mi
Ontdek Nederland
op de fiets!
Verhalen over
voeding, ziekte
en gezondheid
Waar bewaart de kameel het water?
Eén van de grote veranderingen in het
Nederlandse recreatiepatroon is wel, dat in
de laatste jaren in de vrijetijdsbesteding de
fiets een steeds groter wordende rol is gaan
spelen. De terugkeer naar de fiets voor het
dagelijks vervoer verloopt langzaam, maar
des te groter is het aandeel van de twee-
wieler in de recreatiebesteding geworden
Uit een door het Instituut voor Toege
paste Sociologie in Nijmegen ingesteld on
derzoek is gebleken, dat in 1976 35% van
de Nederlanders, die wel eens gaat toeren
hiervoor meestal gebruik maakt van de
fiets en dat nog eens 8% hiervoor even
vaak de fiets als de auto pakt. Deze per
centages zijn ten gunste van de fiets op
nieuw gestegen. Opvallend is, dat degenen
die wel eens met de fiets gaan toeren dit
ook vrij vaak doen; 42% doet dat minstens
eens per week. Voor dit doel is de fiets
vooral in trek bij echtparen met jonge
kinderen, bij mensen die geen auto bezitten,
bij mensen die in de provincies Gelderland
en Utrecht wonen en bij de bewoners van
zogenoemde plattelandsgemeenten.
De motieven, die hierbij vooral een rol
spelen, zijn dat fietsen gezond is en dat
fietsen de gelegenheid biedt om sportief
bezig te zijn. Dat de fiets een milieu
vriendelijk vervoermiddel is, begint daarbij
steeds meer gewicht in de schaal te leggen,
zoals ook steeds meer mensen ontdekken,
dat je op de fiets veel meer ziet, veel meer
beleeft en dichter bij de natuur bent.
De energie-besparing begint een motief
te worden.
Veel mogelijkheden om te fietsen.
Nederland biedt veel mogelijkheden om
te gaan fietsen. Ons land kent weinig
hoogteverschillen en daardoor is het voor
vrijwel iedereen goed mogelijk om van de
fiets gebruik te maken. Daarnaast bezit
Nederland een uitgebreid net van fiets
paden. Volgens de laatste gegevens van het
Centraal Bureau voor de Statistiek bedraagt
de totale lengte van het fietspadennet
8554 kilometer, waarvan 2057 kilometer
binnen de bebouwde kom en 6497 kilo
meter buiten de bebouwde kom. Het totaal
aantal kilometers fietspad met een geheel
eigen tracé bedraagt 1671. De meeste kilo
meters fietspad vindt men in Gelderland
(1352 km), de minste in Groningen (375 km)
Drente heeft het langste net van toeris
tische fietspaden, Limburg het kleinste. Ge
middeld komt in ons land 1 kilometer
fietspad voor op elke 9 kilometer verharde
weg voor motorvoertuigen. De fietsers kun
nen dus goed uit de voeten, al blijkt de
behoefte aan fietspaden steeds groter te
worden, vooral in de minder goed bedeelde
gebieden en waar het om aansluitingen
voor fietsverbindingen gaat.
Opmerkelijk is, dat het in zeer veel ge
bieden goed mogelijk is om dicht bij huis
te fietsen. In de omgeving van grote steden
liggen vaak zeer aantrekkelijke fietsgebie-
den, enkele voorbeelden: het Amsterdamse
bos bij Amsterdam, het duingebied bij Den
Haag, de Rotte meren bij Rotterdam en
het landelijke gebied ten zuidwesten van
Groningen.
Grote vraag naar fietsrondritbeschrijvingen.
Misschien is het wel een nationale eigen
schap, maar in ieder geval blijkt de Neder
lander graag zo exact mogelijk te worden
geïnformeerd inzake toeristische mogelijk
heden. Zo is er ook een grote vraag naar
speciaal uitgezette fietsroutes en fietsrond-
ritbeschrijvingen. Om hieraan te voldoen is
reeds een aantal jaren geleden door de
stichting: Fiets! begonnen met het uitzetten
van aantrekkelijke fietsrondritten. Het aan
tal van deze routes bedraagt op het ogen
blik zo'n 230, in alle delen van Nederland.
De uitgezette routes zijn uitvoerig beschre
ven, in kaart gebracht en voorzien van
toeristische informatie.
