C GOUD en"ANTIEK"^*
Een oud-eilandbewoner
weet te vertellen(Deel 8)
17 JUNI VADERDAG
Tuinman
/;Katseveer"
een beheerder
Ter afsluiting en als laatste eerbetoon
aan het veertijdperk Kortgene Wol-
phaartsdijk nog het onderstaande uit
de tijd van de „Zuidvliet" aldaar. Want
steeds meer geloven wij, dat toch dit
schip de eerste auto naar het eiland
heeft vervoerd. De „veerkosten" tegen
over transport vanaf Middelburg zullen
ook toen zeker een rol hebben gespeeld!
Nog weten wij, uit die tijd, dat wij
„gek" waren op de kop van die afge
scheurde „veerbonnetjes". Bij het be
talen van het „overtochtgeld" scheurde
of D. v/d Voorde of L. Allewijnse of
M. Anthonisse het bonnetje af tijdens
de vaart. Pas later zijn de „kantoortjes"
op de veersteigers gekomen. Wij kregen
dan wat van zo'n bonboekje overbleef
en speelden hiermede later thuis „veer
mannetje". Een wastobbe van moeder
was dan „veerboot".
Het zal nu, menen wij, in de jaren
19231925 zijn geweest, in elk geval
vóór de tijd van de „Zandkreek". De
mare verspreidde zich over het dorp
Kortgene: daar komen olifanten naar
Noord-Beveland! Die zijn al aan het
Wolphaartsdijkse veersteiger. Wij na
tuurlijk naar het veer.
Dat de veerschippers voor geen klein
tje vervaard waren, werd toen bewezen.
Een „bruintje beer", eigendom van een
woonwagenbewoner die een zomersei
zoen bij de weegbrug aan de binnenzijde
van de zeedijk aan het Wolphaartsdijkse
veer heeft vertoefd, was meermalen over
komen varen, muilkorf aan.
Daar kwam nu de „Zuidvliet" aan-
getuft en waarlijk, enkele van de ver
melde viervoeters stonden rustig aan
het dek. Het werd een verzameling van
vier olifanten, verschillende kamelen en
een dromedaris. Een afdeling van het
circus Karl Hagenbeek.
Zowat het gehele dorp was toen uit
gelopen en stond veilig, dacht men, bo
venop de kruin van de „Kaoidiek", toch
door nieuwsgierigheid angst vergetend,
opgesteld. Zo zag men dat de stoet van
deze bijzondere dieren voorbij trok. Nu
had vader iets dergelijks al eens meer
beleefd. Hij was vlug naar bakker Strijd
gelopen en had daar een puntzak (voor
5 cent!) pinda's gekocht. Onopvallend
hield hij nu die zak in de hand.
Wie had hier erg in? De olifanten wel,
want dit zijn slimme dieren. Plotseling
bereikten een rijtje slurf einden tot zijn
borsthoogte. Vader liet met de vrije hand
hier pinda's inglijden. Bij die plotselinge
slurfbewegingen waren de omstanders
bij vader daar bovenop de dijk ver
schrikt weggevlucht. Zo stond hij daar
in z'n eentje een beetje de held te
spelen.
Later hoorde men de mensen zeggen:
„En toen die zak mee olieneuten leeg
was, haf Jewannus.die béésten nog een
klapje op die slurven oak. Toen gienge
ze deu!"
Dat nooit iemand een roman „als blij
vertje" over onze veren heeft geschre
ven! Dan denken wij ook aan de vee
koopman, die aan mevr. Schippers in
het veerhuis te Kortgene vroeg zijn bor
rel van 5 cent met papiergeld te mogen
betalen? Toen een postzegel van 5 cent
op de toonbank deponeerde. Hierover
repten wij al eens!
Dit was in de tijd dat de houten
bruine teerputs in de zomermaanden
nog werd gebruikt bij het onderhoud
van het veermateriaal. Een steiger jon-
getje had deze, na gebruik, zo in het
magazijn teruggezet. Zonder de buiten
wand van de puts met koperen ringen
en hengsel eerst te reinigen en opnieuw
blank te schuren.
De andere morgen werd hierdoor zijn
broekje over een knie wat opgewarmd,
met een manilla eindje! Dit was in de
goede oude tijd van de hoogaars daar.
Epiloog.
Wij zijn van de gedachten uitgegaan:
hoe is eigenlijk de voorgeschiedenis van
de auto en hoe en wanneer (kwam(en)
deze auto('s) op ons voormalig eiland?
Het werd een hengelpartij met veel beet,
maar vaak door krabben! Soms zwom
het visje aan onze voet, terwijl wij stijf
op onze dobber zaten te turen. Niet al
het verlangde kwam boven water. Veel
hebben wij aangeschreven en afgebeld.
