NOORD-BEVELANDS
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
F°1
U houdt nu
het meest gelezen blad
op Noord-Beveland
in handen
GIEPS GOUDEN VIJFJE
No. »730
door Henk van Heeswijk
Zeeland
Magazine?
Donderdag 21 oktober t976
80e jaargang
Druk en uitgave: Drukkerij Markusse te Wissenkerke, Tel 3 08, Giro 206882
AlW/onementsprijs 16,— per jaar Franco per post 25,— per jaar Advertenties 27 ct. per mm, excl. BTW
Voor fouten in advertenties per telefoon opgegeven, kunnen wij geen enkele verantwoordelijkheid dragen
FEUILLETON
Hij was nu vier en veertig jaar, in de
kracht van zijn leven. Maar ondanks hij
nog altijd goed gezond was voorzag hij, dat
hij dit lichamelijk niet lang zou kunnen
volhouden. Daar was, behalve de zakelijke
zorgen, in de eerste plaats zijn misstap,
die hij steeds dieper betreurde. Geen dag
kwam hij er los van. Na de terugkeer van
vakantie van zijn vrouw was hij nooit meer
in de woning van Rietje Scheiveen geweest.
Ik zou het niet meer kunnen, wist hij.
Daarom stuurde hij iedere maand een che
que. Blijkbaar dacht Hielkje helemaal niet
meer aan de affaire-Scheiveen. Maar vooral
in de kerk, als hij collecteerde en de bank
passeerde, waarin Rietje zat, vermeed hij
haar aan te kijken en had een schuldig
gevoel.
Soms zat hij 's avonds een poos in zijn
kantoor naast de ontvangsthal. Dat kon
hij doen zonder bij Hielkje argwaan te
wekken, omdat zij veronderstelde, dat het
zijn zorgen voor de zaak betroffen. Maar
in werkelijkheid zocht hij naar een uit
komst uit dit dilemma, maar zag het niet.
Ik kan ontheffing vragen uit mijn ambt,
maar ik weet zeker, dat Hielkje op haar
achterste benen gaat staan, want zij is
en blijft de dochter van een grote Friese
boer, met haar trots en standbewustzijn.
Ze zou het niet begrijpen. Maar toch zal
ik er aan moeten. Over een week of vier
is het weer avondmaal, wat moet ik dan
doen? Ik kan niet elke keer ziekte als
voorwendsel aanvoeren om weg te blijven.
Nota bene heb ik op de komende avond-
maalszondag ook nog tafeldienst
En dan waren er de zorgen over zijn
dochters. Was het de een niet, dan wel
een ander. Want ter elfder ure hadden
Fokje en Evert besloten toch niet te trou
wen, maar voorlopig te gaan samenwonen.
Op een zaterdagavond, toen de andere
meisjes uit waren, streek ze neer in het
ouderlijk huis en zei het rustig. „Evert
studeert nog; hij wil wat meer bereiken
dan enkel gemeente-ambtenaar, al is hij
dan nu chef van een groep. En dat duurt
zeker nog twee tot drie jaren. Zelf wil ik
doorgaan voor akte M.O. Dan neem ik
van tijd tot tijd een school aan als tijdelijk
onderwijzeres; die worden er vaak gevraagd.
Of invallen voor een zieke bijvoorbeeld.
Of tijdelijk een vacature opvullen, begrijpt
u? Als je dan getrouwd bent, zit je eigenlijk
veel meer gebonden. Trouwensze heb
ben niet zo graag een gehuwde onderwij
zeres. Evert en ik hebben het goed door
gepraat en voor ons beiden lijkt dit de
meest ideale oplossing: voorlopig zonder
meer samenwonen."
Hielkje en Giep hadden beiden met stij
gende ontzetting geluisterd. Fokje's moeder
was doodsbleek geworden. Langzaam kwam
ze overeind, minachtend neerkijkend op
haar oudste dochter: „Jullie doen maar...
net als de varkens. Is dat de vrucht van
onze opvoeding? Waar is je geloof gebleven?
