Nieuwsblad voor Tboleu, Zuid- eu Noord-Beveland.
_«En mag dan de Kerk, als middel om waren, gods
dienstzin in de harten te kweeken, en den bloei en
welvaart in het volksleven te ontwikkelen, met die
geringachting worden behandeld' welke men haar
thans" wil- aandoen; ik heb mij verzet,,Mijne'Hoeren,
in der tjjd tegen het opheffen van de Ministerzen-
van Eerodienst, omdat ik het van belang achtte dat
ook de kerkelijke belangen een woordvoerder had»,
den in den Ministerraad en dat ik het vernederend'
vond dat de vaak zoo teedere'belangen-der Kerk
naar eene afdeeling van een Ministerie van Finan-
tien yyerdem gerenvoijeerd, maar weinig dacht men
toch destijds nog dat dé Kerk die bejegening te
wachten stond welke thans geschiedt;.neen, de.kèrk-
genootschappen in ons vaderland zijn niet gelijk te
atellëny ook na de plaats hebbende scheiding, met
particuliere vereonigingen omtrent welker bestaan
da Staat onverschillig* mag. zijn
Een onhandige verdediger is toch érger dan een felle
bestrijder, dachten wij toen wij in de Goessche Cou
rant van Zaterdag 11. lazen het ingezonden stuk
van den hulponderwijzer Baardot/, ten doel hebben
de, om op te komen tegen de oordeelvelling, van'
eenige leden van den gemeenteraad, over de open-r
bare school le klasse, thans nog onder leiding van
den heer Staart. Wjj zullen ons ontbonden van een.
oordeel over bet meer of minder passende voor een
hulponderwijzer, om op dergelijke wijze op te komen
tegen de beraadslagingen in den gemeenteraad. Wij
willen er alleezi op wgzen hoo de heer Baardolf—
hoewel hij natuurlijk het. omgekeerde bedoelde.
juist1 door zijn min gelukkig geslaagde kampioene-'
rol, het ónwedersprekelgk bewijs levert van de juist-
heid der bewering van die gemeenteraadsleden te
gen welke hij het zijn «pligt» achtte op te komen.
Volgens het gemeenteraadsverslag toch, in de
Goessche Courant zelf, schrééf n?r. del Baere de ooi*-,
zaak van het niet opkomen van sollicitanten - voor
hulponderwijzer aan die school, daaraan toe «dat
«de school onder de onderwijzers zoodanig bekend
«is, dat niemand er werkzaam wil zijn». Bij dat
ge'Voeléh sloot zich mr. Pompe van Meerdervoort aan
zoo als deze ook reedsvroeger beweerd had
en sprak ook als zijne overtuiging xüt, dat het. niet
opkomen van hulponderwijzers niet ligt «aan dé
jaarwedde, maar aan de reputatie der school;»
Beide raadsleden koesterden dus eene minder goe
de gedachte over den ordelijken gang'vfth zaken in
die school. Daaraan schreven zjj toe, dat er geen
sollicitanten kwamen. Be oorzaak van dien minder
ordelijken gang, werd-, wel .door hen aangestipt,
maar de hoofdoorzaak van het niet- solliciteren was
de toestand der Echool.
Tegen die bewering acht de heer 'Baardolf het
van zijn pligt op te komen.
Brengt hij echter daartoe bewijzen aan', dat het
wél ordeljjk toegaat op die school? Het omgekeerde
is waar. Hp zelf zegt dat hp eerst sinte 1 Janu-
arp 1873, en dus slechts ruim dne weken aan die
school werkzaam is. Daargelaten nu d&t zulk eéïr
kort tijdsverloop onvoldoende is, om een gegrón&\
oordeel uit té spreken, erkent;dhr. Baat-dolf daarb$
zelf, dat de toestand juist "zoo ia als die beider
raadsleden beweerden. ,Hp zegt dat zpn «patroon»,;
de heer Swatt hem «in alle netelige omstandigheden»
hoeft bijgestaan, en hein, tégenover «kwaadwilligen
nooit in den steek heeft gelaten»Wólnu, is het
dan geen onwedersprekelpk bewijs yari ëënnjlfidièr
Ordelijken gang van zaken,' dat een - hulponderivpifceï,
die geen nieuweling iiir^het. vak is, reeda eeni' i
ge jaCen bp het onderwijs werkzaam is en dps reeds
ondervinding moet hebben opgedaan hoe hp mét. de
leerlingen moet «omspringen», aat zulk een hulp
onderwijzer, in drie toeken tpds, reeds herhaaldelijk,
Bekendmakingen van het Gemeente-bestuur.
InformatiëE de Commodo et Incommodo.
|v BURGEMEESTER en "WETHOUDERS van GOES
brengen ter algemeene kennis, dat door den Heer JAN
JACOB VAN DEN BROEKE, koopman te Goes, ver
gunning is verzocht, om in het pérceel kadastraal sectie
1) no. .392, op de Groote Markt, plaatselpk geteekend
met. A. no. 6, een mosterdmolen daartestellen, en-dat de
bezwaren daartegen kunnèn worden ingehragt vóór of
op Zaturdag den 1 February aanstaande, des_ namiddags
ten één uve, wanneer hét procesverbaal der information
de. commodo et incommöao zal worden opgemaakt.
