De heggerank
De mens heeft een
inwendige klok
DE MEEST VERKNOEIDE PLANT DIE ER IS
Ook in het najaar kunt u de heggerank gemakkelijk vinden. Ze slingert zich
door hagen en kreupelhout tot drie of vier meter hoog. Het blad zit ver uit
elkaar en lijkt wat op klimop. Maar u herkent de plan meteen aan de rode
bessen. Omdat ze zwak giftig zijn versmaden de vogels ze.
1-Iet is een vaste plant met een vlezige knol, die elk voorjaar opnieuw
uitloopt. Ook die knol is giftig èn wordt niet door dieren uitgegraven en
opgepeuzeld. U ziet: veel bijzonders is het niet. In de volksgeneeskunst wist
men uit de knol, de ranken en zelfs de bessen allerlei „genees"-middelen te
bereiden. Dat pleit dan voor de gehardheid van ons voorgeslacht dat deze
middelen heeft overleefd
Vervanger van de alruin.
De heggerank speelde op zichzelf nooit
een erg belangrijke rol, want de buikpijn
en de maagkrampen die men kreeg als men
er iets van nuttigde waren erg. Maar aller
lei zwervers, vooral zigeuners, groeven de
knollen uit en sneden daar poppetjes van
dat precies leek op de onderste helft van
het menselijk lichaam. Veelal kon men
volstaan met het afschrappen van de wortels
en het maken van een V-vormige insnijding
aan de onderzijde. De knol droogde dan
wat in en kon jaren bewaard worden. Men
verkocht hem voor alruin. En dat kon men
veilig doen, want wie een stukje van het
geval afknabbelde kreeg daar wel spijt van.
Voor de echte of vermeende alruin betaalde
men kapitalen! Het gewicht van de knol
in goud was al heel schappelijk.
Goed, maar wat was die alruin? Dat was
de wortel van de Mandragora officinalis,
een geneeskrachtige plant die op vochtige
plaatsen groeit. Deze plant maakt een vle
zige wortel, die altijd in tweeën gespleten
is. Trek je zo'n plant uit de grond, dan
lijkt die wortel heel vaak precies op het
onderlichaam van een mens. U begrijpt
dat dit voldoende was om een massa bij
geloof te doen ontstaan. De plant zou een
betoverde mens zijn. Bij het uittrekken
slaakte de plant zelfs een vervaarlijke gil!
Nu waren produkten uit de tropen hier
lange tijd peperduur of onbekend. Vandaar
dat de heggerank als vervanger werd ge
kozen. Van de alruin werd verteld, dat ze
alleen groeide onder een galg en dan één
waaraan een onschuldige was opgeknoopt.
Nu gebeurde dat in de vroege middeleeuwen
nogal eens, maar denk nu niet dat u, als
gelukkige bezitter van een galg, de plant
zomaar kon plukken. Trok men haar uit
de grond, dan gilde ze zo, dat de mens
die er aan trok dood neerviel.
In wijn gebaad.
Maar de mens was listig! Hij nam een
pikzwarte hond, zonder één wit haartje.
Die bond hij vast aan de plant. Vervolgens
stopte de mens zijn (eigen) oren dicht met
was en hield de hond een lekker stuk vlees
voor. Het dier sprong toe, rukte de alruin
daarbij uit de grond maar i.p.v. de biefstuk
wachtte hem de dood. Door de gil viel
het arme dier dood neer. De mens peuterde
de was uit zijn oren, maakte de alruin-
Vorige week heeft in Goes de stuurgroep
dijkversterkingen Oosterschelde vergaderd.
De stuurgroep toonde zich voorstandster
van combinatie van dijkverhoging aan de
noordzijde van Sint-Philipsland met de werk
zaamheden ten behoeve van de aanleg
van de Philipsdam.
Met de Deltadienst wordt op het ogen
blik overlegd over „werk met werk maken"
Er dient namelijk in het Krammer een bouw
put te worden gemaakt voor de sluizen
in de Philipsdam. Voor deze bouwput moet
een werkweg worden aangelegd. De Delta
dienst heeft gevraagd deze weg buitendijks
over het schor te laten verlopen, tegen de
bestaande dijk aan. De aldus verbrede dijk
kan dan meteen van een z.g. tuimeldijk
(een kleine kap) worden voorzien.
