Een ijsje is niet
ongezond
Groene stad
van levensbelang
We leven
nog in de
IJSTIJD
Terug naar de zeilschepen
Het wereld-energieprobleem dwingt ons
Moderne zeilschepen van 17000 ton,
concurrenten bij het vrachtvervoer
Ook de scheepvaart heeft problemen in
verband met het wereld-energie-probleem.
De kosten van brandstof stijgen voortdu
rend en wanneer we verstandig zijn, zijn
we er zuinig mee.
Bij het overdenken van dit probleem is
het voor de hand liggend, dat men terug
denkt aan de tijden toen schepen de
oceanen bevoeren zonder dat zij aange
dreven werden door machines. Via de zeilen
maakte men een nuttig gebruik van de
gratis aanwezige wind, een economische en
milieu-vriendelijke energie.
De Hamburgse ingenieur Wilhelm Prölss,
die reeds ongeveer twintig jaar werkt aan
een ontwerp van een gigantisch zeilschip,
dat zou moeten kunnen concurreren met
alle moderne andere schepen, ook die door
atoomkracht worden aangedreven, ziet ge
zien de huidige ontwikkelingen op het ge
bied van de energie zijn kans.
Zijn ontwerp is op papier klaar en des
kundigen menen dat het zeker een goede
kans maakt. Het gaat hier om een schip
voor het vervoer van massavrachtgoed, dat
ongeveer 17000 ton aan nuttige last kan
vervoeren. Het schip wordt 150 meter lang,
20 meter breed en zal een diepgang van
negen meter hebben. Het zeiloppervlak zal
niet minder dan 9600 vierkante meter be
dragen en wordt opgesteld aan zes draai
bare masten in de vorm van rond dertig
zeilen. In feite is dit schip niet te ver
gelijken met de ons oude vertrouwde zeil
schepen.
In het ontwerp zijn alle moderne tech
nische snufjes en mogelijkheden die ons ten
dienste staan verwerkt. De masten zijn
van een bijzondere constructie, alsook de
zeilen. Door de speciale opstelling der
zeilen en de mogelijkheid via de draaibare
masten het gehele zeilenvlak optimaal gun
stig op de wind te plaatsen, kan een snel
heid worden bereikt die ruim tweemaal
die is van de conventionele zeilschepen en
vrijwel gelijk aan die van de huidige door
machines voortbewogen schepen. In zijn
snelheid wordt dit nieuwe zeilschip dus
1000 jaar geleden hier 's zomers al ijs.
Men zou kunnen zeggen, dat in de Vere
nigde Staten, het land met een enorm hoog
verbruik van konsumptie-ijs, meer maag
patiënten zijn dan in welk ander land ook.
Maar de oorzaak hiervan is niet zozeer
in het konsumeren van ijs als wel in het
jachtende leven en vooral in het zeer
eenzijdige voedsel te zoeken. Het naar bin
nen slokken van maaltijden is mede-ver
antwoordelijk voor maagklachten, verder
is het' gebruik van ijswater, een vrijwel
dagelijkse gewoonte in de VS, ook een reden.
Eigenlijk kan men gerust de kinderen
een ijsje gunnen als zij daar trek in hebben,
alleen moet men dit natuurlijk niet over
drijven. Wel moeten kinderen er op attent
worden gemaakt dat zij hun lekkernij lang
zaam eten. Het ijs met een lepel konsu
meren is aan te bevelen boven het af
likken. Bij het eten met de lepel komen
de tanden niet zo gauw met het ijs in
aanraking, wat erg slecht veor het gebit is.
Voor hen die niet goed tegen ijs kunnen
is het zogenaamde soft-ice, dat niet zo
koud is, als het sterk bevroren ijs.
Let op hygiëne.
