TIN IS IN
Gaan we naar een crisis?
Overlevingskans voor de mens
NA ALLESVERNIETIGENDE ATOOMEXPLOSIES IS ER TOCH EEN:
ZONDER DAT WE HET WETEN,
ZIJN ER STRALENRESISTENTEN ONDER ONS
Het afschuwelijke toekomstbeeld der
mensheid, dat een aantal gigantische atoom
explosies in staat zouden zijn de gehele
mensheid uit te roeien en onze planeet
tot een planeet des doods te maken, is
waarschijnlijk wel wat te somber voorge
steld. Uit recente onderzoekingen is komen
vast te staan, dat we met grote waarschijn
lijkheid kunnen en mogen aannemen, dat
ook wanneer de wereld aan zeer sterke
stralingsintensiviteit wordt blootgesteld er
van de meeste diersoorten als ook van
de mensheid een aantal stralingsresistente
exemplaren in leven zullen blijven, die dan
in staat zullen zijn het leven op aarde
voort te zetten.
Tot op heden nam men aan, dat bij
voorbeeld een wereldomvattende atoom
oorlog, wanneer die werkelijk in alle he
vigheid zou uitbarsten of wanneer onze
aarde door een natuurkundig fenomeen
aan sterke gammastraling zou worden bloot
gesteld, alle leven op aarde zou worden
uitgeroeid. In het gunstigste geval zouden
een aantal overlevende individuen door de
bestraling onvruchtbaar zijn geworden,
waardoor voortplanting niet mogelijk zou
zijn, waarna de soort toch tot uitsterven
is gedoemd. Toen later bleek, dat niet alle
levende exemplaren onvruchtbaar behoefden
te worden en er dus toch mogelijkheden
tot voortplanting zouden overblijven, nam
men aan, dat er door de straling zodanige
beschadigingen aan de chromosomen zou
den zijn toegebracht, dat er bij het na
geslacht ernstige misvormingen e.d. zouden
optreden.
Onderzoekingen van later datum met
dieren van lage orde toonden aan, dat er
zich hier verschijnselen voordeden van stra
lingsresistentie, waardoor bepaalde indivi
duen van die diersoorten zonder noemens
waardige schade de bestraling doorstonden
en nadien normale gezonde jongen voort
brachten. Men nam toen echter aan, dat
dit slechts bij dieren van lager orde het
geval was, doch dat dieren van hoger orde
Wat is tin?
Tin is een metaalsoort die voornamelijk
wordt gevonden in Malakka, Indonesië, Bo
livia, Kongo, Nigeria, Thailand en China.
Het hoogwaardigste tinerts komt van Banka
en Billiton.
Het wordt daar met speciaal daarvoor
ontworpen machines opgebaggerd en door
wassen van onreinheden ontdaan. Het erts
van Banka en Billiton wordt geraffineerd
tot op 99,916% zuiverheid. Het aldus ver
kregen zuivere materiaal wordt in blokken
van ca 35 kg in de handel gebracht. Dit
zuivere tin heeft een zilverwitte kleur
en een laag smeltpunt, namelijk ongeveer
230° C. Het is met een soortelijk gewicht
van 7,28 tamelijk zwaar.
Omdat tin een zachte structuur heeft,
verkleurt het langzamerhand aan de lucht
en verliest dan het zilverwitte aanzien. Deze
donkere tint heet dus antiek tin.
Het is ook mogelijk om dit natuurlijke
proces op chemische wijze te bespoedigen.
Dit wordt dan door de fabriek gedaan;
vandaar dat men tin kan kopen in twee
uitvoeringen, nl. satijn en antiek. Als het
tinnen voorwerp gekocht wordt als sfeer
maker, dan neemt men het meestal in de
„antiek"-kleur.
Toevoegingen.
Het zachte, zuivere tin in zeer moeilijk
te verwerken, vandaar dat er andere metalen
aan moeten worden toegevoegd om het iets
harder te i maken, met name antimonium
en koper (ca 6%). Er blijft dan nog ca
94% zuiver tin over.
