Een strategie
om in leven
te blijven op aarde
Taaipraatje
iKIEK VAK
m
OORQ-BEVELAKÜ
Slappe winter slaat in de
laatste week nog even raak toe
- 'i
"i&ê
Het onderstaande, beste vrienden, zal bij velen een herinnering
oproepen uit vroeger jaren. En zeker bij die mensen, die vroeger
in een plaatselijke toneelvereniging meespeelden. Er moest veel
worden geimproviseerd en er werd wat afgelachen om toestanden
die zich voordeden. Zon toestand is het verhaal van deze week.
De Tonéélverénehieng.
Vroeher jaeren bie de verénehiengen
maekte ze zelf de uutvoeriengen.
Mééstal wier d'r dan een tonéélstuk ophevoerd
en dan wier d'r hoed heboerd.
Want iederéén kwam dan kieke
en dee van z'n belangstellieng laete blieke.
Op Kertjéén was een verénehieng,
die mee tonéél vanvoren stieng.
Ze dee-je zelf ieder jaer wat op de planken zette;
mè ze moste hoed op de kosten lette.
Zo wiere de kostuums zelf hemaekt,
anders oa de kas leeg heraekt.
A ze dee-je rippetere,
moste ze ök de kostuums prebere.
De vrouwen liepe op een keer
in pepiere rokken op en neer.
Dat oa de mannen ök hezieë
en ze wouwe de dames wè us laete rieë.
D'r wier wat mee mekoare of hesproke;
ze zouwe de vrouwen een bitje opstoke.
De rokken vonde ze dan,
waere vee te lang.
Ze oa netuurluk pret,
wan di wier de schaere in hezet.
Toen kwam de rok net onder de knieën terecht
en dat vonde de heren nie slecht.
Mè toen wiere ze nog a hrof,
want d'r most nog een stikje of.
De schaere was a bie d'and;
mè toen waere de dames iets anhebrand.
Ze riepe: we scheië d'r mee uut, m'n bin nie zot;
mee onze knieën blööd löpe m'n vo spot.
De uutvoerieng wier toch heheve,
mè de knieën bin bedekt hebleve.
Verschillende ouwe Kertjeenaers zullen dit verhaal zeker kennen.
Voor die mensen, die aan toneel doen, beste vrienden, een pas
gemaakte Peelandse spreuk.
Wat je zou wille weze,
mè wat of je nie bin.
Dat kan op 't tonéél,
van bedelaer tot Konehin.
CeeBee.
WEERPRAATJE
Wij onderscheiden deze winter drie, meest
korte, vorstperioden. Eigenlijk twee, want
de vorst in de eerste dagen van november
wordt nog bij de herfst gerekend. Op 4
november tot —7 graden in het land en
op enkele plaatsen (Friesland) al even op
de schaats.
De eerste week van december een her
haling met op 7 december plaatselijk een
nacht strenge vorst en weer even op de
schaats.
Daarna veel regen en zachte lucht. Er
waren al velen die het vroege voorjaar al
helemaal zagen zitten. Er vloog al heel wat
rond, ook kievitten, spreeuwen en de ooie
vaar, o.a. te Oudewater.
Maar februari had nog een andere ver
rassing achter de hand. Een sterk hogedruk-
gebied boven Rusland en Skandinavië. Eerst
wilde het door de dichte wolkenvelden
met de vorst niet lukken, maar toen het
ging opklaren was het raak. Vlak boven
de sneeuw in noord- en oost-Nederland
enkele nachten met 10 tot 13 graden vorst.
In het begin van de week gingen een aantal
ijsbanen open en in de loop van de week
steeg het aantal aangekondigde ijswed-
strijden.
Twee keer per tien jaar.
Nu gebeurt dit vaker. Gemiddeld mag je
voor Nederland stellen dat in de tien jaar
twee keer na half februari nog een vorst
periode zich aandient met schaatsijs. Een
sterk staaltje gaf bijvoorbeeld 1971 te zien.
