NOORD-BEVELANDS
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
SPORT-AGENDA
Een oud-eilandbewoner
weet te vertellen(Deel 3)
Zeeland
Magazine?
Prins 15 jaar
GALERIJ de HORN
No. 4140
Donderdag 11 oktober 1984
88e jaargang
DRUK EN UITGAVE: DRUKKERIJ MARKUSSE TE WISSENKERKE - TEL. 01107-13 08 - GIRO 206882
AixmnementsprtJs 20,per jaar. Franko per post 35.per Jaar. Advertenties 38 ct. per mm. excL BTW.
Voor fouten in advertenties per telefoon opgegeven, kunnen wij geen enkele verantwoordelijkheid dragen.
Hiermede hebben wij de meeste
plaatsen en plaatsjes v. Beoosten Wijt-
vliet de revue laten passeren. Wellicht
vraagt de een of andere lezer(es) zich
verwonderd af, waarom Colijnsplaat in
deze rij ontbreekt! Óm niet de verden
king op ons te laden, dat wij deze
plaats geen goed hart toedragen en
haar daarom met opzet vergeten, haas
ten we ons mede te delen, dat de Co
lijnsplaat, hoewel in maart 1498 aan
Floris van Borssele, heer van Cortgene,
ter bedijking uitgegeven, in 1532, toen
het ganse eiland door de golven werd
bedolven, nog steeds onbedijkt was. Het
dorp Colijnsplaat, dat aan de plaat zijn
naam ontleende en op het nieuwe
Noord-Beveland zulk een belangrijke
plaats zou innemen, bestond in de hier
beschreven tijden nog niet.
Noord-Beveland Bewesten Wijtvliet
telde eveneens vele dorpen en gehuch
ten. Het voornaamste dorp in dit deel
was Wissekerke, dat, ofschoon het al
zéér vroeg moet hebben bestaan, eerst
in 1230 wordt vermeld. Als parochie in
1242. Ook aan Wissekerke ontleende
een beroemd adellijk geslacht .de naam.
Eén dezer machtige Zeeuwse edelen:
Anthonis, wiens vader, Jan van Wisse
kerke, gehuwd was met een dochter
van één der edelen van Maelstede, uit
welk huwelijk 12 zonen en 2 dochters
geboren werden, was jaren achtereen
Rentmeester van Zeeland Bewesten
Schelde. Daar de leden van dit geslacht
te Wissekerke woonden, was het kan
toor van Anthonis Janz. dus ook hier
gevestigd. Toen deze later naar Mid
delburg verhuisde, in 1495, werd het
kantoor eveneens naar Middelburg ver
plaatst.
Wissekerke lag vroeger heel wat zui
delijker dan tegenwoordig, n.l. in het
noorden van de Geersdijkse polder, bij
de dijk, welke deze polder scheidt van
de Thoornpolder.
Thans wordt in de nabijheid van een
zich daar bevindende hoeve „Torenhof"
genaamd, nog de plaats aangewezen,
waar eertijds de toren heeft gestaan.
Bij de herbedijking in 1668 stond deze
er nog. Eerst in het midden der 18de
eeuw schijnt hij te zijn afgebroken. De
Thoornpolder zal aan deze toren wel
de naam ontleend hebben.
Tot Wissekerke behoorde het destijds
vrij belangrij-ke gehucht Gerolfsdijck
(Geersdijk), met een aan St. Amandus
gewijde kerk. Dit lag toen evenwel iets
ten noorden van het tegënwoordige
plaatsje, in de polder van Wissekerke.
Het wordt reeds in 1216 genoemd.
In het noorden lagen aan weerszijden
van de oude geul de Cal vliet, Weele
en Vliete.
Weele, ten westen van Vliete gelegen,
wordt het eerst als parochie vermeld
in 1395.
Vliete (Nyenvliet eerst) was een aan
zienlijk vissersplaatsje. Vooral de ha
ringvisserij was er, voornamelijk in de
15 de eeuw, van grote betekenis, hoofd
middel van bestaan!