Een metaal dat zich ook zeer goed met
tin laat mengen is lood. Als men bedenkt
dat de kiloprijs van tin ca. 16 maal zo hoog
ligt als die van lood, dan ziet men wel,
dat het heel verleidelijk is om een flinke
hoeveelheid lood toe te voegen. Vooral
wanneer het gebruiksartikelen betreft (kof
fiekannen, bekers, borden, etc.), schuilt
hierin een groot gevaar voor loodvergif-
tiging. Derhalve heeft de Warenwet de eis
gesteld, dat gebruiksvoorwerpen niet meer
dan 10% lood mogen bevatten. Zit er
meer lood in, dan dienen deze voorwerpen
dusdanig gemaakt te zijn, opdat ze niet
gebruikt kunnen worden (bijvoorbeeld niet
waterdicht zijn van kannen en bekers).
Gevaar blijft hierbij echter toch wel
aanwezig. Denk maar eens aan een onwe
tende handige doe-het-zelver, die denkt dat
door een fabrieksfout zijn kan lek is, hij
zal hem voor moeder-de-vrouw weieens
even mooi waterdicht maken, zodat zij
er fijn koffie in kan zetten.
Begrijpelijk is, dat het veel beter is om
helemaal geen lood toe te voegen. Dit
houdt dan wel een veel hogere verkoops-
en vooral de primaten een dergelijke stra
lingsresistentie niet zouden bezitten.
Proeven genomen op de Holoman Lucht
machtbasis in Nieuw Mexico in de Vere
nigde Staten in het kader van het ruimte
onderzoek hebben echter aangetoond, dat
onze vrees ongegrond is. Men nam daar
proeven met acht Makaki-apen. De dieren
werden stuk voor stuk aan zeer intensieve
bestralingen met gammastralen blootgesteld.
Na elke bestraling werden de dieren uit
gebreid onderzocht om te controleren hoe
zij op de bestralingen reageerden.
Bij deze acht apen was een wijfje met
de naam „Nancy" dat deze bestralingen die
werden gegeven met het oog op mogelijke
bestraling van ruimtevaarders in de ruimte,
voortreffelijk doorstond. Men nam onder
andere bloedproeven van de dieren en daar
bij bleek reeds, dat Nancy een verbazend
regeneratievermogen had, want terwijl het
bloedbeeld van de andere apen na elke
stralendosis slechter werd, totdat deze die
ren tenslotte stierven, herstelde het bloed
beeld van Nancy zich steeds weer. Toen
het dier tenslotte een stralingsdosis had
overleefd, die driemaal zo hoog was als
die welke men voor een primaat als dodelijk
beschouwd, stopte men met de bestralingen.
Kort daarop was het bloedbeeld van Nancy
weer geheel normaal.
Uiteraard nam men nu aan, dat het
apenwijfje nu onvruchtbaar zou zijn ge
worden. Ter controle plaatste men haar
in een kooi bij een mannetje. Alles verliep
normaal en Nancy werd zwanger en bracht
keurig op tijd een apenbaby ter wereld die
bij controle volkomen normaal en gezond
bleek te zijn.
Uit deze ervaring, dat van acht apen
er reeds één stralingsresistent is, putten
onderzoekers de te rechtvaardigen hoop dat
er ook onder de mensen een groot aantal
individuen zullen zijn die stralingsresistent
zijn en zelfs abnormaal sterke hoeveelheden
straling kunnen overleven.
prijs in! Een zichzelf respecterende fabriek
zal dan ook uit principe geen lood aan
het tin toevoegen.
Voor dit artikel zijn wij dan ook op
bezoek geweest bij één van de bekendste
tinfabrieken van Europa, nl. de firma C.
Kurz Co. in Tiel (De tinstad). Bij deze
firma gaat men er prat op, dat hun edeltin
beslist geen lood bevat. De naam Kurz
onderop het voorwerp vormt als het ware
een garantiezegel dat men zuiver tin heeft
gekocht (dit staat tevens nog in 4 talen
vermeld).
Hoge eisen.