In samenwerking met de directie sluizen
en stuwen van rijkswaterstaat wordt op het
ogenblik een plan uitgewerkt voor de bouw
van een beweegbare kering in het haven
kanaal van Stavenisse. Het is de bedoeling
het werk uit te voeren in een bouwput.
De benodigde stalen damwand is inmiddels
besteld. Volgens de planning zal de haven
in november zijn afgesloten. Deze afsluiting
duurt waarschijnlijk tot het eind van de
zomer van volgend jaar. In overleg met de
gemeente Tholen en het waterschap zal
worden gezocht naar een vervangende lig
plaats voor de in de haven liggende schepen.
Gedacht wordt aan de haven van Sint-
Annaland.
Ir. P. H. van der Weele, hoofd van het
bureau dijkversterkingen Oosterschelde,
vroeg de mening van de stuurgroep over
de mogelijkheid van het aanbrengen van
kleine recreatieve voorzieningen, zoals trai-
lerhellinkjes-, trappen, banken, etc., tegelijk
met het verzwaren van de dijken. De vraag
is alleen of de instanties die hierover moe
ten beslissen deze voorzieningen ook willen.
Er kunnen b.v. bezwaren zijn van planolo
gische aard.
Van de zijde van dc waterschappen werd
gemaand tot voorzichtigheid met dergelijke
voorzieningen, omdat er nieuwe recreatieve
concentraties zouden kunnen ontstaan op
plaatsen waar men dat liever niet wil en
omdat men de dijklichamen liefst onberoerd
laat. Niettemin zal worden nagegaan waar
wortel schoon en keek of het een mannetje
dan wel een vrouwtje was.
Dat was niet wat u denkt: een donkere
wortel was mannelijk, een licht gekleurde
vrouwelijk. In elk geval werd de wortel
in wijn gebaad. De vrouwelijke kreeg een
jurk aan en een manteltje en de manlijke
mannenkleren. De wortel werd op een
kussen in een houten doosje gelegd, iedere
zaterdagavond in wijn gebaad en bij iedere
nieuwe maan moesten de „kleren" ver
nieuwd worden! U ziet dat de uitgedroogde
wortel als een levend wezen werd be
schouwd en behandeld en vertroeteld. Maar
wat leverde dit nu zoal op?
Bijna alles. Een tot de alruin gesproken
wens werd vervuld. Men kon er een stukje
afsnijden en daaruit een liefdesdrank be
reiden die geen kenau kon weerstaan. He
laas, het was allemaal duivelskunst. Na
zijn of haar dood moest de alruinbezit(s)ter
bitter boeten voor alle geluk dat hij via
dc dure wortel op aarde verworven had.
Bovendien werd de duivel wel eens onge
duldig en doodde hij alle kinderen van de
alruinbezitter of maakte hij dat al zijn
geld opeens kwijtraakte. Kortom, met zo'n
alruinwortel kon je van alles beleven.
Jeanne d'Arc.
De naam Alruin schijnt afgeleid te zijn
van Albruna, een vrouwennaam die 2000
jaar geleden vaak door toverkollen en zie-
naressen gedragen werd. De klassieken
kenden de mandragora reeds.
Men neemt aan dat ze oorspronkelijk
alleen als liefdesmiddeltje werd gebruikt
en dat is dan een soort sympathie of
overeenkomst geweest. Na de kerstening zal
dat verboden zijn geweest en werd de plant
duivels. En doordat ze in onze streken
niet groeit nam men de heggerank te baat
om de alruin toch te kunnen verkopen. Dit
alles is overlevering. Toch heeft men in
sommige streken, o.a. in België en Duits
land, delen van de heggerank tot in onze
tijd toe als amulet gedragen.
Het heet dat Jeanne d'Arc, op 30 mei
1431 in Rouaan verbrand, haar veroordeling
niet alleen te wijten had aan haar mannen
kleren en omstreden visioenen, maar vooral
omdat zij een alruinpopje bij zich droeg.