Eind februari stonden wij op het punt de
winter vaarwel te zeggen, toen het plotse
ling ging vriezen. In de eerste week van
maart in een groot deel van Nederland
drie nachten met strenge vorst en op 7
maart 's morgens op het KNMI-station te
Wageningen maar even ruim 18 graden
vorst.
Uit alles blijkt, dat je in deze tijd van
het jaar nooit te vroeg moet juichen dat
de winter voorbij is. Zelfs al prijkt de
lentemaand maart op de kalender, dan nog
is het uitkijken wanneer je op de weer
kaart een winters patroon ziet afgetekend
met hogedruk boven Skandinavië en bij ons
oostelijke winden, want die kunnen tot ver
in maart nog winters koude lucht aan
voeren.
Uit de voorlopige cijfers valt al op te
maken, dat het eindcijfer van de winter
ten aanzien van de neerslag en van de
temperatuur flink naar boven normaal zal
uitslaan.
Buitenlandse rapporten.
Het KNMI heeft meegedeeld, dat vanaf
1 maart bij de vroege ochtenduitzendingen
om kwart voor zes en kwart voor zeven
ook een aantal omringende buitenlandse
vireerrapporten zullen worden genoemd. Dan
vervalt eindelijk eens de weersver
wachting op dicteersnelheid. Dat was ook
al lang achterhaald, want om 7 uur, half
acht, 8 uur bij de nieuwsdienst van het
ANP zijn die weersverwachtingen weer te
beluisteren.
Daar komt bij dat elk bedrijf dat 's mor
gens vroeg moet weten wat er die dag
wordt verwacht, zeker telefoon heeft. Door
003 te draaien is men aktueel ook op de
hoogte van het weer in Nederland plus
de verwachting voor de dag.
(Nadruk verboden).
KNAC GIDS 1981 VOOR
CLUBHOTELS EN -RESTAURANTS
Inmiddels is de tweede editie van de
KNAC Gids clubhotels en -restaurants ver
schenen. Het bijzondere van de KNAC Gids,
waar alle door deze automobielclub er
kende hotels en restaurants in zijn opge
nomen, naast de vele andere gidsen waar
mee de markt wordt overstroomd zit 'm
in de eerste plaats in het feit dat het hier
„clubhotels en -restaurants" betreft. Dat
wil zeggen, dat KNAC-leden een keuze
wordt geboden uit een aantal mogelijkheden
om zich prettig te voelen, om „value for
money" te krijgen.
Vele KNAC-leden hebben gehoor gegeven
aan het verzoek hun culinaire en accom
modatie-ervaringen te melden aan de spe
ciale KNAC-afdeling hotel/restauranterken
ningen. Het resultaat is dat de lijst weer
is gegroeid.
De tweede bijzonderheid van de KNAC
Gids is dus dat de lijst van erkenningen
niet alleen vóór, maar mede dóór de leden
wordt opgebouwd.
KNAC-leden ontvangen de Gids, samen
met het KNAC Handboek, gratis thuis. Be
langstellenden kunnen de Gids tegen be
taling van 5,75 verkrijgen bij het KNAC
Secretariaat te Den Haag. het bijkantoor
te Amsterdam of Doetinchem of bij één
van de veertig agentschappen gevestigd
bij VW-kantoren.
Deze tijd heeft als kenmerk dat de mens
ver van de natuur verwijderd is geraakt.
Dat komt door de verbazende snelheid van
technische vooruitgang, gecombineerd met
een grote trek van het land naar de stad.
Zowel in de industrielanden als in de ont
wikkelingslanden zijn grote delen van de
bevolking verstoken van innig kontakt met
de natuur waarvan de zichzelf corrigerende
werking vaak niet meer functioneert.
Tezelfdertijd waren er een grote groei
van de bevolking, een toeneming van de
verlangens naar een beter leven en een
vergroting van het verbruik van allerlei
goederen. Het gevolg is dat er nog nooit
zoveel is gevergd van de aanzienlijke, maar
niet onuitputtelijke hulpbronnen van de
natuur.
