NOORD-BEVELANDS
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
Geef.V
Getfidit
SPORTAGENDA
Een oud-eilandbewoner
weet te vertellen(Deel 4)
Zeeland
Magazine?
Steun het Astma fönds.
Postgiro 55055. Leusden.
GALERIJ de HORN
No. 4141
Donderdag 18 oktober 1984
88e jaargang
DRUK EN UITGAVE: DRUKKERIJ MARKUSSE TE WISSENKERKE - TEL 01107-13 08 - GIRO 206882
Abonnementsprijs f 20,per Ja». Franko per post /SS,per Jaar. Advertenties 38 ct. per mm. excL BTW.
Voor f oaten in advertenties per telefoon opgegeven, kannen wij geen enkele verantwoordelijkheid dragen.
„Ende is desen voorschreven storm
ende hooghe vloedt, ghebeurde dat
grootst jammer ende verdriet in Zee-
landt, dat gheen penne dat én soude
konnen beschrijven, want ter onuyt-
spreeckelijcke veel beesten verdron-
cken. Ende dat meer is, daer werden
veel schoonhuysen ende hoven, stapelen
van Tarwe ende Roggen, van Gerste,
van Havere ende ander greyn van der
Vloedtwech ghedreven. Ende daer dre
ven veel stoven wech met menig hon-
dert Balen Mee, die al bedorven ende
soncken.
Maer het meest te beklaghen is, dat
ter soo menich mensche, jonck ende
oudt verdroncken, die men niet gehel-
pen en konde. Ende daer waren soo
menich hondert menschen, soo mannen
ende vrouwen, die seer rijck waeren,
groote familie houdende, ende booden
hielden, die niemaels selven hebben
moeten dienen, ende van huyse tot
huyse gaen bedelende, ende broodt bid
dende, 't welck seer verdrietelijcke was
voor denghenen, die in weelden ghe-
seten hadden."
Aan herstel der dijken, of ook maar
aan het stoppen der gaten, viel niet
te denken.
Cortgene, Emelisse en Cats werden
in de volgende winter omkaad. Het
volgende jaar zou het eiland die dijken
sterken en versterken, verder herdijkt
worden, waar inderdaad in de zomer
van 1531 een begin mee werd gemaakt
(mede met behulp van Floris van Eg-
mond, graaf van Buren en Heer van
Kortgene). De werken vorderden echter
uiterst langzaam: „overmidts die prin
cipaal hoofden niet present en waeren
die er wel behoorde gheweest te heb
ben, soo werten seer slappelijcken ghe-
dijck
Eindelijk werd de herbedijking zelfs
gestaakt. Alleen de kaden van Cortgene
en Cats werden extra versterkt, „om
eenen ghemeynen Vloedt te weder-
staen" (springvloed).
Geheel door een wijde watervlakte
Ingesloten, zag de toekomst er voor de
laatste bolwerken van het oude Noord-
Beveland echter maar donker uit!
Toen dan ook de vloed van de 2de
November 1532 inviel, waren de laatste
uren voor het eiland geslagen. Overal
braken de dijken door. In het holle van
den nacht stroomde het alom voort
gestuwde water door de straten van
Cortgene.
Velen verdronken op hun bed; an
deren, nog juist intijds ontwaakt, red
den hun leven op de daken waarvan
zij, na vele bange uren, met vaartuigen
werden afgehaald. Te Cats trachtte men
zich op een vluchtheuvel in veiligheid
te stellen. Van alle kanten kwam ech
ter het water aanzetten; niet wetend
waarheen vonden hier ongeveer 150
mensen de dood in de woeste golven.
Zo was dan het weinige, dat er van
Noord-Beveland was overgebleven, ook
ten onder gegaan.
Jarenlang bood het eiland een droe
vig schouwspel! Bij vloed was het alles
één wijde watervlakte, waaruit hier en
daar een eenzame toren en staande
gebleven muur omhoog stak. Bij eb
waren de sporen van vroegere bebou
wing aanvankelijk duidelijk zichtbaar.
De wateren legden hierover echter on
ophoudelijk hun kleistoffen neer, zodat
langzamerhand alles onder de aange
voerde slibben werd begraven
Bant a reeds geabonneerd op
•wi 2-maandelijks tijdschrift
met aktnaHteiton, cal tuur,
evenementen, historie en
secree tie.
Bet geheel in 4-kleuren om-
dag en alle artikelen voor-
bliceerde foto's,
sien van nog nimmer gepu-
Slechts 30,per jaar.
Vraag gratis proefnummer:
POSTBUS 1 -
4490 AA WISSENKERKE
Zo zou het evenwel niet blijven!
