NOORD-BEVELANDS
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
Lieve zuster Ursula
Q
Een verhaal van L. van Schooten
Hebt u iets op uw
kerfstok?
Zeeland
Magazine?
No, 3655
Donderdag 22 maart 1979
82a Jaargang
DRUK EN UITGAVE: DRUKKERIJ MARKUSSE TE WISSENKERKE - TEL. 01107-3 08 - GIRO 206882
Abonnementsprijs ƒ20,— per jaar Franko per post ƒ32,50 per jaar Advertenties 31 ct per mm, excl. BTW.
Voor fouten in advertenties per telefoon opgegeven, kunnen wij geen enkele verantwoordelijkheid dragen.
FEUILLETON
Ze vroeg via de huistelefoon, of Maar-
tens even kwam, en enkele ogenblikken
later stapte de grijze procuratiehouder
binnen.
„Gaat u zitten", verzocht Ursula, „zeg
meneer Maartens, maandag moet er een
Libra naar Van den Berg en Co. op proef."
„Ja,* dat heb ik gezien zei Maartens op
gewekt, „wat zal Frits Jonkers lachen. Die
is al een jaar bezig, er zich bij Van den
Berg in te boren
„Hij komt toch vandaag, nietwaar?" in
formeerde Ursula.
„Hij komt zekerik had hem eigenlijk
al verwacht. Zaterdagmorgen is hij hier
steevast, dan zijn er altijd wel een paar
zaakjes te regelen en dingen te bespreken".
„Komt en gaat die meneer Jonkers naar
believen?" vroeg Ursula en Maartens keek
een beetje ongerust op, toen hij de toon
in haar stem hoorde.
„Tja, juffrouwhij is altijd langs de
weg. De ene keer is hij vroeg, en de andere
keer wat later. Dat zal er van afhangen",
voegde hij er veelbetekenend aan toe, „hoe
laat hij de vorige avond zijn bed bereikt
heeft. Als er zaken te doen zijn kijkt Frits
niet zo nauw, en hij is nog een vrije jon
gen, hij kan gaan en staan waar hij wil."
Ursula tikte in gedachten met haar brief
opener op tafel. Ergens in haar rees het
vermoeden, dat deze Frits Jonkers wel eens
een rebelse knaap kon zijn, die zijn eigen
dienst uitmaakte. Nu goed, als hij maar
besefte, dat er één baas was!
Opeens hoorde ze een onbekende stem
in het kantoor, de vrolijke lach van Lies,
het kirren van Mary
„Als je van de duivel spreekt", glimlachte
Maartens, „daar is ieEn meteen werd
de deur geopend en binnenstapte een jon
geman met lachende donkere ogen, warrig
zwart haar waar, merkwaardig contrast
met zijn jeugdig gezicht, een lok grijs door
heen hep, een mond die meteen openspleet
tot een spontane grinnik, de jas los over
de schouders geworpen.
„Mogge, mogge," groette de verschijning
joviaal, maar bleef dan als een standbeeld
bij de deur staan, grote, verbaasde ogen
op Ursula gericht.
Maartens stond op.
„Juffrouw Leeuwenstein, dit is meneer
Jonkers, onze vertegenwoordiger. Frits
juffrouw. Ursula Leeuwenstein, de nieuwe
directeur van de firma." Hij genoot van
Frits' ontstelde verbazing.
Ursula zag haar ergste vrees bewaarheid.
Inderdaad, deze wilde boekanier leek haat-
iemand, die gewend was te doen wat hij
zelf wilde. En deze manier van binnen
stormen in haar privékantoor beviel haar
helemaal niet.
„Meneer Jonkers", zei ze, „ik verwacht
u over een half uur hier. Ik ben nu in
bespreking met meneer Maartens." Ziezo,
dacht ze, die weet meteen waar hij aan
toe is.
Frits staarde haar met open mond aan.
Langzaam liep hij achteruit, zijn blikken
voortdurend op haar gericht, en trok toen
de deur zo behoedzaam dicht, als bevond
hij zich in een sterfhuis.