Ook dat popje zal wel een vervalste hegge-
rankwortel geweest zijn.
(Nadruk verboden).
nuttige recreatieve voorzieningen van be
scheiden omvang kunnen worden aange
bracht.
Schouwen-Duiveland.
Uit een overzicht van de stand van zaken
van de werkzaamheden toegelicht door
ir. Van der Weele bleek dat de proble
men met de grondverwerving voor het
dijkvak Bruinisse Viane nu gelukkig zijn
opgelost.
Ondanks enkele problemen met de afvoer
van de oogst en overvloedig perswater wor
den op het ogenblik flinke vorderingen ge
maakt. Het zandspuiten loopt vrijwel geheel
volgens schema en vanaf de Hogezandweg
in z.-w.-richting wordt het dijkprofiel af
gewerkt. In 1977 zal het totale dijkvak
worden voltooid.
Het te versterken dijkgèdeelte bij Burgh-
Westland wordt besteksgereed gemaakt.
Dat geldt ook voor het traject Burghsluis-
Schelphoek. Het is de bedoeling de klei
uit de oude dijk bij Burgh-Westland te
gebruiken voor de dijkversterking tot aan
Schelphoek.
Sint-Philipsland en Tholen.
Er worden voorbereidingen getroffen voor
de verzwaring van het dijkvak aan de zuid
zijde van Sint-Philipsland (kom Sint-Philips
land haven Anna-Jacobapolder).
Er is nog geen zekerheid over de vraag
of hier binnendijks of buitendijks zal worden
gewerkt. In net algemeen kan worden ge
steld, dat binnendijkse verzwaring op moei
lijkheden stuit bij de landbouw en buiten
dijkse bij milieu-organisaties.
Het buitendijkse verzwaren van dijken is
vaak de duurste oplossing, omdat er dan
een nieuwe (steen)glooiing moet worden
gemaakt. De kosten van binnendijkse grond
verwerving spelen vaak in verhouding tot
de totale kosten van de verhoging van een
dijk een minder belangrijke rol.
Een bijkomende zaak is, dat dc Stichting
het Zeeuwse landschap bezig is met de
aankoop van de betreffende dijk en de
schorren en slikken (totale oppervlakte
500 ha). Provinciale staten hebben enige
tijd geleden 250.000,— voor de aankoop
van dit natuurgebied beschikbaar gesteld.
De hoop werd uitgesproken, dat de Stichting
geen grote bezwaren zal hebben tegen een
buitendijks tracé, gezien de grote opper
vlakte van het gebied.
In de stuurgroep werd benadrukt, dat
binnendijkse verzwaring het verlies zou
betekenen van een niet onaanzienlijke hoe
veelheid goede landbouwgrond, hetgeen
moet worden tegengegaan.
Afgesproken werd, dat het bureau dijk
versterkingen een kostenraming zal opstel
len van beide mogelijkheden.
De stuurgroep heeft uitvoerig de pro
blemen besproken die zijn ontstaan door
een binnendijkse afschuiving (over een leng
te van 300 tot 400 m) bij het werk Muye-
polder Oudeland op Tholen. Per 1 ok
tober zou het dijkvak worden opgeleverd,
maar deze datum kon niet meer worden
gehaald. De afschuivingen zijn het gevolg
van een te slappe ondergrond, die niet be
stand bleek tegen het opgebracht dijk-
massief. Er vindt nu spoedherstel plaats
in verband met het komende stormseizoen.
Vanuit de vergadering werd aangedrongen
op maatregelen die dit soort gebeurtenissen
in de toekomst kunnen voorkomen. Gepleit
ward b.v. voor het aankopen van een
bredere binnenberm, waardoor een flauwer
binnentalud kan worden gemaakt en een
betere tegendruk kan worden verkregen.
Ook werd erop gew,ezen, dat buitendijkse
verhoging hetgeen weliswaar duurder
is minder risico's van deze aard in
zich houdt.
In hoog tempo wordt op het ogenblik
gewerkt in de omgeving van de stadswallen
van Tholen. Deze werken behoren tot het
bestek Tholen Razernij. Het hoge tempo
is nodig met het oog op de komende na
jaarsstormen. Er is geconstateerd, dat de
grondslag vrij slecht is. Met het zandspuiten
bij de Deurloopolder is er momenteel een
achterstand van ongeveer twee weken.
