DE DERDE WERELD VERDIENT BETER,
ALS U DE NOVIB CATALOGUS AANVRAAGT.
STUUR MIJ
DE GRATIS
NOVIB
CATALOGUS
UM!
Een oud-eilandbewoner weet
te vertellen(deel 1)
GRATIS PUZZELPLEZIER
VAN HET RODE KRUIS
Nie zö un fris praetje van de weke, beste vrienden. Ut hae
over Joap en Wullemien en wat of ze op verkansie mee-
gemaekt Zelf vond uk de hebeurtenissen toch wè leutug,
dus wil uk ze julder ók nie ontouwe.
Plee - de papjee.
Ze bin mee verkansie hewist,
Joap en Wullemien.
Nae 't werme zuu-jen,
julder kenne ze wè meschien.
Vrééd werm was't hunter,
hin wolkje an de lucht.
En 't eten is zö vet, zei Wullemien,
mee un and op d'r buuk en un zucht.
Nae un paer daehen krehe ze krampe,
ze waere hoed an de diaree.
Zat Wullemien d'r nie,
dan zat Joap op de plee.
A vlug was't papier ophebruukt,
dus stoof Joap nae benee.
Oe mos't dat in die vrimde tael:
w.c. papier, wist um ök vee.
Duudeluk maeke lukte nie,
dan mè op z'n beste Frans.
Plee - de papjee, riep um uut,
dat was z'n leste kans.
Ie maekte van boven en benee heluud
en toen oa ze ut behrepe.
Ze stove oal weg om papier,
wat ei Joap um heknepe.
Di liep um op un drafje deu de hang,
un meisje mee un staepel w.c.-papier achter z'n an.
Noe kon Wullemien d'r of,
want bie z'n eihe was't wee a an de hang.
De deining, ontstaan door het inter
nationaal wijnschandaal in de loop van
1985, zal nog wel even voortrollen in
de gemoederen van velen. Eén der
edelste dranken in de geschiedenis der
mensheid werd door schennende men
senhand onteerd. Ook hier ervaart men
dat uit winstbejag een mens tot veel in
staat is. Waarbij de gezondheid van de
evennaaste gewetenloos in de waag
schaal wordt gesteld.
Wijn. Ja, wat weten wij in onze regio
eigenlijk van wijn? Wij negeren in ons
verdere verhaal de meer on-menselijke
houding tegenover deze drank. Zijn
verre van deskundig om over zijn
„edelheid" te kunnen spreken. Zo had
den wij wel enkele „aanrakingen" met
dit natuurprodukt, waarover wij wel
durven schrijven. Maar eerst stellen wij
een voorbeeld wat wij hier met des
kundigheid bedoelen.
Zo werden wij door een rivierloods
te Kaub a/d Rijn, in Duitsland dus, uit
genodigd met hem aan de wal „een glas
wijn" te drinken. Met het opleidings
schip „Prinses Beatrix" zouden wij bij
die plaats overnachten. Deze man had,
beloodsend aan boord zijnde, ons vaak
„college" gegeven in wijnbouw, wijn
soort, wijnexport en niet te vergeten
het jaarlijks weerkerend wijnfeest, ter
wijl wij tussen de met wijnstok be
bouwde berghellingen heen voeren. Zo
een ieder die bijv. bij ons in Zeeland op
een „mosseldorp" woont, nog niet des
kundig over mosselen kan praten, zo
is dit ook gesteld met lieden uit een
wijnstreek. Hoewel men er dan altijd
„wel iets" van af weet.
Doch deze loods was verwant aan
een familie van wijnboeren. In een
wijnhuis nu aangekomen, bestelde hij
voor zijn tijdelijke gasten die soort wijn
van dat jaar. Bij het serveren proefde
hij op verzoek voor en knikte instem
mend. Wij, als „Hollanders", vonden de
drank uitstekend.