Van ijs waar hygiënisch niets op aan
te merken is zullen kinderen niet zo gauw
ziek worden. Konsumptie-ijs kan schadelijk
zijn als het bereid wordt met besmette
of bedorven melk, eendeëieren of als de
bereiding plaats vindt op onhygiënische
wijze.
Hiertegen waakt de Keuringsdienst voor
Waren op grond van de bepalingen van
het Konsumptie-ijsbesluit.
Gemiddeld 20°/o van de monsters voldoet
niet aan de gestelde eisen. Verpakt ijs
is over het algemeen aan te bevelen boven
het zogenaamde schepijs, omdat de kans
op besmetting en vervalsing veel groter is.
Volgens bovengenoemd besluit mogen de
niet gehandicapt.
Als gevolg van de moderne techniek kent
dit schip geen wirwar van kabels, lijnen,
e.d. Ze zijn er niet, de zeilen zitten ver
nuftig opgeborgen in de masten en worden
via elektronische apparatuur uitgezet en
gesteld. De gehele bediening is een kwestie
van drukken op knoppen, hetgeen man
kracht uitspaart.
Het schip kan daardoor varen met een
minimale bemanning. Bij het gehele ont
werp in Prölss uitgegaan van de modernste
ontdekkingen op het gebied van scheep
vaart, luchtvaart, ruimtevaart en alles wat
zijn ontwerp maximaal kon dienen.
Door gebruikmaking van radionavigatie
kan men steeds de gunstigste koers nemen.
Zou de wind het tenslotte eens laten af
weten, dan bevindt zich aan boord appa
ratuur om via motoren de reis met aan
gepaste snelheid voort te zetten.
Berekeningen hebben uitgewezen, dat dit
nieuwe zeilschip vooral op lange routes
zonder meer kan concurreren tegen motor
schepen. De gemiddelde snelheid ligt niet
lager, door het feit dat men geen gebruik
behoeft te maken van dure brandstof liggen
de kosten lager, hetgeen bovendien tot
uitdrukking komt in het feit dat dit schip
met een kleinere bemanning kan varen,
terwijl als klap op de vuurpijl de bouw
kosten van dit nieuwe zeilschip ongeveer
tien procent lager liggen dan van een
motorschip van gelijke inhoud.
Reeds zijn er werven in de Verenigde
Staten en in Denemarken die interesse
hebben om dergelijke zeilschepen in licentie
te bouwen.
Op papier en volgens berekeningen zou
dit zeilschip, dat de naam kreeg van „Dyna-
schip" voor de scheepvaart misschien een
mogelijke oplossing betekenen voor het
energieprobleem. Wanneer het eerste schip
in de vaart komt zal men in staat zijn
het op zijn praktische mogelijkheden te
beproeven.
Misschien gaan we inderdaad terug naar
een op moderne wijze aangepaste zeilvaart.
aanduidingen melkijs en roomijs alleen ge
bruikt worden als er respektievelijk 3 en
12% melkvet in het ijs voorkomt. In de
overige ijssoorten mag ander vet gebruikt
zijn. Ijs wordt gemaakt door een vla, b.v.
vanillevla of vruchtenvla te bevriezen.
2000 jaar oud.
Zoals gezegd is Amerika het land met
het hoogste konsumptie-ijs verbruik. In
Europa ligt het verbruik aanmerkelijk lager.
Ofschoon ook hier een sterke stijging is
waar te nemen.
Wellicht denkt u, dat het verbruik van
konsumptie-ijs een moderne menselijke ver
worvenheid is. De kunst konsumptie-ijs
te vervaardigen is al heel oud. Reeds voor
rond 2000 jaren' kenden de Chinezen de
kunst om kunstmatige kou te produceren
en op die manier ook ijs te maken. Via
de Chinezen leerden de Indiërs het recept
kennen; daarna de Arabieren en tenslotte
de volkeren rondom de Middellandse Zee.
