NOORD-BEVELANDS
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
Balk en
CU
splinter
II houdt nu
bet meest gelezen blad
op Noord-Beveland
in handen
Maatschappelijk
georganiseerde wezens?
Zeeland
Magazine?
Mo. 3741
Donderdag 7 januari t977
80e jaargang
Druk en uitgave: Drukkerij Markusse te Wiesenkerke, Tel 3 08, Giro 206882
Abonnementsprijs 17,50 per jaar Franko per post 27,50 per jaar Advertenties 28 ct. per mm., excl. BTW
Voor fouten in advertenties per telefoon opgegeven, kunnen wij geen enkele verantwoordelijkheid dragen
FEUILLETON
Hoofdstuk 2: Problemen voor Eefje.
In het weekeind is iedereen thuis. Eefje,
de oudste der drie dochters, die als ver
pleegster intern aan het plaatselijke zieken
huis is verbonden, heeft een lang weekeind
en is dan vrij tot dinsdagmorgen. Liset, de
14-jarige is boven in haar kamer. Ze is
thuis gekomen met een stapel stripboeken.
Moeder Jannie heeft gevraagd: „Hoe kom
je daar aan?" Waarop als antwoord: „O,
mag ik lezen van mijn vriendin."
„Welke vriendin?".
„Erna. U kent haar niet. Wonen pas hier."
„Erna hoe?"
„Erna Filipsen. Ze wonen niet ver van
de school. Leuke meid. We kunnen goed
met elkaar overweg."
„Daar heb je ons nooit wat van verteld.
Hoe lang ken je haar al?"
„O, mam, dat weet ik niet precies, hoor.
Ze wonen nu enkele weken in onze stad."
„Wat doet haar vader?"
„Ze heeft geen vader, enkel een moeder
en meer weet ik niet. Ik ben niet zo nieuws
gierig als de volwassen mensen. Erna is
een leuke vriendin." En deze uitleg was
voor het meisje in haar ogen voldoende,
zodat ze met haar stapel stripbladen naar
boven is gegaan.
Jannie heeft Eefje, toen ze gezeten was
en theedronk ingelicht over haar broer. „Hij
heeft een meisje en gebeld, of hij haar het
weekeind mee mag nemen. Al waren we
wel enigszins verrasthij heeft nooit
met een woord gesproken over een meisje...
is ze vanzelfsprekend hartelijk welkom. We
hebben hier gelukkig voldoende ruimte. In
de loop van de avond komen ze." Aanvan
kelijk had ze het als een verrassing voor
de meisjes willen houden, maar Tanja heeft
flarden van het telefoontje gehoord en zo
weet Liset het ook al.
Na het avondeten, als de meisjes hebben
afgewassen in het weekeind mag moeder
ook wel eens een paar vrije avonden heb
ben, vindt Jan Boode, dus zet hij de meiden
aan het werk en men kijkt naar het
nieuws van zeven uur, zien ze Albert aan
komen met een jonge vrouw. Tanja springt
op en laat haar broer binnen. Hij stelt,
als de anderen ook naar de gang zijn
gekomen, voor: Willemien Pronk. De zusters
kijken brandend nieuwsgierig naar de vlam
van hun „broertje", maar Willemien blijkt
verre van verlegen te zijn en begroet ieder
een met een knipoog: „Hallo! Leuk jullie
te zien!"
Albert voelt zich bij dit alles een beetje
opgelaten en Jannie Boode herinnert zich
in deze enkele ogenblikken nog de dag, dat
haar vrijer, incasu Jan Boode, schoolmeester
van professie, zijn entree maakte in huize
Bloksma te Sneek. Toen voelde ze ook een
zekere gêne ten opzichte van haar jongere
zus. Waarschijnlijk gaat dat in vele ge
vallen zo, denkt ze.
Hoewel met geen woord gezegd, ziet ie
dereen in één oogopslag, dat Willemien erg
modern gekleed is, zoals te doen gebrui
kelijk in deze tijd: in een broekpak. Moeder
Boode denkt: hopelijk heeft ze ook nog iets
behoorlijks bij zich voor overmorgen, als
we naar de kerk gaan.
Het weekeind begint met een leuke avond.
