MOEDERDAG
TASSEN DAQ
VOEDSEL EN ENERGIE
Langzaam verandert ons klimaat
maatschappelijk
georganiseerde wezens?
HULPCENTRUM
OHO©-4444
Lichtgewicht
tassen
DE GROTE PROBLEMEN VAN DE WERELD
KENDEN WE HET GEHEIM VAN DE PLANTEN -
DAN WAREN WE ONAFHANKELIJK VAN DE NATUUR
De wereld tobt met twee levensgrote
problemen; voldoende voedsel voor de zich
nog steeds verder uitbreidende wereldbe
volking en voldoende energie om de indu
strie e.d. te kunnen laten functioneren.
Ons voedsel komt voor een zeer groot
deel van planten, maar ook de energie
komt (uitgezonderd de kernenergie) allemaal
van planten. Het aardgas, de kolen, de
benzine, kortom al de energiebronnen die
we gebruiken, zijn van plantaardige oor
sprong. De grondstof is afkomstig van
planten die eens op aarde leefden en die
met hun verzamelde energie ten onder zijn
gegaan. Elke plant op zich bevat maar wei
nig van deze energie, maar samen en in
de loop der eeuwen, generatie na generatie
afgestorven en in onze bodem terechtge-
komen, vormen ze een geweldige energie
bron. Voor het grootste deel bestaat deze
energie uit opgezamelde zonnewarmte. De
manier waarop dit gebeurt is het grote
geheim van de natuur en wordt wetenschap
pelijk de opslag van zonne-energie door
foto-synthese genoemd. De formule is een
voudig: koolzuur plus water, plus licht is
druivensuiker plus zuurstof. Dat klinkt erg
simpel, maar de grote vraag is, hoe wor
den deze stoffen omgezet?
Alle groene delen van planten op aarde
vormen evenzoveel fabriekjes, waarin dit
proces plaats vindt en de méns heeft dus
overal de mogelijkheid een en ander nader
te bestuderen. In weerwil hiervan is het
nog niet gelukt dit grote mysterie van de
natuur te ontraadselen. Zou de mens hiertoe
in staat zijn, dan zou dit de grootste triomf
van de wetenschap betekenen, omdat het
de mens onafhankelijk van de natuur zou
maken. Wanneer wij zelf in staat zouden
zijn uit koolzuur, water en licht deze drui
vensuiker en zuurstof te maken, dan zou er
geen hongersnood en geen energieprobleem
meer in de wereld behoeven te bestaan.
Wij zouden ruimschoots in staat zijn onze
dreigende overbevolking van voedsel te voor
zien.
Het is echter een zeer moeilijk probleem,
want we zien hoe koolzuur, water en licht
de plant binnengaan en kunnen dan later
constateren, dat de stoffen in de plant
op de een of andere manier zijn omgezet
in druivensuiker en zuurstof. Maar hoe dit
alles in zijn werk gaat, weten we niet. De
nieuwe stoffen hebben een aanzienlijk gro
tere energie dan de stoffen die aanvankelijk
werden toegevoerd. Energie kan niet uit
niets ontstaan, dus moet de rest van de
energie uit licht komen, de derde opge
nomen stof. Op deze manier zet de plant
dus zonne-energie om in tastbare stof.
Het is een geniale zet van de natuur om
zonne-energie te binden.
Men heeft ontdekt, dat de beroemde
groene klcutstof, chlorofyl, een zeer be
langrijke rol speelt in dit proces. De kor
reltjes chlorofyl nemen koolzuur en water
op en ontleden deze. Hierin bevinden zich
de stoffen en mogelijkheden waardoor de
plant in staat is zonnestralen te verwerken.
In chlorofyl bevindt zich een systeem van
fermenten, die de foto-synthese op gang
brengt. Vermoedelijk hebben wé te doen
met twee systemen, waarvan het eerste
water ontbindt in waterstof en zuurstof.
Daarna wordt waterstof gebonden aan kool
zuur en de zuurstof verlaat de plant weer.
Wanneer we alleen al het eerste systeem
zouden kennen, zou de mensheid in staat
zijn met behulp van zonlicht water te ont
leden in waterstof en zuurstof. We zouden
dan .stoffen met grote energie uit water
kunnen winnen.
Voorts -is gebleken dat ook de adem
haling van de plant een belangrijke rol
speelt in het proces, want wanneer de plant
belemmerd wordt in zijn ademhaling houdt
het gehele proces op, om niet eerder op
gang te komen, dan wanneer de ademhaling
weer normaal functioneert.
