Nieuwsblad voor Iliolen, Zuid- eu Noord-Beveland.
binnenland.
Goes, 30 Januarij 1873.
Inde zitting der Eerste kamer van 16 Januarijzeide
de heer Messchèrt van VollenhovehMijnheer do
Voorzitter, bij het intreden vaneen nieuwen jaarkring
is ieder staatsburger en bovenal een volksvertegen
woordiger geroepen tot ernstige overweging. Voor
iedereen is het een gewigtig tijdstipdo verloren tijd
moet ingehaald, verzuimde pligten moeten vervuld
worden, enwie onzer, welke Regering, welke volksver
tegenwoordiging," welk volk heeft zich geen verloren
tijd, geen verzuimde pligten te verwijten
Bij gelegenheid van de behandeling der Staatsbc-
grooting, 'waarbij zoo vele meer en milder belaugiij-
ke onderwerpen ter sprake komen, acht ik het niet
ongepast over eenige vei-zujmde pligten te spreken.;
niet om tot de Regering of tot wie ook een verwijt te
rigten ik gevoel te zeer dat ik mij zeiven het meest
te verwijten hebmaar om te voorkomen dat wij ons
bij het einde van dit jaar dezelfde verwijten zouden
moeten-doen. Ik vind te mindv-r bezwaar om hier
toe over te gaan, omdat, ten gevolge van allerlei om
standigheden de algemeene beschouwingen uit don
aard der zaak meer retrospective geworden zijn.
In de eerste plaats vraag ik, wat er gedaan is om
het Nederlandsche volk tot de vreeze Gods, tot de
dienst van God op te leiden I
Verwonder u niet, mijnheer de Voorzitter, dat ik
deze vraag in eene staatkundige vergadering als deze
behandel. Meer en meer wint de overtuiging veld bij
de'uitstekendste staatslieden van alle-landen, dat
hot bevorderen van de vreeze Gods het eenig middel
is om de uitspattingen van allerlei aard, welke voort
durend toenemen, tegen te gaan. Hu moge hier of
daar een waanwijze gevonden worden, die beweert dat
God en zijn., dienst ligt^buiten de bemoeijingen van
den Staat, gij zult met te min met mij, mijnbeer
de Voorzitter, den zoodanige den eerenaara van staats
man wel'onthouden. Wanneer ik zeg, dat de uit
spattingen van allerlei aard toenemen,op schrikba
rende wijze, dan behoef ik niet ver te zoeken naar
bewijzen. Ongebondenheid <?n ontucht vraag liet
aan de politie, aan de gasthuizen, aan de genees
kundigen in onzè groote steden vrees'selijk en
toenemend, boven alle denkbeeld toenemend, grijpt
de ziekte om zich heen, die gebeele gezinnen tot
in verre geslachten met de akeligste kwalen bezoekt.
Misdaden van den gruwelijksten' aard. Is het noe
men van de residentie, van Aardenburg,.vau Kloos
terhaar, van Leiden, niet voldoende? Brengen ons
de dagbladen niet dagelijks nieuwe siddering en
schokken aan
Dronkenschap zien wij die niet bij den dag
toenemen en 'duizende huisgezinnen tot dierlijkheid
en armoede gebragt?
Maar waar zou ik eindigen als ik al de'uitspat
tingen van den materialistiscben en zinnelijken geest
des tijds - wilde schetsen? Ik acht het -ook onnoó-
digieder die de zaak ernstig nagaat is pr van over
tuigd. En niet alleen bij ons volk, neen, overal, maar
misschien in mindere maté, ontwaart men dat onbe-
zorgde, onbeteugelde vooitleven zonder zin voor ede
ler genieting en buiten Gods gebod.
Geen wonder dat zelfs de voornaamste staatslieden
met bezorgdheid de toekomst te -gemoe.t gaan, en
naar middelen omzien öm aan die schromelijke af
wijkingen paal en perk.te stellen.
Geen wonder dat zij meer en meer voor hunne
overtuiging uitkomen, dat alleen bet herstel en de
bevordering van de vreeze Gods verandering kan
aanbrengen.
De bekende de Bonald schrijft«La révolution a
commencé par la proclamation des droits de Thorn -
me, elle ne finira que par les proclamations des droits
de Diou.» Dat komt niet voor in een theologisch werk
maar in een staatsweten'schappelijk werk, getiteld
«Demonstration philosophiqne du principe consti-
tutif de la société.»
Het zijn merkwaardige woorden, les droits de Diew,
die moeten op nieuw ingeprent en ten top verhe
ven worden. Dan eerst is verbetering en herstel
van den kranken en vaischeu toestand te wachten.
De- regteu van den mensch, daar heeft ieder den mond
en het hart vol van, maar de pligtln van den mensch
bE regten van God wie bekommert zich om die
oude en verouderde vooroordeelen van zwakken en
onkundigen Kan een echt beschaafd, een humaan
man een anderen weg gaan dan die zijne rede,
zijne voortgaande ontwikkeling hem aanwijzen?