Deze routes zijn streeksgewijs gebundeld
in boekjes, die onder de verzameltitel
Ontdek Nederland op de fiets! worden uit
gegeven. Elk boekje bevat elf fietsroute
beschrijvingen. Door overmaking van 6,60
per boekje op postgirorekening nr. 234567
kunnen de deeltjes uit deze serie worden
aangevraagd bij de stichting: Fiets! te Am
sterdam. Daarbij uit de aard der zaak ver
melden, voor welk gebied men een boekje
of boekjes wenst te ontvangen.
Op het ogenblik zijn zestien verschillende
boekjes verkrijgbaar en wel onder de vol
gende titels: Fietsen in Amsterdam en om
geving; Fietsen in Gooi en Vechtstreek;
Fietsen in Hollands Groene Hart; Fietsen
in Den Haag en omgeving; Fietsen in Rot
terdam en omgeving; Fietsen in omgeving
Utrecht en Amersfoort; Fietsen in Salland
en Twente; Fietsen in Westelijk Noord-
Brabant; Fietsen in omgeving Eindhoven,
Helmond, Weert; Fietsen in Zuidelijk Lim
burg; Fietsen in Eede en omgeving; Fietsen
in Kennemerland, Haarlam, Alkmaar; Fiet
sen in Zaanstreek, Waterland en West-
Friesland; Fietsen in Oostelijk Gelderland
en Fietsen in Arnhem en omgeving.
De in deze boekjes opgenomen routes
geven fietsrondritten van gemiddeld dertig
tot veertig kilometer, overwegend langs
fietspaden of in ieder geval op voor fietsers
geschikte wegen. Het is een goede manier
om Nederland op de fiets te gaan ont
dekken en te genieten van de natuur, de
rust en de stilte, die voor fietsers nog volop
aanwezig blijkt te zijn. Het hoeft niet altijd
tot dicht bij huis beperkt te blijven.
Denk eens aan een fietsweekend of een
fietsvakantie en daarvoor kan men overal
in Nederland terecht. En wie de eigen fiets
niet bij de hand heeft, moet weten, dat
overal goede fietsen (vaak ook tandems)
te huur zijn. Geen belemmeringen dus om
op de fiets te stappen en dan sportief en
ontspannen te genieten.
GOEDE RAAD VOOR FIETSTOCHTEN
Wie plannen heeft om in de komende
tijd een flinke fietstocht te gaan maken
en deze vorm van recreatie is warm
aan te bevelen kan veel profijt hebben
van het in de serie Fietsotheek verschenen
boekje „Goede raad voor fietstochten".
Hierin worden namelijk zeer veel goede
adviezen en tips gegeven waar iedere fietser
wat aan heeft. Zo bijvoorbeeld veel infor
matie over het uitzetten van een route,
kaarten die daarvoor kunnen worden ge
bruikt, de wijze waarop een fiets deskundig
kan worden bepakt, welke soorten fiets
tassen er zijn en waar men op moet letten
om een goede keuze te kunnen doen. En
dat zijn dan nog maar enkele onderwerpen,
die in dit 72 pagina's tellende boekje aan
de órde komen.
„Goede raad voor fietstochten" kan door
overmaking van ƒ6,40 op postgirorekening
nummer 234567 worden aangevraagd bij
de stichting Fiets! te Amsterdam.
En dat ging zo.
Al bijna 20 jaar heerst er in de zojuist
genoemde kringen een levendige strijd over
de vraag, of cholesterol en onverzadigde
vetzuren nu al of niet hart- en vaatziekten
bevorderen en zo ja, onder welke omstan
digheden en vanaf welke hoeveelheden. Ge
zien de, grote verdeeldheid van de talloze
zuivelproducenten en de kapitaalkracht van
de margarinenijverheid kon men verwachten,
dat de argumenten vóór margarine ietwat
sterker in de huiskamer zouden doorklinken
dan die van de koe. Wie dat betwijfelt,
schaffe zich een t.v.-toestel aan.
De kameel, het dier dat wij allen zo goed
kennen uit onze jeugdverhalen en dat wij
zien in de dierentuinen, is één van de merk
waardigste schepselen op onze aardbodem,
want niet alleen dat zijn uiterlijk reeds
zoveel verschilt van de andere zoogdieren
denk maar eens aan zijn merkwaardige
bulten maar bovendien zijn er nog an
dere interessante bijzonderheden aan dit
„schip der woestijn", zoals het dier zo
vaak genoemd wordt.
