No. 17.
1868.
Tv"
- ft :<K Ji&rr,Y>Lt£p/T '.'Uti^asSg^ *-•- -■ -
'fawfr.# '""'rj' S. ...y-tf ,i; .«j.p «■#.-
^Oranje esNetUifland: ,,w; -«ism di'enband ..darft knagen,
■;-Mb r.'jf pioof^r R^ WnoW? inoordeal dragen. - v
D^tc donr»nt -veraciqjiit des "Woensdags avonds van iedere
week. Dé" Abonnement8-prij8 is per 8ym voor Goet, ƒ1,15,
franco p- post f 1,80. Aüoaderlyke Nummer? 10 cent.
Be prijs" der Adtèrtentien ia W.1 J.S>. ei
.regel meer 10 cent, behalve 85 cent segelregt~voot le3ert "plaat-"
aiag. Groqte letters en" ■vignetten worden, naar dp plaatirnjiole
berekend-,
Da Üitgnre geschiedt te Goes, bij A-. C. DE fTOWFGrJïJ BJz> aan vrien menalle stuiken franco gelieve toe te zenden.
Men abonneert zich by alle Boekhandelaren 'en' Postdirectem'en en by den Uitgever te* Goes.
DE HADEREÏÏBE VELDSLAG.
V
Voorzeker verkeeren wjj thans in een der meest
gewjgfcige toestanden, .waarin Nederland ziek ooit
- bevinden beeft. Terwijl wij dit nederschrgven,
komen de volksvertegenwoordigers uit alle oorden
des Vaderlands bijeen, om over de toekomst
van Nederland en Oranje té beslissen. Gedu
rende deze bijeenkomst der Tweede Kamer zal
bet >zijn of "niet te zijn* worden uitgesproken.
Hét is dus'Wél de moeite waard, nog ééns
stil te', staan 'bet vööyledene, en ,ypor zoo
ver wgvermogen,' een bliè te werpen in dg-
toekomst. baat -ons daarom nog gons kprfcejgkj j
nagaan welke omstandigheden -bét optreden van
bet tegenwoordige ministerie veroorzaakten, en
welke bejegeningbet tot nog; toe ondervond.
Nadat iet -tweede ministerie Tborbecke' in
bet begin, vain 1862 was opgetréden, mogt het
zdeb gédurende' ruim. drie jarén verheugen in eehé'
volgzame kamer. Getrouw aan bét wachtwoord,
uitgaande van bet hoofd der radicalen,stemde
de toenmalige regeringspartij voor alles wat
weid voorgesteld, al was bet dan ook vaak,
met verguizing der regten, ja der gewetensover
tuiging van~hen, die door de minderheid in
de kamer' vertegenwoordigd werden. Toen was
eene volgzame kamer, boe beangst zij er nu ook
voor zgn, voorwaar geen afschuwwekkend beeld
voor de radicalen. Toen werd door hunne meer
derheid niet gevraagd wat wordt voorgesteld
maar wie stelt bet voor? - 1
Die sta zie echter toe dat hg niet valle.
Hoe aaneengeslofcen.de ministeriëele phalanx
ook steeds ware, de gronden en bezwafen door
de toenmalige oppositie aangevoerd, waren vaak,
zoo krachtig, dat men herhaaldelijk het een of
ander lid van het homogeen ministerie moest
laten varen.
"Zoo werd de landbouwende beer van, der' Mae-
'sen, als minister van Buitenlandscbe Zaken
vervangen door den voörvzijn pleizier reizenden
beer Cremers, en(zoo werd de beer TJhlehbeck
als trji nister vao koloniënverwisseld mét dén
heer Fransen van dè Putte, een. man die zijn
staats mans-ervaring had opgedaan op zjjne --plan
tage in' de binnenlanden van Java. Zouzgne
daar opgedane ondervinding echter voldoende]
zgn,- om met heil voor het Vaderland të staan'
aan het hoofd van een departement, waarvan
bet welvaren en bet geluk yah millioerien toep-
schen, waarvan de finantiele toekomst van Ne--
derland afhing?
"De uitkomst heeft hetr geleerd. Nog nimmer
was er zoo veel onrust Jin onze Oost-Indische
bezittingen ontstaan, nog nimmer werd de al-
gemeene veiligheid aldaar zóó gesohokt, 'als
jnist ond^r zgn bestuur.