Zuid-Beveland.
Meegedeeld werd, dat de in slechte staat
verkerende spuisluis in de Hoogerwaard-
polder is uitgegraven en dat het dijklichaam
wordt afgewerkt.
Volop wordt er gewerkt aan het dijkvak
Katseveer Kattendijke. Helaas is er op
het ogenblik een vertraging van circa twee
weken met het zandspuiten. Zoals momen
teel voor alle in uitvoering zijnde werken
geldt, is ook hier het komende stormseizoen
een factor van grote betekenis. Er wordt
vanuit gegaan dat op 15 oktober al het
zand zal zijn opgespoten en dat komende
winter de zaak kan worden afgewerkt. Er
zijn nog besprekingen gaande met de eige-
De meesten van ons hebben waarschijn
lijk wel eens ontdekt, dat het lijkt of we
een inwendige klok hebben, die ons waar
schuwt wanneer het tijd is. Wanneer we
gaan slapen met het voornemen om de
volgende morgen op een bepaalde tijd op
te staan, dan lukt dat in heel veel gevallen
en worden we keurig op tijd wakker. Er-
zijn zelfs veel mensen die in de praktijk
van het slapen en opstaan hun wekker
eigenlijk niet of nauwelijks nodig hebben,
omdat ze steeds weer precies voordat de
wekker afloopt, wakker worden. Natuurlijk
vraagt men zich dan wel eens af, hoe dit
mogelijk is.
De mens vertoont in zijn levenspatroon
een eigenschap die hij waarschijnlijk in de
loop van zijn wordingsgeschiedenis heeft
verworven en wel een inwendig ritme van
ongeveer 24 uur, dat door de aardse dage
lijkse gang van zaken precies op de 24-uur-
periode is afgestemd.
In het prille begin van het leven, dus
bij baby's, loopt het inwendige klokje nog
niet zo heel precies. Onderzoekingen wezen
uit, dat bij baby's de dag wat hun in
wendig ritme betreft, 24 uur en 24 minuten
bedraagt. Pas wanneer de zuigeling on
geveer vier weken oud is, is zijn klok
bijgeregeld en loopt precies op 24 uur
per etmaal.
Het dag-nacht-ritme dat wij beleven,
werkt in op onze levensfunkties. Wordt het
uitgeschakeld dan verandert ook het levens
ritme. Dat zien we, wanneer volwassen
personen gedurende enige tijd opgesloten
worden in een van de buitenwereld afge
sloten ruimte, waar zij ook het daglicht
missen en dus niet van dag of nacht weten.
Men constateerde bij diverse proefne
mingen op dit gebied dat in dat geval na
enige dagen het naar bed gaan en ont
waken verschoof en wel met twee uur
per dag, zodat deze mensen na zes dagen
niet 's morgens om zeven uur opstonden,
doch aan het eind van de middag, begin
van de avond, namelijk om 19 uur. Gedu
rende de eerste paar dagen is het ritme
belangrijk gestoord. De proefpersonen zijn
lange perioden wakker en slapen maar kort
en onrustig. Na verloop van tijd is er
weer sprake van een vast ritme. Ze voelen
zich weer goed, de tijd interesseert ze niet
en ze gaan zonder meer hun gang. Hierbij
viel op, dat bij geen van de proefpersonen
het dagritme onder de 24 uur kwam, doch
allen er boven.
Het licht blijkt een belangrijke rol te
spelen in het ritme. Bij een proef werd
een persoon alleen opgesloten in een kamer
zonder vensters, afgesloten van de buiten
wereld. Men liet er echter een klein zwak
lampje branden, dag en nacht. Na enige
aanpassingsdagen ontwikkelde de proefper
soon een nieuw ritme. De negende dag
verving men het zwakke kleine lampje
naar van de Bistro Katseveer over een
redelijke schadeloosstelling.
