer
lingen zou elk hunner bezocht worden,, en'zou
bet voor de gemeente vrij onverschillig zijn, of
de kinderen, wier onderwijs zij subsidieerde, op
verschillende scholen verdeeld of op een enkeje
vereenigd zouden zijn. Daarbij zou het kleine,
getal leerlingen dat elke school zou bezoeken wan
neer er te veel kwamen, voorkomen dat er meer
dan noodig werden opgerigt.
Het .meerendeel der ouders is echter door de
gewoonte der iaatste jaren om geen of geen, noe
menswaard schoolgeld te heffen want "men ge
went spoedig aan «weinig betalen» zpo ver
wend, dat wij gelooven, dat het reel moeite zou
kosten een schoolgeld weder in te voeren, dat
evenredig is aan de uitgaven die het onderwijs
vordert.
Daarom gelooven wij; dat zonder evenredig
subsidie aan de vrije school, niet ligt voldaan
zou kunnen worden aan de grieven tegen het',
staatsonderwijs door het programma van Mul
tapatior.
BINNENLAND.
Goes, 11 Augustus 1878..
De Minister van Binnenlandsche Zaken brengt
ter algemeene kennis, dat zjj die alsnog een examen
wenschen af te leggen tot het yerkrijgon eener acte
van bekwaamheid voor het middelbaar onderwjjs
in de landbouwkunde, zich vóór 20 Augustus
e. k. behoorenaan te melden aan zjjn Departe
ment.
De Minister van Birinenlandschë Zaken bréngt
ter algemeene kennis, dat in de maand September
aanstaande gelegenheid zal Worden gegeven, tot
het afleggen der 'examens, vermeld in artt.'4, 5,
8 en 9 der wet van 1 Junjj 1865 (Staatsblad no.
59), ter verkrjjging vnn het diploma of van aoten
van bevoegdheid als arts, hulpapotheker, of apo
theker, in Art. 16 vermeld. Do dagen waarop en
de plaatsen waar de voormelde examens worden
afgenomen, zullen nader jworden bekend gemaakt.
Zjj, die tot de examens wensohen te worden toe^
gelaten, worden verzooht daarvan vóór 15 Augus
tus e. k. schrifteljjk opgave te doen. r