Voorts blijkt nicotinezuuramide ook be
langrijk te zijn, omdat chlorofyl met behulp
van deze stof waterstof kan binden onder
inwerking van licht. In een tweede proces
geeft de stof het weer af en bindt het aan
koolzuur. Uit een en ander blijkt echter,
dat er nog meer stoffen een rol moeten
spelen in het gehele mysterieuze proces.
Nog steeds wordt er naarstig gezocht naar
dit grote geheim van de plant, omdat de
mens hoopt dit eenmaal te ontraadselen,
waarna hij zich onafhankelijk zou 'kunnen
maken van de natuur. Want kent men het
procédé en kan men dit nabootsen, dan kan
de mens via chemische processen zich ver
zekeren van voldoende voedsel en energie,
zonder dat hij de natuur nodig zal hebben.
Maar of het ooit zover zal komen?
WIE WAREN DE EERSTE
REEDS 100 MILJOEN JAAR GELEDEN TRADEN
DE EERSTE GEORGANISEERDE VORMEN OP
Wij mensen leven in wat men pleegt te
noemen een maatschappij, dat wil zeggen
een samenleving, waarin we op elkaar zijn
aangewezen enwaar we binnen de groep
een bepaalde positie hebben met rechten
en plichten.
Wanneer we om ons heen kijken, zien we
dat er in de dierenwereld soorten zijn, die
ook in groepsverband leven. De meeste
groepen zijn echter niet met een maat
schappelijke organisatie te vergelijken. Bij
slechts enkele insekten vinden we dergelijke
perfect georganiseerde maatschappijen, die
sterk op die van de mens lijken. We denken
hierbij aan de bijen, de mieren en termieten.
De wetenschap heeft inmiddels ontdekt,
dat het in feite deze termieten zijn, die
de grondleggers zijn geweest van de maat-
schappijvorm in het dierenrijk en de an
deren zijn daaruit gevolgd, ook die van
de mens.
De termiet stamt af van de kakkerlak,
een dier dat door veel mensen niet zo
bijzonder op prijs wordt gesteld. Toch heeft
de kakkerlak in de dierenwereld een formi
dabele staat van dienst. De kakkerlak was
reeds op aarde in het carboon-tijdperk,
dat wil zeggen zo'n 300 miljoen jaar ge
leden en hij leefde van afval en verrot-
tingsprodukten. Zelfs hout kon hij ver
werken.
De afstammelingen van de kakkerlakken,
die van wereldbetekenis zouden worden, wa
ren kleiner. In hun verteringsproces veran
derde een en ander. Zij sloten als het ware
een verbond met de micro-organismen in
de bodem, waardoor hun verteringsproces
eenvoudiger werd. Hout is overal als voed
sel aanwezig. Doordat hun darmen bepaalde
micro-organismen herbergden, werd taai
cellulose in gemakkelijke verteerbare suiker
omgezet.
Slechts langzaam kwam in de toenmalige
insektenwereld de vorming van grote kolo
nies, bijeen gehouden door een streng en
onbuigzaam systeem, tot ontwikkeling en
het waren de termieten, zoals wij die nu
kennen in de warmere streken, die be
schouwd kunnen worden als de eersten,
die tot vorming van zo'n streng maatschap
pelijke ordening kwamen.
Uit sporen van hun overblijfselen in
gesteente uit het krijttijdperk blijkt, dat zij
in die periode, zo'n 100 miljoen jaar geleden,
een grote verspreiding hadden. Hun ontwik
keling uit de kakkerlakken heeft zeer veel
tijd gevergd, maar lang voor de verschij
ning van sociaal levende zoogdieren en nog
veel langer voor de verschijning van de
mens, hadden zij de voordelen benut van
ordelijke kolonies van honderdduizenden
exemplaren met bepaalde kasten van zich
voortplantende leden, arbeiders en soldaten.
Zij waren tot het gebruik van cement-
achtige stoffen gekomen, waardoor zij in
drukwekkende bouwwerken konden oprich
ten van soms wel zeven meter hoog en
van een prima soliditeit met ingewikkelde
inrichtingen tegen regen, met ventilatieka
nalen en poreuze kamers, waarvan onze
moderne techniek het een en ander-heeft
kunnen leren.