Uit gewalst materiaal geforceerde voor
werpen, die vanwege de vereiste- gebruiks
waarde (serviezen, kraantjeskannen, etc.) of
ten aanzien van de vormgeving een grote
weerstand tegen vervormen verlangen, zijn
opgebouwd via een speciaal door hen ont
wikkelde legering, terwijl de fabrikage-
methode ingrijpend is gewijzigd, waar voor
al het hardingsprocedé veel invloed op het
verlangde resultaat heeft bijgedragen.
Waar de klassieke gietmethode tegenover
de forceermethode bij lange na niet de mo
gelijkheden bood wat vormgeving betreft,
is er door de ontwikkeling van genoemd
procédé naast de grote mogelijkheid in
vormgeving een zeer beduidende faktor
ontstaan, nl. de mogelijkheid om de uit tin
vervaardigde voorwerpen zoals thee- en
koffieserviezen, kraankannen en andere ar
tikelen die uit hoofde van hun functie aan
warmte worden blootgesteld, lichter in ge
wicht te kunnen maken en er desondanks
dezelfde eisen ja zelfs hogere aan
kunnen worden gesteld dan aan een gegoten
exemplaar. Iets dat bij de huidige enorm
gestegen grondstoffenprijzen van groot be
lang is. Een neutraal door TNO-Delft op
gesteld rapport toont dit onomstotelijk aan
en dit ligt voor een ieder ter inzage.
Kraantjeskannen.
De firma C. Kurz Co is tevens zeer
gespecialiseerd in de fabrikage van de be
kende oud-Hollandse kraantjeskannen. Deze
worden in drie uitvoeringen gemaakt, nl.
Satijn, antiek en handbeschilderd. Vooral
deze handbeschilderde kannen zijn pronk
stukken.
Sinds jaar en dag worden deze kraantjes
kannen dagelijks gebruikt in onze noorde
lijke provincies. De koffie uit zon kan heeft
een verrukkelijke smaak, heel anders dan
bijvoorbeeld de „metaal"smaak uit een kof
fiezetmachine. Na verloop van tijd ontstaat
er binnenin zo'n koffie- of theekan een aan.
slag. Dit geeft juist dat aparte aroma;
vandaar dat deze aanslag ook beslist niet
verwijderd mag worden. De kan (of theepot)
alleen maar omspoelen met heet water is
voldoende.
Het met de hand beschilderen van deze
kannen is eigenlijk al een oud ambacht.
De hiervoor benodigde lakken worden via
een oud geheim recept vervaardigd. Dit
oude ambacht werd nog slechts door en
kelen uitgevoerd, die wellicht door over
levering met de vereiste methode bekend
waren, waardoor de beschilderde kraankan
niet die aandacht kreeg die hij verdiende.
Door een samenwerking met een geheel
met dit procédé op de hoogte zijnde per
soon, heeft de firma Kurz de tinnen ge
schilderde kraankannen, in diverse maten en
decorering, sedert kort na de Tweede We
reldoorlog in haar fabrikatieprogramma op
genomen, waarbij het oude vertrouwde
handbeschilderen volledig voor elke kan
wordt gehandhaafd. „Een wel bijzonder iets
in deze uiterst gemechaniseerde wereld."
Tin schept sfeer.
Het assortiment in tin is groot. Behalve
de inmiddels zeer bekende miniaturen,
maatkannensets, e.d. zijn er allerlei soorten
kandelaars, kannen („Rembrandt-kan",
Louis XIV, Gildekan), bekers, bierpuHen (al
Men kan het lezen in de kranten en
horen van onze regering: het gaat slecht
met onze economie. Bedrijven vragen werk
tijdverkorting aan, sluiten, fuseren en er
komen steeds meer werklozen. Het is niet
alleen zo in Nederland, maar ook in de
andere landen tobt men met dezelfde pro
blemen. Bij veel ouderen onder ons zal dit
angst veroorzaken, angst voor herhaling
van een crisis zoals we die in de dertiger
jaren hebben gekend. Veel ondernemers
konden zich toen niet meer op de been
houden en niet minder dan 17% van de
toenmalige beroepsbevolking had geen werk.