Er stond een kapel, „die alsoo groot
was, als haddet een Parochie-kercke
gheweest." Ook stond er een kasteel,
waarop zijn adellijke Heren verblijf
hielden. Onder de hoeve „Keihoogte",
een verhevenheid gelegen aan de wes
telijke dijk van de Vlietepolder, moe
ten nog overblijfselen van het dorpje
te vinden zijn.
Weele, zowel als Vliete, zijn later
nooit herbouwd.
B«zrt o n«ds geabonneerd op
een 2-maandeiijks tijdschrift
met aktualiteiten, cultuur,
evenementen, historie en
recreatie.
Het geheel in 4-kleuren om
slag en alle artikelen voor-
büeeerde foto's,
zien van nog nimmer gepu-
Slechts f S0,per Jaar.
Vraag gratis proefnummer:
POSTBUS 1 -
4490 AA WISSENKERKE
Het zuidelijkste dorp was Soetelinx-
kercke (Scuzellinkerke, Schotlingekerke
of Soelekerke). Van dit dorp, hetwelk
ook zijn eigen Heren had, wordt reeds
in 1242 melding gemaakt.
Het meest westelijk lag Campen, in
976 Campan. Het lag tegenover Veere
op Walcheren. Veere ontleende zijn
naam aan het veer, dat vandaar de
verbinding met Campen onderhield; het
werd dan ook aanvankelijk Camp veere
genoemd. Later liet men het eerste deel
van de naam weg. De Campveerse to
ren, vanwaar men een prachtig gezicht
heeft op het wijde Veerse Gat en
Noord-Beveland's westkust, herinnert
nog aan dit veer en het reeds in de
10de eeuw vermelde Campen.
Ook naar deze plaats noemde zich
een adellijk geslacht, waarvan meer
dere malen in de Zeeuwse Historie mel
ding wordt gemaakt. In 1290 Willem
van Campen.
Het oude Camperland lag in de noor
delijke hoek van de Kamperlandpolder,
waar zich thans de z.g. „Hooge Hoeve"
bevindt. Het tegenwoordige Kamper
land ligt tussen deze beide laatstge
noemde plaatsen in.
Hoewel nog meerdere namen van
voormalige plaatsjes té noemen zouden
zijn, menen we met de vermelde te
mogen volstaan. De niet genoemde ge
huchten, „hiekens", waren van weinig
of geen betekenis.
Herhaaldelijk werd het oude Noord-
Beveland door overstromingen geteis
terd. Niet alleen echter werden deze
veroorzaakt door de veelvuldige storm
vloeden, die het water met geweld te
gen de dijken joegen, ook de stromen,
die jaar in jaar uit aan zijn oevers
knaagden, waren daarvan mede oor
zaak.
De dijken waren in die tijd niet zo
zwaar als tegenwoordig en werden ook
niet altijd op behoorlijke hoogte gehou
den. Zij waren dan ook vaak niet in
staat aan het geweld der golven weer
stand te bieden.
De stromen, die talloze oeverafschui-
vingen en dijk vallen veroorzaakten,
berokkenden het eiland, zoals gezegd,
ook veel nadeel. Ook heden ten dage
hebben deze, hoewel in zeer vermin
derde mate, nog altijd plaats.
Bezit de dijk een voorland van slik
ken en schorren, dan wordt dit het
eerst aangetast; de helling naar zee
wordt geleidelijk zo steil dat een ge
deelte van de oever wegschuift. Dit
noemen we oeverafschuiving.
Wanneer de dijk en soms het on
middellijk er achter liggende land wor
den ondermijnd, gebeurt het vaak, dat
plotseling een gedeelte van de dijk of
van het aangrenzende land in de diepte
verdwijnen. Dan spreken we van een
val.
Tegenwoordig tracht men het schu
ren van de stroom vlak langs de dijken
te voorkomen z.g. door oeverwerken,
bestaande uit grote stukken van rijs
hout met steenbestorting te laten zin
ken. De oppervlakte van deze r"sbed-
dingen bedraagt meestal ongeveer 2500
vierkante meter (b.v. 40 bij 60 of 30
bij 80 meter).