Schaam ie je niet om als gedoopte jonge
vrouw, die voor God en de mensen belij
denis van je geloof hebt afgelegd, zonder
blikken of blozen ons een dergelijk plan
voor te leggen. Als fait accompli? Wees
alsjeblieft dan zo vriendelijk om niet meer
hier te komen, wil je? Datzelfde geldt ui
teraard ook voor Evert. Dat een dochter
van een diaken van onze kerk met zoiets
bij ons durft aan te komen! Het is gewoon
het toppunt!" En zonder zich verder nog
Bent u reeds geabonneerd op
een twee-maandelijks tijd
schrift met actualiteiten,
cultuur, evenementen, his
torie en recreatie.
Het geheel in 4 - kleuren
omslag en alle artikelen
voorzien van nog nimmer
gepubliceerde foto's.
Slechts f 16,per jaar.
Vraag een gratis proef
nummer aan
POSTBUS 1 -
WISSENKERKE
over de aanwezigheid van haar dochter te
bekommeren, draaide ze zich om en liep
het grote vertrek uit. Even later hoorden
vader en dochter haar de trap bestijgen.
Giep zocht zenuwachtig naar een sigaret
en toen hij die gevonden had, stak hij
hem op. Fokje leek helemaal niet onderste
boven van de verontwaardiging harer moe
der. „Waarom trekt ma ons besluit zo
dramatisch in het emotionele vlak? Dat is
toch onzin?"
De vader rookte. Hij wilde antwoorden,
maar wist op dit moment niet, wat hij
moest zeggen. Naar zijn oudste dochter
kijkend, die nu op haar beurt een sigaret
aanstak en haar ene been over het andere
legde, dacht hij: Fokje is onbetwist een
knappe vrouw met haar een en twintig
jaren. Ook zij had in haar trekken iets
van haar grootmoeder uit Dronrijp. Vaag
herinnerde hij zich, dat hij mevrouw Westra
zo knap en deftig vond. Statig. Zo had
Fokje zich ook geleidelijk aan ontwikkeld.
Jammer, dat zij en Evert zo'n onzinnig
besluit nemen, want au fond vond hij de
man heel geschikt. Wel enkele jaren ouder
dan Fokje, maar dat speelde nauwelijks
een rol. Bovendien een goede positie met
nog betere vooruitzichten. Een man, die
waarschijnlijk de maarschalkstaf in de ran
sel had, in casu het burgemeesterschap.
Omdat de stilte pijnlijk begon te worden,
vroeg Giep aan zijn dochter: „Hoe denken
de ouders van Evert over jullie plan?"
„Die nemen het helemaal niet zo zwaar
op. Everts vader werkt ook op het stadhuis,
maar op een heel andere afdeling. Everts
moeder vond het niet eens zo'n gek idee.
Het is een soort proef huwelijk, nietwaar?
Ondervinden of je voldoende van elkaar
houdt om elke dag en nacht in eikaars
nabijheid te zijn. Hoe vaak komt het niet
voor, dat echtparen elkaar al na een paar
jaren beginnen te irriteren? Als je dan
zo ver uit elkaar gegroeid bent, dat de
een de ander niet meer kan verdragen, dan
zijn er in de regel ook nog kinderen. Wat
dan? Uiteindelijk loopt zo'n mislukt hu
welijk op een scheiding uit en daar worden
de kinderen doorgaans de dupe van. Heus,
Evert en. ik hebben het goed doorgepraat
met elkaar. Niet op één middag of avond,
maar dagen. Hij is het prototype van de
ambtenaar en overweegt alles eerst degelijk
voor hij een besluit neemt. Ondanks zijn
we het samen roerend eens geworden. We
houden van elkaar en willen onze liefde
voor de volle honderd procent intens be
leven. Mogen we alsjeblieft? Als we op
deze wijze eerst een paar jaren willen
proberen of onze liefde zich gaat verdiepen,
alvorens ons samenleven te legaliseren mid
dels een huwelijk, is dat dan gek? Of
slecht? Of ongodsdienstig?"
„Als je in verwachting raakt? Wat dan?"
Giep keek zijn dochter nadenkend aan,
maar Fokje haalde misprijzend haar schou
ders op. „We willen voorlopig in geen
geval kinderen. Het kaat trouwens te
bezien of we ze ooit willen, want Evert
zegt, dat hij de verantwoording voor een
kind nog niet aandurft. Nogal een mooie
maatschappij, waarin wij leven. Welke toe
komst heeft een kind op het ogenblik?
Kunt u dat zeggen? Na twee wereldoorlogen
in nog geen vijf en twintig jaren? Het is
al zover gekomen met de mensheid, dat
onze beschaving stoelt op de atoombom.
