Drukwerk?^
U KUNT NIET
ALLES WETEN
seizoenkrachten
De historie van de rijst
Tweede blad van het Noord-Bevelands Nieuws- en Advertentieblad d.d. donderdag 5 juni 1986 no. 4224
Gesjeesde
scholieren
KUNT NIET
ALLES WETEN
Je leest ut elke keer in de krante, beste vrienden, de stad
is onveilug en d'r hebeurt aoltied van aoles. Hin wonder da
vee mensen dan ok de schrik in d'r bèènen kriehe a ze in de
stad bin en d'r hebeurt wat dat a nie aoledaegs is. Mè ut
oeft netuurluk nie aoltied un anslag op je leven te wezen.
Dat ei Merie ok ondervonde.
Wienkele in de stad.
Merie hieng wienkele in de stad,
Dat most toch us hebeure.
Ze hieng mee d'n auto,
Die stieng toch voo de deure.
Mè de stad, di ao ze't nie op,
De hekste diengen maek je di mee.
Dat stieng elke dag in de krante,
Of je zag ut op de teevee.
Merie ao d'r boodschapjes hedae,
En kwam wee bie d'r auto trug.
D'r nest stieng un auto mee un veint d'r in,
Dus dee ze aolus eel vlug.
Aolus wier op d'achterbanke hehooid,
Want zo'n veint, je wist ut mè nie.
En jewel, ze zat d'r nog nie in
Of ie zwaoide nae Merie.
Ze haf netuurluk hin krimp,
En vlug wouw ze d'r vandeu.
Mè die veint kwam nae d'r toe,
Ie wier ut nie beu.
Ie tikte op ut raempje,
Merie riep: je bin hek.
Dat hloof uk niet, zei die man,
Mè je tasje stae nog op 't dek.
„De gesjeesde student" is een begrip dat
uit de universitaire wereld stamt, maar het
begrip kan ook worden toegepast op tallo
ze leerlingen uit het voortgezet onderwijs, die
hun opleiding niet afmaken. Uit een onder
zoek van het Centraal Bureau voor de Sta
tistiek blijkt, dat 55 procent van de leerlin
gen die in 1977 naar een school voor voort
gezet onderwijs zijn gegaan, in de loop van
zes jaar uit het onderwijs zijn vertrokken.
Meer dan de helft van de leerlingen kapte dus
roegtijdig met hun studie, dat is een ont
hutsend gegeven. Meisjes hielden de school
opleiding vaker voor gezien dan jongens, te
weten 58,6 legen 52,7 procent.
Het onderzoek had betrekking op leerlin
gen van het Lager Beroeps Onderwijs
(LBO), mavo, havo en Voortgezet Weten
schappelijk Onderwijs (VWO). Het aantal
scholieren van het LBO beloopt om en na
bij de 300.000, het aantal leerlingen bij
VWO, mavo en havo bedraagt in totaal meer
dan 800.000.
In de eerste drie schooljaren was het ver
trek van leerlingen nog vrij gering, maar de
laatste drie jaar verliet een groot deel van de
leerlingen het voort-
ge/et onderwijs. Het Lager Beroeps Onder
wijs is de kampioen als het om schoolverla
ters gaal. Ruim 84 procent is na zes jaar uit
het onderwijs verdwenen. De resterende 16
procent is in hoofdzaak doorgegaan naar het
middelbaar beroepsonderwijs.
Het onderzoek van het CBS loonde ook
weer eens aan dat de sociale herkomst van
leerlingen een belangrijk gegeven is bij het
volgen van voortgezet onderwijs. Kinderen
van arbeiders en lagere employees verlaten
de school over het algemeen eerder dan kin
deren van middelbare en hogere employees.
De vraag hoe dat komt dringt zich hier op.
Worden de kinderen uil de lagere sociale mi
lieu's thuis minder gestimuleerd om hun
opleiding al le maken? Of is het klimaat op
de scholen zodanig, dat kinderen uil deze mi
lieu's zich daar minder thuis voelen? Ver
moedelijk zullen beide lak toren meespelen.
l-.r mag nog zoveel over emancipatie wor
den gesproken, een feit is en blijft dal ou-
dei de schoolveilaters meer meisjes dan jon
gens zijn. Dal wordt vermoedelijk mede in
de hand gewelkt dooi de door velen aange
hangen gedachte, dat juist jongens maat
schappelijke carrière moeten maken en dat
studeren voor meisjes minder belangrijk zou
zijn. Er gaan na het behalen van een VWO-
diploma ook veel meer jongens dan meisjes
naar een universiteit of hogeschool.
Bijna 65 procent van de jongens met een
VWO-diploma kiest voor een wetenschap
pelijke studie tegen slechts 43 procent van
de meisjes met VWO-opleiding. Overigens
neemt het aantal meisjes dat verder studeert,
wel duidelijk toe.