Doch na het serveren van het tweede
glas wijn, waarvan hij proefde, werd
de serveerster teruggeroepen. Zij kon
de nog volle glazen, waaraan ook wij
„genipt" hadden en niets bemerkten,
weer terugnemen. Want hoewel fles en
jaartal klopten, was de wijn niet de
zelfde als voorheen, van mindere kwa
liteit. De loods proefde dit onmiddel
lijk, wij niet. Men moet met wijn niet
„zwendelen", vond hij.
Zo „hing" op een keer een hefschroef-
vliegtuig .tegen een berghelling, beplant
met wijnstok. De loods vertelde dat dit
een nieuwe methode van besproeiing
was tegen schadelijke insekten. Door
de werveling van de hefschroefwind
werd hiermede de onderzijde van het
blad bereikt, zo had men ontdekt. Wij
hebben nog, in het voorjaar, de mensen
met gevulde manden met aarde op de
nek de berg op zien klauteren. Die
aarde, benut voor de wijnbouw, was
dan door regen in herfst en winter
langs de berghelling naar beneden ge
spoeld. Later gebruikte men hiervoor
een verplaatsbare transportband.
De geplukte rijpe druiven werden
voorheen per mand de helling afge
dragen, waar beneden de typische wa
gentjes stonden met de brede kuipen,
waar de manden in leeggestort werden.
Ook deze zware taak werd in de loop
der jaren door de transportband ver
licht. Want voor het zware werk kwa
men op het altijd hellend vlak steeds
minder mensen beschikbaar.
Anderszins zullen de steeds uit te
betalen hogere lonen een rol hebben
gespeeld. In dezelfde geest veranderde
in de loop der jaren bijv. op Noord-
Beveland het werk op en om de boer
derij.
Wij vermoeden dat de wijn haast
even oud is als de mensheid. Hierover
lezen wij voor het eerst in de Bijbel,
Oude Testament, Genesis 9 1829, het
volgende.
Noach en zijn zonen.
De zonen van Noach, die uit de ark
gegaan waren, waren Sem, Cham en
Jafeth; Cham was de vader van Kanaan
Deze drie waren de zonen van Noach,
en uit dezen is de gehele aarde bevolkt.
En Noach werd een landman en
plantte een wijngaard. Toen hij van
den wijn gedronken had, werd hij dron
ken en hij ontblootte zich in zijn tent.
Toen zag Cham, de vader van Kanaan,
zijns vaders naaktheid en hij vertelde
het aan zijn beide broeders buiten.
Daarop namen Sem en Jafeth een man
tel, legden dien op hun beider schou
ders, liepen achterwaarts en bedekten
huns vaders naaktheid, terwijl hun
aangezicht afgewënd was, zodat zij huns
vaders naaktheid niet zagen.
Toen Noach uit zijn roes ontwaakte
en vernam, wat zijn jongste zoon hem
aangedaan had, zeide hijVervloekt
zii Kanaan, een knecht der knechten
zij hij voor zijn broeders. Voorts zeide
hij: Geprezen zij de Here, de God van
Sem, maar Kanaan zij hem tot knecht.
God breide Jafeth uit, en hij wone in
de tenten van Sem, en Kanaan zij hem
tot knecht.
En Noach leefde na den vloed drie
honderd vijftig jaar; zo waren al de
dagen van Naoch negenhonderd vijftig
jaar; en hij stierf.
Met de grootste eerbied.voor dit Bij
belse gegeven vermoeden wij dat Noach
bii de eersten moet hebben behoord die
aan den lijve ervaren moest dat wijn
niet altijd even liefelijk, maar juist
verradelijk kan zijn, zo men aan deze
bron de volledige dorst lest. Met als
gevolg: dronkenschap. Hoevelen zijn na
hem door de wijn verleid? En nog!
Maar ook hier geldt: vergiffenis voor
de onwetende.