Wanneer we de huidige toestand nader
willen bekijken, dan zullen we de econo
mische faktoren die een rol spelen eens
onder de loep moeten nemen. Velen zullen
nu misschien geneigd zijn, om niet verder
te lezen want wanneer men over economie
gaat praten, dan meent een groot deel van
de mensen, dat zij daar toch niets van
begrijpen en dat het allemaal ontzettend
droge kost is. In dit geval willen we echter
trachten om een en ander zo eenvoudig
mogelijk en voor ieder begrijpelijk uiteen
te zetten, waardoor de materie ook niet
droog wordt.
In een periode van wat men noemt „hoog
conjunctuur", gaat het het bedrijfsleven
goed. Men raakt zijn produkten gemakkelijk
kwijt en wil deze produktie steeds verder
verhogen. Dat betekent meer werk voor
de werkers, betere lonen, hogere inkomsten
voor de bedrijven, meer inkomsten voor de
staat (hoe hoger de omzetten, winsten en
lonen, hoe meer belasting binnenkomt). Op
zijn beurt kan de staat pok weer veel geld
uitgeven en zorgt daarmee ook voor werk
gelegenheid.
Onder normale omstandigheden komt er
aan zo'n periode van hoogconjunctuur na
verloop van tijd vanzelf een einde en wel,
wanneer de produktie van de bedrijven zo
hoog is gestegen, dat er een overschot
ontstaat, omdat er niet voldoende meer
wordt afgenomen, aangezien het plafond
bereikt is. Meestal valt dit samen met een
aantal andere ongunstige faktoren, zoals
hoge produktiekosten en andere knelpunten.
De winsten van de bedrijven gaan dalen,
de produktie moet worden beperkt, terwijl
men was ingesteld op een hogere produktie,
werknemers moeten worden ontslagen om
dat ze niet meer nodig zijn voor het pro-
duktieproces en om de kosten te drukken.
Lonen dalen en dat beperkt weer de koop
gelegenheid. Doordat het publiek minder
kan kopen, daalt de afname en zo geraakt
men in een cirkel en tenslotte in een crisis
(opzettelijk houden we deze uitleg wat een
voudig. Er zijn namelijk nog meer faktoren
dan niet beschilderd), thee-serviezen, dien
blaadjes, asbakken, tabakspotten, (wand
en gewone) borden, (schemer)lampan, enfin
noem maar op.
Gun tin echter wel een plaats in uw in
terieur, waar het zijn karakter en gestalte
kan ontplooien. Een siervoorwerp met ge
bruikseigenschappen (bijvoorbeeld een
kraantjeskan) zal pas tevredenheid uitstra
len als ook zijn gebruikswaarde wordt ont
dekt en benut. Zo'n mooie zuiver tinnen
kan die ergens alleen maar staat voor de
sier, wordt toch eigenlijk maar voor de
helft benut. Hij moet gebruikt worden!
Tin zal dan met het gezin meeleven en
het behaaglijke intieme gebruiksaanzien
verwerven, met de verklering naar zijn aard,
en met de daaraan verbonden speelse diep-
zacht glanzende wisselwerking van de zich
vernieuwende lichtval. Dan zal men ver
baasd staan over het vrijwel onbegrensde
vermogen van zuiver tin om zoveel sfeer-
scheppende weldoening te geven.
Als men een tinnen voorwerp heeft in
de satijnuitvoering, dan is dat steeds on-
gevernist. Het kleurt langzamerhand don
kerder (aard van het metaal) en leeft
met het gezin mee.
in het spel, doch dat zou in dit geval te
ver voeren). Normaal was altijd dat in
een periode van „laagconjunctuur" onge
veer 10 tot 15% van de beroepsbevolking
zonder werk was. Zo is door de eeuwen
heen er sprake geweest van een schomme
lende beweging. Men kende perioden van
groei en bloei en perioden van neergang
en crisis.