Het is zo, dat het vermogen van onze
planeet om leven in stand te houden minder
en minder wordt, een proces dat niet meer
valt om te keren. De vernielende bezigheden
van een door armoede geteisterde meerder
heid plus het verbruik van tweederde der
aardse hulpbronnen door een rijke minder
heid ondermijnen samen juist dat wat nodig
is om ons allen te laten overleven.
Eigen dwaasheid.
Zo is de toestand op deze planeet in de
ogen van de wetenschappers die zich met
milieuzaken bezighouden bij de Unesco en
de IUCN, de internationale unie voor be
houd van natuur en natuurlijke hulpbron
nen. Die organisatie, in 1948 gesticht onder
auspiciën van de Unesco, beijvert zich nu
voor een programma om verder verval te
voorkomen. Het is een grootscheepser en
diepgaander plan dan ooit is voorgesteld en
het is opgesteld met medewerking van 450
overheids- en particuliere instituten op het
gebied van natuurbehoud in meer dan hon
derd landen. Zo ontstond in opdracht van
UNEP, de VN-milieu-organisalïe, de strategie
om de wereld in stand te houden, de World
Conservation Strategy WCS. Oftewel de
leidraad voor een poging de mensheid te
behoeden voor de gevolgen van haar eigen
dwaasheid.
De strategie rekent allereerst af met op
vattingen dat natuurbehoud beperkt blijft
tot zorg voor de in het wild levende dieren
en de bodem en dat het hinderlijk is voor
ontwikkelingswerk. Een steeds weerkerend
thema in de WCS-tekst is juist dat landen
zich niet economisch kunnen ontwikkelen
als ze niet tevens zorg dragen dat hun na
tuurlijke hulpbronnen intakt blijven. De na
druk ligt dus op beleid dat ontwikkeling
laat samengaan met natuurbehoud voor het
leefmilieu in gevaar komt. Niet dat voor
Kalf.
In de rij van dieren, waaraan onze taal
bekende en minder bekende zegswijzen en
spreekwoorden te danken heeft, is nu het
kalf aan de beurt. Aan de eigenschappen
onnozel, dom, plomp, dartel en goedaardig,
die men het kalf toedicht, herinneren de
volgende vergelijkingen.
Huppelen, springen, dartelen als een kalf
(met de uitgelatenheid van een kalf). Zo
dom, zo lomp als een kalf.
Het is een kalf van een vent. Het is een
goedige domkop; een Joris Goedbloed; er
zit geen kwaad bij. Zo goed als een kalf
Zeer goedaardig zijn. Kijken als een kalf dat
van de kar is geschopt. Zeer beteuterd,
zeer verlegen kijken.
Het kalf spelen, betekent dom handelen.
Een kalf zou het merken. Deze zegswijze
betekent: zelfs de domste, de onnozelste
zou het in de gaten hebben. In dezelfde
betekenis: Die dat gelooft heeft een kalf
in het hoofd (in zijn lijf).
Eer het kalf zijn oor likt. Volgens som
migen betekent deze uitdrukking: zeer snel.
Volgens anderen, meer aannemelijk: het ge
beurt nooit. Een kalf kan immers met zijn
tong zijn oor niet bereiken.
Is het kalfje vet? Een zegswijze, afkom
stig van een spelletje in huiselijke kring.
Schertsende vraag van één der ouders aan
een klein kind, dat op de rug wordt rond
gedragen, terwijl vader of moeder het lief
kozend in de billetjes of de beentjes knijpt.
Bekend is het spreekwoord: Het gemeste
kalf slachten. Een feest aanrichten. De gas
ten het allerbeste voorzetten, wat er in huis
is. Ontleend aan de Bijbel. In de gelijkenis
van de verloren zoon, laat de vader, ver
heugd over de thuiskomst, het gemeste
kalf slachten.
De zegswijze: Kalfje spaar uw hooi, werd
in vroeger dagen gebezigd voor: wees zuinig.
Hoe komt het kalf bij zijn maat? Een
uitroep als oude vrienden elkaar onverwacht
ontmoeten.
