No. 37.
Derde
N I E U W E
Donderdag 10 September
T -"T r--? '■""I .fTWTOW
tiov - *;zhr*.-
- ;r. i'biu-;
21aoh:*, ~s.i:k.\ .'^l/Og E5J'h
GMtrBMSttiuL
tVÜfe *.-eouB,6' 9,SO 1, 40 Ï.W SnOn S.1S 9,40 VHBM Krm&ijefcA© "ftirt ij 10^. 9J»'«;SllW4ed«aTr«,B9!19^S 9^4 W
I 2,60 7.lOcWoü«r' 7,*4-10,51- 2,59 MAsbIlBMCMB .11,6 fM0 7,80. - or»''
Vert. "Bóo^nd. 8,46 11,45 4,40 8,80 8,55 11,55 4,51 8,40 Beré.*Ap-Z.9,lÜ 12,10 6,6 "8,55 Woetiidr. fl,21 12,21 5,179,6 Krabbend. 9.41-12,43 5,88 9,27
"0 Krmn.49.54 12.55 5,51 9,40 Biexeling.10,8 .1,8 46,6 9,52 Aanb6oHl0t20 '.1,20 6,15 10,5. v":n wWl».!*
De prijs "der ASvertentienS's Tail 1"—*5
regel -meer 10 reiïi,- behalvé 86,-,«n}; rqraIi(%gt-,roaP'i»dtiW.'3»laliV'
«hg. Grooteletters e» vignetten -worden-naar de' nliutoliipV,
berekend, terwijl de abovncnCénjbét rêgt betóin om eikmwirtiat
eeoe advertentie van 6 regels teplua tien» ftgedktit&v&iF WTO het
zegelregt.'Elite,regel daarboven wordt tegen JOctvferg)aei}.d.-
-» De: Uitgave dezer Courant, die dei Woensdags avond» vbd iedere
•ww^cliet liehtaiet, geschiedt te poes, by A. C. DB JON dB ^Z.
aan trien men alle stukken,, de redactie betreffende, franco gelieve
toe terenden. De Abonnementprij» ia per 3/m voor Ooét,/ItOO,
en fraaeo p. post f 1,15.'Afzonderlijke Nnmmers 10 cent.
Men abonneert zich bij olie Boekhandelaren cn'Póstdirec
leuren en bij den Uitgever te Goes.
Igg0 Eiken Dingsdag mopgen. ziju.voor.de ge-
abonneerden en lezers ^rafcY de Marktberigtvn
verkrijgbaar van de Rotterdamsche Graanmarkt.
Zij, die zich met 1 Oct a. s. abonneren
ontvangen de hógin (leze maand te verschijnen
nummer.s GRA.TiiS.
KÖLOBIALE POLITIEK.
II
•In,.dezenqngïmstfgèn toestand aanvaardde van
den: Bosch het opperbestunr van Nederlandsch
Ihdië. Nhj een aandachtig onderzoek omtrent
de zeden, gebruiken en het karakter der Java-
kèrii la vétbaad met h tinne neigingen en behoeften
begreep hij dat d<£ mindere Javaan de leiding
zgner .eigenèhoofden met'alleen wenschtmaar
behoeft, om rast en vredé op dit schoone eiland
të bewaren/; Hij bevestigde öf herstelde de vor-
Bten, en "andere hoofden ia han gezag, gaf ban
eer èn aanzien, eh daarbij zooveel magt als noo-
di'g en"raadzaam was, iets waarmede trou
wens: <3é .Gouverneur-Generaal van de Capellen
réeds een aanvang had gemaakt, zijnde het aan
zga. scherpen -blik niet ontgaan, dat zalks onver
mijdelijk was.
- ï)e ongunstige, uitkomsten die de vrije cul
tuur, zoowel—voor de productie zelf, als voor
den inlander gegeven had, bewoog hem een nieuw
steïsèl in te voeren, geheel geschoeid op de be
hoeften van Moederland en Koloniën. Hij gelastte,
niet alleen uitbreiding van fden koffij-aanplant.
en levering zooals boven reeds gezegd werd, maar
Ijet in die' stréken welke hem daartoe geschikt
schenen,- staker--en indigo planten; hetgeen door.
de bevolking," "tégen behoorlijk -plantloon ge
schiedde: Dé kaneel- en peper-cnltunr - welke
Jaatsfe vroeger reeds bestond werden op nieuw
geregèld-.en later ook de- tabaks-aanplant weder
bhvolen.r
Tot" het - bereiden der suiker en indigo wer
dén fabi^ken* ópgérigt, die eerst onder'den naam
Van Contraeten 'aan particulieren werden gege
ven, onder debepaling dat niet méér dan ijf6
der /8atöasr(rijstvelden) van iedere dessa (dórp)
mogfibeplanfc worden, dat aan de inlanders: plant-
lpöii'fzdiïde ".worden uitbetaald,- naar mate van
de^prodnéHfiichetgeein hen söm3 ƒ15 dóch "nim
mer, p^in^er dan 75, -* per houw "Opbrii^t; ;Dë
contractant. levende daarvoor hét gouvernement
een gedeelte 3/t of 9/3 van zijn product.,
tegen een lagen prijs (ƒ8 per picol) en' had.over
de rest vrije beschikking.