Wanneer we om ons heen kijken, dan
lijkt het er op of alle faktoren voor de
neergang aanwezig zijn en dat is tot op
zekere hoogte ook zo.
Toch behoeven we naar alle waarschijn
lijkheid een herhaling van de dertiger jaren
niet te vrezen, want er is sinds 1945 wel
het een en ander nationaal en internatio
naal veranderd. Het zijn deze veranderingen,
die een zekere garantie bieden dat een echte
crisis niet weer zal voorkomen. Wat zijn
dan die veranderingen?
Internationaal is er sprake van een
grote verandering. Vroeger was er heel
weinig of zelfs geen internationaal overleg,
wanneer er economische narigheid was. De
wereld is door de ontwikkeling van laatste
tientallen jaren aanzienlijk kleiner gewor
den. Men heeft geleerd dat we allemaal
in de wereld van elkaar afhankelijk zijn
en dat wanneer het een deel van ons
slecht gaat, dit van nadelige invloed is
od de rest. Door dit inzicht en uiteraard
ook door eigen belang en de gemakkelijke
communicatiemogelijkheden is men er toe
gekomen bij elkaar te komen en regelmatig
de economische ontwikkeling in de wereld
onder de loep te nemen en in het oog te
houden. Gaat er iets mis, dan spant ieder
een zich in op de een of andere manier
de ontwikkeling tijdig te stoppen voordat
men in al te grote moeilijkheden gaat komen.
Er zijn tegenwoordig diverse internatio
nale organisaties die zich met de gang
van zaken in de wereld bezig houden, en
als het ware de thermometer zijn waarop
men kan aflezen hoe 't met de patiënt is
gesteld. Deze internationale samenwerking
is een belangrijk element ter voorkoming
van grote, uit de hand lopende crisis.
Daarnaast is er ook nationaal veel ver
anderd. We nemen ons eigen land eens als
voorbeeld. De overheid heeft aanzienlijk
meer dan zo'n 30 jaar geleden, een vinger
in de economische pap. Zij is als het nodig
is in staat in te grijpen in lonen en prijzen,
kortom kan hier en daar de economische
gang van zaken bijsturen.
Zoals we reeds eerder stelden, zijn de
bestedingen die men kan doen van groot
belang voor de conjunctuur. Als de mensen
geen geld meer hebben om produkten te
kopen, dan blijven de bedrijven met over
schotten zitten en uit het een volgt dan
het ander. Een belangrijke zaak is dus,
dat er geld onder de mensen blijft. Daarin
is voor een belangrijk deel voorzien door
onze zeer goede sociale wetten. We behoe
ven hierbij maar te denken aan de werk
loosheidswet. De door de werkloosheid ge
troffene krijgt een zodanige uitkering, dat
hij nog altijd in staat blijft om geld uit
te geven en wel niet veel minder dan toen
hij nog werkte. Het door economische oor
zaken ontstaan van een groot aantal werk
lozen heeft dus niet tot gevolg dat een
belangrijk deel van de kopers uitvalt.
Daarnaast heeft de overheid tegenwoordig
de beschikking over aanzienlijk meer geld
dan vroeger. Door haar bestedingen, juist
in een neergaande periode kan ook veel
worden opgevangen. We behoeven hierbij
maar te denken aan de mogelijkheid van
het scheppen van aanvullende werken door
de overheid. Daarnaast weten de moderne
ondernemers ook, dat zij ten koste van
alles ook moeten blijven investeren, omdat
dit mede een bijzondere bijdrage is om
tegenstroom te geven. Op deze wijze is de
bodem van een neergaande conjunctuur
tegenwoordig aanzienlijk hoger komen te
liggen dan vroeger. Als een neergang een
maal op gang is gekomen, dan heeft hij
meestal al snel deze bodem bereikt.