Vroeger maakte men eenvoudig in-
laagdijken en gaf men dus een gedeelte
van het land prijs. Zo ging in de loop
der tijden hele gebieden verloren.
Het systeem van dijksonderhoud liet
ook veel te wensen over. Dit onderhoud
werd onder velen verdeeld door de z.g.
verhoef slaging of verkaveling. Was
vanzelfsprekend niet bevorderlijk voor
een behoorlijk onderhoud der dijken!
Omtrent de vloeden, waardoor het
eiland in het begin van zijn bestaan
werd geteisterd, zijn weinig of geen
berichten bewaard gebleven. De eerste
vloeden, waarvan meer melding wordt
gemaakt, waren die van 1287 en 1288.
In het noorden overstroomden grote
gebieden, welke jarenlang bleven „drij
ven", zoals de Zeeuwen dat noemden.
Bij Cats moest veel land worden bui-
tengedijkt.
Tijdens de stormvloed van november
1304 had Noord-Beveland het al heel
hard te verantwoorden. Zelfs twee
dorpen: St. Machielsdorp en Hamerstee
moesten toen worden buitengedijkt.
Ook Cats werd wederom niet gespaard:
„die Heerschappen van Cats verloren
toen wel CC (200) ghemeten lands."
In november 1334 veroorzaakte we
derom een stormvloed grote schade.
Vooral bewesten Wijtvliet moest het
thans ontgelden. Daar waren de dijken
zozeer gehavend, dat de ambachtsheren
en ingelanden den Graaf, blijkens een
charter van 15 october 1337, verzochten
hun land te willen bedijken, daar zij
Z.K.H. Prins Constantijn wordt don
derdag 11 oktober 15 jaar.
het, in verband met de daarmede ge
paard gaande kosten, zelf niet konden.
Op 20 october d.a.v. deelt de Graaf
mede, dat hij aan het verzoek voldoen
zal. De ambachtsheren en ingelanden
waren zelfs bereid hun bezittingen aan
den Graaf te verpanden! Ook nu weer
moest bij Cats veel worden buiten-
gedijkt.
Door de afdamming van de Wijtvliet
en van de Waal, bij Cats, ontstond een
doorgaande stroming in de Zuidvliet,
waardoor reeds in de 14de eeuw alle
voorgronden verdwenen waren en de
dijken zelf werden ondermijnd. Ten
einde het gevaar, waaraan het eiland
thans blootstond, te weren, gelastte
Graaf Willem in 1340 twee „inseten" of
inlaagdijken op te werpen, één ten o.
en één ten w. van Cortgene. Deze in
laagdijken, welke door vele andere ge
volgd werden, waren wellicht de eerste,
die in deze streken werden aangelegd.
De stormvloed van 1352 (of 1342) be
rokkende het eiland opnieuw vooral in
het westen veel schate. Te Vliete brak
de zeedijk door. Het overstroomde ge
bied bleef bijna een jaar drijven. We
derom werd de hulp van den Graaf in
geroepen, die daarop zelf ('s Graven-
keet) naar Noord-Beveland kwam, ten
einde de herbedijking (beversching)
persoonlijk te regelen.
Daarop volgde de vloed van 1404,
waardoor Cats-Nieuwland, een bedij
king bij Cats, aan de overzijde van de
Waal, bezweek (in 1358 ingedijkt). Ook
hier liet de verzorging der zeewering
te wensen over. Hertog Jan spreekt er
in een brief van 1 juli 1424 zijn on
genoegen over uit. „Dat ghij den Ouden
Dijck van Grutersoirt zeer vergangen
laet ende niet en doet Dijctien, als bij
onzen Raide overdragen was."
In 1421, op de 19de november, was
het de in de geschiedenis zo beruchte
St. Elizabethsvloed, waardoor o.a. de
Biesbos ontstond en ook hier vele dij
ken bezweken. Het was na deze vloed,
dat de dijken van Grutersoirt. welke
zeer veel geleden hadden, niet voldoen
de werden hersteld.