Dit stelsel vond eerst bij velé ambtenaren groo-
ten tegenstand, weldra begon men echter.iri te
zien, hoe gunstig het werkte, hoe van den Bosch
de geest eh liet karakter van den Javaan had
begrep :n en hoe het geheel in zijn aard lag om
op bevel zijner hoofden gewillig-voor de com
pagnie {zoo als men het Beétuur nog steeds ia
Indië noemt) té planten eü tè arbeiden. Uitge
breid, maar inet wijziging, was dit hetzelfde stel
sel wat in vroegere tijden op Java, bestaan bad.
En welke waren nu de vruchten daarvan?
Onbepaalde yooruiigang- van -Java opalle mo
gelijke wijzen, welvaart, bloei; vermeerdering der
bevolldng en redding van het moederland zoo
wel door dé diréete als indirecte voordeelen welke
dat eiland' sédert afwierp.
Men zie 'slechts de volgende cijfers,, zij zjjn
welsprekender, dan de beste-redenering.
Bevolkingj-
Veestapel (Hoornvee)
Paarden
Akkergronden in bouws
Klappzrboomen stnks
Zóutverbriik (koyangs):
Invoer (waarde in guld. buiten de specie,);88.379.1C7.
Uitvoer. j72.184.4l8
1851.
9.186 000
1.091,593
807.66Ó
1:815.075
9.922^92
38.594
1861.
12 030 000
2.702.707
4-"> 7.344
2.145.000
19.026.102
26 10^
52.849,325
96.90L725
In 1830 bedroeg de invoer slechts ƒ12.601.034. en de
uitvoer ƒ13.760.204.—
In 1852 waren demigaven ƒ56.686.121, in
1862 V 92.69-1375.
Xn datzelfde tijdvak werd er' in de schatkist
gestort f 302.173.496 en voor de West-Indiën
betaald f 8.581.965.- -
Wij meenèn dus niet te veel' gezegd te heb-
ben, wanneer.wjj beweerden dat alles op Java
en. va. Nederland door het cultuurstelsel ontzag*-
gelijk vooruitging.
Maar, vraagt men welligt, van waar dan die
hevige, sfcryd der laatste jaTen Waarom wil
men een stelsel, dat zoo veel welvaart verspreid
heeft,, verlaten? .In de e'erste plaats bewerende
staathuishoudkundigen dat het geheel in strijd
is'niet de Aheorien van de .wetenschap, en in
dé tweéde^plaats,. zou de Javaan niet vrjj zijn,
Want-hij wordt tot den arbeid 'gedwongen
Het <eerstör punt i zullen wg geheel laten rus
ten. Wij' riieeneu' vah het gezond verstand onzer
lezers-niet .té:', veel 7 te verwachten, wanneer wjj
de beoordeeling daarv^ smn zflfpx.eyja-
ten, en hen' alleen yragêp zqn^tf .^..piet.her
ver tegen de theorie in, rgken- jv^fy.a^énd rJ7jDsti
zgn, dan dat alles op spel te mis
schien volgens de regelen 'der. Btaa^hnipnpnd^ah^e
arm te wordep Z90. ishet" .Os 'xr.p^
de geschiedenis,van 18ll,—183Q, vqrgplqken no^t
3ie van 1830 tet nu toe, .plefayqofjmpp
ning. De Javaan is piet, 7x5.^,op.,deze
wereld, kan zeggen dat hg- vr^ ia i .^/npndere
Javaan moeteven als hjj.rpna
derlander, arbeiden, rnaar (he.arbeid isryeel.
minder zwaar voor den ^eersten dan. yoor - ^en
laatsten. Zg wordt dopr, bemiddeling van; het
bestunr-zoodanig gereg^A en beloond,; dat f hij
geen zorg of ontbering kent
Dat in vroegere jaren, gegne misbruiken,heb
ben plaats gehad, .dat door; onbebcoidheid met
de nieuwe cultures, hechte 'tègeling^vaa den
arbeid, geen grove onbillpkhéden. plaat$.haddérr,
niemand zaldit ontkenneg. ^Evénpiitt ^s. idat
de feilen en gebreken-groqtendeela^n Jwegge-
nopqn„.;of. verbeterd*. Hef ^e^tejg^^jftpnjjeidjng
tot zeer overdrevene; v-oorstelling. vaij> knevela
rijen, a^ersingen, dwangarbeid 'etiWat -.Öiés iheér
zg. Men va:haddè^nilmrlêi;
gegrond op vroegere gébeurtenisséa^ven^gafike
den goedgeloovigenlezer als dageiyksche-gebeur
tenissen eh voor vallen Y-" -
Men maakte gebnuk van' dé1 qhjfpègj-
meeste Nederlanders mét Indische 1toesténdên
en behoeften, om lang^aató "maar *z^ke^'\dë -ïhi
lahdsche hoofden als/ a&etfèi^'
doen beschouwen .en het cnltuurstelilrte
.miinen. Eerst moesten de imabrmkm
laatste aankleefden 'opgebevèn>^<^én-ënT
geschied'is, wordt het g^sc|ie" ^teMel!jnJ.'4l^prs--
diet gebragt en zoekt mén meth'Üét- -brikrnjd'.
tevens het goede zaad nit "te-'-roeüeh.' !lJ'
Geve God, dat het gëzon3^ér$tanA^e^naf,i'é',
an nog, terwgl hettg^.is,zege^S-^ dflt
een stelsel waaraan-Jbed an Nederland* zooveel.
- *-.V - -
deJavaan zal tot zgnë natuurlijke.- YadzighfeiA
noodig te hebben èH,bg-, i^a|£9».'
der hongersnood 'ontstaauv
de EuropeanenChinezen eh - Aiabt^éj^