Om te beginnen, hoe komt het aan de
bijnaam, „schip der woestijn"? Dat is vrij
eenvoudig te verklaren, want wie op de
rug van een kameel zit, ondergaat precies
die merkwaardige slingerende beweging als
een schip op de golven. Dit komt omdat
de kameel een telganger is. Het is een
specifiek woestijndier en daar ook helemaal
op ingericht.
Om te beginnen zijn daar voeten, die
speciaal op het leven in de onmetelijke
zandvlakten gebouwd zijn met hun dikke
eeltkussens en groot plat oppervlak, waar
door de voet niet zo gemakkelijk in het
zand wegzakt. Door deze voeten is de ka
meel in staat zich gemakkelijk door het
zand te bewegen.
Het mysterie van het water.
Iedereen weet, dat een kameel heel erg
lang buiten water kan, precies zoals het
een woestijndier betaamt. Maar hoe dit mo
gelijk is, is heel lang een mysterie. Vroeger
meende men, dat de kameel, die een her
kauwer is en dus net als de koe enkele
magen heeft in zakken van één van die
magen water bewaarde (enige emmers) die
daarin kwamen, wanneer het dier zijn dorst
leste met enorme hoeveelheden water, wan
neer dat voorhanden was. Kreeg het in
dagen niets te drinken, dan teerde het op
die watervoorraden. Zo stond het ook in
de encyclopedieën.
Dit blijkt echter niet het geval te zijn.
Er is geen sprake van waterzakken. Hoe
redt de kameel zich dan? Dit is weer één
van die wonderen der natuur, waarover we
ons steeds weer verbazen.
„Behaaglijk" tot 40° C.
De kameel drinkt inderdaad heel wat
water, wanneer hij daarvoor de kans krijgt,
Dit verdroot sommige voedingsdeskundi
gen en in tal van landen hebben heel of
ficiële instellingen omvangrijke proeven ge
nomen die soms 10 jaar lang liepen. Daar
uit kwam dan weer tevoorschijn, dat het
net andersom was als de. margarineheren
zeiden of ook wel dat het niet gaat om
de soort vet, maar wel om de hoeveelheid
die wij elke dag doorslikken.
Nu is er een internationaal vaktijdschrift
voor geneesheren, dat Medical Tribune heet
en in allerlei talen gedrukt wordt. In
mei 1977 gaf dit blad een nummertje weg
van prof. dr. J. P. Vastesaeger, cardioloog
maar van dat moment af is het lichaam
van het dier vrijwel hermetisch gesloten
en staat het zeer weinig vocht af. Om te
beginnen loost het zeer weinig vocht, zeker
in vergelijking met andere dieren van zijn
grootte.
Ten tweede transpireert de kameel prak
tisch niet. Zijn fantastische beharing be
schut hem voor de intense zonnestraling,
zodat het dier het niet warm krijgt. Wan
neer we verder bedenken, dat de kameel
pas begint te transpireren zo omstreeks
de 40° C., dan begrijpen we dat er heel
wat moet gebeuren voordat dit dier vocht
uit zijn lichaam kwijt raakt. Zo kan het
dus heel lang op het ingenomen vocht leven.
Krijgt het tenslotte toch behoefte aan
vocht, dan zijn er nog de veltbulten op de
rug, die langzaam interen. Door een inge
wikkeld chemisch proces komt er bij het
verbranden vocht vrij.
Een echt woestijndier.
Dat de kameel een echt woestijndier is,
blijkt voorts nog uit enkele andere dingen.
Zo kan het dier bij zandstormen neusgaten
en ogen vrijwel hermetisch sluiten. En toch
haalt het adem. In de neusgaten, die ove
rigens reeds door de neusschelpen zo goed
afgedekt worden, bevinden zich zware
kransen haar. Bij zo'n zandstorm knijpt de
kameel zijn neusgaten bijna dicht, door een
kleine opening haalt hij adem en het nog
binnenkomende zand wordt door de zware
haarkransen opgevangen.
Hevig niezend en proestend raakt de ka
meel na de storm tenslotte het zand uit
deze haartjes weer kwijt. De ogen van de
kameel sluiten ook op een speciale wijze,
zodat er geen zand in kan komen. Zo zien
we hoe de Schepper al zijn schepselen goed
toerust voor de strijd om liet bestaan.
