MUGGEZIFTEN
Bootvluchtelingen
Het zwarte schaap weer eens
de pineut
Werken wordt minder
aantrekkelijk
NATUUR STERKER DAN DE FOKLEER
U hebt het gelezen of kunnen lezen: de schapenstamboeken willen graag
alle zwarte schapen uitroeien. Daarom geven ze elke schapenhouder de raad,
een zwart lam zo spoedig mogelijk na zijn geboorte te castreren. Hij zal dan
nooit papa worden en als we dat maar lang genoeg volhouden is het eindelijk
eens een keer uit met die zwarte schapen. Bont is nog erger maar dat komt
minder voor en is mischien later aande beurt.
Waarom moet dat zo? En hoe komen wij eigenlijk aan die zwarte schapen?
Waarom fokken sommige mensen ze?
Het oude liedje.
Uit oud, inlands materiaal plus wat
invoer (merino) is een dikke mensenleef
tijd geleden de Texelaar gefokt.
Dat is niet het enige schapenras van
Nederland, maar met ruim 98 °/o wèl het
belangrijkste. Het is een wolvleesschaap,
dat wil zeggen dat het een redelijke wol
opbrengst paart aan een goede vleespro-
duktie. De uitvoer van lamvlees, vooral naar
Frankrijk, is .een miljoenenzaak. Afgezien
daarvan verbetert een schaap het grasland
voor de koeien doordat het onkruiden ver
nietigt die de koe laat staan.
Maar de Texelaar is wit. Tenminste
dat was de bedoeling. Doch de natuur
is sterker dan de fokkerijleer, want vanaf
het begin heeft er in de Texelaar een
zwartfaktor gezeten. En dat betekent, dat
af en toe (bijna een half procent van de
lammeren) een pikzwart lammetje ter we
reld komt. En dat is héél erg als je altijd
stijf en strak hebt volgehouden dat de
Texelaar fokzuiver is voor wit. Want dat
is hij nou net niet.
Die lammeren worden sinds een jaar of
tien liefderijk opgefokt omdat ze zwarte
wol geven. En in allerlei handwerkjes past
die zwarte wol uitstekend en ze is was-,
licht- en kleurecht.
Nee, zeggen de stamboeken, je kunt veel
beter wol verven. Want uiteindelijk moeten
die zwarte schapen geslacht worden en
dan zit je met een zwarte beharing en een
zwart vel.
Deze door de wol geverfde lieden ver
geten, dat dit helemaal geen probleem
is. De fokkers van zwarte schapen nemen
dat nadeel wel op de koop toe. Desnoods
peuzelen wij die 1-2 zwarte schapen wel
in eigen land op. Maar het is de oude rin-
geloorderij die wij in zoveel andere stam
boeken evenzo tegenkomen: men streeft
een bepaald fokdoel na (hier een wit
schaap) en dat is natuurlijk ieder goed
recht. Maar om de zaak een flinke duw te
geven haalt men vadertje staat erbij die
altijd gek genoeg is om de ringeloordeij
in de wet vast te leggen. Dan mag je niks
anders fokken dan wat het stamboek voor
schrijft. U gelooft dat niet? Nou, zo is
het altijd in de wereld van het rundvee
geweest, bij de varkens, bij de paarden
(denk aan Gelders en Groninger type) en
dolgraag zou men dat bij schapen net zo
willen „regelen". Nu dat niet op stel en
sprong lukt, is er een campagne' begonnen
ARBEIDENDE MENS VAAK VERLENGSTUK VAN DE MACHINE
„Arbeid adelt" is een gezegde, dat iedere Nederlander vanaf zijn jongste
jaren van alle kanten wordt ingeprent. Werken staat bij ons sinds de heugenis
der eeuwen hoog aangeschreven als een van de meest centrale levenswaarden.
Over degenen, die niet werken, staan we dan ook snel met een hard oordeel
klaar. Werklozen, arbeidsongeschikten en andere sociale uitkeringsgerechtigden
krijgen voortdurend te horen, dat het toch maar de werkers zijn die zorgen
dat de niet-actieven dagelijks brood op hun bord krijgen. De oude arbeids
ethos is dus nog niet dood, maar niettemin staat het vast dat vooral de
jonge generatie het werken niet meer ziet als het voornaamste gebod voor
een zinvol leven. Gedurende de laatste decennia voltrekt zich een ontwikkeling,
waarbij de besteding van de (toenemende) vrije tijd belangrijker lijkt te" wor
den dan het vullen van de arbeidsuren
EEN ROOKGORDIJN VAN MUGGEN
Zijn de bomen door de rode vuurgloed van de avondzon in brand gezet?