Willemien blijkt een vlotte meid te zijn,
die mee kan doen met Tanja, maar ook
met Liset. Enkel Eefje is wat op een af
stand. De verpleegster denkt: brutaal type;
Bent u reeds geabonneerd op
aea twee-maandelijks tijd
schrift met actualiteiten,
cultuur, evenementen, his
torie en recreatie.
Het geheel in 4 - kleuren
omslag en alle artikelen
voorzien van nog nimmer
gepubliceerde foto's.
Slechts 18,per jaar.
Vraag een gratis proef
nummer aan
POSTBUS 1 -
WISSENKERKE
door G. Fortius
zo hebben we er ook in het ziekenhuis
onder de leerlingen. Maar ze redden zich
altijd, omdat ze een soort plank voor hun
kop hebben; ze trekken zich nergens iets
van aan. Enfin, zo leef je wel gemakkelijker.
Jan Boode probeert heel voorzichtig de
gast uit te horen. Amsterdamse? O nee, ik
kom uit Drente. Zo? Hoe ben je in Am
sterdam verzeild geraakt? O, door werk.
En dan grinnikt ze en knipoogt naar Albert,
maar deze vindt het blijkbaar niet zo leuk,
want hij geeft haast onmerkbaar een wenk.
Willemien springt van de hak op de tak
en gaat op uitnodiging van Tanja mee naar
boven, naar haar kamer, want daar zal de
gast slapen. Ook Tanja is nieuwsgierig. Ze
gaan even zitten. Willemien steekt een si
garet op. Ze zegt lachend: „Ik durfde be
neden niet. Rookt niemand?"
Tanja schudt 't hoofd. „Neevader
niet, moeder evenmin. Ik doe het wel eens
hier op de kamer en m'n zusje rookt ook
af en toe stiekum. Maar ik denk niet, dat
ze er beneden bezwaar tegen zullen hebben."
„Nou, ik rook 'm hier wel op."
„Hoe lang ken je Albert?"
„Een heel poosje al. Vraag me niet hoe
veel weken of maandenik weet 't echt
niet. We ontmoeten elkaar af en toe."
„Ben je geen student?"
De ander schiet in een lach. „O jee
moet dat? Ik heb enkel Mulo. Dat heet
tegenwoordig Mavo. Je vader is leraar op
de Mavo, he? Heeft Appie verteld."
„Appie?" Tanja zet grote ogen op.
„Ja, zo noem ik hem. Albert klinkt zo
deftig."
Tanja schiet in een lach. „Doe het be
neden maar niet, want dat zullen ze wel
niet leuk vinden. Vader is nogal erg gesteld
op de volle naam: Albert."
De kerkgang is wat choatisch, want Wil
lemien blijkt niets anders bij zich te hebben
dan het broekpak. Na veel vijven en zessen
leent ze een jurk van Eefje, omdat beiden
ongeveer hetzelfde figuur hebben. Gelukkig
is het warm weer, dus het valt niet op,
dat er geen jasje of mantel overheen is.
Willemien is er helemaal niet van onder
steboven: „Appie heeft me niet gezegd, dat
ik zondags in pontificaal moet zijn. Ik loop
haast altijd in een lange broek. Zo ge
makkelijk."
Zoals te doen gebruikelijk wordt er thuis
bij de koffie nog wat nagepraat over de
preek van de dominee. Albert, die tweede
jaars-student theologie is en al vakantie
heeft, maar nog een paar weken in de
hoofdstad wilde blijven, geraakt in een theo
logisch dispuut met zijn vader. Willemien
heeft zich niet in het gesprek gemengd,
maar enkel haar koffie gedronken en toen
een sigaret aangestoken. Iets, wat haar
niet bepaald in achting doet stijgen bij
Jannie Boode. Op een wenk van Tanja komt
de gast overeind en gaat mee naar buiten.
Eefje blijft zitten, met een half oor luiste
rend. Ze is trots op haar broer, als ze
hem zo hoort redeneren. Liset is al buiten.