Als de kalveren op het ijs dansen. Dat
wil zeggen: nooit. Vergelijk: Als Pasen en
Pinksteren op één dag vallen. Met Sint
Juttcmis. Ook: Zomers, als de kalveren op
het ijs dansen.
Bekend is het spreekwoord: Als het kalf
verdronken is, dempt men de put. Te laat
maatregelen nemen.
Een verdronken kalf is goed te wagen.
Na een mislukking nog een kans wagen.
Er kan dan niet veel méér verloren gaan.
alles al een recept gegeven kan worden
de strategie is vatbaar voor doorlopende
verbetering door nieuwe kennis en ervaring
die bij de uitvoering wordt opgedaan, in
zich op te nemen. Op drie hoofddoeleinden
is de strategie gericht.
Drie hoofddoelen.
Het eerste doel is de instandhouding van
die processen in het leefmilieu die ervoor
zorgen dat de grond voeding voor planten
bevat, dat het water schoon en de lucht
zuiver is. Onontbeerlijke zaken voor het
overleven van de mens en de ontwikkeling
van zijn samenleving. Hiervoor is het nood
zakelijk dat geen vernieling plaats vindt
van ecosystemen, zoals wouden en kust
moerassen, waarmee de natuur die voor
waarden vervult.
Dan is er het bewaren van de genetische
verscheidenheid, de variaties in het erfelijk
materiaal. Daarop is de mens aangewezen
om door kruisen en kweken gecultiveerde
planten te beschermen en te verbeteren,
maar ook dieren en micro-organismen die
meer en meer worden gebruikt voor de
produktie van medicijnen en chemicaliën.
Ten derde legt de strategie nadruk op zo
beheerst gebruik van de natuur, dat ze zich
kan herstellen. Dat geldt voor grond en
water, de ecosystemen, maar ook voor de
plant- en diersoorten, met name de vis.
Miljoenen plattelandsgemeenschappen en ve
le grote industrieën zijn daarvan afhankelijk
Als een rapport over de manier waarop
de mens is omgesprongen met de aan hem
toevertrouwde rijkdommen der aarde, is de
strategie grimmige lectuur.
Zo maar enkele voorbeelden: Ontbossing
en slecht beheer van akkergrond laten ieder
jaar miljoenen tonnen goede aarde verloren
gaan. Alleen al in de industrielanden ver
slinden fabrieken, luchthavens, wegen en
ongecontroleerde stadsuitbreiding op zijn
minst drieduizend vierkante kilometer land
bouwgrond van de beste kwaliteit. Als de
verliezen in dit tempo doorgaan, zal tegen
het eind van de eeuw éénderde vernietigd
zijn van alle voor landbouw geschikte grond
ïn de ontwikkelingslanden dwingt de da
gelijkse strijd om te overleven de mensen
od het platteland tot vernietiging van juist
die hulpbronnen waardoor ze zich vrij zou
den kunnen maken van armoede en honger;
niet alleen hakken ze bomen en struiken
om voor brandstof maar samen verstoken
ze 400 miljoen ton mest en oogslafval die
ze eigenlijk dringend zouden moeten ge
bruiken om de bodem in conditie te houden.
Het voornaamste voedsel in Azië, de rijst,
zal schaarser worden door veel te omvang-
Als het kalf maar een naam heeft. De
naam is onbelangrijk. Vergelijk: als het
beestje maar een naam heeft.
De zegswijze: Over koetjes en kalfjes pra
ten, betekent: eenvoudige, gewone, huise
lijke onderwerpen bespreken.
Weten waar het kalf gebonden staat. We
ten waar de kneep, de moeilijkheid zit.
Het kalf bij de kop vatten. Recht op het
doel afgaan.
Iemand een kalf verkopen, wil zeggen:
iemand een poets bakken.
De koe met het kalf kopen. Een vrouw,
die een kind van een ander verwacht,
trouwen.
Met iemands kalf ploegen. Van het werk
van een ander profiteren en bovendien het
voor eigen werk door laten gaan.
Het kalfsvel volgen. Deze uitdrukking be
tekent: soldaat worden. Afkomstig van de
met een kalfsvel bespannen trommel. De
tamboer liep voor de troep uit en de sol
daten marcheerden achter hem aan.
