MOEDERDAG TASSEN DAQ VOEDSEL EN ENERGIE Langzaam verandert ons klimaat maatschappelijk georganiseerde wezens? HULPCENTRUM OHO©-4444 Lichtgewicht tassen DE GROTE PROBLEMEN VAN DE WERELD KENDEN WE HET GEHEIM VAN DE PLANTEN - DAN WAREN WE ONAFHANKELIJK VAN DE NATUUR De wereld tobt met twee levensgrote problemen; voldoende voedsel voor de zich nog steeds verder uitbreidende wereldbe volking en voldoende energie om de indu strie e.d. te kunnen laten functioneren. Ons voedsel komt voor een zeer groot deel van planten, maar ook de energie komt (uitgezonderd de kernenergie) allemaal van planten. Het aardgas, de kolen, de benzine, kortom al de energiebronnen die we gebruiken, zijn van plantaardige oor sprong. De grondstof is afkomstig van planten die eens op aarde leefden en die met hun verzamelde energie ten onder zijn gegaan. Elke plant op zich bevat maar wei nig van deze energie, maar samen en in de loop der eeuwen, generatie na generatie afgestorven en in onze bodem terechtge- komen, vormen ze een geweldige energie bron. Voor het grootste deel bestaat deze energie uit opgezamelde zonnewarmte. De manier waarop dit gebeurt is het grote geheim van de natuur en wordt wetenschap pelijk de opslag van zonne-energie door foto-synthese genoemd. De formule is een voudig: koolzuur plus water, plus licht is druivensuiker plus zuurstof. Dat klinkt erg simpel, maar de grote vraag is, hoe wor den deze stoffen omgezet? Alle groene delen van planten op aarde vormen evenzoveel fabriekjes, waarin dit proces plaats vindt en de méns heeft dus overal de mogelijkheid een en ander nader te bestuderen. In weerwil hiervan is het nog niet gelukt dit grote mysterie van de natuur te ontraadselen. Zou de mens hiertoe in staat zijn, dan zou dit de grootste triomf van de wetenschap betekenen, omdat het de mens onafhankelijk van de natuur zou maken. Wanneer wij zelf in staat zouden zijn uit koolzuur, water en licht deze drui vensuiker en zuurstof te maken, dan zou er geen hongersnood en geen energieprobleem meer in de wereld behoeven te bestaan. Wij zouden ruimschoots in staat zijn onze dreigende overbevolking van voedsel te voor zien. Het is echter een zeer moeilijk probleem, want we zien hoe koolzuur, water en licht de plant binnengaan en kunnen dan later constateren, dat de stoffen in de plant op de een of andere manier zijn omgezet in druivensuiker en zuurstof. Maar hoe dit alles in zijn werk gaat, weten we niet. De nieuwe stoffen hebben een aanzienlijk gro tere energie dan de stoffen die aanvankelijk werden toegevoerd. Energie kan niet uit niets ontstaan, dus moet de rest van de energie uit licht komen, de derde opge nomen stof. Op deze manier zet de plant dus zonne-energie om in tastbare stof. Het is een geniale zet van de natuur om zonne-energie te binden. Men heeft ontdekt, dat de beroemde groene klcutstof, chlorofyl, een zeer be langrijke rol speelt in dit proces. De kor reltjes chlorofyl nemen koolzuur en water op en ontleden deze. Hierin bevinden zich de stoffen en mogelijkheden waardoor de plant in staat is zonnestralen te verwerken. In chlorofyl bevindt zich een systeem van fermenten, die de foto-synthese op gang brengt. Vermoedelijk hebben wé te doen met twee systemen, waarvan het eerste water ontbindt in waterstof en zuurstof. Daarna wordt waterstof gebonden aan kool zuur en de zuurstof verlaat de plant weer. Wanneer we alleen al het eerste systeem zouden kennen, zou de mensheid in staat zijn met behulp van zonlicht water te ont leden in waterstof en zuurstof. We zouden dan .stoffen met grote energie uit water kunnen winnen. Voorts -is gebleken dat ook de adem haling van de plant een