Het bestek Kattendijke Wemeldinge
is in voorbereiding. Het probleem van de
plaats voor de bouw van een nieuw gemaal
zal op het niveau van de hoofddirectie
van de waterstaat en dc Centrale cultuur
technische commissie worden besproken.
In de stuurgroep werd aangedrongen op
een snelle beslissing, omdat de bouw van
het gemaal in feite al te lang is uitgesteld.
Dat betekent b.v. ook economisch nadeel
voor bedrijven die in het ruilverkavelings-
gebied liggen.
Nagegaan zal worden of eventueel ter
plaatse van de oude sluis een noodvoor
ziening kan worden aangebracht.
Tenslotte worden op het ogenblik de
eerste gegevens verzameld voor het bestek
van de verzwaring van de dijk ter hoogte
van de Bath-polders. Dit tijdvak heeft
echter niet zo'n hoge prioriteit als b.v. dat
tussen Kattendijke en Wemeldinge. Van de
zijde van het waterschap werd deze op
vatting bevestigd.
Noord-Beveland.
Ir. Van der Weele deelde mee, dat binnen
enkele dagen het gedeelte bij Kats ten
zuiden van de vroegere veerhaven zou
worden opgeleverd. Het zwaartepunt ligt nu
op het gedeelte Zeelandbrug Kats, dat
in hoofdzaak buitendijks wordt uitgevoerd
en dat zij het met enige vertraging
naar verwachting nog dit jaar grotendeels
gereed komt. Verder is in uitvoering de
dijk bij de Anna-Frisopolder. Hoewel dit
werk laat in uitvoering is genomen, loopt
de zaak goed. Er is enige achterstand met
het aanbrengen van de kleibekleding.
Hierna zal nog het traject Anna-Friso
polder Colijnsplaat aan de beurt komen.
Er vindt nog overleg plaats over het te
kiezen verloop van de dijk, waarbij de in
lagen een zeer belangrijke rol spelen.
Dc werkgroep nam tenslotte afscheid
van ir. J. Zuurdeeg, h.i.d. rijkswaterstaat
Zeeland, die met pensioen is gegaan. Voor
zitter mr. J. F. G. Schlingeman prees ir.
Zuurdeeg als een man bij wie de veiligheid
van Zeeland altijd hoog in het vaandel
heeft gestaan en die dat ook in de stuur
groep dijkversterkingen heeft laten blijken.
Zelf zei de heer Zuurdeeg nog, dat een
van zijn eerste besprekingen als Zeeuws
h.i.d. de bouw van een stormvloedkering
in Stavenisse gold. Toen ging het plan hier
voor niet door, maar nu veertien jaar
later, kon hij nog net als h.i.d. getuige
zijn van de start van wat toen niet kon.
door een lamp met een viervoudige licht-
capaciteit en zie, vanaf die dag werd zijn
levensritme per dag een uur korter. Het
bleek, dat licht het ritme verkort, terwijl
duisternis het verlengt.
Ook onze slaapgewoonten zijn onderwor
pen aan een bepaald ritme. Gemiddeld
worden zeven van elke tien mensen 's mor
gens keurig op tijd wakker, ook zonder
wekker. Dat is meestal een eigenschap die
men dankt aan jarenlange gewoonte. Wil
iemand echter op een dag vroeger opstaan
dan hij gewend is en beschikt hij niet over
een wekker, dan gebeurt het heel dikwijls
dat hij zich verslaapt en niet vroeger, maar
op de gewone tijd wakker wordt. Er zijn
echter mensen, die de kunst verstaan, om
ook dan op tijd wakker te worden.
Wanneer zij 's avonds gaan slapen met
de wetenschap dat zij de volgende morgen
op een bepaalde tijd moeten opstaan, dan
worden zij ook zonder wekker keurig op
tijd wakker. Dat hangt samen met hun
24-uurritme. Alle tijdstippen binnen deze
periode worden bepaalde physiologische bij
zonderheden gekarakteriseerd, zoals bijvoor
beeld wisselende intensiteit van de stof
wisseling, de aktiviteit van de lever, de
nieren, de hormoonklieren, enzovoort.