Hun leefwijze, voor die tijd iets unieks,
vond weerklank. Andere insekten namen
hun gewoonte over. De echte mieren ver
spreidden zich over de aarde. Er ontstond
vijandschap en bij deze goed georganiseerde
insektenmaatschappijen, die niet aan el
kaar verwant zijn, ontbrandde oorlog in
georganiseerd verband, waarbij na verloop
van tijd de vechtenden steeds geduchter
bewapend werden. Zij leerden verdedigings
werken aanleggen en strategie bij de strijd.
Het zijn allemaal wonderbaarlijke zaken,
waar de mens aanvankelijk veel van kon
leren.
De bouwwerken die deze kleine diertjes
oprichten, zijn even zovele bewijzen van
wat in een dergelijk maatschappelijk geor
ganiseerd leefpatroon mogelijk is. Termie
tenheuvels van gigantische afmetingen, die
tonnen wegen en die door deze nietige
diertjes zandkorreltje voor zandkorreltje
zijn opgebouwd, tonen aan wat mogelijk is.
Eendracht maakt macht wordt door deze
dieren wel in praktijk gebracht. Een les
voor ons mensen.
HOE ZOU MOEDER DE VROUW VAN HET JAAR KUNNEN ZIJN,
ALS ER NIET EEN
PLAAT VAN
BIJ WAS?
NOORD- EN MIDDEN - ZSSLANB
IN DE LAATSTE DUIZEND JAAR WISSELDEN WARME EN KOUDE
PERIODEN AF
Iedereen heeft wel gehoord, dat ons
klimaat vrij regelmaat verandert in Europa.
In de loop der tijden waren er perioden
van extreme koude, die we ijstijden noemen
en perioden daartussen, waarin we tropische
temperaturen hebben gekend. Deze uiter
sten liggen echter vele tienduizenden jaren
uiteen en momenteel bevinden we ons weer
in een tijdperk tussen twee ijstijden in.
Het zal echter nog heel lang duren, al
vorens we daar weer aan toe zijn.
Interessant is echter, dat uit uitgebreide
onderzoekingen is gebleken, dat ook in
deze tussenperiode er sprake is van forse
schommelingen in het klimaat. Ja, zelfs
in een periode als de afgelopen duizend jaar
bleken er grote schommelingen voorge
komen te zijn.
Uit de onderzoekingen is gebleken, dat
de periode van het jaar duizend tot en met
de veertiende eeuw (de middeleeuwen), bij
zonder mild is geweest. Populair gezegd had
men toen aangenaam en lekker weer. In
wetenschappelijke kringen neemt men aan,
dat de betrekkelijk warme periode het de
Noormannen mogelijk heeft gemaakt om
Groenland te bereiken en zich daar tijdelijk
te nestelen. Indirect zou dit ook hebben
meegewerkt aan de eerste ontdekking van
Amerika, door de van Groenland uitzwer
mende Noormannen.
Het hoogtepunt van deze gunstige kli
maatontwikkeling valt in de 13e eeuw en
het begin van de 14e eeuw. Uit de onder
zochte stukken blijkt, dat men toen in
Oostpruisen en Silezië wijnbouw bedreef,
het was er dus lekker zonnig eri warm.
Zwitserland werd in die hete zomers zelfs
geplaagd door sprinkhanenplagen
In het begin van de 15e eeuw begon
het kimaat te veranderen. In het midden
van de 16e eeuw volgt een periode met
zeer strenge winters. In wetenschappelijke
kringen is men van mening, dat deze
bijzonder strenge winters bijgedragen heb
ben aan de afschuwelijke hongersnood die
in die tijden in Duitsland heerste en die
mede geleid heeft tot de in de geschiedenis
zo bekende „boerenopstand".
Vanaf 1500 zien we een nare periode
met koele zomers, veel neerslag en zeer
strenge winters, een ernstige verslechtering
van het klimaat dus, hetgeen ook blijkt
uit de sterke uitbreiding van de gletschers
in het Alpengebied, Alaska en Scandinavië
en de uitbreiding van het pakijs in het
noordpoolgebied.
Rond 1740 brak de „grote winter" aan,
zoals hij in de kronieken wordt genoemd.