belangrijke rol speelt in het proces, want wanneer de plant belemmerd wordt in zijn ademhaling houdt het gehele proces op, om niet eerder op gang te komen, dan wanneer de ademhaling weer normaal functioneert. Voorts blijkt nicotinezuuramide ook be langrijk te zijn, omdat chlorofyl met behulp van deze stof waterstof kan binden onder inwerking van licht. In een tweede proces geeft de stof het weer af en bindt het aan koolzuur. Uit een en ander blijkt echter, dat er nog meer stoffen een rol moeten spelen in het gehele mysterieuze proces. Nog steeds wordt er naarstig gezocht naar dit grote geheim van de plant, omdat de mens hoopt dit eenmaal te ontraadselen, waarna hij zich onafhankelijk zou 'kunnen maken van de natuur. Want kent men het procédé en kan men dit nabootsen, dan kan de mens via chemische processen zich ver zekeren van voldoende voedsel en energie, zonder dat hij de natuur nodig zal hebben. Maar of het ooit zover zal komen? WIE WAREN DE EERSTE REEDS 100 MILJOEN JAAR GELEDEN TRADEN DE EERSTE GEORGANISEERDE VORMEN OP Wij mensen leven in wat men pleegt te noemen een maatschappij, dat wil zeggen een samenleving, waarin we op elkaar zijn aangewezen enwaar we binnen de groep een bepaalde positie hebben met rechten en plichten. Wanneer we om ons heen kijken, zien we dat er in de dierenwereld soorten zijn, die ook in groepsverband leven. De meeste groepen zijn echter niet met een maat schappelijke organisatie te vergelijken. Bij slechts enkele insekten vinden we dergelijke perfect georganiseerde maatschappijen, die sterk op die van de mens lijken. We denken hierbij aan de bijen, de mieren en termieten. De wetenschap heeft inmiddels ontdekt, dat het in feite deze termieten zijn, die de grondleggers zijn geweest van de maat- schappijvorm in het dierenrijk en de an deren zijn daaruit gevolgd, ook die van de mens. De termiet stamt af van de kakkerlak, een dier dat door veel mensen niet zo bijzonder op prijs wordt gesteld. Toch heeft de kakkerlak in de dierenwereld een formi dabele staat van dienst. De kakkerlak was reeds op aarde in het carboon-tijdperk, dat wil zeggen zo'n 300 miljoen jaar ge leden en hij leefde van afval en verrot- tingsprodukten. Zelfs hout kon hij ver werken. De afstammelingen van de kakkerlakken, die van wereldbetekenis zouden worden, wa ren kleiner. In hun verteringsproces veran derde een en ander. Zij sloten als het ware een verbond met de micro-organismen in de bodem, waardoor hun verteringsproces eenvoudiger werd. Hout is overal als voed sel aanwezig. Doordat hun darmen bepaalde micro-organismen herbergden, werd taai cellulose in gemakkelijke verteerbare suiker omgezet. Slechts langzaam kwam in de toenmalige insektenwereld de vorming van grote kolo nies, bijeen gehouden door een streng en onbuigzaam systeem, tot ontwikkeling en het waren de termieten, zoals wij die nu kennen in de warmere streken, die be schouwd kunnen worden als de eersten, die tot vorming van zo'n streng maatschap pelijke ordening kwamen. Uit sporen van hun overblijfselen in gesteente uit het krijttijdperk blijkt, dat zij in die periode, zo'n 100 miljoen jaar geleden, een grote verspreiding hadden. Hun ontwik keling uit de kakkerlakken heeft zeer veel tijd gevergd, maar lang voor de verschij ning van sociaal levende zoogdieren en nog veel langer voor de verschijning van de mens, hadden zij de voordelen benut van ordelijke kolonies van honderdduizenden exemplaren met bepaalde kasten van zich voortplantende leden, arbeiders en soldaten. Zij waren tot het gebruik van cement- achtige stoffen gekomen, waardoor zij in drukwekkende bouwwerken konden oprich ten van soms wel zeven