Eén druk op de knop en de halve wereld
staat in brand. En dan nog kinderen ter
wereld brengen? Nee, vader; daarvoor pas
sen wij voorlopig. Ook in dit opzicht ben
ik het roerend met Evert eens. Maar daar
om kunnen we elkaar wel liefhebben en
van elkaar genieten
„O, houd alsjeblieft op! Jullie met je
moderne opvattingen! Waar blijft op deze
manier nog enige moraal over? Op deze
wijze hol je toch ieder zedelijkheidsbesef
uit?"
Fokje maakte de sigaret, die ze nog
niet helemaal opgerookt had uit en keek
haar vader enige tijd aan, voor ze ant
woordde: „We leven nu eenmaal in een
andere tijd, vader. Waarin al legio taboe's
zijn gesneuveld en steeds meer overbodige
en onzinnige principes overboord worden
gegooid. En kom alsjeblieft niet opdraven
met bijbelteksten, want ik ken de Bijbel
door mijn scholing ook heel goed. Daarin
heb ik nergens gevonden, dat je eerst
naar de burgerlijke stand moest gaan om
te trouwen, voor je met elkaar naar bed
mag. Natuurlijk was er toen geen burger
lijke stand, maar wel een overheid. Nee,
men nodigde simpel vrienden en buren en
familie uit voor een bruiloftsfeest en daar
na was men man en vrouw. Lees maar
eens, wat daarover staat in het verhaal
over de bruiloft te Kana. Overigens, Evert
en ik, we zijn vast niet van plan samen
te blijven wonen zonder meer. We willen
eerst beiden afstuderen en daarna als
we er nog net zo over denken als nu,
evenveel van elkaar houden dus gaan
we heus wel officieel trouwen. Maar niet
eerder."
Hielkje liet zich die avond niet meer
zien, zodat Fokje met een kus afscheid
nam van haar vader. „Til er niet te zwaar
aan, paps. Op de duur accepteer jij het
wel. Ik ken je immers?" Ze lachte hem
vriendelijk toe en verdween. Giep ongerust
achterlatend, want wat bedoelde zijn doch
ter met deze laatste woorden: ik ken je
immers? Zou ze iets weten? Maar deze
veronderstelling verwierp hij. Niemand kon
iets weten over zijn korte verhouding met
Rietje Scheiveen. En zeker Fokje, die al
enige tijd in Amersfoort woonde, niet.
Maar de volgende morgen vroeg, toen
hij niet meer kon slapen, zag hij opeens
een mogelijkheid ontheven te worden uit
zijn ambt. Hij overdacht het goed en na
het ontbijt, toen Tonnie de tafel had
weggeruimd en in de keuken met de afwas
begon, zat Hielkje, gewoontegetrouw in
kimono de krant te lezen, toen Giep zei:
„Ik bedank als diaken. Als de kerkeraad
te weten komt, wat Evert en onze dochter
gaan doen, word ik op het matje geroepen.
Dan kan ik beter de eer aan mezelf houden,
als je nog van „eer" kunt spreken."
Hielkje keek op van de krant. Ze knip
perde een paar keer met haar ogen. „Is het
menens? Gaan ze samen wonen? Heb jij
't haar niet uit het hoofd kunnen praten?
Mij dunkt, ze is nog lang genoeg thuis
gebleven gisteravond."
Zo, dus je hebt toch wel geluisterd,
begreep hij, maar antwoordde enkel: „Hielk,
ze is de kleindochter van je moeder en
heeft in menig opzicht de onverzettelijkheid
van de Westra's geërfd. Of niet soms?"
De vrouw zuchtte. „De kinderen brengen
ons wel in opspraak. Eerst Rinske, die het
uit maakte met Rob. Zoiets is niet bepaald
bevorderlijk voor de rust en eenheid in ons
gezin. Toen de arrestatie van Jan van Za-
linger, terwijl iedereen weet, dat Tonnie
met zijn broer verloofd is. En nu dit. Ja,
al woont ze in Amersfoort, zoiets komt
altijd uit. Tja, als je er zo over denkt,
kan ik je feitelijk geen ongelijk geven,
Giep. Maar ik laat je er helemaal vrij in,
hoor! Je moet dit zelf goed overwegen en
dan je beslissing nemen. Als Fokje hoort,
dat je door haar schuld geen diaken meer
bent, komt ze misschien nog terug op
haar onzalige besluit."