Zie, Mijnbeer de Voorzitter, dat moet anders wor
den en dan alleen is er, met Gods hulp, genezing te
wachten. Maar wil men die genezing in waarheid,
dan moet ook dat getuigenis niet gesmoord, niet
angstvallig hier ,en daar vooropgezet, niet als mot
opzet in 's lands Vergadering vermeden worden.
Keen, neen, van de daken moet bet gepredikt; het
moet, zoo als de Bonald zegt, geproclameerd, w&ar
het kan verkondigd en, vooral door wie hoog ge
plaatst is met des te meer kracht en klem gehand
haafd worden. Het is v'alscbe schaamte om bij do
behandeling, van Staatsaangelegenbeden, de voor
naamste, die, waarvan het zielenheil van het ons
dierbaar volk afhangt, en zonder- welke noch orde
noch zedelijk te wachten zijn, te verzwijgen en op-
fcettelijk buiten behandeling te laten.
Het is niet .alleen valsche schaamte, maar in mijn -
oog pligtverzuim.
Men zegge niet dat de godsdienst eene teedere
zaak is, waaromtrent de gevoelens verschillen Mijn
heer de Voorzitteiy- ik spreek niet over kerkelijke
toestanden, gelobfeverschillen en dergelijken.
Hieromtrent moét aan ieder de meest, volkomen
vrijheid gelaten wórden. Maar ik spreek alleen van
die onomstootelijke waarheid dat er een «God Be
staat, de Schepper van Hemel en aarde, die bet lót
van menschen en volken bestuurt, en van Diens
regten. Mag ik niet aannemen dat "Protestanten,
Katholieken en Joden, hieromtrent eenstemmig zijn?
of zijn wij. reeds een Staat athée?
Maar vraagt 'gewat kan de Staat, wat kan de
Regering doen om de vreeze Gods en Zijn dienst te
bevorderen
De Regering, Mijnheer, de Voorzitter, kan veel,
zeer veel, doenen moet" veel, zeer.-veel latenom
in dit'opzigt hare roeping 'te vervullen.
Met eenige weinige voorbeelden wensch ik dit op
te helderen. De Regering moet eerbied betoonen
voor alles wat het geweten betreft; do consciëntie
is de kiem van alle bekeering ten goede. Maar het
is een teedere plant die zorgvuldige behandeling
eischt en geen ruwe gedoogt of zij dreigt verstikt
te worden.
Daarom is alle consciëntiedwang njet de meeste
zorg te vermijden. Daarom vooml is de vaccine-
dwang zoo te betreuren; bet geweten wordt in bot
sing gebragt met de overheid, en daardoor wordt
het. openbaar gezag geknakt.
De Regering moet ook de instellingen steunen
die ten doel hebben de godsdienst te bevorderen en
uit te breiden. Zij n?oet. die steunen ook door ha
ren zoogonaamden morelen ipvloed; niet angstval
lig eénige duizende guldens beknibbelen die tot dat
doel bestemd zijn en daartoe kunnen medewerken.
De Regering moet aan dé kerkgenootschappen be-
scherming verleenen in den meest uitgebreiden'zin,
zoo als art. 165 der Grondwet niet alleen toelaat
maar voorschrijft. l)at woord- bescherming heeft-uit»,
gebreider beteek«nis dan do prakrijk daaraan bocht.
Ook dnt de Grondwet, zelfs die van J 848, hecht er aan
No. 9. Vrijdag .31 Januarij Achtste Jaargang.
dat de kerkgenootschappen door den Staat worden
beschermd.
De 'Regering moet de scholen waar de vreeze Gods
den grondslag uitmaakt van het onderwijs, zooveel
van haar afhangt, als uitstekende hulpmiddelen tot
bereiking van het groote doel erkennen, dankbaar
steunendus haar bestaan 'en hare uitbreiding niet
bemoeijelijken door bovenmatige bogunstiging van de
Staatsschool; en dus niet balstarrig weigeren regt
-te doen en onregt te herstellen.