meter hoog en van een prima soliditeit met ingewikkelde inrichtingen tegen regen, met ventilatieka nalen en poreuze kamers, waarvan onze moderne techniek het een en ander-heeft kunnen leren. Hun leefwijze, voor die tijd iets unieks, vond weerklank. Andere insekten namen hun gewoonte over. De echte mieren ver spreidden zich over de aarde. Er ontstond vijandschap en bij deze goed georganiseerde insektenmaatschappijen, die niet aan el kaar verwant zijn, ontbrandde oorlog in georganiseerd verband, waarbij na verloop van tijd de vechtenden steeds geduchter bewapend werden. Zij leerden verdedigings werken aanleggen en strategie bij de strijd. Het zijn allemaal wonderbaarlijke zaken, waar de mens aanvankelijk veel van kon leren. De bouwwerken die deze kleine diertjes oprichten, zijn even zovele bewijzen van wat in een dergelijk maatschappelijk geor ganiseerd leefpatroon mogelijk is. Termie tenheuvels van gigantische afmetingen, die tonnen wegen en die door deze nietige diertjes zandkorreltje voor zandkorreltje zijn opgebouwd, tonen aan wat mogelijk is. Eendracht maakt macht wordt door deze dieren wel in praktijk gebracht. Een les voor ons mensen. HOE ZOU MOEDER DE VROUW VAN HET JAAR KUNNEN ZIJN, ALS ER NIET EEN PLAAT VAN BIJ WAS? NOORD- EN MIDDEN - ZSSLANB IN DE LAATSTE DUIZEND JAAR WISSELDEN WARME EN KOUDE PERIODEN AF Iedereen heeft wel gehoord, dat ons klimaat vrij regelmaat verandert in Europa. In de loop der tijden waren er perioden van extreme koude, die we ijstijden noemen en perioden daartussen, waarin we tropische temperaturen hebben gekend. Deze uiter sten liggen echter vele tienduizenden jaren uiteen en momenteel bevinden we ons weer in een tijdperk tussen twee ijstijden in. Het zal echter nog heel lang duren, al vorens we daar weer aan toe zijn. Interessant is echter, dat uit uitgebreide onderzoekingen is gebleken, dat ook in deze tussenperiode er sprake is van forse schommelingen in het klimaat. Ja, zelfs in een periode als de afgelopen duizend jaar bleken er grote schommelingen voorge komen te zijn. Uit de onderzoekingen is gebleken, dat de periode van het jaar duizend tot en met de veertiende eeuw (de middeleeuwen), bij zonder mild is geweest. Populair gezegd had men toen aangenaam en lekker weer. In wetenschappelijke kringen neemt men aan, dat de betrekkelijk warme periode het de Noormannen mogelijk heeft gemaakt om Groenland te bereiken en zich daar tijdelijk te nestelen. Indirect zou dit ook hebben meegewerkt aan de eerste ontdekking van Amerika, door de van Groenland uitzwer mende Noormannen. Het hoogtepunt van deze gunstige kli maatontwikkeling valt in de 13e eeuw en het begin van de 14e eeuw. Uit de onder zochte stukken blijkt, dat men toen in Oostpruisen en Silezië wijnbouw bedreef, het was er dus lekker zonnig eri warm. Zwitserland werd in die hete zomers zelfs geplaagd door sprinkhanenplagen In het begin van de 15e eeuw begon het kimaat te veranderen. In het midden van de 16e eeuw volgt een periode met zeer strenge winters. In wetenschappelijke kringen is men van mening, dat deze bijzonder strenge winters bijgedragen heb ben aan de afschuwelijke hongersnood die in die tijden in Duitsland heerste en die mede geleid heeft tot de in de geschiedenis zo bekende „boerenopstand". Vanaf 1500 zien we een nare periode met koele zomers, veel neerslag en zeer strenge winters, een ernstige verslechtering van het klimaat dus, hetgeen ook blijkt uit de sterke uitbreiding van de gletschers in het Alpengebied, Alaska en Scandinavië en de uitbreiding van het pakijs in het noordpoolgebied. Rond 1740 brak de „grote winter" aan, zoals hij in de kronieken wordt genoemd. De