Nieuwsblad voor Tholen, Zuid- ea Noord-Beveland.
No. 5.
Dingsda» 18 - January 1870.
Vijfde Jaargang.
Deze Courant renchijat, uitgezonderd op Christelijke leestdsgea, dei
Maandag* en Donderdags xvopds.
Pry* kwartaal ƒ1,—.fr. p- post 1,80. Afianderlijke Nommers 5 ct.
Prijs der Adyertentien 10 ct. per regel, groote letters en vignetten
sur plaatsruimte Geboorte-, huwelijks- en doodberigten van 1-5
regels 50. cent.
Alle Stukken de redactie betreffende, gelieve men' minstens één dag yj
I n sending dérAdv t
Correspondent voor DnitschlandHAASENbtein VOGLEE, Annbnceu-Büreaur
V. Goes 7,—
Biwelinge 7,12
Kruining. '7,28
Krabbend. 7,48
i 'Rilland 7,50
f 'Wbensdr. 8,8
S Berg^op-2 8^8
Wouw 8,868,1
Koród. A.8,45 8,10
8POORWEB 60E8-ROÖ80IPAAL.
V Roosend. 9,4,40 8,80
9,12 4^0 8,42
.9,27 5*"> 8,57
9.40 - 5,18 9,10
9,68 J 9,28
10,7 5.80 9,86
10,21 5,40 v 9,50
10,87 ö;52 10,5
-10,47.7 6,-10,15
Wouw
Bergen-op-2^
Woensdrecbt
Rilland
Krabbendyke
Kruinmgea
Bicieli'ugé
Goes. A.
-;»V 'T
toe^^Réen Aait dén Uitgever1 A. C. de jonge sJx. te Goes.
Berlijn, Leipzig, Keen en, Stutgartt, Bazel, Zurich, Genèvé.
BEKENDMAKINGEN.
DE BURGEMEESTER VAN GOES,
brengt, bjj deze ter kennis van éen ieder die het aan
gaat, dat het' kohier der GRONDBELASTING op de
Gebouwde en Ongebouwde Eigendommen, voor deze ge
meente, over bet loopende jaai*( op heden ter invorde
ring is gesteld in handen van den^nfitvhnger dier - be
lastingen, binnen deze-gemeente.
De Burgemeester voornoemd,
M. P. BLAAUBEEN.
LOSSE OPHIBKIHGED
In 0118 vorig no mm er wezen wij "op de hoofd
oorzaak van het verschil van meening over het
onderwijs, en hoe de wenschen der verschillende
rigtingen op uitnemende wijze waren uiteengezet
door den heer van Wassenaar Catwijckdie in
den aanhef zijner rede in hoofdzaak uiteen zette,
hoe de >19de eeuw," de »geest des tijds," het
onderwijs wil geregeld hebben, alleen met het
oogop dit leven, hét 'Christendom daarenboven
dok met het oog op een leven hiernamaals.
Eu dat dit verschil in waarheid deze karak
teristieke beteekenis heeft, daartoe behoeven
wijslechts te wijzen op de ontboezemingen in
een.paar Tijdschriften die geheel doordrongen
zijn van de wetenschap »der 19de eeuw." Mr.
Saaymans Vader wees' er op in zjjne redevoer
ring van 2 6 December 11., waarbij hij nogmaals
waarschuwde tegen de materialistische strekking,
die zich meer en meer in het openbaar onder
wijs deed zien. Hij wees er toen op, hoe hg
kort te voren in een dagblad eene aanhaling
vond uit een stuk door professor RauwétJioff
in de Gidswaarbij deze hoogleeraar in de the
ologie, zeideWg modernen hebben onder
de onderwijzers een aantal geestverwanten."
Hg wees er ook op hoe in datzelfde dagblad
werden aangehaald de woorden van dr. Vitringa
in de Letteroefeningen van Februarij 1869
»meerendeels liberaal op politiek gebied, is de
onderwijzersstand voor een groot deel modern
in zake van godsdienst.
>'t Is zélfs zoover gekomen" leest men
daar verder »dat vooral ook vele jongere
onderwijzers der lagere school, om .strijd met
hunne collega's aan de hoogere burgerschool
'»het. materialisme huldigen en in schijn,
vurige aanbidders zijn der moderne theologie."
Deze oordeelvellingen over den geest van dén
onderwijzersstand aan lagere en middelbare
scholen, zij zijn niet van vaak als bevooroor
deeld voorgestelde bestrijders der schoolwetin
tegendeel zg zijn van mannen, die tfelf eené plaats
beklèeden in "den leeraar- en hoogleeraarstand.
'Het zijn oordeelvellingen, voorkomende in twee
tijdschriften, die een voorrang bekleeden onder
Do Red&ctio onderschrapt.
de tijdschriften ^dér rtódé, eeuw." Deze zal
men toch wel niet bestempelen met den naam
van tegenstanders 'van verlichting", van be
vooroordeelde bestrijders van de wetenschap
dier 019de eeuw."*'
Men ziet het dus dat die tegenstanders, die
den moed hebben met openvizier te strijden,
erkennen, dat wij den toestand niet te donker
afschilderen. Maar nü vragenwg hoe kunnen
die moderne"i die het 'materialisme huldigende''
onderwijzers, de kinderen opleiden tot Christelijke
deugden Tot deugden die hunne waarde ont-
leenen aan het Christendom. Het Christendom,
waarvan die onderwijzers in het materialisme
juist de tegenovergestelde beginselen huldigen.