Je zou het wel zeggen, want er kringelen rookslierten boven de groene kruinen.
Maar nee, het zijn duizenden muggen die in het laatste daglicht dansen rond
de bomen aan het water. In waterrijke streken leven zóveel muggen, dat hun
legioenen 's avonds als rookgordijnen boven de bomen kunnen verschijnen. Juist
bij het water zijn muggen zo algemeen, omdat elk van die lastposten zijn leven
in het water begint.
„Spelende mens" komt in verdrukking
Vooral oudere mensen kunnen zich op
recht ergeren aan jongeren, die het met
werken niet meer zo zien zitten. Velen
werken alleen nog omdat het moet, ple
zier in hun arbeid hebben zij nauwelijks.
Voorzover dat plezier er wel is, heeft dat
vaak minder met het werk als zodanig te
maken dan met „randverschijnselen" die
aan een vaste werkring verbonden zijn:-
dagelijks contact met collega's, sociale
status aan de werkkring ontleend, enz., enz.
Ook mensen, die een eigen bedrijf heb
ben (middenstanders bijvoorbeeld) kunnen
hevig geïrriteerd raken als zij geconfron
teerd worden met de lauwheid en onver
schilligheid, waarmee tallozen spreken over
hun werk. Maar deze mensen hebben na
tuurlijk wel makkelijk praten. Hun eigen
bedrijf betekent een ware levensvervulling,
waarvoor men zich met 100 inzet, maar
in zekere zin behoren zij tot de bevoor
rechten, want werknemers die lopende
bandwerk verrichten of een in ander op
zicht weinig creatieve baan hebben zullen
heel wat meer moeite hebben om in hun-
dagelijkse arbeid nog een levensvervulling
te zien.
Het toenemend ongeloof met betrekking
tot een gezegde als „Arbeid adelt" heeft
weinig te maken met menselijke gemakzucht
en luiheid, waarover onheilsprofeten zo
lichtvaardig praten, maar des te meer met
de dehumanisering van de arbeid. In het
produktieproces zijn talloze werkende ver
lengstukken van de machine geworden en
door de toenemende automatisering zal dit
in de naaste toekomst alleen nog maar
erger worden. Eenheidsproduktie is boven
dien het wachtwoord van de industrie ge
worden. Tal van produkten worden in grote
aantallen gemaakt. Dat mag economisch
aantrekkelijk zijn, het betekent wel dat het
werk voor de werknemers steeds minder
afwisselend wordt. Zeker, als de creatieve
handelingen die men vroeger moest ver
richten, nu ten dele of nagenoeg geheel
door de machine worden overgenomen.
Robots.
Maar niet alleen in de industriële sector
is het werk eentoniger en saaier geworden.
Ook de meeste kantoorbanen stellen uit
creatief oogpunt niet veel meer voor. Re
kenen behoeven de kantoor- en bankbedien
den al lang niet meer dankzij de reken
machine. Ook tal van andere handelingen
zijn geautomatiseerd. Allround boekhouders
en andere administratief personeel vind je
misschien alleen nog bij kleine bedrijven.
Op grote kantoren werkt iedereen op een
bepaalde afdeling, wat er op andere afde
lingen gebeurt weet- men vaak nauwelijks.
Kortom, door de toenemende specialisatie
wordt de wereld van de werkende mens
steeds kleiner, terwijl de computer de rest
doet om het werk zo vervelend en saai
mogelijk te maken.
Het staat vast dat de veranderde arbeids
moraal duidelijk samenhangt met dit ver
schijnsel van toenemend geestdodend werk.
De mensen zijn niet luier dan vroeger, maar
om zwarte lammeren zo gauw mogelijk te
snijden. Als ze verkocht worden kunnen
ze toch nooit voor de fok gebruikt wor
den.
En de schade dan?
Anderen geloven dat het helemaal geen
kwaad kan, dat er af en toe eens een
zwart lam ter wereld komt. Als men dat
buiten het witte stamboek houdt zal dat
oo de lange duur steeds minder met deze
dieren te maken krijgen. Het gaat dan net
als met de Friese zwartbont koeien. Tot
grote spijt en boosheid van de fokkers zit
daar, na drie mensengeneraties fokken-
op-zwart, nog altijd een factor rood in.
Dat wil zeggen dat ook de 'beste dieren
af en toe eens een roodbont kalfje geven.