Er is echter nog een klein verwonderlijk
feit. In het achterdeel van de kameel vinden
we twee spleten. Wetenschappelijk onder
zoek wees uit, dat dit uitgangen zijn ge
weest van stinkklieren, zoals bij het stink
dier (skunk). Het zijn nog overblijfselen uit
een ver voorbije tijd, toen de kameel anders
leefde dan nu en waarvan wij maar heel
weinig weten.
(Nadruk verboden).
van de universiteit van Brussel, onder de
koo „Boter verkort uw leven". U begrijpt
de strekking reeds.
Aangezien thans in ons land 47,7 /o van
alle doodsoorzaken uit hart- en vaatziekten
bestaat ligt het voor de hand alle aspecten
daarvan te bekijken, dus ook de voedings
gewoonten. Helaas
Nauwgezet onderzoek toonde aan, dat
een hele reeks oorzaken voor het hartinfarct
kunnen zorgen: roken, overwicht, spannin
gen, erf aanleg, stress, onjuiste toevoer van
mineralen, teveel zout en te weinig mag
nesium en zink, verhoogde bloeddruk en
tenslotte ook de hoge gemiddelde leeftijd
van de mens. Dit alles is zó ingewikkeld,
dat men het echt niet af kan doen met
een simpel receptje om weinig cholesterol
en voldoende meervoudig verzadigde vet
zuren te eten Dat is wel goed, maar er
komt méér bij kijken en dat is nu het
grote bezwaar tegen de reclame die u op
radio en t.v. wordt geboden.
Maar de strijd ging verder. Der Spiegel
haalde zijn sensatieverhaal uit de mond
van de Utrechtse cardioloog prof. dr. Frits
Meijer, die het kennelijk meer dan zat was,
dat de margarinejongens de zaak zo een
zijdig voorstelden. Daarom herpelde hij de
koe op en sprak van „de internationale
samenzwering der spijsolienijverheid tegen
de koe, de oudste vriendin der mensheid".
Zo die zat. Gejubel in het zuivelkamp.
Van dik hout.
Meijer is niet misselijk in zijn conclusies.
„Net zoals ten tijde van Luther, toen de
aflaathandel bloeide, praat de reclame onze
huisvrouwen eerst een slecht geweten aan
(waarom doen wij hart en bloedvaten nog
tekort?) om ze daarna tegen contante be
taling vergeving via de margarine aan te
bieden," zo hoonde hij. Unileverresearch
brieste van woede, maar was wel zo ver
standig Meijer geen proces aan te doen...
Een rel weg laten ebben is altijd beter
dan een geruchtmakend proces dat einde
loos zou duren omdat niet één rechter tot
een eerlijke conclusie zou kunnen komen.
Om dit duidelijk te maken is het vol
doende er op te wijzen, dat Medical Tribune
net zo goed artikelen voor als tegen de
boter, de margarine, de cholesterol de mov's
(meervoudig onverzadigde vetzuren) publi
ceert. Zoals gezegd oreerde het in mei 1977
„Boter verkort uw leven", maar op 20
januari 1979 was het weer eens net an
dersom. Toen verscheen het artikel „Der
Schwindel mit dem Cholesterin" van prof.
dr. med. H. J. Holtmeier...
Het zou te ver voeren op al dit weten
schappelijke geharrewar in te gaan. Links
en rechts worden rake meppen uitgedeeld.
Raak is bijvoorbeeld het verwijt van Holt
meier, dat veel mensen zweren bij mov's
(waarvan 10 gram per dag al voldoende
is) maar niet weten dat die bij verhitting
omgevormd worden tot verzadigde vetzuren.
Anderen verwijten Holtmeier dat hij wel
medicus is, maar kennelijk geen diëtist.
De hoeveelheden cholesterol uit kalfsvlees,
orgaanvlees, enz. die hij noemt kloppen
wel, maar hij vergeet erbij te vermelden,
dat geen mens deze soorten elke dag eet.
Niet te volgen.
En zo zijn we dan in de situatie verzeild
geraakt, dat de zaak voor een gewoon
mens niet meer te volgen is, Helaas, ook
deze uitspraak wordt hevig aangevallen,
want de zuivelmensen zeggen keihard, dat
het nu wel zo klaar als een klontje is dat
cholesterol gezond is en boter heilzaam.
Unilever en zijn aanhang blijven natuurlijk
volhouden dat het net omgekeerd is.