Zo kwam met een Rijn-oefenreis een
nieuw bemanningslid bij ons aan boord.
Die van huis-uit enkel „bierdrinker"
was. Dan moet men met wijn oppassen.
Zo is men geneigd wijn te drinken zo
als bier. Met zeer nare gevolgen na
tuurlijk. Hoewel terdege door ons hier
op gewezen, hij zou met zijn „eerste
stappen" aan de wal in het wijngebied
langs de Rijn nu eens wijn gaan proe
ven. Heeft hij, toen dit zover vas,
daarbij snel maat verloren en mocht
dit zeer bezuren.
Dit bewijst, dat vanaf de grijze oud
heid, wijn zijn verleidelijke invloed op
de mens nooit heeft verloren. Hierbij
zij opgemerkt, dat de routine-wijn-
drinker het aureool van wijn niet zal
bezoedelen door dronkenschap, zeker
niet in het openbaar.
Het op de juiste manier wijndrinken
is een ceremonie. Wij gaan even voorbij
aan alle etiket-voorschrift in deze, in
woord en geschrift. Want het is nog
altijd zo, dat zo men aan het diner
een flinke boer laat, dit bij ons dooi
de gastheer als zéér on welvoegelij k
wordt opgevat. Terwijl een gastheer in
China dan juist voor u opstaat en sta
tig buigt, want daar is dit juist een
uiting van beleefdheid. Nog altijd geldt:
's lands wijs, 's lands eer!
Zo heeft elke historisch gegroeide
wijnsoort in zijn streek de eigen roe
mer. Voor het drinken houdt men deze
even onder de neus, snuift en neemt
dan een slok, om de smaak geheel tot
z'n recht te laten komen. Die slok slikt
men niet direkt door, doch men „kauwt"
hierop even. Daarna volgt een hap
eten. Zo „geniet" een kenner van de
wijn. Zo is het niet verwonderlijk, dat
velen in een wijnstreek vaak zéér aan
hun gewicht zijn.
Wij zijn zo vrij eerst uw aandacnt
te vragen voor wat men leest over
wijn in de Alg. Winkler Prins, deel 10,
blz. 595.
WIJN. In engere zin de drank die
door alcoholische gisting is verkregen
uit het sap van druiven; in ruimere zin
ook uit dat van andere vruchten ("vruch
tenwijn). Na de gisting, waarbij alcohol
en koolzuur zijn gevormd, is het drui-
vesap wijn geworden. De alcohol blijft
in de wijn, het koolzuur is ontweken.
Alleen bij nagisting van jonge wijn op
flessen de wijn moet dan nog enig
zoet bevatten blijft het koolzuur dat
zich dan ontwikkelt in de flessen be
houden en er ontstaat mousserende
wijn. Bij de meeste wijnen is alle sui
ker vergist. De wijn is dan droog (niet
zoet). Het alcoholgehalte is dan meestal
10 a 12 pet.
Bij wijn gemaakt van druiven, die
veel suiker bevatten is het mogelijk
een deel hiervan te behouden, waardoor
deze wijn min of meer zoet is. Zoete
wijnen hebben in de regel meer alcohol.
Sauternis 15 pet., port-wijn Madeira en
Sherry 18 a 21 pet. (Sherry is echter
van nature een droge wijn; bij zoete
sherry is het zoet toegevoegd). Rode
wijnen ontstaan door de schillen te
doen meegisten. De kleurstof uit de
schillen maakt de wijn rood. Laat men
alleen sap gisten, dan ontstaat witte
wijn.
Europa maakt ca. 5/7 deel van alle
wijnen. En Frankrijk, het grootste wijn-
land van de wereld, maakt daarvan
meer dan een derde deel. De Europese
landen die wijnen van hoge klasse ma
ken, zijn o.a. Frankrijk (bordeau-wij
nen, bourgogne, champagne), Spanje
(sherry), Portugal (portwijn, madeira),
Duitsland (Rijn- en Moezel-wijnen),
Hongarije (tokayer), Italië (chianti, mar-
sala). Het gros van alle wijnen die men
in enig land maakt, is van geringe of
middelbare klasse; slechts een klein
deel is van hoge kwaliteit.