In het noorden van Europa kende men
in de negende eeuw de kunst al om ijs
te maken. De angelsaksische koning Alfred
de Grote (871—901) vertaalde de wereldge
schiedenis in het Angelsaksisch en nam
daarbij ook een bericht over van de Esten,
die toen reeds in staat moeten zijn geweest
ook in de zomer kunstmatige koude te
produceren. Zij buitten klaarblijkelijk zeer
handig verdamping uit.
In de middeleeuwen was Parijs het cen
trum waar konsumptie-ijs werd samenge
steld. Het heeft evenwel lang geduurd voor
de recepten algemeen toegankelijk werden.
Catharina de Medici had een ijsrecept in
haar bezit, dat nog afkomstig was van
Marco Polo en dat zij achter slot en grendel
hield. Ook Karei I van Engeland, die even
eens in het bezit van een recept was, liet
het als een staatsgeheim behandelen.
Maar die recepten werden later toch
onder het' „gewone" volk bekend en zo
waren er in de zeventiende eeuw in Parijs
reeds 250 lunchrooms, die zelfs een paar
dozijn konsumptie-ijssoorten wisten te be
werken.
Veel soorten.
In de overige landen van west-Europa
raakte het ijsjes pas in de achttiende eeuw
ingeburgerd. Jarenlang was het ijskoman-
netje niet uit het straatbeeld weg te denken.
Dikwijls waren dit Italianen. Het Italiaanse
ijs is in ons land zeer geliefd.
Door de welvaart trakteert men zichzelf
op de meest fantastische sorbets, milk
shakes en plombières. De sorbet is een
koele vruchtendrank vermengd met vruch
tenijs van Turkse oorsprong.
ÉÉN
Reeds vele jaren zijn wij ons bewust
van de steeds verder toenemende veront
reiniging van ons leefmiljeu. De toename
wordt op wetenschappelijke wijze keurig
geregistreerd en we breken ons het hoofd
over middelen om deze toenemende ver
ontreiniging tot staan te brengen om nog
niet te spreken over terugdringen.
We zijn ons allen bewust van het feit,
dat het zo niet mag verder gaan, maar
werkelijk effectief wordt er nog bitter
weinig gedaan. Een van de belangrijkste
dingen is wel, dat we meer miljeubewust
moeten worden. We moeten er wat voor
over hebben om ons miljeu in takt te hou
den en dit kan beginnen bij wat meer
liefde voor de natuur.
In deze tijd waarin duizenden en nog
eens duizenden mensen opeengepakt zitten
in betonkolossen is het begrijpelijk, dat
die mensen wanneer dat even mogelijk is
de vrije natuur opzoeken. Dat is trouwens
ook erg gezond, maar laten we ons in
die natuur dan niet misdragen door er
verwoestingen aan te richten en de boel
te vervuilen.
Nu wij toch spreken over de duizenden
die leven in gigantische betonblokken, ko
men we ook toe aan het probleem van de
grote steden. Vooral in ons land, waar de
steden nogal dicht bij elkaar liggen, we
behoeven hierbij maar te denken aan de
Randstad, is het leven een ongezonde
bezigheid. Veel steden kennen in hun kernen
of aan de randen industriën, het verkeer
wordt steeds intensiever en dit alles brengt
een grote luchtverontreiniging met zich
mee. Deze luchtverontreiniging is uiteraard
van slechte invloed op de gezondheid van
de mensen die in deze steden moeten leven.
Het is een probleem dat wij reeds lang
kennen, doch waar we nog geen geschikte
oplossing voor hebben gevonden.
Er bestaan plannen om deze verontrei
niging tegen te gaan door de industrie te
dwingen, door middel van dure apparatuur,
deze verontreiniging tot een aanvaardbaar
minimum terug te brengen. Er wordt hard
gewerkt aan zogenaamde „schone moto
ren", die in dien gebruikt in het verkeer
ook de lucht tot een minimum zullen ver
ontreinigen. Het zijn allemaal plannen die
zonder meer instemming verdienen, want
het leefbaar houden van ons miljeu is nu
eenmaal een levensnoodzaak. Dat dit geld
zal gaan kosten staat bij voorbaat vast.