(Nadruk verboden)
W. Geldof.
Bwpgorittjtee stand
KORTGENE
Geboren: 5 mei: Marijn, z.v. H. D. Zandee
en M. G. la Grand; 29 mei: Miriam Adriana
Cornelia, d.v. A. A. Dourleijn en A. M.
dePree.
Ondertrouwd: 1 mei: R. Slotema, 24 jaar
en N. E. Jeronimus, 19 jaar; 3 mei: L. G.
Griep, 26 jaar en A. ten Bruggen, 22 jaar;
18 mei: A. Blankenstijn, 23 jaar en T. N.
van den Boogaart, 19 jaar.
Gehuwd: Geen.
Overleden: 2 mei: Jacob Janse, 82 jaar,
e.v. J. Marcusse; 17 mei: Adriaan van Halst,
94 jaar, w.v. E. C. Welleman; 22 mei:
Maria C. Geldof, 83 jaar, w.v. P. van
der Have; 22 mei: Wilhelmina C. Verburg,
85 jaar, e.v. M. Flipse.
PV 'DE BLAUWE DOFFER' - KORTG.
Uitslag wedvlucht St. Denis op 3 juni.
Deelname 253 duiven.
1. P. van Belzen 17.56.29 315.280 996
2. A. Abrahamse 53.32 311.253 992
3. W. C. Leenpoel 55.23 309.457 981
4. M. C. Clement 18.01.57 309.280 960
5. P. J. Kesteloo 02.58 309.732 959
6. S. M. Branderhorst 02.41 309.365 958.7
7. idem 02.53 2 958
8. P. J. Wilderom 05.50 311.489 955
9. M. v. Belzen en zn. 05.15 308.881 949.6
10. G. Eikenhout 09.42 312.903 949
Uitslag wedvlucht Moulins op 3 juni.
Deelname 146 duiven.
1. G. Eikenhout 18.56.14 558.587 952
2. L. de Fouw en zn 19.42.58 556.876 879
3. P. 1. Verburg 43.41 556.903 878
4. W. C. Leenpoel 48.18 558.675 875
5. H. P. Versluijs 54.44 560.126 868
6. H. J. v. d. Moere 55.09 558.189 865
7. L. de Fouw en zn 20.00.12 2 856
8. W. M. Bouwense 10.38 561.934 850
9. P. de Waal en zn. 12.02 561.866 848.7
10. W. C. Versluijs 07.48 557.976 848
FIETSEN IS PRETTIG ENERGIE BESPAREN
Pak dus vaker de fiets om:
even een boodschap te doen
kinderen naar school te brengen
naar het werk te gaan
voor een bezoek aan postkantoor of bank
naar het sportveld te trimmen
eens even uit te waaien
aan een zieke een bloemetje te brengen
een tochtje te maken
Pak dus vaker die zuinige fiets!
HOE ONTSTAAN ZE EIGENLIJK
Als case-history is het volgende geval leerzaam. Op 26 april j.l. bevatte een
landelijk ochtendblad (oplage 750.000 stuks) een artikel met de kop „Margarine
maffia vecht tegen de koe". Zoals men snapt was dit gericht tegen de mening,
dat boter ongezond en margarine „dus" gezond zou zijn.
Maar hoe kwam men aan dit verhaal? Wel, dat stamde uit het Westduitse
blad Der Spiegel (oplage 5,2 miljoen stuks) dat op 23 april als cover-storie
(verhaal op het omslag) de gezondheidsaanspraken van de margarinefabrikan
ten bevatte, voorzien van kuipje en stethoscoop. Maar de titel was: „Gesünder
durch Margarine? Der grosze Bluff!"
U begrijpt dat daarmee een rel was geschapen die nog vele maanden lang
zal nagolven in de kringen van diëtisten, voedingsdeskundigen, producenten
van het een en ander en tenslotte ook in de huiskamers. Want droog brood
eet niemand meer; u smeert er het een of het ander op. Wat is waarheid?
jammerde Pilatus reeds, bijna 20 eeuwen geleden
Koehandel rond onze voedingsmiddelen? De ene deskundige noemt de koe de
oudste vriendin der mensheid, de ander een moordenares. Zou de waarheid ook
hier niet liggen in matigheid, zelfbeheersing en een doodgewoon verstandig
gebruik van afwisselende soorten voedsel?
HET WONDERLIJKE SCHIP DER WOESTIJN