In 1477 had, door de onstuimige wa
ters getroffen, het westelijk deel het
wederom hard te verduren. Campens-
Nieuwland liet men daarna drijven. La
ter schijnt het toch opnieuw bedijkt te
zijn geworden, daar we lezen, dat het
in 1509 weer invloeide, waarna echter
geen inpoldering meer volgde.
De meest zwarte datum in de oude
Zeeuwse Historie is ongetwijfeld de 5de
november 1530. Behalve Noord-Beve
land werden ook Zuid-Beveland en het
oosten van Zeeuws-Vlaanderen geducht
geteisterd: de verdronken landen van
Zuid-Beveland en Saaftinge rusten nog
altijd in de schoot der golven!
Tijdens deze stormvloed, bekend als
de St. Felixvloed, golfde het water
twee uren voor hoog water reeds over
de dijken heen. Het begon des zater
dagsmorgens om 8 of 9 uur uit het n.w.
Reeds bij het eerste stormgetij brak de
zeedijk bij de sluis „Ter Loe" (tegen
woordig Wissenkerke). De volgende dag
bezweek de Boomvlietse sluis (ten o.
van Cortgene). Reigersbergh was, als
inwoner van Cortgene, ooggetuige van
de ontzettende ramp, welke hij in zijn
Kroniek uitvoerig beschreef.
(Wordt vervolgd)
VOETBAL
Zaterdag 13 oktober:
Colpl. Boys 1 GPC 1 (2.30 uur).
SSV 3 Colpl. Boys 3 (2.30 uur)
SKNWK 4 Colpl. Boys 4 (2.30 uur)
Colpl. Boys BI VCK BI (12.45 uur)
Duiveland Cl Colpl. Boys Cl (10 uur)
SSV 1 Bevelanders 1 (2.30 uur)
Bevelanders 2 Wissenkerke 2 (2.30 u)
Yerseke 6 Bevelanders 3 (12.45 uur)
Dames: Bevelanders Dreischor (11 u)
Middelburg B2 Bevelanders BI
(12.45 uur)
Dreischor Cl Bevelanders Cl (11 u)
Heinkenszand D2 Bevelanders Dl
(10.00 uur)
Heinkenszand El Bevelanders El
(10.00 uur)
Wissenkerke 1 Cadzand 1 (2.30 uur)
Kloetinge 5 Wissenkerke 3 (2.30 uur)
SKNWK Cl Wissenkerke Cl (11 uur)
Kats 1 Waarde 1 (2.30 uur)
Zondag 14 oktober:
Cortgene 1 Terhole 1 (2.30 uur)
BASKETBAL
Vrijdag 12 oktober:
Volharding Delta-C.
(20.30 uur te Goes)
Delta-C. Bucket Borselle
(20.00 uur te Kapelle)
VOLLEYBAL
Zaterdag 13 oktober:
Dames: Wiska Marathon 5 (15.30 u)
Heren: Wiska Marathon (14.00 uur)
Heren: Labyellons Wiska 2 (16.00 u)
snelle inlQstservice
v.a. 25 ct/cm.
zeer grote grafiekcollectie.
repro/poster-art.
plm. 150 olie- en aquarel,
schilderijen (uit binnen- en
buitenland).
Kamperland Tel. 01107 - 2444.
ma. en wo. gesloten.
K0FFIE-C0NCERT DOOR DE
BRASS-BAND WILHELMINA
UIT COLIJNSPLAAT
Op zondag 14 oktober a.s. organiseert
de Brass-band „Wilhelmina" uit Co
lijnsplaat haar 2-de koffieconcert in het
Dorpshuis „De Brug".
Wat het programma zelve betreft;
uitgevoerd zullen worden de twee con
coursnummers The Seventh van Mein-
dert Boekei en King Lear van Brake-
Rimmer. Verder zal het programma be
staan uit koraalmuziek, populaire num
mers en solistische optredens. Het ge
heel staat onder leiding van de heer
C. CevaaJ.
Het zou geen koffieconcert zijn, in
dien u het kopje koffie niet gratis werd
aangeboden. Gezien de grote belang
stelling voor het concert is het raad
zaam tijdig aanwezig te zijn.