Maar dat wordt dan niet vermoord of ge
castreerd: het gaat naar een van de 17
roodbontfokkers in Friesland. Die zijn er blij
mee want aan het hele beestje mankeert
niks anders dan de kleur. En die berust
helemaal op een kwestie van smaak, ook
al is het naderhand een handelsmerk ge
worden.
Wij blijven nog even bij de schaapjes.
Welke andere schapenrassen zijn er nog
meer? Allereerst het Fries-Zeeuwse melk-
schaap. En da's wit zonder factor zwart
(tot grote ergernis van de Texelaarfokkers).
Rond Middelburg kunt u af en toe schapen
kaas kopen en als u de weg weet in
Friesland, ook dóór. Het is kwark met een
typisch smaakje. Moet u tóch eens pro
beren.
Dan zijn er de oude heideschapen: het
Drenthse (inclusief de Schoonebeker), het
Veluwse en het Kempische. Daarvan be
staan alweer flinke kudden, die u deze
zomer eens moet bekijken. En dit voorjaar
is óók een stamboekje opgericht voor het
Limburgse Mergellandschaap, dat men al he
lemaal verloren waande. Het lijkt wel wat
op het Kempische heideschaap maar heeft
fijnere wol.
Er is ook een schaap met een bles-afte
kening op de kop, dat in Friesland maar
ook wel daarbuiten wordt gefokt. Inge
voerd maar vroeger ook van eigen bodem
bekend is het St. Jacobsschaap dat vier
in plaats van twee horens heeft.
Waarom houdt men die oude schapen
rassen in stand? Uiteraard vormen ze een
bron van studiemateriaal voor de geneticus.
Maar men houdt er ook uitgebreide heide
velden mee in stand, doordat de dieren
kleine boompjes wegvreten. Ook voor de
heide zelf is het afeten heel goed. Hele
maal zonder problematiek is de fokkerij
van heideschapen nog niet, omdat sommige
kudden wat klein zijn en teveel aan elkaar
verwant. Toch kunnen wij in het algemeen
zeggen, dat men er in geslaagd is, de oude
rassen voor algehele ondergang te be
waren.
Het zwarte schaap als dat voortgekomen
is uit de Texelaar, is natuurlijk geen nieuw
ras. Het is gewoon een kleurvariëteit van
een bestaand ras. En inderdaad zou het
vervelend worden, als een groot deel van
de witte Texelaars vervangen zouden worden
door zwarte. Dat gevaar is echter helemaal
niet aanwezig. Dat hier en daar mensen
proberen wat zwarte schapen aan te fok
ken is dan ook zonder meer leuk. Het is
weer eens wat anders. En ook hier geldt,
dat er altijd kans bestaat dat de afwijkende
kleur bepaalde voordelen biedt.
De oeroude manie om uit te roeien wat
anders dan anders is moet dan ook niet
opnieuw zegevieren.
(Nadruk verboden)
W. Geldof
kunnen zichzelf mjnder kwijt in hun werk.
Zij dreigen industriële of administratieve
robots te worden.
Creatief
Het is daarom geen wonder dat er een
enorme toeloop is op beroepsopleidingen,
die opleiden voor een beroep waar men
minder kans loopt een robot te worden.
Er wordt wel eens schamper gedaan over de
studentenstroom die naar de sociale facul
teit trekt (psychologie, sociologie, pedago
gie, etc) of naar sociale academies, maar
toch is deze toeloop makkelijk verklaar
baar. In dit soort beroepen moet je met
mensen werken. Daar komen geen com
puters aan te pas. Je kan er tenminste
nog iets van je persoonlijkheid in leggen
en dat kan je van veel moderne 'beroepen
bepaald niet zeggen. Ook het onderwijs
trekt talloze jongeren aan en ongetwijfeld
zou de studentenstroom naar de pedago
gische academies en diverse lerarenoplei
dingen nog veel groter zijn, als er niet zo'n
grote kans was om als onderwijzer werkloos
te blijven.
Ook voor kunstzinnige beroepen bestaat
grote belangstelling. In deze sector krijgt
de creatieve mens nog volop de kans zich
zelf te ontwikkelen.
Meer vrije tijd.