We besluiten met „kalverliefde". Dit
woord heeft in de loop der tijden een ver
andering in betekenis ondergaan. Vroeger:
benaming voor het gevoel en de uitingen
van jeugdig-malle verliefdheid. Ook gezegd
van ouderen. Later: de eerste uiting van
liefde bij jeugdige personen. Thans meestal:
voorbijgaande verliefdheid.
(Nadruk verboden).
ZEEUWS-VLAANDEREN BEWEES
DAT HET NODIG IS...
Herinnert u zich nog de krantenberichten
van vorige maand? TBC-explosie in Zceuws-
Vlaanderen. Duizenden mensen, vooral jon
geren moesten worden onderzocht. Ruim
honderd mensen bleken besmet te zijn.
Vroeger was tuberculose een gevreesde
volksziekte. Maar door ontwikkelingen in
de wetenschap en steeds betere medicijnen
werd deze ziekte overwonnen. De tientallen
sanatoria voor tbc-patiënten verdwenen de
een na de ander. De vroeger zo bekende
ligtenten bij boerderijen, waarin patiënten
maandenlang kuurden, zijn museumstukken
geworden. Men dacht dat de tuberculose
overwonnen was.
Maar door allerlei omstandigheden
reizen van vooral jongeren naar Aziatische
en Afrikaanse landen, de komst van tien
duizenden gastarbeiders uit landen waar
rijke ontbossing: dit heeft de stroming der
rivieren beinvloed en daardoor weer is er
een teruggang in de rijstopbrengst.
Misbruik der wouden.
Het gedachteloos uitbuiten van de bossen
die zo'n belangrijke funktie hebben in de
waterhuishouding heeft ook tot gevolg dat
de stuwmeren vooi' elektriciteitscentrales en
bevloeiing dichtslibben. Op de Filippijnen
bezinkt zoveel aarde op de bodem van een
stuwmeer dat het niet zestig jaar lang,
zoals berekend, kan functioneren maar
slechts 32. In de Verenigde Staten bezinkt
elk jaar meer dan een miljard kubieke
meter grond in de voornaamste stuwmeren.
Van de tropische regenwouden is minder
dan een miljard hectare in natuurlijke staat
overgebleven; zestig procent van die wouden
is voorgoed verdwenen.
Als deze aanslag op de wouden zo door
gaat zijn onvoorspelbare kwalijke gevolgen
voor het klimaat over de hele wereld te
verwachten. Dan groeien de woestijnen maar
door waar de overbeweiding en andere
schadelijke praktijken ongehinderd voort
duren. Verloren gaan ook typische gebieden
waarop sommige diersoorten zijn aangewe
zen; dat gaat zo snel dat IUCN berekent
dat tegen het jaar tweeduizend rond een
miljoen plant- en diersoorten zal zijn ver
dwenen van korstmossen en zeewier tot
gewervelde dieren. Het klaaglied lijkt ein
deloos
Dr. Bernd von Droste van Unesco's MAB-
programma (voor de studie van mens en
biosfeer) wijst er op, dat in vele culturele
tradities het onverstoord laten van de na
tuurlijke processen bij het gebruik van land
tot de voornaamste goede zeden wordt ge
rekend. Als daarin de klad komt, volgt
licht een ineenstorting van de ecosystemen
die de basis vormen voor de overleving.
Begrijpen waarom.
De strategie voor overleving op deze pla
neet wil zulke aantasting van de natuurlijke
hulpbronnen voorkomen. Het kan door om
zichtig om te gaan met de grond, met het
water, met de wouden, in de landbouw,
in de veeteelt, enz.
Het plan wil tonen hoe dit kan door
advies aan degenen die het beleid maken
en ieder die hoe dan ook met ontwikkeling
van doen heeft. Bovendien behoort de zorg
voor het milieu onderwerp te zijn in het
onderwijs en in campagnes om publieke
steun te vinden voor behoud van de natuur.