Zij moet bij benoemingen van bare ambtenaren
belast met het schooltoezigt- en met het onderwijs,
in de eerste plaats letten op ,de zedelijkheid en wat
daarmede zamenhangt, meer nog dan op kennis en
geschiktheid in andere opzigten. -
In een onzer verslagen hebben eenige leden reeds
de aandacht der Regering gevestigd «op do noodza
kelijkheid om bij de benoeming van leeraren niet
enkel op hunne bekwaamheid, maar ook op hunne
streng zedelijke beginselen te letten.» De Regering
•geve geen'enkele gunst, geen enkele eer, geen en
kele benoeming aan erkende godloochenaars; zij
were die krachtig ovoral, maar vooral hij het on
derwijs, opdat zij niet door hun vuilen adem het
jeugdige hart bezoedelen. De Regering moet ver
der weren al wat. de godsdienstige ontwikkeling
van het volk in den wog staat, ontucht beteuge
len, de gelegenheid daartoe verminderen, bemoei
jelijken, met den stempel der verachting brand
merken; waar bet gevoel van zedelijkheid in bet
openbaar gewold wordt aangedaan, met de kracht
en het gezag der wet tnsschenboide komen. Met
open oog en warm hart bespiede zij elk ontwa
ken tot een edel streven, tot eene ernstige levens-,
opvatting, waardoor, nog menig goed zuad, dat nn
verstikt-, tot wasdom komen kan. Die betere ad-
spiratien van den volksgeest, als ik ze zoo noe
men mag, moet de Regering gretig aangrijpen,
zorgvuldig kweeken, tot rijpheid brengen: dat is
de weg om de regten van God wederom ingang te
doen. vinden. i
"Nu zegge men nietdo meerderheid wil dien weg
nog niet op; wij zullen wachten tot zij zich in dien'
geest verklaart,
Mijnbeer de Voorzitter, dat beginsel.maar
bet is gten beginsel, die uitvlugt is dezer dagen reeds
meermalen ter sprake gebragt en veroordeeld. De
Regering bedenke toch wat reeds do ouden zeiden:
Pessinia respnblxca ubi plurimum valentplurimi. Heen,"
ik herhaal hot, de hoogstgeplaatsten moeten door
hun voorbeeld, door de kracht hunner overtuiging,
door den invloed' hunner
scheppen, niet zich er
laatste geval
inderdaad
'nemen zij aan zich zei ven, en aan elke Regering
dat gezag. Neen waar de minderheden iets ten
goede ondernemen, moeten zij steun vinden bij dat
gezag. "Wilt gij voorbeelden, ik zal er een paar
noemen, - Slot volgt.).
Z. M. de Koning heeft een prijs beschikbaar ge
steld voor de deelnemers aan den scherpschutters-
wedstrijd, dit jaar te Assen te houden.
Men schrijft uit den Haag aan de Amh. Courant,
dat, behalve dejheer van Voorthuijzen, hog twee le
den van de Tweede Kamer der Staten-Generaal het
plan hebben bun mandaat neder te leggen, en wel
«twee zeer geachte leden der liberale partjj.»
Men'schrijft ons nit den Haag:
Nadat tie commissaris van politie Benkman, verr
RoosendaalV
I Wouw....
Bergen op Zoom...
Woensdvc ebt
•Rilland
krabbendijke
Kruisingen
•Vlake
Biczelinge
Goes
's Heer Arendske rke 8,26
Arnemniden8,40
1,18
{Middelburg'v 8"5()
Ylissingen A 9,
9,20p
12,5 P
i
4,55 G
8,50
9,30
12,19
5,13
8,59
9,43
12,42
5.55
9,8
9,52
"12,52
6,12
9,16
10,7
1.7
6,32
9,29
10,13
1,13
*6,45
9,35
10,23
1,23
7,3
9,44
10,28
1,28
7,9
9,49
10,39
1,41
7,27
10,-
10,49
1,51
7,44
10,8
10,57
1,59
7,57
10,16
11,12
2.14
8,22
8,30
10,29
11.18
2,20
10,35
i 1,21
2.24
4,20
8,40
10,36
11.30
2,35
4,30
8,55
10,45
Vlissingen V 6,40S
Mi«ObnrS-,
9.10P12.30 G3.10P5.20P 9.25P
9,19 12,41 3,20 5,29 9,85
6,50
Arnemniden7,'
's,Heer Arendskerkc 7,14
Goes....7,21
Biczelinge7,3:
•Vlflke7,39
hruiningeu7,44
Krabbendijke7,53
•Rilland7.59.
Wo< nsdrecht8,12
Bergen op Zoom.. 8,20
•Aan deze halten wordt alléén gestopt, wanneer Wouw8,31
daar reizigers worden Opgenonn- uitgelaten. RoosendaalA 8,40
Deze Conrant verschijnt, uitgezonderd op Christelijke leesidaeen, fles Haandags eo Donderdags avonds Prijs kwanta! I 0,85. Ir. p. post/l,Afzonderlijke Hommers 5 et.
Prijs der Advertontien 10 et. per regélgroote letters en vignetten naar plaatsruimte. Geboorte-, huwelijks- en doodbeiigten van 15 regels 50 cent.
Alle Stukken de redactie betreffende, gelieve men minstens dén dag vóór de uitirave franco toe te zenden aan den Uitgever A.C. DE JONGE SJz. te Goes.
Inzending der Advertentien tot des namiddags 3 are."
9,28
9,43
9,52
10,8
10,15
10,22
10,32
10,38
10,53
11,6
11,17
11,26
1,4
1,28
1.49
'2,6
2,15.
2,24
2,40
2,47
3,10
3,45
4,2
4,15
5,32
5,89
5,54*
6.3
6,18
6,26
6,82
6,42
6,48
7.4
7,17
7,28
7,37'