Ursula zag Maartens glimlachend aan.
„Wat is dat voor een vrijbuiter?"
„Daar zegt u het rechte woord," ant
woordde Maartens. „Ik heb wel eens gezegd:
jij leeft drie eeuwen te laat. Jij had ka-
Bent u reeds geabonneerd op
een 2-maandelijks tijdschrift
met actualiteiten, cultuur,
evenementen, historie en
recreatie.
Het geheel in 4-kleuren om
slag en alle artikelen voor
zien van nog nimmer gepu
bliceerde foto's.
Slechts 20,per jaar.
Vraag gratis proefnummer:
POSTBUS 1 -
WISSENKERKE
pitein op een kaperschip moeten zijn. Hij
is precies een wervelstorm, waar hij bin
nenkomt is alle aandacht meteen voor hem.
De meisjes hier windt hij om zijn vinger,
Henkie is zijn slaaf."
„Zo'n soort superman," meende Ursula
sceptisch. Maartens keek een beetje on
gerust op. Wat had juffrouw Ursula tegen
Frits, die ze nauwelijks een minuut gezien
had? Hij hoopte van harte, dat die twee
goed met elkaar overweg zouden kunnen,
was dat niet het geval, dan was de na
righeid niet te overzien!
„Maar bij dat alles doet hij zijn werk
prima," vervolgde hij, vastbesloten Ursula
een juist beeld van haar vertegenwoordiger
te geven. „Ik zou haast durven zeggen,
dat hij de kurk is waar de zaak op drijft."
Hij zag hoe Ursula haar wenkbrauwen
fronste en begreep, dat hij dit beter niet
had kunnen zeggen. Hij zweeg, een beetje
verward.
„Vindt hij zelf dat óókdat hij de
kurk is waar de zaak op drijft?" vroeg ze
ijzig.
„Hij? Neehij is altijd dezelfde. Maar
de klanten zweren bij hem. Meneer Jonkers
moet komen! Hij weet overal raad op, hij
kan een machine nog beter demonstreren
dan Marijnis, hij staat altijd klaar voor
de zaak en voor de klanten
„Ja, ja", stemde Ursula toe, „dat is alle
maal prachtig. Zoiets geeft zelfvertrouwen.
Misschien zelfs 'n beetje tevéél
„U bedoelt?" Maartens begreep dat hij
zich op glad ijs bevond.
„Neem nu de manier waarop hij hier
binnenvalt," barstte Ursula opeens uit.
„Nu ja", glimlachte Maartens vergoelij
kend, „dat is 'em nou op en top."
„Dan moet hij dat maar afleren," meende
Ursula hooghartig. „Ik ben niet gesteld op
buitenbeentjes."
„Nu," zei Maartens bedrukt, „ik hoop
dat het u lukt."
„Wat iukt?" vroeg Ursula scherp.
„Die boekanier te temmen."
„Wel," meende Ursula en wierp uitda
gend haar hoofd achterover, „dat zullen
we dan eens zienNaast haar zoemde
de huistelefoon. „Jameneer Likkens??
Nee, ik ben klaar met meneer Maartens,
komt u maar meteen." Ze wendde zich
tot de procuratiehouder. „Ik spreek u straks
nog wel meneer Maartensen als ik met
meneer Likkens klaar ben, stuur me dan
meneer Jonkers maar." Laat hem maar
wachten, dacht ze, dat zal hem kalmeren.
Ze zag niet de uitdrukking op het gezicht
van Maartens, toen hij wegliep door de
deur, die Henri Likkens voor hem openhield.
Likkens zag hem na.
„Meneer Maartens wordt oud," consta
teerde hij.
„Wat wilt u daarmee zeggen!" vroeg
Ursula. Ze was vandaag in een strijdlustige
stemming.
„Wel," begon Likkens, „ik bedoel, dat
straks met meneer Maartens weer iemand
heengaat van een generatie, die niet zal
worden vervangen."
Ursula zag hem onderzoekend aan.