Velen waren ons terwille! Nogmaals
dank hiervoor.
Daar wij altijd openstaan voor op
bouwende kritiek, stellen wij, indien
van node, uw korrektie zéér op prijs!
Zonder pretentie. Wat wij nu weten,
maar niet konkreet kunnen bewijzen,
verwijzend naar de bronvermelding, is
het volgende.
1. In 1819 was een nieuw pontveer te
Kortgene aangelegd en op 28 augustus
van datzelfde jaar werden VOOR HET
EERST vier rijtuigen en acht paarden
met goed gevolg overgebracht naar
Wolphaartsdijk. (Kortgene in oude an
sichten, foto 8).
2. De veerdam werd in 1836 aangelegd
(Kortgene in oude ansichten, foto 8).
3. Hierbij aansluitend het volgende.
De Rotterdamse kooplieden hebben, na
de inpoldering van de schorren bij Goes
tot Wilhelminadorp, de smaak van het
boeren te pakken gekregen. Tenminste,
voorzover het om een geldbelegging gaat
De Goesche Courant van 3 augustus
1843 herinnert eraan, in een verslag over
„het feest van Cortgeen in Noord-Beve
land op den 31 julij 1843." Het gaat om
het bezoek van de nieuwe ambachtsheer
en het artikel opent aldus:
„Het is, vooral in Zeeland, geene on
bekende zaak meer, dat op het einde
van 't vorige jaar de Ambachtsheerlijk
heid Cortgeen met de onderscheiden
daarin gelegen hofsteden, landerijen,
dijken, wegen en schorren, met tiende-,
jagt- en andere regten, zoo als destijds
dit zeer aanzienlijk landgoed ter verkoop
is aangeboden geheel en onverdeeld
in eigendom is overgegaan aan de H.Ed.
G.Heer Anthonij van Hoboken van
Rhoon, Pendrecht en Cortgeen, scheeps-
reeder te Rotterdam en zoo vermag
het nu ook der vermelding niet onwaar
dig geacht worden met welke gevoelens
de nieuwe Heer van Cortgeen aldaar
door alle de ingezetenen feestelijk en
hartelijk is ontvangen en hoe door den
achtbaren 87-jarige grijsaard, aan wie
vooral Neeêrlands handel en scheep
vaart, zoo veel goeds dank wijten, en
wiens on vermoeiden ijver voor 's lands
welzijn door het geëerbiedigd Hoofd
van den Staat reeds lang erkend, Hem
de borst doen versieren met het Orde
lint als Commandeur van den Neder-
landschen Leeuw. Hoe door dezen ver
dienstelijken hoogbejaarden man de uit
drukking dier gevoelens dankbaar en
weldoende zijn ontvangen. Zij toch trek
ken beide den Landzaad en den Am
bachtsheer tot eer en zijn der nage
dachtenis waardig."
Het bezoek wordt enkele dagen te
voren bekend gemaakt door rentmeester
J. Fransen van de Putte. Koortsachtig
worden erepoorten gemaakt en de oude
pontveerdam met opritten worden ver
nieuwd en geëgaliseerd.
Over de slikken wordt een brug ge
legd ter lengte van 275 voeten. Alle
vlaggen die in het dorp voorhanden zijn,
hangen uit op de dag dat de stoomboot
met Van Hoboken aantuft. Een muziek
korps en 36 ruiters vormen de erewacht.
In 11 rijtuigen gaat het gezelschap de
ambachtsheerlijkheid verkennen. Er vol
gen toespraken door de predikant, de
burgemeester en andere vooraanstaande
burgers. Het echtpaar Van Hoboken
krijgt bloemen en er worden door ver
legen meisjes gedichten opgezegd.
De nieuwe ambachtsheer en zijn
vrouw laten zich niet onbetuigd. Voor
de behoeftige ingezetenen wordt gedu
rende 20 jaar een bedrag van 200 gul
den per jaar toegezegd en de pas op
gerichte naai- en breischool voor be
hoeftige arbeiderskinderen kan op een
jaarlijkse bijdrage van 25 gulden reke
nen. Het hele dorp viert feest. (225 jaar
P.Z.C., blz. 56 en 57).
4. Het eerste patent op een auto met
benzinemotor (en elektrische ontsteking)
was die van S. Marcus (1875). (Algemene
Winkler Prins, deel I, blz. 500).
5. G. Daimler en K. Benz bouwden
de eerste inderdaad enigermate bruik
bare auto's van dit type (1891). Daarna
ging de ontwikkeling in steeds sneller
tempo. (A.W.P., deel I, blz. 500).
6. 1914 bouwjaar van de eerste stalen
veerboot „Zuidvliet" voor het veer Kort
gene Wolphaartsdijk (Varen tussen
overkanten, blz. 237).