WIJNBEREIDING. Alcoholische ver
gisting, meestal met Saccharomyces ce-
revisiae var. ellipsoideus, van most of
druivesap bij een temperatuur van 30
gr. C. Na het gistingsproces wordt de
droesem, het bezinksel dat gist en ka-
liumbitartraat bevat, verwijderd, waar
na het aroma zich ontwikkeld en de
wijn zich klaart. Eventueel kan deze
nog worden gepasteuriseerd.
Na de koeling onder het vriespunt
worden de neergeslagen proteïnen door
filtratie verwijderd. De wijn wordt
daarna in eikehouten vaten opgeslagen,
waarin het rijpingsproces plaatsvindt
dat 2 tot 5 jaar kan duren en waarbij
het bouquet zich ten volle ontwikkelt.
(T.z.v. de Alg. Winkler Prins).
Eens zong men: Drink je een glaasje
wijn, let op het jaartal. Men eindigde
dan: De wijn moet oud zijn, maar het
meisje niet
Dat dit oud zijn nog een andere rol
kan spelen, bewijst het volgende. In
de zestiger jaren betaalde een rijke
wijnbouwer te Erbach (aan de Rijn,
West-Duitsland, R.K.M. 513), zelf voor
een fles wijn uit de 17e eeuw, volgens
de volksmond, 1500 D.M. (is nu ruim
1600,Men betwijfelde of deze wijn
nog te drinken zou zijn. Maar evenals
soms met een oud schilderij, beschouw
de men een dergelijk bezit als een geld
belegging. Deze fles was dan ook door
de jaren heen in veler handen geweest.
Ook in het toeristenstadje Boppard
a/d Rhein (R.K.M. 570,5) mochten wij
bij uitzondering van een wijnbouwer
zijn kelder met vaten vol gistende wijn
bezoeken. Voor een volslagen vreem
deling met deze materie zeker erg in
teressant.
In het boekwerkje „Nederlandse
Spreekwoorden, Spreuken en Zegswij
zen", door K. ter Laan, lezen wij i.v.b.
met wijn het volgende.
1. Goede wijn behoeft geen krans
a. goede waar heeft geen aanbeveling
nodig; b. ware deugd behoeft geen lof.
Oudtijds hingen de herbergiers een
krans uit, als zij goede wijn te koop
hadden.
2. Als de wijn is in de man, is de
wijsheid in de kan dronken lui
handelen onverstandig.
3. Klare wijn schenken waarheid
spreken; een zaak duidelijk uitleggen,
namelijk wat de bedoeling er van is.
4. Hij houdt van wijntje en trijntje
hij houdt van drank en van vrouwen.
Wijntje en Trijntje zijn beiden vrou
wennamen. Het is dus van ouds een
woordspeling.
5. Jenever, wijn en brandewijn, zijn
voor kinderen groot venijn. En voor
menige oudere ook.
6. Ze waren vol zoeten wijns ze
hadden te veel gedronken. Bijbels ge
zegde. Toen de apostelen op de Pink
sterdag spraken in talen, die hun
vreemd waren, zeiden sommige om
standers: Zij zijn vol zoeten wijns.
(Handelingen 11 13).
7. Wijn op melk, deugt voor .elk.
Maar melk op wijn, is venijn (Vlaams)
overvloed na gebrek is voor ieder
aangenaam, doch gebrek na overvloed
valt lastig.
Ook: 8. Wijn op melk genomen, zal
u wel bekomen. Maar melk op wijn,
kan venijnig zijn.
9. Die wijn drinkt, kweekt luizen
(Vlaams) wie zijn geld verdrinkt,
houdt niets over voor schoon ondergoed.