- Goes, den 25 January 1873.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
M. P. BLAAUBELN,
V Dé Secretaris,
{HARTMAN.
POSTK R IJ EU.
Vertrek der landmail naar Oost-Indië.
Via Marseille, 31 Jannarij, per tweede trein
naar Rozendaal.
BINNENLAND.
Goes, 27 Januarij 1873.
Steeds hebben', wij het beginsel voorgestaan, dat
Godsdienstzin de eenige hechte grondslag is van
een wel geordenden staat. Van onze tegenstanders
werd daarentegen meermalen de bewering verno
men, dat de Godsdienst geheel afgescheiden moet
zijn van de staats-inrigting. Naar aanleiding de
zer zoo tegenstrijdige bewering, achten wij het wen-
schelpk in onze kolommen op te nemen twee re
devoeringen' in de Staten-Generaal gehouden. Eén
op 19 December jï. in de Tweede Kamer door den
Goesschen afgevaardigde, mr. P. H. Saagmans Va
der, q n één op 16 January jl. in de Eerste'Kamer,
door mr. Messchert van Vollenhoven, Iti welke bei
de redevoeringen duidelijk blijkt van welken onmisken
baar grooten invloed de ontwikkeling van Godsdienst
zin op bet maatschappelijk leven is, en hoe zij
daardoor alle aanspraak heeft op bescherming en
steun van elke Regering, die het wél meent met
de ware belangen der natie.
In de zitting der Tweede Kamer van 19 Dec.
U. zeido mr. Saaymans Vader o. m.:
«Ik kan niet ontkennen, mijnbeer de Voorzitter,
dat het inzien van deze afdeeling der begrooting van
finantiön, en het begin vooral van het gegeven ant-
woord dopr den minister in het verslag door dë
Commissie opgeteekend, mij met eene pijnigende
gewaarwording heeft aangedaan, en het mpne bij
zondere aandacht heeft getrokken, dat eene Regering,
zoo mild met betrekking tot het schoolgebied, Voor
zoo ver zij dit naar eigen iniigten meent te mogen
regelen,, die als het ware met twistende hand de
gelden van den Staat veil heeft, om in allo behoef
ten van dat onderwijs te doen voorzien; die ook met
gelpke vrijgevigheid te werk gaat wat .wetenschap en
kunst betreft, en ook dh&r op eene onbekrompen wp-
zein de behoeften voorzietdat die zelfde Regering,
dtór waar het de belangen van den Godsdienst be
treft, eene zóó geheel verschillende gedragslpn meent
te moeten volgenen-in stede van middelen te -be
ramen om de zoo hoogst goringe bezoldiging van de
meeste predikanten te verhoog on, zich hieraan gc-
fieel meent te kunnen onttrekken niet alleen, maar
zelfs vorpligtingen, dóór do Grondwet op de" Rogo-
ring aangaande de Kerk gelegd, geheel meent tor
zijde te mogen stellen. Acht dan de Regering de
Godsdienst van zóó wéinig gewigt voor den Staat, en
gevoelt zij niet dat in gezonde godsdienstbegrippen
juist bét kraebtigste middel tot ontwikkeling en ware
beschaving van een volk te zoeken is Is de wording
van Nederland dan aan de Regering onbekend, en
beseft men niet dat zoowel de man van wetenschap
als de kunstenaar de meeste behoefte heeft om juist
door den godsdienst gevormd te worden, die zijn
blik verheldert, terwijl zp hot hart veredeltis zp
het toch. niet die de vatbaarheid voor hetgeen
waar en Bcboon is in het menschelijkë hart doet
ontkiemen, door wier aandrift zoowel de man van
wetenschap tot het doen zijner nasporingen en on
derzoekingen wordt gedreven, als de kunstenaar met
geestdrift wordt bezield, om zijne idealen te schet
sen, waarin hij het gevoel dat in zijne borst ont
gloeit onder de schoonste vormen het oog ter aan
schouwing geeft? Is toch niet het doel van al ons
streven een zoeken naar waarheid, ön waar zullen
wij die vinden, buiten God, zoo als Hps zich in
Zijn Woord heeft geopenbaard? Toonde ook
de heidenwereld zelfs niet de dringenste behoefte
daaraan, en is zulks niet kenbaar in het gedurig
tasten en zoeken der wijsgeèren, om die brön van
ware kennis en wijsheid te vinden? Wien onzer,
die met de schriften, der klassieke oudheid bekend
is, heeft zulks niet vaak getroffen, vooral bp" het
begin van de geschriften van Plinins en Seneca,
waarin dit gevoel,, dat zoeken naar waarheid, zich
vaak met een diepen weemoedstoon lucht geeft.