7. In het jaar 1915 werden met het
veer Kortgene Wolphaartsdijk 55
auto's overgezet. (100 jaar varen, blz. 20).
8. 1 oktober 1960. Met een laatste tocht
door de veerboot „Noord-Beveland"
komt het veer Kortgene Wolphaarts
dijk te vervallen. (Kortgene in oude
ansichten, foto 8).
9. Van de A.N.W.B. werd door ons
over de auto met het kenteken K 707
nog geen nader bericht ontvangen.
10. De Kreekrakdam is voor het in
opkomst zijnde autoverkeer nog altijd
taboe. Dat zint de in ledental groeiende
automobilistenclub niet en daarom wordt
besloten een min of meer demonstratief
automobielfeest op het slecht bereikbare
Walcheren te houden.
De Vlissingsche Courant van eind juni
1910: „Aan den autotocht werd deel
genomen met 33 wagens. De tocht over
den Scheldedam slaagde goed. De weg
in de buurt van den Dam was door
goede zorgen van den heer Hombach uit
Hulst met 20.000 zakken turfstrooisel
berijdbaar gemaakt."
Behalve wat lekke banden, levert de
tocht geen problemen op. In Middelburg
hangen de vlaggen uit en bekijken de
honderden mensen de automobielen. Tij
dens een officiële ontvangst ten stad-
huize wordt de Kreekrakdam vergeleken
met de Chinese muur en de oversteek
van de automobilisten met een dappere
daad, gedachtig Zeelands wapenspreuk
„Luctor et Emergo". Het Middelburgsch
muziekkorps onder leiding van Jan
Morks voert een met zorg gekozen pro
gramma uit. (225 jaar P.Z.C., blz. 94).
11. Het is veemarkt te Kortgene. In
de Voorstraat, parallel lopend met de
bestrating van de hoofdweg, zijn aan
weerszijden tijdelijk paaltjes in de grond
geslagen. Met van boven een horizontaal
lopend ruim geboord gat. Hierdoor wer
den met een lijn de paaltjes aan elkaar
verbonden. Aan deze lijn staan daar
paarden, hier koeien vastgebonden.
Jan de Vos en Dies Noordhoek, pluim
veehandelaren in kompagnonschap, heb
ben het maar druk met de kevies, waar
in tijdelijk pluimvee huist. Als men voor
de verkoop de dieren hier uithaalt en
betast, is het een gekakel van belang.
Bij de muziektent, voor het huis van
Moerland, zijn tijdelijk wegneembare
boxen van houtschermen geplaatst.
Waarin biggen, varkens, schapen, ook
geiten, gelaten hun lot afwachten. De
schapen zijn met kleurplekken op de rug
gemerkt. Sommige dieren sabbelen wat
aan een pluk gras. De varkens knorren
heftig, zeker om de tijdelijke keien on
der de poten, waarmede in de bek niets
te beginnen valt.
De oude Moerland kijkt toe, handen
in de zakken, jasje open, waardoor een
blinkende horlogeketting op zijn zwart
vest bloot komt. Zijn zwarte fietspet
staat, zeker door het zonnetje, een beetje
klepvoorover op zijn hoofd.
Naast zijn kleine gestalte rijst een
grote zware, in het zwart geklede, man
omhoog. Sigaar rokend. Hier werd een
schets uit een ver verleden geschreven,
door de nevel der jaren haast vervaagd,
een momentopname met een paar kin
derogen. Vergissen wij ons? Doch die
veemarkt is waar geweest.
Even waar als bij die veemarkt be
horende loterij. Eén lot hiervan kostte
1,00. Bovenaan, in de ene hoek van
dit papieren bewijs, prijkte het beeld
van een koe. In de andere hoek het
beeld van een paard. Dit waren de
hoofdprijzen. Volkomen in stijl van de
veemarkt.
Naast het Moerland taxi-bulletin het
tweede dokument dat waarschijnlijk
voor het nageslacht niet bewaard is
gebleven?
Wijlen tante Catharina Noordhoek
werd zo eens eigenaresse van een paard.
Dit is toen voor haar ter veemarkt, na
het bekend worden van het winnende
lot, direkt doorverkocht aan een land
bouwer.
Onze ouders kregen door deze loterij
eens een handnaaimachine in eigendom.
Waar moeder vele kleertjes mee genaaid
heeft, ook voor anderen.
Bij het bladeren in „Colijnsplaat in
oude ansichten", foto 8,.zagen wij die
grote man toen naast Moerland terug.
Zou deze Piet Boone, ex-smid destijds
te Colijnsplaat, opgevolgd door zijn zoon
Bert, dan toch de vader zijn geweest
van Cor Boone? Dus met Neeltje Moer
land gehuwd is geweest? Dan was Bert
Boone de broer van Cor Boone en diens
echtgenote, mevr. Adriana Boone - Meu-
lenberg, haar schoonzuster.
