Vrijdag 7 October 187Ö,
Nieuwsblad voor Tholen, Zuid- en Noord-Beveland-
in.
BivzeUage 8,31
Vlake 6,88
Woensdr. 7,12
Déze Courant rerscbijnt, uitgezonderd op Christelyke feestdagen,-des
v Maandags cn Donderdags avonds.
Prijs 'y kwartaal ƒ1,vfr.p. post ƒ1,30. Afzonderlijke Nommcrs 5 ct.
- Prijs dor Advertentien 10 ot. per regel, groote letters cn vignetten
naarplaatsruimte. Geboorte-, huwelijks— en doodberigten van 15
V f regels 50 cent.
V. Goes
Krnining. 6,48
jojlandi*) 6,59
Berg.-.op-Z 7,
Rosend. A.7,40
SPOORWEB BOES - ROOSENDAAL.
1,28 6,18
li39 8,28
1.47 6,33
1,64 6,38
2,7 6,48
2,14 6,0
2,32 -7,7
2.48 7,17
3,1 7,27
3,10 7,35
O Aan deze halte.n wordt alléén gestopt, wanneer daarireizigers wor-
jpLm -w «a»sv. TT"**" r ^en opgenomen of uitgelaten; de reizigers zijn vérpligt, vóór het vertrek
v» >v -i. -.j"'--w Jvaaden trein aan Jnet voorafgaand, slation aan den conducteur kennis te* geven.
Alle Stubmen de redactie betreffende, gelieve men minstens één dag vóór de uitgave franco toe te zenden aan den Uitgever A. c, BZ J0176E 87*. te Goes.
Inzending der Advertentien tot des namiddags' 3 ure.
Abv^btentien en Abonnementen worden voor Duitachland, Oostenrijk en Zwitserland aangenomen door de HH. HAASENSTEIN Se VOGLKR, te Hamburg,' Lubeck,1
V Frankfort a/M., Berljjn, Leipzig, Dresden, Bxeslau, Keulen, Stuttgartfc, Weeneö, Praag, Bazel, St. Gallen, Genève en Lausanne. 1
v Roosend.
Wouw
Bergcn-op-Z.
Woensdrecht
Rilland
Krabbendijké
Kruiniïïgcn
Vlake
Biezelinge
Goes A.
8,55 4,40 8,30
9,7 4,50 8,40
9,28 5,8 8,53
0,36 5.18
9,53 5,'2(
10,1 5,32
10,14 *5,42
10,20 5,47
10,29 5,54
10,39
9,3
9,16
9,22
9,32
9,37
9,44
EENIGE 0PMERE3NGEN NAAR AANLEIDING
VAN DE TR003BEDE.
«Het onderwijs» oordeelt de Troonrede,
«aan. welks verbetering alle vlijt wordt besteed,
verspreid in steeds wy deren kring zaden van be
schaving en wélvaart.»
Het ouderwijs. By interpellatie, zeide Mr.
Fock, dat hier mede zoo wel het bijzondere als
het openbaar onderwijs was bedoeld. Dit kun
nen tvij gaarne aannemen, wat betreft de ver
spreiding van ware beschaving en daardoor wel
vaart.. Wij twijfelen zelfs niet of de tijd zal het
leeren, hóe het vrije onderwys meer degelij
ke beschaving zal verspreiden, dan het Staats
onderwijs; dat de godsdienstige vorming, dat
hoofdbestanddeel der opvoeding, ter zijde laat.
Yaak zelfs tegenwerkt
Intussehen zijn wy dankbaar dat ook het vrije
onderwijs aan Mr.jFocI*,— nu hij door zjjn langdu-
riger Ministerschap, meer met'de uitwerking er van
bekend werd,—- de overtuiging heeft geschonken,
dat het «in steeds wijderen kring beschaving
verspreidt.» Voorzeker eeoe eervolle hulde, door
een sterk gekleurd optimist van het Staats
onderwijs. Tot nog toe, gaf de wjjze waar
op over het -vrye onderwys, door de voorstan-
dors van het Staats-oiiderwys gesproken werd,
meer den indruk van een medelydend schou
derophalen. Tot nu toe, wy hebbon het
reeds vroeger opgemerkt, werden de voor
standers van het vrye onderwijs, hoofdzakelijk
bestreden metgyzjjt niet op de hoogte des
tyds. Daarom zyu'wy dankbaar, dat door een
Minister zelf het oordeel is uitgesproken, dat
ook dat zoogenaamd «niet volgens do eischon
des tyds iugcrigt vrye onderwys,» toch moer en
moer beschaving verspreidt.
Dankbaar, maar niet voldaan. Wanfc ofschoon
Mr. Fock beweert, dat ouder het ia de Troon
rede bedoelde onderwys, ook heb vryo ia be-
gropon, is ons geen maatregel bekend, waar
door aan dit laatste van Staatswege zelfs
do minste verbetering ia gebragt. Qua ia geen
blyk bekend, waardoor de Regering getoond
hoeft in waarheid «allo vlyt te bobben bestood»
o»i het to vorbetoren. Integendeel, alle pogin
gen, om (lo het vviio onderwijs belommerende
hinderpalen uit den weg te ruimen, ayn nog
steeds afgestuit op den onwil van Mr. Foclst
om daaraan te gemoet te komen.
Nog steeds wordt do ook aan hot bijzonder
onderwijs b(i de grondwet gewaarborgde vrij
heid, op de oigeivdommelyko «liberale» wijze
toegepast, Dat is, die vryheid bèataat nog steeds,
nuf» men hukke voor het aoo aterk geiuono-
poliseerd Staats-onderwijs. Nog steeds heeft
men vryheid zijne kinderen, ook 'godsdienstig
onderwijs te geven, mits men dat geheel zelf
betale, na vooraf betaald te hebbèn het gods
dienstloos onderwijs der Staatsschool. Ook wan
neer men het in gemoede als verderfelijk af
keurt.