Er bestaat echter ook een vrij goedkope
manier om de luchtverontreiniging te be
perken, een manier waaraan tot nu toe
eigenlijk te weinig aandacht is geschonken.
Het gaat hier om wat men zou kunnen
noemen „de groene stad".
Zoals reeds boven gesteld, vindt men de
sterkste luchtverontreiniging in de grote
steden, dus hier dient men het eerst aan
de slag te gaan. De grote steden bezitten
minder dan de kleine steden en het platte
land groen in de vorm van bomen, struiken,
gazons, e.d. Het is een gevolg van de
bebouwing.
Vooral de binnensteden, de kernen van
de steden beschikken over het algemeen
over bijzonder weinig groen. Wanneer men
daar iets aan zou doen, zou dit reeds een
belangrijke bijdrage tot verbetering van
de kwaliteit van de lucht kunnen zijn.
In de stadslucht treft men een bijzonder
groot aantal vaste deeltjes aan. Deze deel
tjes zijn bijzonder klein, rond een miljoen
ste millimeter en zij vormen een soort stof
die in de lucht van de stad hangt.
Deze fijne deeltjes vormen de kernen
waaraan bijvoorbeeld koolmonoxyde, kool
waterstof, zwaveldioxyde, e.d. zich vast
zetten, stoffen die een ernstige bedreiging
vormen voor de gezondheid.
Onderzoekingen hebben uitgewezen, dat
in grote steden er zich wel een of enkele
miljoenen van die vaste deeltjes per kubieke
centimeter lucht bevinden, terwijl op het
platteland dit slechts zo'n 8000 deeltjes per
kubieke centimeter bedraagt. Een waarlijk
groot verschil!
Deze sterke intensiteit van vaste deeltjes
in de lucht is niet alleen schadelijk voor
ons ademhalingssysteem, doch het gevolg is
ook, dat door de nevel die ontstaat veel
20%) van het zonlicht wordt tegen
gehouden en zoals bekend is het zonlicht
voor alle leven onontbeerlijk.
Daarnaast werkt deze laag ook als een
soort isolatie en blijft de warmte in een
stad langer hangen.
Door middel van veel groene aanplant
kan men deze verontreinigende nevel be-
Uit de angelsaksische Janden komt de
milk-shake, waarvan de Hoofdbestanddelen
zijn: melk met vruchtensiroop en ijs. Dit
alles wordt dan opgeklopt en geschud in
mengbekers. (To shake is immers schudden
(Eng.). Naar smaak kunnen nog andere
ingrediënten worden toegevoegd, zoals no
ten, vruchten, slagroom, e.d. De milk-shake
doet enigerwijze aan de sorbet denken.
De plombière, ijs met vruchten, is ge
noemd naar de stad Plombières.
Momenteel zijn er veel delikate ijssoor
ten verkrijgbaar en de tekenen wijzen er
op, dat het ijsgebruik zich steeds meer
gaat uitbreiden.
Joke Vos.
(Nadruk verboden).
strijden. Gebleken is, dat bijvoorbeeld in
een stadspark aanzienlijk minder stofdeel
tjes voorkomen dan daarbuiten. Hetzelfde
geldt voor een laan met bomen.
Planten leveren zuurstof, terwijl zij stik
stof e.d. opnemen. Zij zijn in feite de rei
nigers van onze lucht en zonder deze rei
nigers kunnen wij op aarde niet leven.
Een grasgazon van rond 150 vierkante
meter levert een fikse hoeveelheid zuurstof,
waaraan een geheel gezin voldoende heeft.
