NIEUWE GOESSCHE COURANT.
Nieuwsblad voor Tholen, Zuid- en Noord-Beveland.
No.. 18.
Vrijdag 4 Maart 1870.
Vijf le Jaargang.
Dcro Courant verschijnt, uitgezonderd op Christelyka feestdagen, des
Mh&ndAgt en Donderdags avonds.
Prijs kwartaal ƒ1,fr. p. post/1,80; Afzonderlijke Nommets 5 et.
Frys der Advertentien 10 et.'per regel, groot* letter» en vignetten
naar plaatsrüunte Geboorte-, huwelijks- en doodberigten van 15
regels 50 cent.
SPOORWEf: GOES
.1.25 6,15
1.37 6,23
1.53 6,35
6,45
3,10 7,32
ROOSENDAAL.
9.— 4,40
9,12 4,50
9.27 5,3
9,40 5,13
9,58
10,7 5,80
10,21 5,40
10.87 5.52
10,47
v Roosend.
Woow
Bergen-op-Z.
Woensdrechr
Hi 11a ad
Krabbendijke
Kruiuingen
Biezeiinge
Goes A.
8,30
8.42
8,57
9.10
9,28
9,36
9,50
10,5
10,1"5
Alle Stukken de redactie betreffende, gelieve men minstens één dug vóór de uitgave franco toe te zenden aan den Citgevci A. C, DE JONGE BJz. te Goes.
Inzending der Advertentien tot des namiddags 3 ure.
Correspondent voor Uuitschlandi HAA8ENSTEIH&VOGLEB, Annoucen-Bureau voor Hamburg, Frankfort a/M., Berlijn. Leipzig, V'eenen.Stutgartt, Bazel, Zurich, Genève.
Kennisg'eviiig.
De Commissaris des konings in de provincie ZEELAND,
Gelet op art. 11 der wet van den 13 Junij 1857
(Staatsblad no. 87);
blaakt bekend, dat volgens Let, daartoe door Heeren
Gedeputeerde Staten genomen besluit van den 23 Fe
bruari)' 1870.no. 110:
lo. de jagt op HOUTSNIPPEN en WATERWILD op
den 15 Maart, doch die op de WATERSNIPPEN op
den 1 April van dit jaar zal zyn gesloten';
2o. bet weispel van KWARTELEN alléén van den
1 Mei tot en met den 15 Julij dezes jaars zal ge
oorloofd zyn;
3o. de ViSSCHERLJ van den 15 Maart tot en met
den' 15 April zal gesloten zijn; en eindelijk
4o. dat gedurende den gesloten vischtjjd. bet visschen
van PALING, doch alleen met aalkorven van wis-
schen of téenen gevlochten, zalmogen plaatshebben
Deze kennisgeving zal in het Provinciaal blad geplaatst,
en zullen afdrukken in plano aan de gemeentebesturen
ter aanplakking gezonden worden
Middelburg den .25 February 1870.
De Commissaris des Konings voornoemd,
R. W. vAjf LIJNDEN.
Bekendmaking,
Infomatien de Comedo et Incommode.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van GOES,
brengen ter algemeene kennis dat door C. HOOTS-
MANS, vergunning is verzocht, om in het perceel, Wijk
E no. 128, - in de Poel eene KALKBLUSSCHERU te
stichten, en dat de bezwaren daartegen k'innen wor
den ingebragt voor of op Zaturdag den 5 Maart
aanstaande, des namiddags ten één ure, wanneer het
proces-verbaal der information de commodo et incom-
modo zal worden opgemaakt.
Göes, den 28 February 1870.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
M. P. BLAAUBËEN.
De Secretaris,
HARTMAN.
W00RDE5 ER ZAKEH.
Wet van 13 Aug. 1857 (no. 103) art. 23:
>Het schoolonderwijs wordt, onder het aanlee-
ren van gepaste en nuttige kundigheden, dienst
baar gemaakt aan de ontwikkeling van de-
verstandelijke vermogens der kinderen en aan
hunne opleiding tot alle Christelijke en maat
schappelijke" deugden."
De onderwijzer onthoudtzich van iets te
leeren, te doen of toe-te-laten, wat strijdig is
met den eerbied, verschuldigd aan degods
dienstige begrippen van anders denkenden."
Terwijl er tegenwoordig veel gepraat wordt
voor én tegen de wet op het onderwijs, zonder
dat dezelve wordt ingezien of gekend, hebben
wij het niet ondienstig geacht, de twee eerste
alineas van art. 23, waarover dan de strijd voor-
namenlijk loopt, aan het hoofd dezes aftescbrij-
ven. "Wij willen voorts beproeven onze op
vatting daarvan kortelijk te schetschen, ons
daarbij bondehde aan de letter ,en ook aan de
duidelijk daarin vermelde bedoeling.
(:De wet is voor een Christen-vólk bestemd,
dit is zoowel door letter als uitlegging, eene
uitgemaakte zake, en moet in bet oog gebon
den en mag niet losgelaten worden.:)
Ontwikkeling van de verstandelijke vermo
gens der kinderen, en hunne opleiding tot alle
christelijke en maatschappelijke deugden." Deze
oiüwikkeling en opleiding moet geschieden on
der het. -aanleeren van gepaste en nuttige
kundigheden."