Wat zouden de «liberalen» b.v. gezegd heb
ben, wanneer zy in oppositie waren van eene
«vrijheid» van drukpers, mits de betaling van
een' drukkend zegel door oppositie, doch vry-
dom van zegel voor de ministerieel gezinden?
Wat zouden de «liberalen» zeggen van eene «vry
heid1' van handel, wanneer Staat en particulieren
zoogenaamd- concurreerden, met dien verstande
dat Staats-iurigtingen «vrjj» waren van accyn-
sen, doch de particuliere handelaar dubbele
accijns* werd opgelegd
Dat is geen. vryheid, zouden zy en te regt
antwoorden. Dat ïs integendeel monopolie. Dat
is een toestand in welken concurrentie ondenk
baar is,waardoor alle vryheid den nek wordt inge
drukt. Welnu evénzoo wordt thans de vryheid van
onderwys toegepast. Op de- Staats-school, be
taalt men weinig of niet, doch de voorstanders
van het vrye onderwys betalen dubbel, eerst
hun gedeelte aan de Staats-school, en daarna
geheel voor hun eigen. Om de' voorstanders
dor Staats-school te ontlaston, worden de,voor
standers der vrye. school dubbel belast. Is dat
niet liberaal? Natuurlyk in de hedendaagsche
beteekenis van dat woord.
En niettegenstaande dat monopolie der Staats
school,niettegenstaande die hinderpalen voor
het vrye onderwys, verspreidt ook dit laatste
«meer en meer beschaving en welvaartWare
het dan niet der moeite waardware bot niet
do pligt der Itegering, die bestaande hinderpa
len voor hot vrye ondeifwys op te heffen? Wun-
neer het nu reeds «rncer en meer beschaving en
welvaart» versproidt, hoe veel te raeor zou hot,
dit doen,, wanneer hot in waarheid vrij was.
Maar wy bobben "hot reeds meermalen gezegd.
Niettegenstaande allen ophef van dat Staats
onderwijs, gevoelen deszolfs voorstamlors, dat
by geljjkheid, by ware vryheid vim het by
zondere onderwys, zy de conourrentio niet zou
den kunnen volhouden. Do Nederliuwlsche natie
t* over het algemeen niet ingenomen met cone
«godadionatloozo» opvoeding barer kinderen.
Daaróm moet do godsdionstloozo school, met
alle kunst- en vliegwerk, sraokolyk worden ge
mankt. En het beate middel daartoe zien zy
in don hef hoont van hot gold.
En dat onze bewering, "dat de voorstanders
der Staats-school do concurrentie van hot vryo
onderwys vroezen, wol degelijk waarheid is, Itlykt
daaruit, dat de, als'sterk gepronónceerd voor
stander der Staats-school bekende schryver in
het Amsterdamsch Volksblad van 27 Augustus
1868 schreef-
«Eene volkomene vrye concurrentie tnsschen
«de openbare en byzoudere scholen, zou in de
«daad het gebeele openbaar ondferwys verlagen
«en overbodig maken.»
Het woord «verlagen» zal die schrijver ver
moedelijk gebruikt hebben in de beteekenis, dat
doordat het openbaar onderwijs overbodig zou
worden, d. i. de concurrentie niet zou kunnen vol
houden, aan de Staats-school de gloriole, de licht-*
krans zou ontrukt worden, waarmede hare voor-,
standers haar zoo gaarne tobyen.
BINNENLAND.
Goes, 6 October.
Na aflbop van hot onderzoek van dö Indtecbo
begrooting in de afdeelingen der Twéede Kamer,
is Maandag oen begin gemankt mot het onderzoek
der Staatsbegrooting.
In de Tweede Kamer is ingekomen een brief van
don heor van For eest,'met medodeeling dat genoemd
lid zy'ne betrekking als zoodanig üederlegt.
Dientengevolge is door den Minister van Bin-
nonlandscho Zaken bepaald dat do verkiezing hl
plaats van jhr. mr. C. van Foreest, zal plaats
hebben op Dingsdag 25 Ootobor a. s. en zoonoo-
dig bono herstemming op 8 Novombor daaraan
volgende.
Ter vervulling dor vacature voor do Tweede Ka-
mor, ontstaan door hot ontslag nemen van don hoor
Fokkor, z|jn te Middelburg tot candidaton gOBteld
door do Kiosvorooniging Zeeland* do hoor jhr. J.
G. II. van Tets van Goudriaan; door «Nederland en-
Oranjemr.- J. P. J. A. Graaf von Zuylon van Nyo-
voltj dooc do Grondwet» mr. J. P. It. Tak.
Z.' K. H. prins Aloxandor, hooft zioh aan do
HoogoBohool te Leiden, als student doon inschrijven,
on zul zich in do volgondo wook aldaar vostigon.
Do milioiens van do ligting 1870,, tot do vior
rogimonton huzaren, hot rog. void- on hot vog. r|i-
dondo uvtillório bolioorondo, z|jn don 3don Ootobor
by hunne corpson opgetreden, om gokioed on go-
oofond to wovdon. f'
Niwiv men vernoemt, ia or bjj hot dopartomont
van binnenl. zaken oono roorgiurisatio dor afdoolin-
gon opluvtulon. Bjj dio gologonhoid zou or, gelijk
vroeger is gemold, oono nieuwe ftfdeellng voor do
zaken dor verschillende oorodiensten b|j dat depar
tement, worden gevoegd en zouden dovhalYO do af-,
zonderlijke adiuinistnvUWn vorvaUou, A. IA