Een flinke boom, zoals we die soms wel
zien, met een kruindoorsnede van zo'n
Het is merkwaardig, maar we realiseren
ons vrijwel nooit, dat de planeet waarop
wij leven voor een belangrijk deel maar
een onherbergzaam oord is, waar het leven
voor de mens zeer moeilijk, of zelfs on
mogelijk is.
Wanneer we denken aan de ijstijd, dan
menen we, dat die vele miljoenen jaren
geleden was en die is nu ruimschoots voor
bij. Niets is echter minder waar. Wanneer
we onze planeet gaan bekijken op zijn
bewoonbaarheid, zoals boven aangehaald,
dan zien we, dat die ijstijd eigenlijk niet
voorbij is, want niet minder dan een kwart
van de gehele aardoppervlakte ligt onder
sneeuw en ijs. Rond 16 miljoen vierkante
kilometer, ofwel elf procent van het vaste
land is door gletsjerijs bedekt. Dan is er
nog zo'n 37 miljoen vierkante kilometer
land dat voortdurend bevroren is en veelal
met sneeuw is bedekt. Samen maakt dit
ongeveer eenvierde deel uit van het totale
vasteland. Dan is er nog 64 miljoen vier
kante kilometer van de zeeën bedekt met
pakijs en ijsbergen, dat is eveneens een
vierde deel van het totale zee-oppervlakte.
Hieruit blijkt dat in het geheel een kwart
van het aardoppervlak nog in de ijstijd
verkeert.
Al dit ijs en sneeuw is van bijzonder
grote invloed op het klimaat op aarde.
Wat er nu nog aan sneeuw en ijs voort
durend op aarde aanwezig is, bedraagt
ongeveer eenderde van de sneeuw en ijs
massa's, die er waren toen de ijstijden op
hun hoogtepunt waren.
Zo'n 20.000 jaar geleden lagen een groot
deel van Noord-Amerika, Canada, Skandi-
navië en Siberië nog onder sneeuw en ijs.
Er is daarna een warmtegolf gekomen,
die het eeuwige ijs daar heeft doen weg
smelten, maar het is de geleerden nog
altijd een raadsel, waarom ook het eeuwige
ijs op Groenland en Antarctica niet weg
gesmolten is.
Zou het ijs aan Noord- en Zuidpool
verdwenen zijn, dan betekende dit, dat de
zonnewarmte die de aarde bereikt daar
haar nuttig werk in de vorm van verwar
ming van aarde en water kan verrichten.
In dat geval zou het klimaat op onze pla
neet aanzienlijk warmer zijn. De geweldige
15 meter bijvoorbeeld levert zuurstof voor
niet minder dan enige honderden mensen.
Van die bomen hebben we er helaas
niet erg veel. Maar uit het geheel blijkt
overduidelijk, dat het van levensbelang is,
wanneer vooral in de grote steden er meer
groen komt. Een groene stad is een stad
waarin de mens kan leven, een stad zonder
groen is een stad vol vergif, waarin de
mens in feite ten dode is opgeschreven.
Helaas wordt er door de daarvoor ver
antwoordelijke instanties met dit feit nog
te weinig rekening gehouden. Er zijn geen
langdurige en intensieve berekeningen voor
nodig om uit te rekenen hoeveel groen er
in een stad nodig is om een belangrijke
bijdrage te leveren aan het leefbaar houden
van zo'n stad. Men zou het zelfs precies
kunnen uitrekenen en daarmee rekening
kunnen houden bij de beplanting.
Naast het feit, dat zo'n groene stad het
leefmiljeu vriendelijker en gezelliger maakt
is er dan het voordeel van de reiniging
van de lucht door al dit groen. De ver
antwoordelijke instanties in de grote steden
zouden een begin moeten maken met een
gigantische beplantingsoperatie, waarbij ook
de nodige aandacht wordt geschonken aan
de stadskernen.
In de moderne buitenwijken worden in
veel steden wel de nodige groenbeplan-
tingen aangebracht, maar de stadskernen
zijn stiefmoederlijk bedeeld en ook daar
leven veel mensen en is zelfs dikwijls het
verkeer het meest intensief.