Het is duidelijk: voor de overgrote meer
derheid van de werkende bevolking is ar
beid niet meer de allerbeheersende factor
in het leven. Velen werken alleen om dat
het moet. De vrije tijd wordt daarentegen
steeds belangrijker. De gemiddelde Neder
landse werknemer werkt nu 40 uur per
week, dat is 32 uur korter dan de werk
nemer 100 jaar geleden en 8 uur korter
dan de werknemer 20 jaar geleden. En de
verwachting is dat een verdere werktijd
verkorting in het begin van de tachtiger
jaren tot de reële mogelijkheden behoort,
ja zelfs een noodzaak dreigt te worden
om het nog beschikbare werk eerlijk over
de mensen te verdelen.
Met andere woorden, de vrije tijd zal
in de naaste toekomst nog belangrijker
worden dan ze nu al is. Vandaar dat het
zin heeft om de jeugd voor te bereiden
op een toekomst, waarin het aantal vrije
uren het aantal werkuren verre zal gaan
overtreffen. Binnen het huidige opvoedings-
raam worden jongeren nog te eenzijdig
voorbereid op een werkzaam leven, terwijl
hen niet of nauwelijks wordt geleerd om
zinvol om te gaan met hun vrije tijd. Dat
is niet reëel, want de toekomst zal meer
zijn aan de spelende dan aan de werkende
mens.
(Nadruk verboden)
Mr. A. Bronsbergen
Aanstaande muggenmoeders.
Zonder dat u het misschien wist, bent u
betrokken geweest bij het begin van heel
wat muggenlevens. Als een muggenvrouwtje
bevrucht is, gaat ze onmiddellijk op zoek
naar een geschikte boeddonor. Want het
zwangere muggewijfje moet minstens één
bloedmaaltijd genuttigd hebben, voor haar
eitjes tot ontwikkeling kunnen komen. De
muggen die 's nachts bij u een druppel
bloed komen steken, zijn dus allemaal
vrouwtjes die zich voorbereiden op het
aanstaande moederschap. Maar dit feit zal
u waarschijnlijk niet teder kunnen stem
men op het moment dat ze u bij dit hele
gebeuren willen betrekken door u te ste
ken. Nogmaals, het zijn alleen de vrouwtjes
die steken, de mannetjes leven van nectar
en doen geen kip kwaad.
Zij zwermen met elkaar rond de boom
toppen en wachten op langsvliegende
vrouwtjesmuggen. Ze gedragen zich als
bromnozems die op de hoek van de straat
naar passerende meisjes fluiten. De mug-
genmannen merken een naderend vrouwtje
op, doordat ze het kenmerkende geluid
van haar hoge vliegtoon horen. Het pas
serende vrouwtje wordt aangevlogen en
één van de mannetjes bevrucht haar. Wan
neer je de precieze vliegtoon van de vrouw
tjesmuggen nabootst schijnt het mogelijk te
zijn daarmee een zwerm mannetjesmuggen
naar je toe te lokken. Wie weet kunnen we
daar in de toekomst nog eens gebruik van
maken bij de muggenbestrijding. Over mug-
genbestrijding gesproken, de muggenwolken
die 's avonds de bomen laten roken trek
ken van heinde en verre zwaluwen en kok
meeuwen aan, die bekken vol zoemers
vangen.
Zelden heeft enig vluchtelingenprobleem
ons sterker aangesproken dan dat van de
bootvluchtelingen in Azië.
Velen verdronken bij een poging een
ander land te bereiken; anderen werden
teruggestuurd naar zee, toen zij meenden
aan land te kunnen gaan. Begin deze maand
wachtten 187.000 bootvluchtelingen op een
land, dat hen wil opnemen.
Ook 210.000 over land gekomen vluch
telingen leven in Thailand tussen hoop en
vrees. Ook zij wachten op een land, dat.
hen zal willen opnemen.
Om deze bootvluchtelingen en de in
Thailand verblijvende landvluchtelingen te
helpen, gaat het bij de grote nationale
aktie, die 20 augustus van start gaat.
Het is eigenlijk een internationale aktie,
want in 10 andere landen: België, Dene
marken, Duitsland, Engeland, Finland, Lu
xemburg, Noorwegen, Oostenrijk, IJsland en
Zweden vindt in deze maand een soortge
lijke aktie plaats.
Het geld van de Nederlandse aktie zal
buiten Nederland worden besteed.
Het Nederlandse hulpplan voorziet in
eerste hulp (aanvullende voedselhulp, kle
ding en medische hulp) aan vluchtelingen
in de volgende landen: Indonesië, Maleisië,
In het water geboren.