Tenslotte gaat de vernieling van het leef
milieu verder doordat de mensen niet inzien
dat het in hun belang is ermee op te
houden. Tenzij de mensen doorzien waarom
ze bepaalde dingen niet moeten doen, hou
den ze er niet mee op. Kunnen ze het
trouwens ook niet, in het geval van de
honderden miljoenen in de derde wereld
die leven in omstandigheden van halve ver
hongering en misère. Hun verbeten zoeken
naar voedsel en brandstof tast nog weer
meer natuurlijke hulpbronnen aan, waar
door hun armoede nog weer dieper wordt.
Zal de strategie succes hebben? Alleen
als de mensen in hun dagelijkse doen en
laten zich ook verantwoordelijk voelen voor
zinnig gebruik van schaarse natuurlijke
hulpbronnen, meent dr. Von Droste. Men
kan het werk niet overlaten aan de over
heid, internationale organisaties en groepjes
burgers; uiteindelijk zal ieder individu het
zijne moeten bijdragen om het doel te be
reiken.
Rex Keating.
(Uit: Unesco Features).
tbc nog veelvuldig voorkomt, etc. wor
den weer regelmatig tbc-haarden ontdekt.
Zeeuws-Vlaanderen was bepaald niet de
enige, zij het wel de grootste van de laatste
tijd. Ook in Amsterdam werd vorige maand
een tbc-haard ontdekt. In diverse plaatsen
van ons land werden kleinere infectiehaar
den gesignaleerd.
Meer dan ooit is het zaak waakzaam
te zijn, in het belang van de volksgezond
heid. De tuebrculosebestrijding exploiteert
op vele plaatsen in ons land consultatie
bureaus, waar mensen worden onderzocht,
van waaruit patiënten worden begeleid,
medicijnen worden verstrekt, etc. Tuber
culosebestrijding blijft noodzakelijk...
Binnenkort is er weer Emmabloemkol-
lekte. Voor tuberculosebestrijding en kruis
werk. Die twee horen bij elkaar,, omdat
sinds mensenheugenis de kruisvereniging
de plaatselijke tuberculosebestrijding ver
zorgt, in samenwerking met de tbc-con-
sultatiebureaus. Van 23—29 maart is de
kollekteweek.
Misschien komt er een kollektant of
kollektrice aan de deur. Misschien ontvangt
u een girokaart. Maar deurkollekte, straat-
kollekte of girokaart wees royaal. Wan
neer u een girokaart ontvangt en geen
postrekening hebt, vermeldt dan op de
girokaart het bedrag dat u wilt geven en
stuur de kaart naar uw bank. De Emma-
bloem heeft uw bijdrage echt nodig
Mocht u de kollektant mislopen, dan
kunt u uw bijdrage overmaken op post
rekening 116000 t.n.v. Stichting „De Emma-
bloem". Den Haag.
KNAC HANDBOEK VERSCHENEN
De 47e editie van het KNAC Handboek,
dat zojuist is verschenen, verschilt weer
van zijn voorgangers. Ondanks de ervarin
gen die zijn opgedaan, blijken verscheidene
hoofdstukken op een bepaald moment door
de tijd te worden achterhaald. Andere on
derwerpen dienen dan vaak in de plaats
daarvan te worden opgenomen.
Zo is dit jaar, mede gezien de ver
wachting dat komende zomer meer mensen
met de auto op vakantie gaan, naast de
gebruikelijke informatie over verzekeringen,
afstanden, scheepvaartverbindingen, docu
menten, munteenheden, etcetera, een uit
gebreide technische woordenlijst in het
Handboek verwerkt.
Veel gegevens in bestaande hoofdstukken
zijn ingrijpend aangepast. KNAC-leden ont
vangen het Handboek, samen met de KNAC
Gids clubhotels en -restaurants, gratis
thuis. Belangstellenden kunnen het Hand
boek tegen betaling van 20,— verkrijgen
bij het KNAC secretariaat te Den Haag,
het bijkantoor te Amsterdam of Doetin
chem. Of bij één van de veertig agent
schappen die gevestigd zijn bij VW-kantorea