't Was in Neêrlands Gouden Eeuw,
dat de ondernemingsgeest, welke deze
eeuw kenmerkte, ook de Zeeuwen be
zielde en hun, stuk voor stuk, het ééns
aan de wateren prijs gegeven gebied
on hun vijand deed heroveren.
Het eerste stukje grond, dat zij buit
maakten was het slechts 10 Hectaren
groot zijnde poldertje „Al te klein".
Hierop volgde in 1598 de Oud Noord-
Bevelandpolder, waartoe nu ook de
Colijnsplaat behoorde. In 1616 werd de
Nieuw Noord-Bevelandpolder hieraan
toegevoegd. Enkele tientallen jaren la
ter ontstond de Frederikuspolder.
Zo herrees Noord-Beveland geleide
lijk uit de zilte golven, geheel ver
jongd, door en door vruchtbaar: zijn
aartsvijand, de zee, bleek tevens zijn
vriend te zijn geweest.
Het kreeg bewoners uit alle delen van
Zeeland. Op of bij 'de puinhopen der
verwoeste dorpen ontstonden nieuwe
plaatsen, welke hun oorspronkelijke
namen echter behielden. Sommige klei
nere voormalige plaatsen werden even
wel niet herbouwd. Van enkele wor
den de overblijfselen nog heden aan
gewezen.
Ook een geheel nieuw dorp verrees:
het spoedig in aanzien toenemende Co
lijnsplaat, reeds volgens Smallegange
het voornaamste dorp van het eiland,
met „vele treffelijk geboude Huisen"
en „een goede haven, daer vele schepen
af en aen varen."
Tot in de 19de eeuw zette men met
volhardende energie het bedijkings-
werk voort. De jongste bedijking is de
in 1856 aan het eiland toegevoegde
Spieringpolder.
Hoewel voor overstromingen, als
waardoor het oude Noord-Beveland
werd geteisterd, wel niet meer behoeft
te worden gevreesd, de stromen knagen
nog evenzeer als vroeger aan zijn kus
ten! Vooral de noordelijke en weste
lijke oevers hebben in dit opzicht nog
voortdurend te lijden!
Zo ging de in 1775 gedijkte Sophia-
polder in de vorige eeuw opnieuw ver
loren. Van de Wanteskuip bezweek in
1909 de dijk, waardoor deze inlaag aan
de golven ten prooi viel.
Oeverafschuivingen en dijkvallen be
rokkenen het eiland nog steeds, af en
toe aanzienlijke, schade. Waakzaamheid
is daarom nog altijd een dringende eis.
Peilingen kunnen veel onheil voorko
men; zij hebben dan ook geregeld
plaats. De oeververdediging kost zeer
zeker schatten gelds, de kostbaarheid
van de bodem rechtvaardigt deze uit
gaven echter alleszins.
Waren de herbedijkers van „de Lust
hof van Zeelandt'' van het waardevolle
dezer vruchtbare gronden niet reeds
overtuigd geweest, wellicht speelden eb
en vloed nóg hun wisselend spel op
en bij de puinhopen van het voormalige
eiland, waarvan wij de bladzijden het
een en ander verhaalden
Verwonderlijk land,
Daar diepte verzandt,
En scheeprijke stromen,
Met bloemen en boomen,
Staan vroolijk geplant;
En 'd aarde verslonden
Door stortbraak van gronden,
Laat huizen, noch strand.
Door golven en wind
Zijt gij steeds bestreden,
Maar 't water geeft steden,
Als 't dorpen verslindt.
Vernielt het Uw waard,
Gij wint weder aard,
en mist gij de kielen,
De ploeg met zijn wielen
Weer overvloed baart.
O land, dat zoo strijdt,
Wie kan U vernielen?
Gij wint, als Gij lijdt.
Alsnog met dank aan de samensteller
van deze studie: Adr. B. Holster.
HOUT KUNST.
Beeldhouwen.
In een blok hout snijden is een zeer
moeilijk karwei, waarbij iedere hande
ling onherroepelijk is. Het eist van de
kunstenaar dat hij stukje bij beetje de
vorm vrijmaakt die hij in het blok
„ziet", in plaats van die in zachter
materiaal op te bouwen.
Het houtsnijden herstelde iets van de
gelijkwaardigheid van kunstenaar en
ambachtsman, die sinds de renaissance
verloren was gegaan.