gemiddelde temperaturen daalden sterk, het ijs breidde zich, sterk uit en deze kli maatsverslechtering heeft aangehouden tot in het midden van de 19e eeuw. Ruwweg spreekt men dan ook van 1600 tot 1850 van de „kleine ijstijd". Tussen 1880 en 1900 zette daarna een zekere warmere periode door. In kranten uit die tijd kan men lezen, dat deskundigen toen verwachtten, dat wanneer het zo doorging, men rond het jaar 2000 in West-Europa cocosnoten kan plukken. Wij weten inmiddels, dat het niet zover is gekomen. Inderdaad is er sprake van een tempe ratuurstijging over de gehele wereld. De eskimo's aan de westkust van Groenland vangen kabeljauw, terwijl deze vis daar enige tientallen jaren geleden nog onbekend was. De gemiddelde jaartemperatuur op Spitsbergen is met 3 graden gestegen sinds 1900. Toch blijft het klimaat veranderen, want sinds 1940 is er weer sprake van een zekere afkoeling. Met deze typische wisselingen in het kli maat gedurende de laatste duizend jaar is duidelijk aangetoond, dat het klimaat ook tijdens de periode tussen de echte ijstijden, binnen bepaalde grenzen zekere schomme lingen ondergaat. Velen zullen het echter met ons betreuren, dat .we nu niet be paald in een periode van mooi weer leven, doch dat in weerwil van wat hogere tem peraturen het;' weer in West-Europa een wat labiele indruk.maakt. Tijdig aanvraag indienen voor paspoorten en toeristenkaarten B Met het vakantieseizoen in zicht neemt het aantal aanvragen om paspoorten en toeristenkaarten B, dat op de provinciale griffie van Zeeland moet worden verwerkt, weer aanzienlijk toe. Het is een jaarlijks terugkerend verschijnsel, zoals ook elk jaar opnieuw blijkt, dat niet iedereen tijdig zijn reisdocumenten aanvraagt, hoewel al maan den van tevoren de vakantieplannen zijn vastgesteld Van de kant van de provincie wordt er met nadruk op gewezen, dat vakantieplan nen niet als spoedgevallen kunnen worden aangemerkt bij het verkrijgen van paspoor ten en toeristenkaarten. In een brief aan de burgemeesters van de Zeeuwse gemeenten heeft de Commissaris der Koningin, dr. C. Boerden, er nog eens aan herrinerd, dat selectie ten aanzien van de spoedgevallen dringend geboden is. Het is in het verleden meermalen voorgekomen, dat het aantal spoedgevallen zo groot was, dat de afwerking van de normale aanvra gen daardoor moest worden opgeschoven. Dit was onbillijk en onbevredigend. Vorig jaar trad er in deze situatie een aanmerke lijke verbetering op, doordat de gemeenten zich vrijwel steeds aan de gegeven richt lijnen hebben gehouden. Er is toen van stagnatie en wachttijden nauwelijks sprake geweest. Dit kan ook nu zo worden als iedereen, die voor de vakantie een paspoort of toe- ristenkaart nodig heeft, meewerkt door tijdig een aanvraag in te dienen. LEUKE HAND- EN SCHOUDERTASSEN Vele modellen. Zeer apart. In prijzen vanaf 20 tot 150 OPVOUWBARE PARAPLU'S 10—, 18,—, 24,—, enz. tot 55,—. O.a. Knirps, Kobold, Bel Ami. in leuke kleuren. Met voorvak. Vanaf 13,- tot 45, MOEDERDAGCADEAUS BIJOU DE ZAAK OP DE HOEK Lange Delft 44 Segeersstraat 4a, Middelburg HANDIGE LICHTGEWICHT TASJES voor boodschappen en vele andere doeleinden o.a. 12 en 20 kg tas. Vanaf 4 TOT 14- BEURSJES 6,— tot 12,—. PORTEMONNEES van 10,tot 36, RIJBEWIJSÉTUIS van 5,tot 25, SAFARI TAS Een moderne tas met vele mogelijkheden voor bood schappen, kantoor, school enz. Gemaakt van kan- vas. IJzersterk. Met 3 op gestikte vakken met drukknopsluiting. In verschillende kleuren. SPECIALE MOEDERDAGPRIJS 9- RUIL- GARANTIE Elk cadeau mag geruild worden tot 3 weken na moederdag.

Krantenbank Zeeland

Noord-Bevelands Nieuws- en advertentieblad | 1975 | | pagina 2