„Dat moet u me eens uitleggen. Gaat
u zitten, meneer Likkens."
Likkens ging eerbiedig zitten, als was
hij bij de koningin op audiëntie, .zag Ursula
aan met een blik vol openhartigheid en
vervolgde. „Mensen als meneer Maartens
steken met kop en schouders boven iedereen
uit. Hij leeft voor de zaak. Hij komt het
eerst en gaat het laatst weg. Hij is bereid,
persoonlijke offers te brengen voor de zaak
die hij zo lang heeft gediend. Die mensen
worden steeds zeldzamerDeze menta
liteit gaat verdwijnen."
Ursula was getroffen door Likkens'
woorden.
„Dat ben ik met u eens. Maar dat lijkt
me alleen maar te waarderen!"
„Dat is het ook," stemde Likkens vol
mondig toe, „en tochje redt het er
niet mee in deze tijd."
„Hoezo!" vroeg Ursula, op haar hoede.
Ze wist nog altijd niet precies, wat ze aan
Likkens had.
„Het zit 'em in het tempo," verduidelijkte
Henri. „Het tempo van deze tijd verslijt
zulke mensen voor hun tijd. Wij jongeren
missen veel van hun capaciteiten, wij zijn
vluchtiger, minder degelijk, minder secuur,
maar alleen zó kun je meekomen. Het is
snel beslissen, snel handelen, met één blik
een situatie overzien."
„Als ik u goed begrijp", viel Ursula
koeltjes in, „wilt u hiermee zeggen, dat
meneer Maartens
Op gevaar af van verkeerd begrepen te
worden, interrumpeerde Likkens, „Ja
dat bedoel ik. En dat kan ik zeggen, zonder
hem ook maar voor één cent tekort te
doen. Hij is het slachtoffer van zijn kwa
liteiten. En dat kan je aan je hart gaan,
juffrouw Leeuwenstein". Hij zag dat de
koele uitdrukking op haar gezicht zich iets
verzachtte en vervolgde met meer warmte
in zijn stem: „Vindt u ook zo'n statige
driemaster niet oneindig mooier dan een
modern motorschip? Ziet u niet liever een
stoomlocomotief dan zo'n modern strijk
ijzer, een elektrische? Die ouwe zeelui, die
ouwe machinisten verstonden hun vak
en toch stierven ze uit."
„Misschien", zei Ursula nadenkend, „hebt
u gelijk. Maar, meneer Likkens, we zitten
hier niet om over driemasters te praten.
U wilde iets vragen over., die proeforder
van Van den Berg?"
„Jazou het niet beter zijn, wanneer
meneer Jonkers zélf die machine ging de
monstreren, inplaats van Marijnis? Hij
heeft er zo lang de deur platgelopen..."
„Hm", knikte Ursula, „daar is iets voor
te zeggen. Goed, als hij hier zo meteen
komt, zal ik hem zeggen dat hij maandag
naar Van den Berg gaat om die machine
te demonstreren."
„Tenminste," zei Likkens en zijn stem
kreeg plots een klank van beduchtheid,
„als hij geen andere plannen heeft".
„Als hij geen andere plannen heeft?"
herhaalde Ursula verbaasd.
„Hoe bedoelt u dat?"
„Jonkers maakt altijd zijn eigen werk
schema op," vertelde Likkens, „en het zou
kunnen zijn, dat het hem niet schikt maan
dag naar Van den Berg te gaan".
„Dan schikt het hem maar wel", meende
Ursula. „Tenslotte, en het is goed dat
iedereen dit weet, meneer Likkens, ben ik
het die hier de dienst uitmaakt."
(Wordt vervolgd)
OVERBLIJFSEL VAN EEN SIMPELE MIDDELEEUWSE
BOEKHOUDING NOG STEEDS WETTIG BEWIJSSTUK
We kennen allen de uitdrukking: „Iets
op zijn kerfstok hebben", hetgeen neerkomt
op schuldig zijn of iets schuldig zijn, in
het krijt staan, tegenwoordig met meer
onaangename bijsmaak. Waar komt deze
uitdrukking vandaan, zal men zich afvragen
en wat is dan een kerfstok?