Hel ware.
Het nagaan waar een woord vandaan
komt is een vak apart: dat vak wordt „ety
mologie" genoemd. Wie er interesse in heelt,
houdt zich bezig met de vraag: wat is de oor
sprong van dit woord? De oude Grieken
dachten dat de oorspronkelijke betekenis
van een woord ook de echte, werkelijke oor
spronkelijke waarde zou onthullen. Als je
van een woord de oudste vorm vindt, weel
je wat het woord eigenlijk betekent, omdat
in het oude Grieks het woordje etymon"
de betekenis heeft van „hel ware", noemt
men de wetenschap de etymologie.
/.ouden wij bij hel nagaan van de oor
sprong van ons woord „rijst" werkelijk hel
wezen van het produkt op hel spoor komen?
Misschien niet, maar wellicht komen wij ge
noeg andere dingen wel op het spoor
Wel, om le beginnen: reeds voor de band
met Indie bestond hel Nederlandse woord
„lijst" al. Zodat hël duidelijk is, dal wij wel
de rijsttafel, maar niet de rijst uil onze vroe
gere kolonie hebben overgenomen. Sommi
ge mensen denken aan Italië: daar heel rijst
weliswaar „liso", hetgeen in hel oude Ne-
PEUTERSPEELZAAL KORTGENE
VRAAGT KLEDING
Op zaterdag 21 juni tijdens de Veerse
Meer Dagen houdt de peuterspeelzaal
een kinderkledingbeurs. Om zodoende
te proberen de financiële tekorten, die
we momenteel hebben, enigszins të
dekken.
Allerlei soorten zomer- en winter-
kleding vanaf maat 56 t/m 140 zijn van
harte welkom (ook schoeisel). De kle
ding moet schoon, heel, van maat voor
zien en geprijsd zijn. (Van de opbrengst
is 25% bestemd voor de peuterspeel
zaal). Ongeprijsde artikelen komen ten
bate van de peuterspeelzaal. Verder
kan men ook speelgoed, spelletjes en
kinderboeken bij ons afgeven.
Iedereen, die kleding en/of speelgoed
te verkopen heeft, kan deze van te
voren inleveren. Daartoe bestaat gele
genheid op maandag 9 en woensdag
11 juni tussen 18.30 en 20.00 uur bij
Suze Ruiter, Hoofdstraat 28, Kortgene.
Afrekenen en het ophalen van niet
verkochte spullen kunt u op maandag
23 juni tussen 19.30 en 20.30 uur bij
Juliëtte Korse, Hoofdstraat 102, Kort
gene.
Hopelijk brengt u op zaterdag 21 juni
een bezoek aan onze stand in de Hoofd
straat te Kortgene.
GEZINS-FIETSTOCHT V.0.0.
Op zaterdag 21 juni a.s. organiseert
de Vereniging voor Openbaar Onderwijs i
voor de 5e maal haar jaarlijkse gezins
fietstocht waaraan door iedereen deel-
De tocht gaat over een gedeelte van
genomen kan worden.
Noord-Beveland en is plm. 25 km lang.
Onderweg kunnen er verschillende op
drachten uitgevoerd worden, waaraan
een paar leuke prijzen verbonden zijn.
Als extra prijs wordt aan het eerst-
binnenkomende niet-VOO-lid een jaar
gratis lidmaatschap van het VOO aan
geboden.
Halverwege de tocht is er een rust
plaats, waar koffie of limonade met een
koek geserveerd zal worden.
Aan deze fietstocht is geen tijdslimiet
verbonden, zodat iedereen zijn of haar
eigen tempo kan bepalen.
De start is tussen 14.00 en 14.30 uur
bij de o.b.s. „De Vliete", Julianastraat
te Wissenkerke.
Het inschrijfgeld bedraagt: VOO-le-
den en kinderen tot 12 jaar f 2.en
niet-leden f 3.50.
Inschrijvingen kunnen vanaf heden
bij: dhr. Bos, Julianastraat 31, telefoon
01107 - 1337 of bij de OBS „De Vliete".
Na beëindiging van de fietstocht is er
voor iedereen een leuke herinnering.
AI met al toont dit CBS-onderzoek weer
eens aan dat faktoren als geslacht en socia
le herkomst niet zelden een belangrijke rol
spelen m.b.t. iemands schoolloopbaan.
Anderzijds is het uiterst zorgwekkend, dat
een zo groot deel van de leerlingen de oplei
ding niet afmaakt. Het is een bekend gege
ven dat degenen die hun schoolopleiding niet
afmaken, op de arbeidsmarkt geringere kan
sen hebben dan zij, die wel hun schooloplei
ding voltooien.