De drie meisjes zitten weldra in de tuin
en roken. Liset stiekum, want ze weet,
dat haar vader er bezwaar tegen heeft:
Het is helemaal niet flink, als je al „kunt"
roken en meedoet met de massa. Het is
juist flink en toont karakter, als je niet
gaat roken, maar jezelf kunt beheersen.
Laten anderen je maar uitlachen; jij wint
het uiteindelijk.
De zondag verloopt verder als gewoon
lijk. Albert en Willemien maken een lange
wandeling. En maken plannen voor de
komende dagen. Albert zegt op kalme toon:
„Ik breng je morgen naar Hoogeveen. Bij
je schoonzuster. Zoals is afgesproken. Want
ik wil er zeker van zijn, dat alles in orde
is."
Willemien knikt. „Begrijp ijc. Maar het
zit wel goed. Niemand heeft vrijdag wat in
de gaten gehad in Mokum. Ik ben op de
gewone tijd de deur uitgegaan en Frits heeft
me op m'n vaste plekje zien staan. Hij
kwam ongeveer een kwartiertje later langs,
Ik gaf hem nog een knipoogje en hij lachte
even. Toen ik er zeker van was, dat hij
niet meteen zou terugkomen, ben ik op
de bus gestapt en gelijk naar het Centraal
gereden, dat weet je. Daar stond jij al met
de kaartjes. Nog geen tien minuten later
reed de trein weg. We hebben op het perron
en in de trein niemand gezien. Ik weet zeker,
dat er in de bus ook niemand zat, die me
kende. Dus het is gelukt."
Ze wandelen hand in hand door de rustige
lanen aan de buitenkant van het stadje.
Willemien is er vast van overtuigd, dat ze
hier helemaal veilig is. Morgen, in Hooge
veen, zal ze de eerste tijd zich maar niet
te vaak buiten wagen. Hoewel Frits enkel
weet, dat ik uit Drente kom is hij er de
man niet naar om zijn verlies sportief op
te vatten. Ze weet, dat hij verschikkelijk
wraakzuchtig is
Albert geeft haar verdere instructies. „Als
ze thuis lastige vragen stellen, zeg je enkel,
dat je tijdelijk werkte bij een kennis in de
stad. Maar dat je weer terug gaat naar
huis. Amsterdam is een voorbije periode. Je
moet de eerste tijd buiten j^en zonnebril
dragen. En laat je haar groeien."
Willemien knikt. Ze wil alles doen om
Appie te behagen. Want op haar manier is
ze van de ernstige jongen gaan houden. En
hij heeft immers ook bewerkstelligd, dat
Fien, haar schoonzus haar voorlopig in huis
wilde nemen. Tot ze een behoorlijke baan
heeft gevonden. De wereld ziet er ineens
weer anders uit en er is een nieuwe toe
komst in het verschiet, die heel wat meer
hoop geeft.
Maandagsmorgens reizen Albert en Wille
mien weer af, nagewuifd door de meisjes
en het echtpaar Boode. Tanja helpt haar
moeder; Eefje is boven bezig met de bedden.
Ze is van mening, dat Liset ook wel eens
een handje kan meehelpen; ze is veertien
jaar en een stevige meid. Al is het vakantie,
ze mag ook wel eens wat doen in huis.
Maar Liset is al weg. Vrijwel gelijk met
haar broer en zijn meisje zag ze kans on
gemerkt te verdwijnen. Naar Erna, haar
nieuwe vriendin. Die zoveel durft
In de voorkamer zit Jan Boode met het
ochtendblad in zijn hand, maar de krant
staat maandagsmorgens vol met allerlei
soorten sport en dat intersseert hem nauwe
lijks. In werkelijkheid piekert hij, want va
kantie zit er dit jaar weer niet aan voor
hem en Jannie. De kinderen vermaken zich
wel, ieder op zijn eigen manier. Tanja zal
misschien een poos uitgaan met haar vriend.
Tenslotte is ze zeventien en in deze moderne
tijd kun je dat niet meer tegenhouden.
Overigens, alle meiden zijn groot voor hun
leeftijd; Tanja ziet er al uit als een vol
wassen vrouw.
(Wordt vervolgd).