Een kerfstok was in vroeger eeuwen een
stok, lat of plankje, waarop men allerlei
zaken door middel van kerven aantekende,
die men wenste, te onthouden. In de laatste
wereldoorlog waren er jachtvliegers, dié
voor iedere door hen neergeschoten tegen
stander met verf een streep op de vleugel
of romp van hun toestel lieten zetten,
die vleugel was een moderne kerfstok.
De kerfstok kwam in de middeleeuwen
in gebruik om aantekening te houden van
handelszaken. Iedere boer hield er zo'n stok
op na en uit de inkervingen kon hij aflezen
hoe het stond met zijn geoogste en afge
leverde gewassen. Op die manier hield hij
ook een kalender bij en wat al niet meer.
Iedere kerfstokhouder had zo zijn eigen
manier van inkerven en wat er op de
kerfstok stond, was meestal slechts voor
de eigenaar te lezen, anderen zouden uit
de kerven geen wijs kunnen worden.
De facturen van toen.
Reeds spoedig kwam men in handelskrin
gen tot de ontdekking, dat die kerfstok wel
handig was en ook op een andere manier
was te gebruiken, namelijk als rekening
in duplo.
Had de een iets aan de ander geleverd,
dan namen ze samen een stuk hout, deelden
het op een of andere wijze in de lengte
middendoor, doch voordat de helften van
een gingen, werd er in de breedte door
middel van inkervingen de transactie in
aangebracht. De leverancier had op die ma
nier een soort schuldbekentenis van de ko
per zolang hij niet betaald had. Later kon
op diezelfde kerfstok een nieuwe transactie
worden aangebracht en zo zien we, dat de
kerfstok eigenlijk een primitieve boekhou
ding werd. Crediteur en debiteur konden
ieder afzonderlijk op de stok, die in hun
bezit was, zien hoe de zaken stonden.
Werd iets betaald, dan kwamen de kerf
stokken weer bij elkaar en sneed men ge
zamenlijk de kerven weg. „De rekening is
glad" is nog een uitdrukking die wij ervan
overhielden. De kerfstok werd dus gebruikt
voor leveringen op krediet. Ook in onze
dagen is nog een uitdrukking, die hiermee
verband houdt, namelijk de volkse uitdruk
king: „Iets op de lat kopen", hetgeen wil
zeggen, dat men iets op krediet of op
afbetaling koopt. U ziet, het houdt ten
nauwste verband met de kerfstok.
Nog wettig bewijsstuk.
Wat velen niet weten, is dat de kerfstok
nog altijd wettig is in ons land. In het
Burgerlijk Wetboek lezen we daarover:
„Kerfstokken met hun dubbel overeenko
mend, verdienen geloof tussen degenen, die
gewoon zijn om de leveranties, welke zij
in het klein doen, of ontvangen, op dus
danige manier te bewijzen". Tegenwoordig
komt de kerfstok er niet meer aan te pas,
omdat niemand deze methode meer volgt.
De Bank van Engeland gebruikte ook de
kerfstokken en hieruit kunnen we zien,
dat de kerfstok niet alleen in de klein
handel werd gebruikt. Hier betekende een
kerf van een handbreedte, dat men een
schuld van duizend pond had aan de bank.
Een kerf van een duimbreedte gaf honderd
pond aan en zo kleiner tot de snede voor
een penny, die bijna niet te zien was.
Brand op de kerfstok.
In het jaar 1826 werd in Engeland de
kerfstok officieel afgeschaft en vervielen
deze ook bij de bank. Deze bank had na
tuurlijk in de loop der tijden een buiten
gewoon grote hoeveelheid stokken in archief
Deze stokken werden na acht jaar op
gestookt in een kachel van één der Engelse
parlementsgebouwen. Het stoken met deze
stokken had tot gevolg, dat de hitte in de
kachel zo groot werd, dat deze scheurde,
er brand ontstond en het gehele parlements
gebouw in vlammen opging. Zo kreeg de
kerfstok zelfs bij zijn afschaffing nog iets
op zijn kerfstok.