Als een bevrucht vrouwtje na haar bloe
derige maaltijd ongestoord weg kan wag
gelen, gaat ze eerst zitten rusten op een
stengel of blad. In de volgende dagen rijpen
er honderden eitjes in haar lijf. De mugge-
moeder legt die honderden, sigaarvormige
eitjes liefst op stilstaand water. Rechtop
staand, tegen elkaar gekleefd, drijven de
eitjes als een vlot op het water. Wanneer
de muggenlarven uit het ei kruipen, ont
wikkelen ze zich verder onder het water
oppervlak. Ze blijven met hun achterlijf
onder aan de waterspiegel hangen, de kop
naar beneden. Hun achterlijfspits moet tel
kens boven water kunnen komen om met
een speciale hevel adem te halen. Alleen
wanneer de larven schrikken, zwemmen ze
met knikkende bewegingen naar de bodem.
Op de tekening kun je de lange haren zien
waarmee het zeven millimeter lange lijfje
van de larve omringd is. Die sprieten wor
den gebruikt om de omgeving mee af te
tasten, maar ook om mee te zwemmen en
te sturen. Verder vangen de voorste li
chaamsaren voedseldeeltjes uit het water.
Met de kaakborstels wordt het voedsel van
de haren gekamd en naar de mond ge
bracht. De larven die het geluk hebben aan
de gruizige bekken van voorns en baarzen
te ontsnappen, verpoppen zich na enige tijd.
De muggepoppen drijven dan voortdurend
aan de oppervlakte en ondertussen vindt
in het verborgene het wonder plaats dat
we „gedaanteverwisseling" noemen: Een we
ke, aan het water gebonden larf verandert
binnen enkele dagen in een vliegend insect
dat hoog de blauwe lucht in kan klimmen.
De verpakking van de pop barst het eerst
bij de borst en dan wringt de kersverse mug
zich uit zijn nauwe duikerspak. In het be
ging staat hij nog wat wankel op zijn zes
poten, maar na een paar minuten dragen
de opgedroogde vleugels hem al de lucht
in.
Overbrengers van ziekte.
Dat muggen ons soms wat jeukende bult
jes bezorgen, is zo'n ramp niet. Veel erger
is het dat ze allerlei ziekten overbrengen.
Tijdens het steken bestaat de kans dat de
mug zijn bloeddonor besmet met micro
organismen die malaria, gele koorts of
draadwormziekte veroorzaken. Door ziek
ten over te brengen hebben muggen en
muskieten in het leven van de mens en in
de wereldgeschiedenis een belangrijke rol
gespeeld.
Toen een leger van 33.000 Franse sol
daten in 1802 een expeditie zou uitvoeren
in het Mississippidal, om dat voor Frankrijk
te behouden, werd de troepenmacht op Haïti
tegengehouden doormuggen die een
gele koortsepidemie veroorzaakten. Door het
mislukken van deze expeditie konden de
toen nog jonge Verenigde Staten het hele
gebied tussen Mississippi en Rocky Moun
tains voor een appel en een ei van Frankrijk
overnemen. Nog jaarlijks maken de mug
gen in de tropen hun slachtoffers. Per jaar
worden over de hele wereld 150 miljoen
mensen geplaagd door malaria en alleen al
in Afrika sterven elk jaar 1 miljoen kin
deren aan deze ziekte.
Wij mogen wel dankbaar zijn dat de ma
laria of moeraskoorts, die tot in het begin
van deze eeuw nog in het waterrijke Noord-
Holland voorkwam, uit ons land verdwe
nen is.
Illustratie: Klaas van den Berg.
Tekst: John van Gemeren
Hongkong, Macao, Thailand en de Phi-
lippijnen.
Het voorziet voorts in onderwijs- en wel-
zijnsprojekten in de vaak lange periode,
dat vluchtelingen moeten wachten op emi
gratie naar een derde land.
Het voorziet tenslotte in hulp in die lan
den van vestiging, waar de financiële mid
delen voor een behoorlijke opvang van do
vluchtelingen ontbreken en niet kunnen
worden opgebracht.
Met dit hulpplan zal zeker een bedrag
van meer dan tien miljoen gulden zijn
gemoeid.
Een breed samengesteld nationaal Comité
ziet toe op de besteding van de Neder
landse gelden.
Dit comité spreekt de verwachting uit,
dat het benodigde geld door milde gevers
zal worden bijeengebracht.
Voor het brengen van uw giften zullen
bepaalde kerkgebouwen op de verschillende
dorpen van Noord-Beveland op zondag
avond, 26 augustus a.s. geopend zijn van
's avonds 7.00 -10.00 uur.
Deze aktie wordt door de gemeente
besturen van Kortgene en Wissenkerke van
harte aanbevolen.