«En zullen'wij dan, die boven de heidenwereld met
die kennis verwaardigd zijn geworden, zullen wij
dan met geringachting op den godsdienst nederzien,
en, waar de milde hand voor den kunstenaar zich
ontsluit, den godsdienstleeraar met onverschilligheid
aan zijn, lot overlaten Zijn dan niet de kunstpro
ducten waarop wij bij den vreemde roem mogen
dragen, juist van die tijden dagteukenend, toén de
godsdiepst in Nederland*" bloeide, en meer in bet
volksleven met deszelfs bezielende kracht was in
gedrongen dan thans, hejaas, het geval is?. En
waar vinden wij de geniale mannen die onze tijd
oplevert? Men lette, Mijne Heèren, op de reuzen
schreden welke de kunst gemaakt heeft in het uit
vinden van werktuigen tot vernieling en menschen- -
slagting, en zie daarin de uitdruk van de bescha
ving onzer eeuw, en teere tevens hieruit wat .ons van
'die beschaving in do toekomst te wachten staat 1
«Do godsdienst, en zij alleen is het, welke vrede
en welvaart aan de Staten schenken kanzij is het
fundament, van waar alléén de Staat deszelfs zede
lijke kracht kan ontleenenrusten toch niet alle hare
instellingen, alle begrippen van regt op een begin
sel van waarheid, dat hooger ia dan de menBch,
dat nit God is! En bestaat dan ook niet bij allen,
welke geloofsbegrippen men ook moge zijn toege
daan, de zedelijke overtuiging, dat de 8taten zonder
vasthouden aan godsdienstige begrippen verloren
moeten gaan? Ja, Mpne Heeren, volmondig beaam
ik wat mijn hooggeachte vriend, do heer Groen van
Prinsterer, eens in doze Vergadering zeide«Thans
meer dan ooit blpkt, dat niets buiten echten gods
dienstzin op den duur waarborgt tegen de onmagt
van wanbegrippen, waarmeó ook Nederland bedreigd
wordt; de toestand van onderscheidene landen in
Europa doet de hernieuwing vreezen aer. uitbarstin
gen die wjj beleefd hebbengeene voorzorgen zullen
genoegzaam zjjn, indien de veerkracht ontbreekt,
welke, met de kracht der geloofsovertuiging, en met
den eisch der pligtsbëtrachtmg in e'en onafechei-'
delyk verhand is; maak organieke wetten, organi
seer den Staat zoo goed mogelpk is, indien de
Nedorlandsche natie verbastert, gevon staatsvormen
geen bruikbaar volk, waarmeö men gevaren trotseert.
jLniigaiiag xö Jiiuiurnj i
Roosendaal9,20P 12,5 P 4,55 G .8,50
Wonw
Bergen op Zoom
Rilland
Krabbe ndijke
Kruimngea
vlake
Biezehnge
s Heer Arcndakerke 8,26 10,57
Arnomuiden......... 8,40 11,12
V Aiw.. A 8,46 11,18
{Middelbnrgv S 50
Ai
10.13
1,13
7.27 10,
1.41
10,39
7,44 10,8
8,18 10,
7,57 10,16
1,59
8,30 10,
8,40 10,36
24 4:
FliB8ingen N 6,40S 9,10P12,30 G
*r,\7,nlTinw, A 6,48 9,19 l2;4l 3,
Middelburg,y 6^0 921 1251
Amemaiden7, 9,28 1,4
's Heer Areiidskerkc 7,1'4 9,43 1,28
Goes... 7,21 9,52 1.49
Biezelinge.7,32 10;8 2,&
*V1h ke7,89 10,15 2,15
Kmioinfcen 7,44 10,22 2,24
Erabbendyke7,58 10,32 .2,40
•RiJljmd...:;.7,59 10,38 2,47
Wot-osdrecht...8,12 10,53 3,10
Bergen op Zoom.. 8,20 .11,6 3,45
•Aan detebalten'wordttlléen gj>gtópt> 'wannéér 8,31 li,17 4,2
Vlissingen A 9,— 11,30 2,35 4,80 8,55 10,45 aaar reiriger» Worden opgenpjne i uit^laten,Boosendan]A -8,40 11;26 ;4.15
Dexe (Jonrant rerachijnt, nitpezondérd op Christelijke fee»td»Jt*n.dea Mattndafff ta JhnrdééJapi&tokdi. Prij»*^kw«ri»al 0,85.fr. p. pos» fitAlaonderliikt
Prijs der Advertentien lO et. per regel, groote lj?tt«r« en Yignetten naar plaatamunte.. Geboorte-, hnwoHjka- eU doodberigtftn, van 15 .rejrels 50
Alle Stukken de redactie betreffende, gelieve men minstens één dag vo'ór de uitgave franco toe tezendé" aan den Uitgever A. C. de JOXqe
- Inzending der Adve.rtentien tot des namiddags 3 are.
:,10P5,20P 9,26P
,20 5,29 9,35
5,32
5,39
5,54
6 3
A18
6,26.
6,32
6,42
6,48
7,4
7,17
7,28
7,37
Nommeri 5 ct.
cent. i
BJz. te Goes.