10. Als de wijn zinkt, zwemmen de
woorden boven (Gezelle) een dronken
man vertelt, wat hij nuchter zou ver
zwegen hebben.
11. Nieuwe wijn in oude leerzakken
een nieuwe inrichting in de oude
vorm. Naar Matth. IX 17, waar Jezus
zegt: Noch doet men nieuwe wijn in
oude lederzakken; anders zo bersten de
lederzakken, en de wijn wordt uitge
stort, en de lederzakken verderven.
12. Water in de wijn doen zijn
eisen matigen, gedwongen door de om
standigheden; zijn voorwaarden minder
streng maken; zijn drift matigen.
Met ons wijnverhaal memoreren wij
ook aan het roman-verhaal „De drui
venplukkers" (1931) van A. den Doo
laard. Hij schreef onder dit pseudo
niem, omdat hij meer aan het „dolen"
was door Europa dan op een stoel zat
aan een schrijftafel. Voor zijn boek
„Oriënt Express" (1934) trok hij per
muilezel over de gehele Balkan. Joego
slavië werd zijn tweede vaderland.
Tijdens de hongerwinter in de „Ves
ting Holland" stak hij ons vaak een
riem onder het hart. Zo wij, in alle
mogelijke duisternis, via Radio Oranje
zijn strijdbare warme vaak hartstoch
telijke stem hoorden over de verbor
gen radio achter het behang. Dicht bij
huis blijvend. Hoe vaak herlazen wij
van zijn hand „Het verjaagde water"
(1947), dat handelt over de droogmaking
van Walcheren? Dat voor de bevrijding
tijdelijk opgeofferd moest worden, om
de vijand uit Walcherens bunkers te
verdrijven!
A. den Doolaard (84 jaar), gelukkig
nog steeds in ons midden, werd geboren
als Cornelis Spoelstra te Zwolle (72
1901).
Wij raadplegen A. den Doolaard Om
nibus, want de aparte delen werden ons
gestolen in 19401945. Als wij dan weer
„De druivenplukkers" herlezen, en ko
men aan „Het derde kruis" (blz. 46),
handelend over de markies Saporta,
die eenzaam leefde op het, oude Cha
teau Font Colombe (Fr.). 'Hij had in
1871 zelf op de barricaden gestaan. In
1916 verloor hij, in één gevecht, zijn
enige zoon en zijn schoonzoon. De dag
dat het telegram kwam, was de dag
dat de grote druivenpluk begon: de
vijftiende september. In 1916 versche
nen voor het eerst krijgsgevangenen
op zijn bezitting. Met een hunner, een
Duitse edelman, geraakte hij door de
sterrekunde, ondanks zijn haat, in nau
wer kontakt. Wij citeren nu letterlijk.
Op dezelfde avond, dat Venus hun
beider aandacht voor de eerste maal
boeide, was hij (de markies Saporta)
zich plotseling bewust geworden, dat
de druivenpluk het heiligste verzoe-
ningsfeest was tussen hemel en aarde.
Het bloed van vriend en vijand had
Frankrijks grond gedrenkt; nu plukten
vriend en vijand de zwellende druiven;
vriend en vijand bewerkten gemeen
zaam de wijnpers. En allen dronken
het teruggekeerde bloed, dat gelouterd
was door de eeuwige nooit onderbroken
samenspanning van zonnevuur en he-
melwind, waterloop en aarde.
Wie kon zijn naaste blijven haten
wanneer de elementen zich verzoenden
in dit grote feest; vuur en water vreed
zaam samenstroomden in een fonke
lende bokaal? Wat sinds de schepping
gescheiden was kwam hier bijeen tot
verheuging des harten der stervelingen
en tot winst hunner ziel. Want wijn is
de enige drank, waaraan de aardse
dorst en het brandend begeren naar
eeuwigheid zich gelijdelijk lessen.