Onder de werklozen en kansarmen van
vandaag en morgen zouden dan ook wel eens
veel schoolverlaters kunnen zitten.
Mr. A. Bronsbergen.
dcrlands best „ris" had kunnen worden,
maar dat verklaart nog niet de -t op liet eind.
Maar de Hollanders maakten niet zozeer
kennis met de droge korrels, zij maakten
kennis met een kant-en-klaar gerecht: een-
Italiaanse specialiteit, die „risotto" wordt
genoemd. Deze risotto werd in onze taal ver
basterd lol „rijst". De lange i uil de Mid
deleeuwen werd immers later een ij.
Ook de/e theorie kan echter niet de ety
mologisch juiste zijn: de rijst werd pas in
1530 in Italië ingevoerd, en hel Nederland
se woord „rijst" stamt van voor die lijd. Dë
mensen die deuken dal de -I er in de Middel
eeuwen bij is gekomen, en dal de originele
vorm „ris" (met een lange i is), zullen dus
wel gelijk hebben.
De oplossing wordt erbij gegeven: hel is
gewoon hel f ranse woord „riz". Dit bete
kent namelijk rijst, al kan hel ook rijstpa
pier (en dus vloeipapier) betekenen. Iedereen
kent hel merk KIX I A t en iedereen weet
ook dal riz, een vloeitje is en l a ('roi\ de
naam van de fabrikant.
We zullen nog meer fabrikanten tegenko
men: hel f ranse woord riz is op zijn beurt
Hebt u veel last van slakken? Leg dan
rabarberbladeren of natte stukken hout
op de grond. De slakken verzamelen
zich daarop, waarna u ze gemakkelijk
kunt verwijderen.
Zwarte peper met stroop mengen, dit
op een vloeipapier smeren, op een nat
gemaakt schoteltje leggen en u hebt
een gif vrije vliegenvanger.
Geverniste en gepolijste meubelen
maakt u schoon met een katoenen
lapje, in lijnolie gedoopt.
Een olievlek in een kokosloper kunt u
bestrooien met pijpaarde. Dit poeder
een paar uur in laten werken, dan er
af borstelen. Daarna behandelen met
sop van synthetisch wasmiddel en ver
volgens met schoon water naspoelen.
Was de groente vlug en laat ze niet in
het water staan.
een verbastering van het Latijnse woord ori-
za, dat eigenlijk „oryza" wordt gespeld. De
rijstfabrikant die zich met deze naam tooit,
heeft een goede keus gedaan. De weten
schappelijke naam van de rijst is: Oryza
Sativa.
Maar ook daarmee zijn wij er nog niet:
was de rijst bij de Romeinen bekend: was het
een gewaardeerd voedingsmiddel? Het ant
woord is: nee.
Romeinse geneesheren plachten van rijst
een slijmerige drank te brouwen, die zeer ge
neeskrachtig zou zijn, maar meer deden zij
er niet mee. Een enkele maal werd rijst als
voedsel gebruikt. De Romeinen aten het ech
ter niet vaak: Horatius laat ons vermoeden
dat rijst geen eetbaar gewas is.
Exportprodukt.
Toch was de rijst in de tijd van de oude
Romeinen een belangrijk exportprodukt: het
werd vervoerd vanuit Alexandrië. Deze stad
in Egypte was gesticht door de Griekse ver
overaar Alexander de Grote, die in de vier
de eeuw voor Christus het hele Oosten
onderwierp.
Na zijn dood werd het veroverde Perzië
weer zelfstandig, maar gebieden als Syrië,
Palestina, Egypte en Klein Azië (dat nu Tur
kije heet) kregen een Griekse bovenlaag met
Griekse kuituur. Men maakte dus ook ken
nis met de rijst, die aan de benedenloop van
de Eufraat en de Tigris werd verbouwd.
Door de veldtochten van Alexander kwam
de rijstbouw terecht in Klein Azië, Er werd
ook rijst ingevoerd uit het Oosten. De over
slaghaven was Alexandrië. Die stad had een
gunstige ligging aan de Middellandse Zee,
terwijl de Nijl vanuit het binnenland voor
veel aanvoer zorgde.
Produkten kwamen over zee naar een
punt, waar de Nijl over land niet zo ver weg
is, en kwamen dan over de rivier naar
Alexandrië. Juist omdat Perzië niet tot de
Griekse wereld behoorde, was de aanvoer
over land niet gegarandeerd en ook niet al
tijd veilig.
In hel Tweestromenland was de rijst al
lang bekend, hel woordje ervoor was „bri-
zi". De Grieken hebben dit een beetje ver
basterd lol oryza. Met hel gewas kwam ook
de naam mee. De oude Perzen waren echter
niet de eersten die rijst op het menu hadden.