(Wordt vervolgd).
DE GROTE PROBLEMEN VAN DE WERELD VOQIISGI VW Cliergie
Kenden we het geheim van de planten, dan waren we onafhankelijk
van de natuur
De wereld tobt met twee levensgrote
problemen: voldoende voedsel voor de zich
nog steeds verder uitbreidende wereldbe
volking en voldoende energie om de indu
strie, e.d. te kunnen laten functioneren.
Ons voedsel komt voor een zeer groot
deel van planten, maar ook de energie
komt (behalve kernenergie) allemaal van
planten. Het aardgas, de kolen, benzine,
kortom al de energiebronnen die we ge
bruiken zijn van plantaardige oorsprong.
De grondstof komt van planten die eens
op aarde leefden en die met hun verzamelde
energie ten onder zijn gegaan. Elke plant
op zich bevat weinig van deze energie,
maar samen en in de loop der eeuwen,
generatie na generatie afgestorven en in
onze bodem terechtgekomen, vormen ze een
enorme energiebron. Voor het grootste deel
bestaat deze energie uit opgezamelde zonne
warmte. De wijze waarop dit gebeurt is
het geheim van de natuur en wordt we
tenschappelijk de opslag van zonne-energie
door foto-synthese genoemd. De formule
fs eenvoudig: koolzuur plus water, plus
licht is druivensuiker plus zuurstof. Dat
klinkt erg simpel, maar de vraag is, hoe
worden deze stoffen omgezet?
Alle groene delen van planten op aarde
vormen evenzovele fabriekjes, waarin dit
proces plaatsvindt en de mens heeft dus
overal de mogelijkheid een en ander nader
te bestuderen. In weerwil hiervan is het
nog niet gelukt dit grote mysterie van
de natuur te ontraadselen. Zou de mens
er toe in staat zijn, dan zou dit de grootste
triomf van de wetenschap betekenen, om
dat dan de mens onafhankelijk van de
natuur zou zijn. Wanneer we in staat
zouden zijn uit koolzuur, water en licht
deze druivensuiker en zuurstof te maken,
dan zouden er geen honger- en energie
problemen meer in de wereld behoeven te
zijn. We zouden ruim in staat zijn onze
overbevolking van voedsel te voorzien.
Het is echter een groot probleem, want
we zien hoe koolzuur, water en licht de
plant binnengaan en later constateren we
dat de stoffen in de plant zijn omgezet in
druivensuiker en zuurstof. Maar hoe dit
alles wérkt, weten we niet. De nieuwe
stoffen hebben een aanzienlijk grotere ener
gie dan de stoffen die eerst werden toege
voegd. Energie kan niet uit niets ontstaan,
dus moest de rest van de energie uit licht
komen, de derde opgenomen stof. Zo zet
de plant dus zonne-energie om in tastbare
stof. Het is een geniale zet van de natuur
om zonne-energie te binden.
Men heeft ontdekt, dat de kleurstof,
chlorofyl, een erg belangrijke rol speelt in
dit proces. De korreltjes chlorofyl nemen
koolzuur en water op en ontleden deze.
Hierin bevinden zich de stoffen en mogelijk
heden waardoor de plant in staat is zonne
stralen te verwerken. In chlorofyl bevindt
zich een systeem van fermenten, die de
foto-synthese op gang brengt. Vermoedelijk
hebben we te doen met twee systemen,
waarvan het eerste water ontbindt in wa
terstof en zuurstof. Daarna wordt waterstof
gebonden aan koolzuur en de zuurstof ver
laat de plant weer. Wanneer we alleen
al het eerste systeem zouden kennen, zouden
we in staat zijn met behulp van zonlicht
water te ontleden in waterstof en zuurstof.
We zouden dan stoffen met grote energie
uit water kunnen winnen.
Ook is gebleken dat de ademhaling van
de plant een grote rol speelt in het proces,
want als de plant belemmerd wordt in
zijn ademhaling stopt het hele proces,
om niet eerder te beginnen, dan wanneer
de ademhaling weer normaal functioneerd.