De sedert de invoking van hetcultumrefcel-
stelsel steéds in welyaartitoeneménde en te
vredene bevolking van Java werd meer en
meer ontevreden én onrustig. Die gejaagdheid
werd, onderhouden en aangewakkerd door eene
bandenlooze pert, die mets 'ontzag om haar
d'oel na, te Jagen, zelfs niet ,den. ep^bieddién
'dev Javami steedsykoesie^ voor - het Neder-
l^ndsch 'bestuur, waar bet' zjjne weiy aart 'aan té
danken! bad. "De Indischebevolking V erd voor
gesteld-als eenk kéÜ^gehswaardig mOTkdkehms,
dat op onregtmatige wijze door bare overbeer-
schers en verdrukkers werd uitgezogen. En toch
was bet juist onder dat afschuwelijk systeem
dat de bevolking niet alléeh op eene ongehoorde
wijze was toegenomen, maar ook de individuele
rijkdoih tot eene' nog nooit gekende hoogte ge
stegen was. Maar die rustige bevolking moest
'door vhlschen schjjn bedwelmd worden, evéh als
de hyena haar prooi 'met starren- blik "tnfbht
te vërdooven om baar later des te zekerder té
kunnen bespringen en i verslinden.
En toch was de minister v. d. Putte zóó ingeno
men met zgn eigen bestuur, zóó overtuigd dat
hg bet verstand van de Indische aangelegen
heden in pacht bad, dat hg bet waagde in som
mige opzigien eene meenxng te zgn toegedaan,
verschillend van die van den meester Tborbecke
Dit was echter in bet oög van velen iets on
gehoords. Als waardige Iedèn der steeds volgzame
Kamer, waren zij. zóó gewoon om te stemmen vóór
betgeen meester Tborbecke aanbeval, dat zg zelf
baast begonnen te gelooven dat deze onfeilbaar
was. deren daarentegen, gedachtig aan-bet
>varietasdelect^f", afwisseling bevalt, wilden zich
nu eens als echt onafhankelijke mannen doen
kennen, en steunden den heer vd. Putte, misschien
omdat zg in diens krachtig ■'doortasten, in diens
meer ongebreideld voorthollen op den weg van de
z. g. vooruitgang, een middel zagen om nog'spoe
diger hun doel te bereiken.
Ziedaar de fakkel dertweedragt onder de radi
calen ontvlamd. Was. het nu anders mogelgk, dat
die ttfeedragt hen, die alles^ op eene enkele uit
zondering van een ter goeder trouw dwalende na,
slechts eitmnbelamr nsiaacdenmoest ten vaIn
brengen Maar toch zon dit niet gebeuren \voqz
dat nog eerst bet brandmerk van onzedelgke par
tijwoede aan hunne - nagedachtenis zpn gehecht
zgn. De laatste schok werd dit ministerie gege-
ven, door de bernebte Inmburgspbe-brieyeiftuflto-
rie, waardoor de minster Betz,; dat ideaal dér-,
radicalen, zich genoodzaakt zag, zich van- bet.
"Staafcstooneel te doen verdwgnen, zonder zéös
den treurigen moed te behben zgne daden- te.
verantwoorden.
Hierdoor waren de dagen van:het tweede mi
nisterie Tborbecke geteld. Pe oneenigbeid tns-
s^ienden mee^ !Piört>éckö_en.
nigen minister-y.d. Putte moest ^opjps-
eing komen. 'Zg kwam daartoe door aftreden
der ministers Tborbecke .en Olivier]. terwglVde
1?eer v, d. Putte belast werd het dns^gi&aivende
mióisterie weêr aante vulleh.V1v,' /j r
Zoo was dan door dé uitkomst beytezen,- wafc
zoo lang als eene bespottelpie bewering was be-
jegend ;'zoo bad dan de niikobisfc bewezen, dat-
de radicalen geen levensbeginsel bezaten om te
kunnen regeren, -daar alleen onderlingéjtweespalt
en onéenigbeid bet ideaal ministerie hadden doen.
uiteenspatten.
Nu zal men misschien zeggen, ja, maar dat
één ministerie der 'radicale, door tweedragt, di.
door bet nbjagen der leden van hunne individuele
inzigten, zich aan zelfmoord, bad Bchnldig
gemaakt, datbewgst nog niet, dal daarom die
radicale partg geen, levensb^insel beeft. Eilieve,
bad bet daaropvolgend radicaal mimstenè dan
'een meer krachtig levensbeginsel? fiet ware
misschien edelmoediger, over dat ministerie te
zwggen, maar in bet belang der waarheid mogen
wg dit niet. 1
De uit den zadel geligten Tborbecke en ÓH-r
vier warden verdrongen door de. staatslieden
Geertsema en Pické terwgl de eeuwigdurende
ministeriële candidaat van Bossé eindelijk zgn
zesde ministerie gevonden bad, waarmede bijheb
üit overtuiging homogeen kon verklaren. Den
man die zicb vroeger eensdenkendyer klaar de mefc
een baron J. K. yan^JUolsteiij, een Dirk bon-
kerj een Straw, een Boot, een de Kempenaar,
leen van -Heemstra, een, Éorstóer yab Damber
npy, een 0. L.,Band, eén ]QpcWsen,.y?as mi;
eensklaps door éga eautpenllmu^^wct^r: z
de tot gog. toe ongeëvenaard
■TL 3