Aanvang van het concert is 16.00 uur,
zaal open 15.30 uur. De toegang is gra
tis.
Kruiswoordpuzzel no. 899
Horizontaal: 1. bevestiging - 2. zelfkant
5. behoeftig - 8. bezittelijk voornaam
woord - 10. zangnoot - 11. deel van een
geheel - 14. landbouwwerktuig 16.
moesplant - 18. leerling - 19. bezittelijk
voornaamwoord - 21. vloeistof 23.
bijbelse naam - 24. plek - 25. meisjes
naam - 26. afgemat - 27. meisjesnaam
28. nagerecht - 30. grote bijl - 32. plaats
op Ameland - 34. staf - 36. rekening
40. vochtig - 42. vervoermiddel - 43.
hennepbraak - 45. het zijn - 48. op de
wijze van - 50. indien - 52. al (Engels)
53. flauw - 55. jong dier - 56. voorzetsel
57. -familielid - 59. Europeaan - 61.
voorzetsel - 63. muziekinstrument - 65.
dunne - 66. plaats in Italië 68. be
trekking - 70. deel van een Franse ont
kenning - 71. algemene samenvatting
74. dubbelklank - 75. maanstand - 76.
in orde - 77. Engels persoonlijk voor
naamwoord - 78. nummer.
Verticaal: 1. kledingstuk - 2. de onbe
kende - 3. plaats in Gelderland - 4.
plaats in Limburg - 5. raad - 6. hert
7. persoonlijk voornaamwoord - 9. roof-
diertje - 10. Frans lidwoord - 11. uit
roep - 12. opstootje - 13. bestemming
15. persoonlijk voornaamwoord - 17.
afbeelding - 20. mist - 22. plaats in
Duitsland - 24. treiter - 25. zijrivier
van de Donau 29. bergweide - 31.
vlinder - 33. deel van het been - 35.
schouderholte - 37. vreemde munt - 38.
Europeaan - 39. visgerei 41. lokspijs
43. cilinder - 44. meubelstuk - 46. lang
zaam - 47. water in Utrecht - 49.
waterplantje - 50. eenheid van stroom -
sterkte - 51. groot - 52. deel van de wet
54. boom - 58. kleur - 60. jongensnaarh
62 enzovoorts - 64. knaagdier - 65.
voorzetsel - 66. dwaas - 67. uitroep
69. Frans persoonlijk voornaamwoord
72. van onderen - 73. uitroep.
Oplossing kruiswoordpuzzel no 898
Horizontaal: 1. ek - 3. idee - 7. nota
10. kr - 12. bas - 14. ranja - 16. uniek
18. sago - 20. da - 21. on - 22. nu
23. es - 24. robe - 26. menig - 29 garage
31. ae - 32. emelt - 34. ka - 35. sevilla
37. ee - 38. 11 - 40. nat - 42. muil
44. ir - 46. lak - 47. dra - 49. id - 50.
knie - 53. gul - 55. av - 57. ii 58.
gedegen - 61. es - 63. essen - 65. ro
66. esprit - 69. ploeg - 71. stee - 72. re
73. de - 74. rr - 75. li - 76. olie - 78.
kelim - 80. marie - 82. ans - 84. In
85. sela - 86. eelt - 87. et.
Verticaal: 1. eb - 2. kassa - 4. droog
5. ea - 6. ende - 7. na - 8 tunnel
9. an - 10. keu - 11. rk 13. sa - 15 ja
17. inge - 19. graan - 21. oe - 23. egel
25. bestand - 26. mei - 27. imam - 28.
stel - 30. rk - 31. ave - 33. leida - 36.
lorgnet - 39. links - 41. al 43. ui
45. ri - 48. au - 50. kier - 51. egel - 52.
ego - 54. lepel - 56. vete - 59. enorme
60. erg - 62. sr - 64. spel - 67. seoel
68. irene - 70. er - 71. sire - 73. den
75. la - 77. ia - 78. kl - 79. is - 80. ma
81. ie - 83. st.