Een extra bijdrage tot het ontstaan van
de huidige moeilijke economische toestand
in de wereld was wel de enige jaren geleden
zo sterk gestegen olieprijzen. Olie is energie
en zonder energie kan geen economie
draaien. De sterk gestegen olieprijzen heb
ben uiteraard diep ingegrepen in het eco
nomisch bestel van de gehele wereld. Dit
betekent in feite, dat de gehele wereld
economie enigszins ontwricht is. Verwacht
mag worden dat dit een kwestie van tij
delijke aard is. Internationaal heeft men
reeds de koppen bijeen gestoken om het
probleem van alle kanten te bekijken en
te trachten een redelijke oplossing te vin
den. Zo ook voor bijvoorbeeld een inter
nationaal voorkomend verschijnsel als de
voortschrijdende inflatie. Tijdelijk moeten
we nu trachten de teruggang op te vangen,
totdat er oplossingen zijn gevonden.
Om deze korte uitleg die slechts beoogt
de grote lijn populair weer te geven, te
besluiten kunnen we stellen, dat de des
kundigen het er over eens zijn, dat onder
de huidige omstandigheden een echte grote
internationale crisis eigenlijk niet meer
denkbaar is. De belangrijke stabiliserende
faktoren zijn: de grotere internationale sa
menwerking, het betere inzicht in econo
mische problemen dat men heeft, de over
heidsinvloed op het bedrijfsleven en het
feit, dat een groot aantal bestedingen te
genwoordig „vast" is.
Een deel van de particuliere consumptie
blijft overeind door de goede sociale wetten
en de overheid beschikt over aanzienlijk
meer financiën om bestedingen mogelijk
te maken.
WAAR KOMT DIE
UITDRUKKING VANDAAN
„Steen en been klagen."
Verschrikkelijk klagen. Vroeger klaagde
men in de kerk en wel tegenover alles wat
heilig was, om op die manier de hulp
van God af te smeken. Men smeekte tegen
stenen beelden (steen) en tegen de been
deren (been) van heiligen, die als relikwieën
werden bewaard.
„Hoe vaart gij?"
Een zeer oude uitdrukking die eigenlijk
bedoelt: „Hoe gaat het met u?" Men zou
geneigd zijn te veronderstellen dat deze
uitdrukking iets te maken heeft met de
zeevaart of het schippersvak, maar dat is
niet geheel juist. In de oude betekenis is
„varen" gelijk aan „gaan". We behoeven
hierbij maar te denken aan woorden zoals:
bedevaart, hemelvaart, kruisvaarder, voort
varend, e.d. Reeds in het Middelnederlands
werd varen gebruikt in de zin van zich
bevinden, leven, gesteld zijn e.d.
„De Mammon dienen".
Er wordt ook wel gezegd: „Aan de Mam
mon offeren". Hiermee wordt bedoeld de
rijkdom dienen, alleen voor het geld leven,
een materialist zijn. Mammon is een Ara
mees woord, dat „rijkdom" betekent en als
persoon wordt voorgesteld. Ook in de Bijbel
vinden we hier iets over en wel in Matth.
VI 24, waar Jezus tot zijn discipelen zegt:
„Gij kunt niet God en de Mammon dienen."
OM HAAR VOORNAME EN RUSTGEVENDE KARAKTER
Wie heeft niet eens gezegd „A thing of beauty is a joy for ever (iets heel
moois is voor altijd een bron van vreugde). De grote waarheid die achter
dit gezegde van Keats schuilt, blijkt vooral de laatste jaren eens te meer.
Steeds meer mensen beginnen in deze jachtige, onpersoonlijke consumptie
maatschappij te zoeken naar iets, dat in hun huizen sfeer en warmte brengt.
Dit blijkt vooral uit de steeds groeiende belangstelling voor open haarden,
meubilair in antieke stijl, koperen en tinnen sier- en/of gebruiksvoorwerpen.
Over het laatste willen wij het hier eens hebben, want in verband met die
steeds groter wordende vraag naar tinnen voorwerpen, worden er de laatste
tijd dingen verkocht onder de naam tin, die helemaal deze naam niet verdienen.
BEDRIJFSSLUITINGEN EN STEEDS MEER WERKLOZEN
ER IS VEEL VERANDERD SINDS DE DERTIGER JAREN