In Parijs gebruikte Brancusd de eco
nomische zaagsneden en de eenvoudige
technieken van de meubelmakers van
het Romaanse platteland, om zo houten
beelden te maken die bruisten van
scheppend leven. In Duitsland gebruik
te Barlach noordelijke hardhoutsoorten
om expressieve, humanistische figuren
te maken, waarvan de bronnen te vin
den zijn in de erfenis van het middel
eeuwse houtsnijwerk.
De moderne beeldhouwkunst is door
trokken van de gedachte om de vorm
te ontlenen aan het materiaal dat ge
bruikt wordt. De omvangrijke houtsnij
werken van de Rus Zadkine krijgen
hun vezelachtige, knoestige kracht van
de boomstammen waarvan ze gemaakt
werden.
Bij andere werken hebben onderwerp
en materiaal samen de sculptuur zijn
vorm gegeven, zoals bij de liggende
houten figuren van Henry Moore.
Anderen voelden zich tot hout aan
getrokken, niet wegens de pracht er
van, maar omdat het goedkoop en ge
makkelijk te krijgen was. Picasso be
machtigde het afval van de meubel
makerij, latten en planken die over
waren, om die een verbazingwekkende
verandering te doen ondergaan en het
materiaal om te toveren, door de kracht
en de inventiviteit, in een nieuwe kom
positie.
Voor sommigen ligt de aantrekkings
kracht van hout alleen in de rijke scha
keringen van zijn vezel en kleur. Maar
of het nu de vorm heeft van een door
een mens gemaakte sculptuur, of alleen
maar een door de golven gepolijste tak
is die op het strand geworpen wordt,
het is een materiaal met een oneindige
verscheidenheid en kunstzinnige ex
pressie.
Tot de volgende week!
UITBREIDING SPREEKUREN
GESLACHTSZIEKTEN
De dienst Geslachtsziektenbestrijding
van de Provinciale Vereniging Het
Zeeuwse Kruis is gevestigd te Goes. De
taken van deze dienst zijn: voorlich
ting; verwijzing voor medisch onder
zoek; bemiddeling bij bron- en kon-
taktopsporing in geval van besmetting.
Tot nu toe was deze dienst alleen
bereikbaar in Goes. Daar echter de
dienst bedoeld is voor de hele provincie
werd besloten ook spreekuur te houden
te Vlissingen en Terneuzen.
De spreekuren zijn nu als volgt:
Goes: maandag, woensdag en vrijdag,
09.0010.00 uur, Beatrixlaan 24.
Vlissingen: donderdag, 13.3014.30 uur,
Rozengracht 6, kantoor dienst Tuber
culosebestrijding.
Terneuzen: dinsdag, 10.3011.30 uur,
Van Steenbergenlaan 70, kantoor dienst
Tuberculosebestrijding.
De telefonische bereikbaarheid van
de dienst is ook verbeterd. Vroeger
werd door de telefoniste doorverbonden
naar de sociaal verpleegkundige. Thans
is er een direkte lijn. Het nieuwe num
mer van deze lijn is: 01100-31310.
Bij afwezigheid van de sociaal ver
pleegkundige hoort u via een antwoord
apparaat waar en wanneer zij bereik
baar is.
VOETBAL
Zaterdag 20 oktober:
Bekerkompetitie
Colpl. Boys 3 SKNWK 3 (2.30 uur)
Kloetinge 5 Bevelanders 2 (2.30 uur)
Bevelanders 4 's-H. Arendskerke 2
(12.45 uur)
Middelburg BI Bevelanders BI
(2.30 uur)
Wissenkerke 3 Wissenkerke 2 (2.30 u)
Kompetitie:
Bevelanders El Wolfaartsdijk El
(10.00 uur)
Wolfaartsdijk Dl Wissenkerke Dl
(9.00 uur)
Zondag 21 oktober:
Beker-kompetitie
Cortgene 2 Vlissingen 5 (2.30 uur)
BASKETBAL
Vrijdag 19 oktober:
Delta-C. Mevo
B (19.15 uur te Colijnsplaat)
BILJARTEN
B.V. Revanche B. V. Concordia op
vrijdag 19 okt. om 20.00 uur te Kam
perland.
snelle inlUstaervice
v.a. 25 ct/cm.
zeer grote grafiekcollectie.
repro/poster-art.
plm. 150 olie- en aquarel-
schilderijen (uit binnen- en
buitenland).
Kamperland Tel. 01107 - 2444.
ma. en wo. gesloten.
WEEKEND OVER LITURGIE
De Provinciale Hervormde Jeugdraad
Zeeland organiseert met het Vormings
centrum Hedenesse een weekend over
liturgie op 27 en 28 oktober.