De gemiddelde temperaturen daalden sterk,
het ijs breidde zich, sterk uit en deze kli
maatsverslechtering heeft aangehouden tot
in het midden van de 19e eeuw. Ruwweg
spreekt men dan ook van 1600 tot 1850 van
de „kleine ijstijd". Tussen 1880 en 1900
zette daarna een zekere warmere periode
door. In kranten uit die tijd kan men lezen,
dat deskundigen toen verwachtten, dat
wanneer het zo doorging, men rond het
jaar 2000 in West-Europa cocosnoten kan
plukken. Wij weten inmiddels, dat het niet
zover is gekomen.
Inderdaad is er sprake van een tempe
ratuurstijging over de gehele wereld. De
eskimo's aan de westkust van Groenland
vangen kabeljauw, terwijl deze vis daar
enige tientallen jaren geleden nog onbekend
was. De gemiddelde jaartemperatuur op
Spitsbergen is met 3 graden gestegen sinds
1900.
Toch blijft het klimaat veranderen, want
sinds 1940 is er weer sprake van een zekere
afkoeling.
Met deze typische wisselingen in het kli
maat gedurende de laatste duizend jaar is
duidelijk aangetoond, dat het klimaat ook
tijdens de periode tussen de echte ijstijden,
binnen bepaalde grenzen zekere schomme
lingen ondergaat. Velen zullen het echter
met ons betreuren, dat .we nu niet be
paald in een periode van mooi weer leven,
doch dat in weerwil van wat hogere tem
peraturen het;' weer in West-Europa een
wat labiele indruk.maakt.
Tijdig aanvraag indienen voor
paspoorten en toeristenkaarten B
Met het vakantieseizoen in zicht neemt
het aantal aanvragen om paspoorten en
toeristenkaarten B, dat op de provinciale
griffie van Zeeland moet worden verwerkt,
weer aanzienlijk toe. Het is een jaarlijks
terugkerend verschijnsel, zoals ook elk jaar
opnieuw blijkt, dat niet iedereen tijdig zijn
reisdocumenten aanvraagt, hoewel al maan
den van tevoren de vakantieplannen zijn
vastgesteld
Van de kant van de provincie wordt er
met nadruk op gewezen, dat vakantieplan
nen niet als spoedgevallen kunnen worden
aangemerkt bij het verkrijgen van paspoor
ten en toeristenkaarten.
In een brief aan de burgemeesters van de
Zeeuwse gemeenten heeft de Commissaris
der Koningin, dr. C. Boerden, er nog eens
aan herrinerd, dat selectie ten aanzien van
de spoedgevallen dringend geboden is. Het
is in het verleden meermalen voorgekomen,
dat het aantal spoedgevallen zo groot was,
dat de afwerking van de normale aanvra
gen daardoor moest worden opgeschoven.
Dit was onbillijk en onbevredigend. Vorig
jaar trad er in deze situatie een aanmerke
lijke verbetering op, doordat de gemeenten
zich vrijwel steeds aan de gegeven richt
lijnen hebben gehouden. Er is toen van
stagnatie en wachttijden nauwelijks sprake
geweest.
Dit kan ook nu zo worden als iedereen,
die voor de vakantie een paspoort of toe-
ristenkaart nodig heeft, meewerkt door
tijdig een aanvraag in te dienen.
LEUKE HAND- EN
SCHOUDERTASSEN
Vele modellen. Zeer apart.
In prijzen vanaf
20
tot 150
OPVOUWBARE
PARAPLU'S
10—, 18,—, 24,—, enz.
tot 55,—.
O.a. Knirps, Kobold, Bel
Ami.
in leuke kleuren.
Met voorvak.
Vanaf
13,-
tot 45,
MOEDERDAGCADEAUS
BIJOU
DE ZAAK OP DE HOEK
Lange Delft 44 Segeersstraat 4a, Middelburg
HANDIGE
LICHTGEWICHT
TASJES
voor boodschappen en
vele andere doeleinden
o.a. 12 en 20 kg tas.
Vanaf
4 TOT 14-
BEURSJES
6,— tot 12,—.
PORTEMONNEES
van 10,tot 36,
RIJBEWIJSÉTUIS
van 5,tot 25,
SAFARI TAS
Een moderne tas met vele
mogelijkheden voor bood
schappen, kantoor, school
enz. Gemaakt van kan-
vas. IJzersterk. Met 3 op
gestikte vakken met
drukknopsluiting.
In verschillende kleuren.
SPECIALE
MOEDERDAGPRIJS 9-
RUIL-
GARANTIE
Elk cadeau mag geruild
worden tot 3 weken na
moederdag.