Er zijn mensen die hiervan blijkbaar on
bewust op de hoogte zijn. Wanneer deze
mensen gaan slapen met de gedachte: „Ik
moet morgen om 5 uur op!" en ze beschik
ken op dit gebied over enige ervaring,
dan reageren ze op het bewuste tijdstip
van 5 uur in de vroege morgen, met wakker
worden. Dat betekent dat zij in feite rea
geren op de toestand in hun lichaam, zoals
die is om 5 uur in de morgen, binnen hun
24-uurritme.
De meeste biologische aktiviteiten in ons
lichaam voltrekken zich per 24 uur en wel
in een bepaald ritme en bepaalde mensen
hebben onbewust de mogelijkheid hierop
te reageren, met bijvoorbeeld wakker wor
den, maar soms ook met plotseling op de
klok kijken en dan zien dat het de juiste
tijd is waarop zij bijvoorbeeld iets moeten
gaan doen of iets van dien aard. Het is
heel merkwaardig en zeer interessant dit
verschijnsel, dat overigens ook dikwijls bij
dieren voorkomt.
Zo is er bijvoorbeeld een onderzoek
ingesteld naar het ritme van de bloeddruk
concentratie. Uit dit zeer uitgebreide on
derzoek verricht bij een aantal sportmensen,
bleek dat de bloedsuikerconcentratie van
uur tot uur verschilt, waarbij er wel degelijk
sprake is van een bepaald ritme, terwijl
het daggemiddelde konstant is.
Naar het schijnt is deze concentratie
ook weer afhankelijk van het ritme in de
organen die invloed uitoefenen op deze
bloedsuikerconcentratie. Hierbij blijkt de
lever een belangrijke rol te spelen. De lever
op zijn beurt is weer afhankelijk van het
ritme van andere organen, zoals het cen-
traalzenuwstëlsel, de hypophyse of de bij
nieren. Men neemt overigens aan, dat aan
het bloedsuikerritme nog andere processen,
e.d. in het lichaam een bijdrage leveren.
In de loop van een mensenleven kan
de periodiciteit van enkele organen veran
deren met als gevolg dat er ook veran
deringen in hun ritme optreden. Iemand
die graag 's morgens lang uitslaapt, wordt
dan bijvoorbeeld iemand die graag vroeg
opstaat. Bij velen vindt een dergelijke ver
andering misschien niet plaats, maar dan
is het wel een verandering op een geheel
ander terrein. Maar veranderingen in de
biologische funkties komen nu eenmaal voor.
Wanneer men per schip of trein naar
het oosten of het westen reist, passeert
men bepaalde tijdzones, doch het verplaat
sen gaat zo langzaam dat de mens in staat
is zich zonder meer bij de gewijzigde tijd
en de omstandigheden aan te passen. An
ders wordt het bij het reizen per vliegtuig
en wel in het bijzonder met de hypermo
derne snelle vliegtuigen van de laatste
jaren. In betrekkelijk korte tijd komt de
mens die op die manier vliegt in geheel
andere gebieden van onze aarde, overschrijdt
snel tijdzones en wordt geconfronteerd met
grote tijdwinst of tijdverlies en in die ge
vallen kunnen zich naar uit ondervinding
en onderzoekingen van artsen is gebleken,
belangrijke verstoringen in het ritme van
de mens voordoen. De bloedcirculatie kan
in de war raken, de temperatuur van het
lichaam verandert en de patiënt gaat
transpireren.
Het biologische ritme wordt in die ge
vallen zodanig aangepakt, dat er een
storing ontstaat die na verloop van tijd
weer verdwijnt, althans wanneer de mens
de gelegenheid krijgt op een bepaalde
plaats te acclimatiseren. Zeer ernstige sto
ringen met vervelende gevolgen kunnen zich
voordoen, wanneer men niet die gelegenheid
tot acclimatiseren krijgt, doch bijvoorbeeld,
zoals bij druk reizende zakenlieden en
vliegend personeel kan voorkomen, meteen
weer verder vliegt en onvoldoende rust
neemt. Bij genoemde personen heeft men
dergelijke nare verschijnselen kunnen waar
nemen, doordat hun ritme ernstig werd
verstoord.