Dus hoofdzaak is ontwikkeling vanjhet ver
stand en tevens opleiding (:vorming:) van het
hart, langs bij de wet aangewezene wegen-
Hieraau wordt het school-onderwys dienstbaar"
gemaakt, onder het aanleeren van gepaste en
nattige kundigheden."
Onderscheidenlijk worden genoemd christelyke
deugden" en maatschappelijke deugden." Door
de eersten moet geleerd worden hoe men, jegens
pod, den naasten en de overheid naar het
woord en de vermaning vanden Heere. Jézos
Christus zich te gedragen hebbedoor de laat-
sten :.hoe men jegens de maatschappelijke om
geving, waaronder ook de overheid, behoort te
handelen.
Nu sluit het eerste (:christelijke deugden:)
wel van zelve in zich het volgende ^maatschap
pelijke dengden:). Evenwel, ook voor kin
deren die niet van de christelijke godsdienst
zyn, en voor welke de sehole tcch mede toe
gankelijk is, kan dus het laatste ^maatschap
pelijke deugden:) ook afzonderlijk dienen.
De Wetgever, den aart der opleiding
^christelijke en maatschappelijke:) ook als twee
ledig vermeldende, moet dus ook onderscheidenlijk
gedoeld hebben op aankweeking van Christelijk-
godsdienstigen zin, en van burgerlyk-maatscbap-
pelyken zin of pligt.
Wanneer er dus nu door den wetgever ookt
ja eerst en vooral, van opleiding tot Christelijke
deugden gesproken wordt, dan kan by niet
anders bedoeld hebben dan de opvolging van
de voorschriften en leeringen van Christus zelve,
welke vervat zyn in, en gewis dan ook het
best te leeren zijn nit de eerste bron zelve, de
euangelische openbaring, welke de bijbel is.
Daarin moet das de christelyke deugden-leer
gezocht en gevonden wordeD. En, om dus aan
den eisch zelve der wet te kunnen voldoea, moet
Op de schole de bijbel wel gebruikt worden.
Zonder dit kan er aan bet wettelijk bevel gèene
uitvoering gegeven worden. Eveneens is bet
ook met de, maatschappelijke zedeleer. De-boe
ken die daarover bandelen, moet de onderwijzer
gebruiken, ten einde aan zijne verpligtingom
daartoe de kinderen op te leiden, te kunnen
voldoen.
De positive zin der wet is, gelijk wij reeds
boven zeiden dat zij voor een Christen-volk
gemaakt is. Behoudens dit beginsel, spreekt bet
overigens van zelvevooreerstdat de onderwij
zer tot het christendom beboore, maar ten
anderen dat hij, omdat de wet ook roor
de niet-cbristen kinderen de schole toegankelijk
stelt, deze kinderen in hun geloofsbegrip
niét mag krenken, veel minder bespotten, en
ook niet dulden dat een of ander binnen de
schole, gedaan worde.
Nemen nu niet-christen kinderen of hunne
ouders, het kwalijk op, dat de geschiedenis en
de deugden-leer van bijbel en Christendom, door
den ouderwijzer behandeld worden, dan heeft
deze zich niet daarover te bekommeren. De wet
spreekt bepaaldelijk en uitdrukkelijk van Chris
telijkedeugden," en beveelt de opleiding tot
deze deugden, en bet is das volstrekt niet voor
rekening van den onderwijzer, als daaruit er
gernissen genomen worden, maar dit zon voor
rekening wezen van den' wetgever' die deze
opleiding" beeft bevolen.
Gelijk het tegenwoordig omtrent de grond
wet al veel gaat, zoo ook omtrent de schoolwet,
te wetenmen redeneert dikwijls, op eigenwil
lige opvattingen en hypothesen, geheel buiten
de grondwet en ook buiten de schoolwet, zon
der té vragen: Wat staat er geschreven in
de wet zelve. Wanneer men behoorlijk de
wetten tot grondslag en richfe-snoer houdt, dan.
is er met de schoolwet nog W^1 huis te hou
den, zoowel als met de grondwet, al is deze
ook onder revolutionaire buijen geboren.
V.
Van geachte hand ontvingen deze beschouwing
welke wij belangrijk genoeg achten, om, hoewel zij in een
paar opzigten afwijkt van hetgeen vroeger door ons is me
degedeeld, de plaats van ons hoofdartikel ia te mimen.
BINNENLAND.
Goes, 3 Maart 1870.
De beraadslagingen over de agrarische wet wor
den door de Tweede Kamer voortgezet" en zullen
nog wel eenigen tijd duren. Zoowel in getal van
sprekers als in kracht van argumenten is het oordeel
tot hiertoe niet gunstig. In de ziting van Dingsdag
traden als bestrijders op de heeren Nierstrasz, ïïas-«
selman en de Casembroofc, die echter nadere in
lichtingen wil afwachten. Bij "de voortzetting der
disenssien over de agrarische wet, hebben de hee
ren van Sypestein, van Loon, Heemskerk Azru en
Saaymans Yader, die voordragt bestreden.
AIr verdedigers traden op de beêren Mirandolle
en Lenting.
De Minister van koloniën heeft Woensdag, het
woord gevoerd.
Ook zal de Eerste Kamer verschillende wets
ontwerpen behandelen.
Tevens zal door den heer Fransen van de Putte