Ook blijkt nicotinezuuramide belangrijk
te zijn, omdat chlorofyl met behulp van
deze stof waterstof kan binden onder in
werking van licht". In een tweede proces
geeft de stof het weer af en bindt het
aan koolzuur. Uit een en ander blijkt ech
ter, dat er nog meer stoffen een rol moeten-
spelen in het gehele proces. Nog steeds
wordt er naarstig gezocht naar dit grote
geheim van de plant, omdat de mens hoopt
dit eenmaal te ontraadselen, waarna hij
zich onafhankelijk zou kunnen maken van
de natuur.
Want kent men het procédé en kan men
dit nabootsen, dan kunnen we via chemi
sche processen ons verzekeren van vol
doende voedsel en energie, zonder dat hij
de natuur nodig zal hebben. Maar of heL
ooit zover komt?
Kruiswoordpuzzel na. 500
Horizontaal: 1. insekt - 5. hok - 7. graan
soort - 11. kwaad doen - 13. nobele - 15.
groet - 17. aanneming - 19. sportartikel
21. al - 23. nakomeling - 24. duivel - 26.
zangnoot - 27. halfedelsteen - 29. per ex
presse (afk.) - 30. namelijk (afk.) - 32.
tot rouwbeklag (afk.) - 33. maanstand
(afk.) - 34. meisjesnaam - 35. deel van de
hals - 37. als eerder (afk.) - 39. laatst
genoemde (afk.) - 40. geneesheer - 42. ge
graven water - 43. plaats in Drente - 44.
huisdier - 46. bestaat - 47. Frans onbep.
vnw. - 48. jongensnaam - 50. de onbekende
(Lat. afk.) - 5i. voorzetsel - 53. lengtemaat
54. stofmaat - 55. jongensnaam - 57. planeet
61. zangnoot - 63. specerij - 66. vod - 67.
elk - 69. tijdperk - 70. gift - 73. beetje
74. koningin (Fr.) - 76. vloeibaar vet - 78.
hijswerktuig - 79. bijwoord - 80. siersteen-
tjes.
Verticaal: 1. jong dier - 2. begrip - 3. water
in Friesland - 4. gewas - 5. toegehaalde
strik in touw - 6. vluchtige stof - 7. schor
8. reeds - 9. kledingstuk - 10. vervallen
bouwwerk - 12. jongensnaam - 14. dat is
(afk.) - 16. geluk (Fr.) - 18. clown - 20.
stuk - 22. zangnoot - 25. spil - 27. fluit-
instrument - 28. overlevering - 31. lawaai
34. deel van een trap - 35. hoender - 36.
verbinding - 38. wandversiering - 39. jon
gensnaam - 40. meisjesnaam - 41. bedrag
45. voorzetsel - 49. wandeldreef - 52. ge
bogen - 55. duidelijk - 56. voorzetsel - 58.
niemand uitgezonderd - 59. onvruchtbaar
60. deel van een Franse ontkenning - 62.
dierentuin - 64. wandelplaats - 65. spoor
staaf - 67. godin - 68. beest - 71. meisjes
naam - 72. stofmaat - 75. naam van kleine
stromen - 77. deel van de, Bijbel (afk.).
Oplossing kruiswoordpuzzel no. 499
Horizontaal: 1. schol - 6. karaf - 11. hak
12. mom - 14. lid - 16. trapeze - 18.
arabesk - 20. oog - 21. lok - 22. eer - 23.
rekstok - 28. ale - 29. Ob - 30. tw - 31.
snee - 32. lap - 34. abri - 36. Po - 37.
pastoor - 38. os - 39. kooi - 41. kin - 42.
torn - 45. nn - 47. Ge - 49. alf - 51. griffel
54. era - 56. nee -57. sul - 58. karwats
61. notitie - 64. tot - 65. Ems - 67. ode
68. beleg - 69. blond.
Verticaal: 2. chagrijn - 3. hap - 4. oke
5. ro - 7. ala - 8. rib - 9. adelaar - 10.
stoot - 12. melk - 13. mast - 15. akker
17. ree - 19. sol - 23. roeping - 24. eb
25. statief - 26. Ot - 27. kwartel - 31.
sok - 32. LSK - 33. pon - 35. ion - 40.
offerte - 43. roesten - 44. Banka - 46. nr
47. ge - 48. palet - 50. Lea - 52. Ilse
53. Fons - 55. rui - 59. wol - 60. Ate
62. tol - 63. ido - 66. mi.