Nog kennen wij in deze maar ten dele!
Naschrift.
Mevr. A, T. de Pree uit Colijnsplaat
was zo vriendelijk ons de volgende aan
vulling te vermelden. Dit tijdens een
mondeling overleg.
De vader van Corrie Boone was niet
verwant aan de familie Boone, die des
tijds de smidse beheerde in de Voor
straat te Colijnsplaat. Zo mevr. De Pree
meldde: Haar vader was Marien Boone
(en om haar eigen woorden te gebrui
ken) keuterboer met een tuigje paarden.
Hij en zijn vrouw, Neeltje Boone - Moer
land, zijn beiden te Colijnsplaat vroeg
gestorven.
Voor deze mededelingen zeggen wij
mevr. A. T. de Pree onze hartelijke dank
Wat bovenomschreven door mevr. De
Pree werd gemeld, is door toeval daarna
bevestigd door mevr. E. D. Boone-v/d
Weele te Goes.
Zij schreef ons: de inlichtingen door
mevr. De Pree zijn juist. Beiden zijn
wij in 1902 geboren, zij te Colijnsplaat
en ik te Kats. Op 16-jax-ige leeftijd ver
huisde ik met mijn ouders vandaar naar
Colijnsplaat. Daardoor weet mevr. De
Pree méér van de toestand van voorheen
te Colijnsplaat. Ik heb met Corrie Boone
wel omgang gehad. Toen waren haar
ouders al overleden zij is ook jong
gestorven was bij haar opa Moerland
in huis.
Ik ben getrouwd geweest met een
neef van de fam. Boone en heb ook
ongeveer 20 jaar in de smederij gewoond
te Colijnsplaat. Voorheen woonde daarin
Bert Boone en is mijn man 25 jaar
knecht geweest bij zijn oom. Deze is in
1945 gestorven op 73-jarige leeftijd. Toen
zijn wij in de smidse gekomen. Nadat
mijn man het werk niet meer aankon,
zijn we naar Goes verhuisd.
De oude opa Boone had 4 zonen en
2 dochters. De namen van de zonen
waren Jan, Bert, Maris en Piet. De ver
melde Marius Boone was niet van onze
familie.
Ook mevr. E. D. Boone - v/d Weele
zeggen wij voor deze mededelingen onze
oprechte dank.
Vriendelijk dank ook voor de verdere
mondelinge, schriftelijke of telefonische
medewerking en reakties aan ons adres.
Deze dank komt ook zeer zeker de
uitgever dezes toe!
EINDE.
P. C. Noordhoek, Zierikzee.
ALLE VADERS EVEN
DE OGEN DICHT
Wij hebben een grote kollektie
gouden en zilveren sieraden
en uurwerken
voor VADERS klaarliggen.
TE KOOP GEVRAAGD DOOR:
IZ. FLIPSE ZN Antiquairs/Juwelier*
O.a. tloopgoud, sieraden, meubelen, enz. Taxariss
roor verzekering. Inboedels, enz. Van ouds bekend.
Segeersstraat 56 70, Middelburg,
Telefoon 01180-13317 of 01180 - 25708.
9 Steunzolen naar maat,
ook op doktersadvies. Al
le voetcorrectors in voor
raad. Voetkundige advie
zen worden GRATIS ver
strekt. Martin Wijdemans
medisch gedipl. voetkun
dige, Oude Vismarkt 10,
Goes, Tel. 01100-2 75 26.
GEVRAAGD
bij particulier
voor bijhouden van tuin
en gazon, ca 2 dagen per
maand.
Aanmelding na 18.00 uur:
Valkenlaan 10, Kortgene,
Telefoon 01108 -1982.
Voor uw bruids- en
graf-arrangementen:
BLOEMEN- EN
PLANTENCENTRUM
J. Proost,
Katseveerweg 1, Wilhel
minadorp, Tel. 01100-16065.
Dames-~en kindersandalen
tegen feestelijke braderieprijzen
BURGPROMENADE 18 - MIDDELBURG
AANNEMERSBEDRIJF
NIEUW- EN VERBOUW
DIREKTE AANKOOP EN BEMIDDELING
Inlichtingen: J. M. GILLESSE,
Visserijstraat 31, Wissenkerke, Tel. 01107-1489
COÖP. VER. "KOELHUIS KAMPERLAND"
VRAAGT per 1 augustus 1985
in vaste dienst.
In verband met langdurige inwerkperiode nu
reeds schriftelijke sollicitaties te richten aan
het bestuur, p/a
L. de Kam, Molenweg 22, 4493 AC Kamperl.