WIE WAREN DE EERSTE
REEDS 100 MILJOEN JAAR GELEDEN TRADEN
DE EERSTE GEORGANISEERDE VORMEN OP
Wij mensen leven in wat men pleegt te
noemen een maatschappij, dat wil zeggen
een samenleving, waarin we op elkaar zijn
aangewezen enwaar we binnen de
groep een bepaalde positie hebbenmet
rechten en plichten.
Wanneer we om ons heen kijken, zien
we dat er in de dierenwereld soorten zijn,
die ook in groepsverband leven. De meeste
groepen zijn echter niet met een maat
schappelijke organisatie te vergelijken. Bij
slechts enkele insekten vinden we dergelijke
perfect georganiseerde maatschappijen, die
sterk op die van de mens lijken. We denken
hierbij aan de bijen, de mieren en termie
ten. De wetenschap heeft inmiddels ont
dekt, dat het in feite deze termieten zijn,
die de grondleggers zijn geweest van de
maatschappijvorm in het dierenrijk en de
anderen zijn daaruit gevolgd, ook die van
de mens.
De termiet stamt af van de kakkerlak,
een dier dat door veel mensen niet zo bij
zonder op prijs wordt gesteld. Toch heeft
de kakkerlak in de dierenwereld een formi
dabele staat van dienst. De kakkerlak was
reeds op aarde in het carboon-tijdperk, dat
wil zeggen zo'n 300 miljoen jaar geleden
en hij leefde van afval en verrottingspro-
dukten. Zelfs hout kon hij verwerken.
De afstammelingen van de kakkerlakken,
die van wereldbetekenis zouden worden,
waren kleiner. In hun verteringsproces ver
anderde een en ander. Zij sloten als het
ware een verbond met de micro-organismen
in de bodem, waardoor hun verterings
proces eenvoudiger werd. Hout is overal
als voedsel aanwezig. Doordat hun darmen
bepaalde micro-organismen herbergden,
werd taal cellulose in gemakkelijk verteer
bare suiker omgezet.
Slechts langzaam kwam in de toenmalige
insektenwereld de vorming van grote kolo
nies, bijeen gehouden door een streng en
onbuigzaam systeem, tot ontwikkeling en
het waren de termieten, zoals wij die nu
kennen in de warmere streken, die be
schouwd kunnen worden als de eersten,
die tot vorming van zo'n streng maat
schappelijke ordening kwamen.
Uit sporen van hun overblijfselen in ge
steente uit het krijttijdperk blijkt, dat zij in
die periode, zo'n 100 miljoen jaar geleden,
een grote verspreiding hadden. Hun ont
wikkeling uit de kakkerlakken heeft zeer
veel tijd gevergd, maar lang voor de ver
schijning van sociaal levende zoogdieren
en nog veel langer voor de verschijning
van de mens, hadden zij de voordelen benut
van ordelijke kolonies van honderdduizenden
exemplaren met bepaalde kasten van zich
voortplantende leden, arbeiders en soldaten.
Zij waren tot het gebruik van cement-
achtige stoffen, waardoor zij indrukwek
kende bouwwerken konden oprichten van
soms wel zeven meter hoog en van een
prima soliditeit met ingewikkelde inrich
tingen tegen regen, met ventilatiekanalen
en poreuze kamers waarvan onze moderne
techniek het een en ander heeft kunnen
leren.
Hun leefwijze, voor die tijd iets unieks,
vond weerklank. Andere insekten namen hun
gewoonte over. De echte mieren verspreid
den zich over de aarde. Er ontstond vijand
schap en bij deze goed georganiseerde in-
sektenmaatschappijen, die niet aan elkaar
verwant zijn, ontbrandde oorlog in georga
niseerd verband, waarbij na verloop van
tijd de vechtenden steeds geduchter bewa
pend werden. Zij leerden verdedigingswer
ken aanleggen en strategie bij de strijd.
Het zijn allemaal wonderlijke zaken, waar
de mens aanvankelijk veel van kon leren.
De bouwwerken die deze kleine diertjes
oprichten, zijn evenzovele bewijzen van wat
in een dergelijke maatschappelijk georgani
seerd leefpatroon mogelijk is. Termieten
heuvels van gigantische afmetingen, die et
telijke tonnen wegen en die door deze
nietige diertjes zandkorreltje voor zandkor
reltje zijn opgebouwd, tonen aan wat mo
gelijk is.