Zowel hel kweken als de naam hadden zij
overgenomen uit het oude India. In dit enor
me land sprak men een liulo-Luropc.se taal,
hel Sanskriet. Dal is nu nog de heilige taal
in India, waarin religieuze werken zijn ge
schreven. In India zijn wij aangekomen bij
de oorsprong van onze ijstzowel hel ge
Een haren kwast, die voor teren ge
bruikt is, kunt u weer zacht en soepel
maken door hem te weken in terpentijn,
vermengd met spiritus (ongeveer 2/3
terpentijn en 1/3 spiritus).
Neem zoveel mogeljjk verse groenten
en maak ze schoon zo kort mogelijk
voor het gebruik.
Schrap of schil niet weg wat goed eet
baar is. Boen jonge worteltjes, schrap
ze niet. Gebruik ook de buitenbladeren
van slakropjes en andijvie.
Een losliggende roe van uw traploper
betekent gevaar, kijk de schroefoogjes
af en toe goed na. Is het schroefgat
te groot geworden, sla er dan een plug
in en schroef het oogje opnieuw vast.
Last van uienlucht aan uw messen?
Haal ze na het gebruik even door een
(gas)-vlam en de lucht is verdwenen.
recht als het woord in het Sanskriet heet rijst:
vrihi.
Gras.
Of de rijst in India voor het eerst is ver
bouwd is niet zeker, er werd ook allang rijst
gegeten in China. Het is heel wel mogelijk
dat de Indiërs de rijst hebben overgenomen
van de Chinezen, maar in elk geval niet het
woordje. In China heet rijst „fan", in het
jaar 2356 voor Christus vaardigde de Chi
nese keizer Jao een decreet uit, waarin re
gelingen werden getroffen voor het aanleg
gen van bevloeiingswerken om de rijstbouw
te bevorderen. Al meer dan vijftig eeuwen
vormt dit grasachtige gewas al een belangrij
ke voedselbron voor de mensheid.
Er zijn echter meer tot de grassen beho
rende planten, die de mens voedsel verschaf
fen. Gras heet in de taal van de Romeinen,
het Latijn: gramen. De tot de grassen beho
rende planten noemt men dan ook de gra-
mineeën. Hiertoe horen, behalve rijst, ook
alle andere graansoorten, zoals rogge en tar
we. Ook de door de Amerikaanse indianen
ontwikkelde maïs hoort ertoe.
Als u weer eens rijst eet, kijkt u misschien
toch even anders aan tegen het alledaagse
hapje, dat een zo lange geschiedenis achter
zich heeft. Bovendien kunt u zich verbazen
over het feit, dat het woordje dezelfde weg
naar uw tafel heeft afgelegd als uw voedsel!
Drs. Hans Wessendorf.
Formicubludcn mag u nooit met een schuur
middel reinigen. Hierdoor wordt hel formi
ca dof en krijgt u het nooit meer glanzend.
Gewoon afnemen met een sopje is het beste.
Rotan stoelen mag u niet tc vaak met vocht
reinigen. Is het echt nodig, maak dan een
emmer warm water met soda en borstel de
stoelen af. Naspoelen met koud water en in
de zon meteen laten drogen.
Maakt u toetsen van de piano schoon met
con bijtend schoonmaakmiddel, dan zullen
zij vei kleuren. Regelmatig de toetsen afne
men met een zeem uitgewrongen in water
met een paar druppels azijn, dan zullen zij
altijd blijven glanzen.
Rijst wordt in ons land niet verbouwd, maar het wordt wel veel gegeten in
Nederland. Alle rijst wordt geïmporteerd: de Nederlanders hebben op de een
of andere wijze kennis gemaakt met rijst en ze willen het graag gebruiken.
Waar hebben ze die rijst vandaan, en hoe komen zij aan het woordje
„rijst"? Men zou kunnen denken, dat de Hollanders de rijst hebben leren
kennen in het vroegere Indië en dat zij het Maleise woordje hebben overgeno
men. Dat dit niet zo is, weet iedereen die wel eens van „nasi goreng" heeft ge
hoord: in Indonesië heet rijst „nasi".
CACMPING - RECREATIE CENTRUM "DE MOLENHOEK" VRAAGT:
1. SCHOONMAAKSTER
VOOR ALLE VOORKOMENDE WERKZAAMHEDEN.
2. VLOTTE DAME VOOR ONZE KANTINE-BAR TOT 28 JAAR.
3. ENIGE OPROEPKRACHTEN VOOR BEDIENING.
Aanmelden: Telefoon 01107 -12 02, vragen naar dhr. Fresco.
RECREATIECENTRUM "DE MOLENHOEK"
Molenweg 69A 4493 NC Kamperland.