Zo blijkt, dat we evenals met uurwerken,
ook met ons inwendige nu eenmaal voor
zichtig moeten zijn.
BAPTISTEN BIJEENKOMSTEN
TE GOES
Met ingang van 17 oktober 1976 begint
de Evangelische Baptisten Zendings Gemeen
te te Middelburg met wekelijkse zondag
morgendiensten in Goes. De bijeenkomsten
worden gehouden in het gebouw van de
Ver. van Vrijz. Hervormden, Turfkade 1
te Goes. Aanvang 11.00 uur.
In Goes en omgeving wonende leden
hebben de Raad van Oudsten van de Mid
delburgse Baptisten Gemeente gevraagd
met deze diensten te beginnen.
Behalve deze leden is er een groeiend
aantal belangstellenden die één van de
wekelijkse bijbelstudie-groepen bezoeken.
Daarnaast is er elke zaterdagavond een
Open Avond voor jongelui met gelegenheid
voor gesprekken.
Er is nu besloten een fulltime pastoraal
medewerker in te zetten, die een begin
maakt met het gemeentewerk in Goes.
De Middelburgse Baptisten verwachten,
dat ook in Goes spoedig een zelfstandige,
onafhankelijke gemeente zal ontstaan.
De Baptisten besteden veel aandacht aan
interne gemeente-opbouw, evangelisatie
onder buitenkerkelijken, en Oosteuropese
zending. Ook houden zij zich bezig met
sociale problemen.
AARDBEVINGEN
De recente aardbevingen van China heb
ben hun diepste oorzaak in bewegingen
van harde platen (verstarde harde massa
afkomstig uit gloeiende diepere aardlagen)
diep in de aardkorst en onder de zeebodem.
Eén zo'n verplaatsing van een plaat
onder de Pacific-bodem in de richting van
Californië doet daar ook aardbevingen ont
staan, verder scheuren in en opheffingen
van de bodem. Een ongeveer 12.000 km2
groot gebied in de Mojave-woestijn in Zuid-
Californië, noordelijk van Los Angeles ge
legen, is naar gebleken, in de laatste 15
jaar wel 15—25 cm naar omhoog gestuwd.
Deze opheffing heeft zich in twee fasen
voltrokken: de eerste had plaats in 1965,
de tweede tussen 1973 en 1974. De op
heffing van de Mojave-woestijn is verge
leken bij die van het San Francisco gebied
wel 2—3 cm groter. Genoemde woestijn
ligt aan de beruchte aardbevingrijke en
-gevoelige St. Andreas breukzone.
Hoe en of de opheffing van de bodem
de kansen op hevigere aardbevingen be
ïnvloedt, is niet geheel duidelijk.
OLIE
Wordt Engeland straks een olie expor
terend land? Dit is niet alleen voor En
geland, maar ook voor de EEG een zeer
belangrijke vraag, vooral gesteld tegen de
achtergrond van het energieprobleem.
Engeland heeft voor het eerst olie ge
wonnen uit zijn schelfgebied (onder de
zee gekomen zone van het vasteland). Voor
het gehele Noordzee-gebied bedraagt de
olie-opbrengst ongeveer 13 miljoen ton.
Volgens hedendaagse schattingen kan men
voor 1977 rekening houden met een pro-
duktie van rond 90 miljoen ton, voor
1980 met 150—200 miljoen ton. Het grootste
aandeel hierin heeft Engeland. Voor dit
land wordt in 1980 een opbrengst verwacht
tussen de 100 en 140 miljoen ton, waardoor
het Verenigde Koninkrijk zijn eigen verbruik
tot de volle honderd procent kan dekken.
Daartegenover staat een Noorse opbrengst
van 10 miljoen ton in 1975 en voor 1980
rekent men op een produktie van 50 mil
joen ton en in 1985 verwacht men een
produktie tussen de 70 en 90 miljoen ton
olie.
Wij kunnen weliswaar niet in de scha
duw van het Midden-Oosten staan, maar
zijn toch wel minder kwetsbaar geworden.
STUURGROEP DIJKVERSTERKINGEN OOSTERSCHELDE
DE PERIODICITEIT VAN BIOLOGISCHE FUNCTIES