En het feest bleef, ook na afloop van
de druivenpluk; tot hij op een koude
novemberavond de bijna onmerkbare
verwardheid van zijn nog jonge schoon
dochter zag, terwijl hij zich naar het
blokkenvuur boog, waaraan ook Von
Staib zich warmde. De markies waagde
geen dringender blik dan die waaron
der Von Staib terstond heftig bloosde,
te'twijl zij' kalm bleef gelijk altijd. Wat
\yas er gebeurd - tussen die twee? Mis
schien niets. Wat ging er gebeuren?
Alles.
(Wordt vervolgd).
P. C. Noordhoek, Zierikzee.
Puzzelt II rij.ir/ Dan is hier goed nieuws voor 11 Naast bclanfin)l<c "'lot
rnatlesta.ithcthrtindeRotlr KruisinDTrlhladde Mjiathnn"telken-, weet
vut li|nc puz/elv Wanneer u regelmatig één ot inoer oplossingen inzendt.
tri|gt ii dit bUd.hélemaal gratis Kostenslechts I 1.50 per oplossing En hor-
méér oplossingen u opstuurt, hoe méér kans op een prachtige pup natuur
li|lt Elke maandzijn er pri|zentwv ruim1.1(1000..- te wi-iini Pn/zi-lgezd
lig mee eh help het Hode KruiS.helpen Schrijf snel naar het Nederlandse
Rode Kruis, Postbus 28120.2502 KC DenHufc Of bel 070-846602/03.
Bedankt1
Burgerlijke stand
WISSENKERKE
Geboren: Cornelis J. W., z.v. H. A.
Zwemer en M. E. Dekker; Rik, z.v.
F. Bakker en J. H. Kalkman; Angela,
d.v. W. J. Kouwer en A. C. Wattel.
Ondertrouw: Leendert P. Tholenaar
en Pieternella J. Kouwer.
Getrouwd: David Tange en Jeltje
Bulk.
Overleden: Tannetje Heijboer, 93 jaar;
Helena de Fouw, w.v. De Kam, 93 jaar;
Adriana P. J. Priester, w.v. Breure,
83 jaar; Lena van der Maas, w.v. Reijn-
houdt, 94 jaar.
.Mensen uit de
Derde Wereld zijn
niet met z'n allen
alleen maar arm.
Ze maken beel
den, wandkleden
en prachtige ro
mans. Wat een rijk
dom!"
Mensen uit de Derde Wereld ge
bruiken hun handen lieverdanzeop
te houden. Door produkten uit Derde I
Wereld-landen te kopen geven we
demensendaardekansombetervoor
zichzelf te zorgen. Hun kans op
een menswaardiger leven. Een bestaan
zonder afhankelijk te zijn van, vaak i
incidentele, hulp.
Door hun produkten te kopen I
steunt u hen. U vindt ze in de Novib-
catalogus. Een catalogus boordevol
interessante, leuke en mooie produk
ten. Sieraden, kleding, gebruiksartikelenenz.
Leuk om te hebben, maar ook om cadeau te geven.
Over deze produkten, hun makers en hun levens
omstandigheden vindt u in de catalogus meer informatie. I Adres
Voor wie daar wat meer van wil weten geeft de
catalogus ook een overzicht van uitgaven die de Novib
zelf verzorgt. Laat de Derde Wereld ook deel uitmaken j' woonplaats
van uw wereld en bestel
de catalogus.
Wij bieden hem
gratis aan.
De Derde Wereld
I verdient beter.
En daar wil ik graag een
bijdrage aan leveren.
i
Naam
i i i i I I I i i i i i
l l l I l l l l I I i i i i i i i i
Postcode
I
I I I I I I I I I I I I I I
Deze bon uitknippen en in een envelop zenden aan
NOVIB, Antwoordnummer 1304,2500 WB Den Haag.
Postzegel mag wel, hoeft niet. 5co%(><>