Bij die vragen zullen wg verder niets voegen.
Maar hoe was de bonding van hét ministerie
bg het herhalen der. tairgke eh gewigtige be
zwaren, die ook thans ~Vedér tegen de- regeling
van het onderwgs werden aangevoerd 't Is
waar, uitgenomen de houding Van mt. Rock
over devraag of dan ook dé .onsterfelijkheid''
niet meer ter sprake mogt komen op de open
bare school, hebben wg die nog niét'besproken.
Deze laatste was op zich zelf dan ook karak-
terestiek. Hoe overigens de houding van -mr.
Fockvan het, ministerie bg deze .hernieuwde
klagten was Deze vraag is spoedig beank
woord.
Nadat mr. Fock herhaald had, dat de heer
van Lijnden vdn Sgndenburg omtrent hem gezegd
had: *Hg blgft-weigerén eene schoolwets-her-
«ziening toe te zeggen, .en hooit niet naar
verzuchtingen om vrijheid van het bijzonder
.onderwijs," laat var. Fock er op volgen
>Het doet mg genoegen, dat die. geacl
sprekers mg niet in staat hebben geacht om
.hierin .eene andere houding aan te. nemen.
(Bijblad 649.)
Hoe? mr. Fock verheugt er zich overdat
men hem nietin staat acht eene schoolwets
herziening voor te dragen Ook niet wanneer
de ingebragte bezwaren gegrond, blgken
In waarheid, wij kunnen het verhevene, dier
houding niet inzien. Én om té toon en dat
wij hierin niet alleen staan,willen, wg ons be
roepen op de oordeelyelling van den beer vdn
Goltxtein, een erkend voörstander van het open
baar onderwgs.
»In de tweede plaats wensch ik nog eene op-
merking te veroorloven over de houding der
Regering bg haar optreden zeer afgekeurd.
»A1 komt de regering uit eene partg voort, als
regering behoort zg tot geene partg te be-
»hooren.Niet alleen de belangen Tan een deel
onzer landgenooten moeten door haar behar-
>tigd worden, maar^de belangen van allen be-
>hooren door haar gelijkelijk met dezelfde be
langstelling bejegend te' worden. Nu1 kan ik
»mg wel begrgpen dat er eeü ministerie wordt
gevormd op grond van beginselen, hjaar niet
dat het behoud van eene* wetsbepaling tot
beginsel kan worden gesteld bg de' vonning
van een Kabinet. Iedere wet beeft gebreken.
>Tederen dag kunnen die gebreken duidelijker
»aan het licht komen en aan eene tegémoet-
koming daaraan, wanneer er aan- behoort te
igemoet te worden gekomen, mag geene) Re-
gering rich onttrekken.
>Ik héb dus de houding der regering) bg
baar optreden betreurd. Dat aprioristisch' non
possumus, waarvan de heler Heydehrijék) ge-
waagt, past niet-in 'den mond van eénige
Regering." (Bijblad G48.) i
En de houding van het "tegenwoordig minis
terie, die zoo -sterk wétfdtMafgekeurd, door den
heer van Goltstéinzg was geene andere dan die
mr. Fock ook thans nog aanneemt. Toen ver-
klaarde hg even als nu: van mg hebt gg geene
wgziging der schoolwet te wachten.
Hoe geheel anders, hoeveel eerhiedwekken-
'der was de houding van mr. Heemskerk Az.
Ook hij trad op als voorstander der; openbare
school. Ook hg hield rich bgzgn .optreden zóó
overtuigd van de goede: vruchten, die men van
haar mogt verwachten, dat hg verklaarde' niet
te zullen gedoogen dat er een smet opdie
openbare .school zon geworpen;'worden.
Maar hoewel hg steeds voólltander bleef dier
school, deed de ondervinding, hem spoedig in
zien, dat door de tegenwoordige regeling van
het openhaar" öhdeiwgs, veler geweten dwang
werd aangedaan. Naauwelgks had. deze over
tuiging bij hem post gevat oc trois het ver-
wgt van inconsequentie;, dat hg van radicale
partggangera ie wachten had; trots het' voor-
nitzigt dat vele zoogenaamde liberale leden'der
Kamer, die hem ter wille zgnër verdediging der
openbare Bchool hadderf gestennd, rich tegen hem
zonden keerenalleen gehoor gevend aan zjjn
gevoel van regtvaardighrid en billgkheid,.ont
wierp hg een wetsvoorstel, waardoor naar onze
meening vele, ja, de grootste bezwaren, tegen
de toepassing der' scboolwet werden -opgeheven.
Wg weten het, dat velen, die met 'ons het
monopolie der staatsschool bestrgden, niet zoo
gunstig over het voorstel Heemskérkoordeelèn
maar ofschoon wg ook in dezen gaarqe hunne
overtuiging eerbiedigen, znllèn wg mr. Heems
kerk Az. steeds hhlde brengén over deze zgne
houding. -