De kosten van de bestrijding der lucht
verontreiniging op deze manier zijn relatief
bescheiden vergeleken bij die welke nood
zakelijk zijn om de industrie in haar ver
vuiling te beperken en om de verontreini
ging door het verkeer tegen te gaan met
technische middelen.
Natuurlijk kan men niet alles alleen
met beplanting opvangen, maar naast tech
nische middelen kan veel groen een goed
kope en belangrijke bijdrage leveren.
Laten we ons realiseren dat het er niet
alleen om gaat om de ontgroening tegen
te gaan, dat is slechts pas op de plaats
maken. We moeten onze steden volop in
het groen gaan zetten en ook particulieren
kunnen daaraan hun steentje bijdragen
door op dit gebied initiatieven te ont-
plooiien. Er zijn overal wel plekjes te
vinden waar een boom kan staan, of waar
een vergeten hoekje tot een gazon kan
worden omgetoverd.
Ook dit zijn kleine maar belangrijke bij
dragen in onze strijd tegen de luchtver
ontreiniging.
ijskappen aan Noord- en Zuidpool kaatsen
de zonnestraling terug, zonder dat die
efficiënt werk in de vorm van verwarming
heeft kunnen doen.
Door de ijskappen worden dus de gemid
delde jaartemperaturen op het noordelijk
en zuidelijk halfrond gedrukt.
Een andere belangrijke vraag die de ge
leerden bezighoudt is wel, hoe het mogelijk
is geweest, dat op onze planeet ijs en
sneeuw konden ontstaan. Goed de tempe
ratuur op aarde liep langzaam terug na de
eerste afkoelingsperiode. Maar er ontstond
tenslotte een soort evenwicht, waarbij er
van verdere afkoeling geen sprake was en
in die vele miljoenen jaren durende periode
heeft onze aarde warme en koude periodes
gekend en we behoeven hierbij maar even
te denken aan de zo bekende laatste vier
ijstijden, waartussen we steeds weer lange
periodes vinden van aanzienlijk hogere tem
peraturen. De vraag is nu, welke processen
spelen hier een rol? Hoe komt het dat zo'n
ijsperiode ontstaat en hoe kwam de eerste
ijstijd tot stand? De deskundigen menen,
dat de gigantische ijskappen aan de polen
hierin een belangrijke, nog duistere rol
spelen.
Verwacht wordt, dat we op onze aarde
nooit meer de toestand terug zullen zien,
waarbij alle ijs is verdwenen, zoals dat in
het Tertiair het geval was. Vermoedelijk
zullen we genoegen moeten blijven nemen
met een situatie waarbij een belangrijk deel,
zoals nu, eenvierde deel van de aarde
in de ijstijd leeft.
UITVINDING VAN DE CHINEZEN
Er zijn kinderen die de hele dag om ijsjes zaniken. Sommigen beweren
dat ijs schadelijk is voor de maag. Vooral op warme dagen, als ijs hoofd
zakelijk als verfrissing is bedoeld. Is dit werkelijk zo of berust dit op een
vooroordeel?
Allereerst zou ik willen zeggen, dat het bekend is dat erg heet eten de
maag meer schade doet dan koude spijzen. Een hete hap wordt namelijk
op zijn weg door de spijskanalen naar de maag slechts weinig afgekoeld.
Omgekeerd verwarmt b.v. konsumptie-ijs e.d. zeer snel. Dat betekent dus dat
het niet te koud in de maag komt.
GOEDKOOP DE LUCHTVERONTREINIGING BESTRIJDEN
FLINKE BOOM LEVERT ZUURSTOF VOOR HONDERDEN MENSEN
Eenvierde deel van de aardoppervlakte is met sneeuw of ijs bedekt
Zonnewarmte wordt onbenut weerkaatst