Ieder die met liturgie bezig is of er
belangstelling voor heeft kan meedoen,
al zal vooral aandacht gegeven worden
aan de ervaringen van jongeren. In het
weekend zal gezocht worden naar een
raamwerk, waarbinnen en waaromheen
spelenderwijs het tematies gedeelte op
gebouwd en ingebouwd kan worden.
Het weekend wil helpen inzicht te
krijgen in de betekenis van de liturgie,
de onderdelen ervan en het maken van
liturgie vanuit de bijbelgedeelten ho
rend bij de zondag. Via video, geluids
band en grammofoonplaten kan gezien
en gehoord worden naar diverse voor
beelden van liturgiese vieringen.
Opgaven en inlichtingen bij het
P.H.J.R.-buro, Singelstraat 19, Middel
burg, Telefoon 01180 - 15353. Vragen
naar Fred of Alice (alleen aanwezig van
13.00 tot 17.00 uur). i
Kruiswoordpuzzel no. 900
Horizontaal: 1. bestemming - 3. werp-
strik - 8. tijdperk 11. boom - 13.
Engels voorzetsel - 15. bevel - 16. hoef
dier - 18. Frans lidwoord •- 19. log
20. bijbelse naam - 22. wapen - 23.
water in Friesland - 24. plaats in Noor
wegen - 27. dierengeluid - 28. uitroep
30. familielid - 31. slede - 32. vaartuig
34. lidwoord - 36. waterhoogte (afk.)
38. feestkleding - 39. edelsteen - 40.
dierenverblijf - 41. onmeetbaar getal
42. spil - 43. zangnoot - 44. jongens
naam - 46. kindergroet - 47. de onbe
kende (afk.) - 49. anno (afk.) - 50.
waterweg - 55. voedsel - 57. metaal
58. lokspij s - 59. jong dier - 60. toets
alleen (afk.) - 61. maatschappij vorm
(afk.) - 62. titel (afk.) - 63. geografische
aanduiding (afk.) - 65. plaats in Noord-
Holland - 71. gebogen - 72. vervoer
middel - 73. bevestigingsmiddel.
Verticaal: 1. malle - 2. en dergelijke
(afk.) - 3. laatst leden (afk.) - 4. water
in Noord-Brabant - 5. kledingstuk 6.
N.V. (Frans) - 7. onder anderen (afk.)
9. getij - 10. strijdperk - 11. deel 12.
moeilijk - 14. telwoord - 15. ijle stof
17. Sociaal Economische Raad (afk.)
18. riem voor jachthonden - 20. schortje
21. meisjesnaam - 25. werelddeel - 26.
projektiel - 29. stopplaats - 32. duivel
33. ik - 35. kloostervoogd - 37. ivoor
43. steenmassa - 45. bid (Latijns) - 46.
roofdier - 48. wrede keizer - 49. bloem
50. voorzetsel - 51. Spaans landvoogd
52. hartelijke - 53. zwijn - 54. schaap
56. godsdienst - 64. voorzetsel - 66. de
lezer heil (Lat. afk.) - 67. inhoudsmaat
(afk.) - 68. jongensnaam - 69. als eerder
(afk.) - 70. goud.
Oplossino kruiswoordpuzzel no. 899
Horizontaal: 1. ja - 2. neg - 5. arm
8. uw - 10. la - 11. onderdeel - 14. eg
16. eppe - 18. eleve - 19. onze - 21. olie
23. eli - 24. stee - 25. ina - 26. moe
27. eva - 28. vla - 30. aks - 32. nes
34. roe - 36. nota - 40. klam - 42.
postkoets - 43. rete - 45. esse - 48. ala
50. als - 52. all - 53. laf - 55. lam
56. ter - 57. oom - 59. Belg - 61. per
63. trom - 65. iele - 66. genua - 68.
ambt - 70. ne - 71. overzicht - 74. eu
75. Ik - 76. oke - 77. she - 78. nr.
Verticaal: 1. japon - 2. nn - 3. ede
4. geleen - 5. advies - 6. ree - 7. me
9. wezel - 10. Ie - 11. oei - 12 rel
13. lot - 15. ge - 17. plaat - 20. nevel
22. ems - 24. sar - 25. inn - 29. alm
31. kapel - 33. enkel - 35. oksel - 37.
ore - 38. est - 39. net - 41. aas - 43. rol
44. tafel - 46. sloom - 47. eem - 49. alg
50. ampere - 51. struis - 52. art - 54.
abeel - 58. omber - 60. leo - 62. enz
64. rat - 65. in - 66. gek - 67. ach
69. tu - 72. vo - 73. he.