(Nadruk verboden).
Krulswoordpuzzei no. 618
Horizontaal: 1. plakmiddel - 3. muziek
instrument - 8. voordeel - 11. voormiddag
(afk.) - 13. bestagt - 14.' zangnoot - 16.
de oudere (afk.) - 17. jongensnaam - 21.
kabaal - 24. maand - 25. teerprodukt - 27.
innig verzoek - 28. de somma van (afk.)
30. fijngemaakte steen - 32. reeds - 33.
schaakterm - 35. ontkenning - 36. ieder
38. voorkeur - 39. aanwezig - 40. Aziaat
41. vleesgerecht - 45. tegenwerping - 49.
wilde haver - 50. deel van de vinger - 51.
boom - 52. bijb. naam - 53. goud (Fr.)
55. bijz. begaafd mens - 58. cent (afk.)
59. bitter vocht - 61. pret - 62. vallei - 64.
smalle strook hout - 67. reclamedrukwerk
69. jongensnaam - 70. en anderen (afk.)
72. uitroep - 73. Fr. lidwoord - 74. elas
ticiteit - 75. aanbieding - 76. metaal.
Verticaal: 1. ouderwets verlichtingsartikel
2. familielid - 4. gestold vleesnat - 5. spil
6. goud (Fr.) - 7. drank - 9. deel van
Amerika (afk.) - 10. beven - 12. zangstuk
voor twee personen - 15. telwoord - 18.
lengtemaat (afk.) - 19. vogelprodukt - 20.
mannelijk dier - 22. jongensnaam - 23. als
eerder (afk.) - 25. plezier - 26. foto - 29.
insekt - 30. vergevingsgezind - 31. gemene
vrouw - 32. vogel - 34. het telen - 35.
deel van een Franse ontkenning - 37.
vreemde munt (afk.) - 38. kostbaar klein
ood - 41. lijst van werkzaamheden - 42.
deel van het hoofd - 43. reeds - 44. nobel
45. stand - 46. in orde (afk.) - 47. droog
(van wijnen) - 48. druk praten - 54. woede
56. gevangenis - 57. zuivelprodukt - 59.
gelukkig nieuwjaar (afk.) - 60. Fr. lidwoord
62. zangnoot - 63. Gode zij lof (Lat. afk.)
65. plaats in Gelderland - 66. moed - 67.
energie - 68. bijb. naam - 71. klaar - 72.
slede.
Oplossing kruiswoordpuzzel m. 617
Verticaal: 1. kanarie - 2. ade - 3. koord
4. ta - 5. OAS - 6. Ella - 7. munt - 8. ais
9. rk - 10. beits - 11. oer - 12. elegant
15. forel - 18. na - 20. se - 22. Medemblik
24. Harderwijk - 26. as - 30. li - 32. dr
33. egale - 34. Paris - 36. pe - 38. kil
40. roe - 44. schroef - 46. ap - 48. se
49. plataan - 51. co - 54. trein - 56. di
58. elite - 61. meier - 63. om - 64. stag
65. rein - 67. el - 69. lee - 70. stn - 71.
roe - 7$. mee - 75. si - 76. lg.
Horizontaal: 1. kakatoe - 7. maraboe - 13.
Ado - 14. aalfuik - 16. eel - 17. neon
19. slons - 20. sire -.21. ram - 23. art
24. het - 25. rad - 27. ei - 28. ja - 29. sla
31. is - 32. dd - 33. elp - 35. rp - 37. in
38. kreng - 39. ander - 41. ri - 42. aar
43. of - 45. label - 47. Ierse - 50. cc
52. pl - 53. ets - 55. we - 56. dl - 57. hoe
59. ik - 60. dij - 61. Mia - 62. Lek - 64.
SER - 66. koe - 68. olim - 70. stier - 72.
Lima - 74. eet - 75. staniel - 77. eea - 78.
feeling - 79. negeren.