Kruiswoordpuzzel no, BO 7
Horizontaal: 1. telwoord - 4. plaats in Zuid-
Holland - 10. speelgoed - 13. metaal - 15.
meisjesnaam - 16. verdedigingsorganisatie
(afk.) - 17. snoep - 19. naaste bloedver
wanten van vaders zijde - 21. soort onder
wijs (afk.) - 22. soort onderwijs (afk.) - 24.
Chinese maat - 25. regeringsreglement (afk.)
27. bijwoord - 29. uitgelezen gedeelte - 32.
tandarm zoogdier - 34. van node - 37.
sterk - 39. weidedieren - 40. tekenbeno-
digheid - 42. steundraad - 43. voertuig
44. zangnoot - 45. Oost-Duitsland (afk.)
46. voegwoord - 47. voormiddag (afk.) - 48.
groente - 50. de maat nemen - 51. meisjes
naam - 52. onb. vnw. - 54. kledingstuk - 56.
deel van de bijbel (afk.) - 57. pl. in Friesland
60. stad in de oudheid - 61. waterhoogte
(afk.) - 62. Frans lidwoord - 63. of dergelijke
(afk.) - 65. de ouderé (afk.) - 67. gedege
nereerd - 70. trio - 73. uniek - 74. aange
boren gave - 76. ontvangstbewijs - 77. staf
78. van de geest - 79. onderricht.
Verticaal: 1. waterlozing - 2. hoefdier - 3.
ogenblikje - 5. plaats in Gelderland - 6.
visje - 7. voegwoord - 8. meisjesnaam - 9.
vreemde munt - 10. iemand die zijn vader
land bemint - 11. voorzetsel - 12. kleding
stuk - 14. godsdients (afk.) - 16. voorzetsel
18. titel (afk.) - 20. nikkel (afk.) - 23.
vogelprodukt - 26. vijandelijke inval - 28.
bolgewas - 30. oorlogstuig - 31. lekkernij
32. Eng. voorzetsel - 33. titel van de Paus
35. plaats in Brabant - 36. gloed - 37. slordig
mens - 38. gebrek - 41. plaats in Drente
49. aanneming - 51. schoonmaakgerei - 53.
Frans voegwoord - 55. Frans pers. vnw.
57. soort stof - 58. stofmaat - 59. Aziatisch
schiereiland - 61. van het jaar - 62. zang-
noot - 64. dat is (afk.) - 66. soort wedstrijd
67. ijzerhoudende aarde - 68. N.V. (Duits)
69. oom - 70. projektieplaatje - 71. bijwoord
72. strik - 75. deel van de bijbel.
Oplossing kruiswoordpuzzel no. 506
Horizontaal: 1. das - 3. overste - 8. dog
11. wl - 13. lu - 14. si - 16. ne - 17.
agenda - 21. kennen - 24. ego - 25. Ria
27. via - 28. iz - 30. serge - 32. bv - 33. net
35. Eli - 36. igz - 38. hoe - 39. Germaan
40. oorbaar - 41. semilor - 45. Astarte
49. Ida - 50. Noe - 51. imp - 52. dan
53. me - 55. derde - 58. kt - 59. alm
61. tea - 62. zet - 64. Eduard - 67. noemèn
69. lo - 70. ah - 72. we - 73. ot - 74. ets
75. smaragd - 76. Ase.
Verticaal: 1. dwaling - 2. alg - 4. vla - 5. eu
6. ss - 7. tik - 9. one - 10. genever - 12.
enge - 15. snik - 18. Ee - 19. do - 20. sir
22. ev - 23. na - 25. rein - 26. agio - 29.
zee - 30. sladood - 31. egoisme - 32. boa
34. trema - 35. ea - 37. zr - 38. haard
41. simpele - 42. Ede - 43. In - 44. reet
45. Aida - 46. tp - 47. tak - 48. entente
54. vlak - 56. rek - 57. pees - 59. au
60. mr - 62. zo - 63. tm - 65. dot - 66.
dam - 67. neg - 68. Eos - 71. ha - 72. wa.
